Tíminn - 08.02.1962, Qupperneq 6

I
l ÞINGFRÉTTIR WNGf“RÉTTIR .. 7
Landbúnaðarráðherra seeir ríl íið
eifirí að taka á s iisf eensfisáhættu na
Við umræður í sameinuðu þingi
í gær lýsti Ingólfur Jónsson því
yfir, að hann teldi að ríkissjóður
ætti að taka á sig gengisáhættuna
vegna erlendra lántaka ræktunar
sjóðs og byggingasjóðs sveita-
bæja. Ríkið hefði átt að taka þessi
lán og endurlána síðan sjóðnum
í íslenzkum krónum.
Páll Þorsteinsson hafði fram-
sögu fyrir till. til þingsályktunar
um hækikun lána úr byggingasjóði
sveitabæja, er hann flytur ásamt
7 öðrum þingmönmun Framsókn
arflokksins. Tillagan fjallar um
að Alþingi álykti að s'kora á ríkis-
stjórnina að hlutast til um að
veitt verði mun hærri Mn úr bygg
ingasjóði sveitabæja til íbúðar-
húisa í sveitum en nú er gert,
og jafnframt verði sjóðnum séð
fyrir nægilegu fjármagni til út-
Mna. Páll sagði, að tiigangurinn
með starfsemi byggingasjóðs
sveitabæja væri sá, að gera bænd-
um kleift að reisa ný íbúðarhús
á ábýlisjörð'um sínum án þess að
þeir þurfi að stofna tii lausa-
skulda, sem yrðu lítt viðráðan-
legar og búskapnum öllum til
mi'kils hnekkis, og er ákvæði um
sjóðnum megi nema allt að 75%
kostnaðarverðs við það miðað.
Lán úr sjóðnum hafa verið mis-
munandi há, hæð lánanna hefur
tekið breytingum vegna hækkun-
ar byggingarkostnaðar. Fyrir geng
isbreytimguna í febr. 1960 voru
lánin 75 þús. krónur út á hvert
íbúðarhús. Eims og kunugt er,
hafa orðið gífurlegar verðhækk-
anir síðan „viðreisnin" hófst og
jafnframt eru yextir af -lausa-
skuldum mjög háir, og enn fer
verðlag hækkandi á byggingar-
vörum. Hámark Mnanna hefur
verig hækkað í 90 þús. krónpr, en
þessi litla hækkun er alls endis
ófullnæigjandi, svarar hvergi
nærri hækkuninni á byggingar-
kostnaðinum, því að nú er svo
komið, að ef bændum á að vera
kleift að koma upp í-búðarhúsum.
án þess að stofna til lítt viðráðan-
legra lausas'kulda, þyrftu lánin að
nema allt að 200 þús. krónum.
Svo mikMr Musaskuldir hafa safn-
azt að bændum, að ríkisstjórnin
hefur fundið sig tilneydda til |að
setja löggjöf um breytingu á Musa
skuldum þeirra í föst Mn, og er
fjalMð um þá löggjöf á Alþingi
nú. Sagði Páll, að gott væri og
nauðsynlegt að létta Musaskuldum
af bændum, pn mestu varðaði þó
að koma í veg fyrir, að miklar
Musaskuldir söfnuðust vegna ófull
nægjandi stofnMna til nauðsyn-
legustu framkvæmda í jörðunum.
Ingólfur Jónsson sagði. að heim
iid laganna um að Mna allt að
75%, hefði ekki verið notuð vegna
þess að fé hefur ekki verið fyrir
hendi nægjanlegt. Það væri ekki
af viljaleysi, sem fyrri rfkisstjórn-
ir hefðu hækkað Mnin, að hann
ætMði, heidur vegna þess að það
var ekki hægt, en það oftar en
núna, sem nauðsynlegt hefur
verið talið að hækka lánin. Ríkis-
stjórnin ynni nú að því, að koma
fótunum undir það á sínum tíma.
Lánin munu nú vera orðin allt að
100 þús. knfoiur en mikil þörf að
hækka þau enn meira. En Mna-
sjóðirnir hafa verið hart leiknir
vegna gengistapa af erMndum lán-
tökum
Eysíeinn Jónsson tók næstur til
máls. Hann sagði, að Ingó.lfur
Jónisson teldi mikla þörf á að
hækka lánin, og það hefði verið
þörf að hækka þessi Mn fyrr, en
það hefði ekki verið hægt vegna
þess að það var ekki hægt, þótt
vilji hafi verið fyrir hendi. Þá
segir hann að sjóðirnir hafi verið
illa leiknir með því að taka erlend
Mn. Áður en núverandi stjórnar-
flokkar komust til valda, var inn-
lent Mnsfé allt haft í umferð, en
var ekki safnað saman og fryst
eius og nú er, heldur reynt að
nota það eins mikig og -framast
var unnt til að greiða fyrir fólki
— þrátt fyrir það reyndist ekki
unnt að fullnægja lánaþörfinni,
og var þá gripið til þess ráðs, að
taka erlend Mn m. a. til Mndbún-
aðarins. Þetta kalMr núv. land-
búnaðarráðherra nálgast hneyksli.
Ef þetta hefði hins vegar ekki ver-
ið gert, hefðu framfarir í Mnd-
búnaðinum verið stöðvaðar.
Kannski á ráðherrann við að það
hefði verið rangt að Mta bændur
ekki taka á sig gengisáhættu.
Þessir sjóðir eru ríkisstofnanir,
og því á ríkið að taka á sig geng-
isáhættu þeirra eins og þag hef-
ur gert af öðrum erlendum lán-
um, sem tekin hafa verið fyrir
þjóðina, og þau eru mörg.
Eysteinn bgg:*.£4S}$rrjnn að
skýra nánar, hyá<)Jth?ö\P jjptti vjð
með því er hann segði, áð sjóð-
irnir hefðu verið hart leiknir.
Átti að útvega sjóðunum annað
fé? Hverjir áttu þá að taka á sig
gengisáhættu af erMndum Mnum,
sem nauðsynlegt var að taka til
að greiða fyrir almenningi? Eða
átti alls ekki að taka þessi Mn?
L YSISHERZLU
VERKSMIÐJA
Björn Pálsson mælti í gær
fyrir þingsályktunartillögu um
lýsisherzluverksmiðju. Fjallar
tillagan um að Alþingi álykti
að fela ríkisstjórninni að láta
mí þegar fara fram rannsókn
á því hvort tímabært sé að reisa
verksmiðju til herzlu síldarlýsis
skv. 1. gr. laga nr. 93 frá 1942.
f þessari lagagrcin, sem fjallar
um að reisa nýjar síldarverk-
smiðjur segir svo m.a.: „Enn
fremur lætur ríkið reisa verk-
smifiju t'l herzlu síldarlýsis, þeg
ar rannsóknir sýna að það sé
tímabært."
Þegar þessi lög voru sett
munu framkvæmdir við að reisa
verksmiðju til herzlu á síldar-
lýsi ekki hafa verið taldar tíma
bærar eins og þá stpð á. Þá geis
aði heimsstyrjöld og hún hafð'
í för með sér sérstakt ástand
í markaðsmálum. Um það leyti.
sem styrjöldinni lauk, liófst
síldarleysistímabil, sem segja
má að hafi staðið í hálfan ann
an áratug eða vel það. Aflaleys
ið á síldveiðunum hefur eflaust
dregið úr áhuga manna á þessu
sviði. Hin mikla sfldveiði á s.I.
sumri gefur hins vegar tilefni
til að taka lýsisherzlumálin til
nýrrar og gagngerrar athugun
ar. Þess vegna er þessi tillaga
flutt um að rannsókn verði lát-
in fara fram. hvort hagkvæmt
og tímabært sé að reisa lýsis-
herzluverksmiðju.
En þegar þetta mál er tekið
upp á ný til athugunar verður
að gæta þess, að lýsisherzlan
cr talsverðum erfiðMikum bund
in frá tæknilegu sjónarmiði. —
Erfitt revnist að fá nákvæmar
upplýsingar í öðrum löndum
um aðferðir þær, sem bezt
henta til þess að gera hert lýsi
sem auðseljanlegast á mörkuð'-
unum. Athugun þessara mála
kann því að leiða í ljós, að nauð
synlegt sé að gera «érstakar
tilraunir hér á Mndi áður en
ráðizt er í að hefja líkar at
huganir og tilraunir.
Einar Olgcirsson sagðl að
þetta væri athyglisverð tillaga
og tímabær. Sagði hann. að ný
sköpunarstjórnin hefði á sínum
tíma beitt sér fyrir því, að
helztu tækin i lýsisherzluverk-
smiðju voru keypt til Mndsins
Björn Pálsson
og kostuðu þá á aðra milljón
krónur. Tilraunir voru einnig
gerðar að' fá hingað erlenda sér
fræðinga til að reka verksmiðj
una, sem fyrirhugað var að
framleiddi 15 þús. smálestir af
hertu síldarlýsi og fengin var
lóð á Siglufirði undir verksmiðj
una. Ekkert varð úr fram-
kvæmdum og vélarnar voru síð
an seldar Ájbu-ðarverfcsmiðj-
ur.ni. Einar sagði að Unilever-
hringurinn réði verði og mörk
uðum á feitmeti í Evrópu og
væri það við sterkan andstæð-
ing að berjast, en ekki væri
fráleitt að komast mætti að ein
h"erju samkomulagi, því að
Unilever væri skynsamMga
"tjórnað.

Og var þá kannske of mikið Mn-
að út? Vill ráðherrann ekki skýra
nánar, hvað hann er að fara? —
Eysteinn deildi á sparifjárfryst-
inguna og sagði að á undanförn-
um áratugum hefð'u íslendmgar
siglt fyrir fullum seglum með
fyllstu nýtingu allra möguleika.
Nú er búið að rifa segli.n og spari-
féð teki.ð úr umferð. Nemur frysta
spariféð nú 300 milljónum, og
sagði Eysteinn, að auðvelt væri að
leysa Mnsfjárvanda landbúnað-
arins, ef vilji væri fyrir hendi.
Ingólfur Jónsson sagði, að hann
teldi ekki rétt ag lána bændum
út með gengisáhættu og hefði rík
issjóður átt að taka á sig gengis-
áhættuna en ekki sjóð'irnir. Ríkið
hefði átt að taka erlendu Mnin
og endurlána síðan sjóðnum.
Hann héldi því ekki fram að láns-
fé hafi verig of mikið á undan-
förnum árum, en teldi lítið sam-
ræmi í gerðum og orðum Ey-
steins Jónssonar í ríkisstjórn og
utan stjómar, því að hann bæri
manna mest ábyrgð á því, hvern-
rg Mnasjóð’irnir hefðu verið leikn
ir. Ingólfur sagði, að fólki.ð safn-
aði ekki sparifé, nema það hefði
trú á ríkisstjórninni, sem að völd-
um sæti, og því hefði sparifé ekki
verig safnað í tíð vinstri stjóm-
arinnar, en nú er svo mikið safn-
að, að það eru til 300 milljónir
króna óeyddar, og sagði hann
skrif Tímans um þessar 300 millj
ónir og yfirleitt öll skrif blaðs-
ins um landbúnaðarmál, tóma vit-
leysu, og væri ekki takandi mark
á einu einasta orði, sem stæði í
Tímanum. Þá sagði hann það ekki
núverandi stjórn að kenna hve
gengið hefði verið fellt mikið —
það væri Eysteinn Jónsson og fé-
lagar hans í vinstri stjórninni,
sem ættu alla sök á því. Gengis-
fellingin í sumar var vegna þess,
að Eysteinn beitti sér fyrir óraun-
hæfum verkföllum og óraunhæf-
um samningum. Sagði Ingólfur að
Eysteinn og Framsóknarmenn
yrðu ekki vinsælir með bændum,
ef þeir héldu áfram að grafa und-
an gengi krónunnar. Það er ekki
núverandi ríkisstjórn að kenna,
hvernig komið er í verðlagsmál-
um, þótt hún hafi haft þrek til að
skrá krónuna rétt.
Jóhann Hafstein sagði það stað
reynd, að sjóðirnir væru gjald-
þrota. Sagði hann, að sér fyndist
ekki óeðlilegt, að bændur hefðu
verið Mtnir taka á sig hltita af
gengisáhættunni. Taldi það enga
fjarstæðu, að bændur tækju á sig
gengisáhættu eins og aðrir. Þá
sagði Jóhann, að 300 milljónim-
ar í Seðlabankanum væra síður
en svo dautt fé, það myndi verða
notað.
Eysteinn Jónsson sagði, að Ing-
ól'fur Jónsson hefði látið fallast
(Framhald á 15 síðu)
Þingstörf í gær
Fundur var í sameinuðu A1
þingi í gær. Björn Pálsson
hafði framsögu fyrir þingsá-
lyktunartillögu, er hann flytur
ásamt þeim Gisla Guðmunds-
syni, Eysteini Jónssyni og Karli
Kristjánssyni, um lýsis'herzlu-
verksmiðju. Auk Björns talaði
Einar Olgeirsson um málið
Umræðunni var frestað og mál
inu vísað til allsherjarnefndar
Birgir Finnsson mælti fyrir
nefndaráliti fjárveitinganefnd
ar við frumvarp til fjárauka-
laga, er var til 2. umr. Nefndin
hafði orðið sammála um að
mæla með samþykkt frumvarps
ins óbreyttu, en það er samið
með hliðsjón af endurskoðun
yfirskoðunarmanna ríkisreikn-
inga. Málinu var vísag til 3.
umr. með samhljóða atkvæð-
um.
Þá hafði Páll Þorsteinsson
framsögu fyrir tillögu til þings-
ályktunar um hækkun lána úr
byggingarsjóði sveitabæja, er
hann flytur ásamt Ásgeiri
Bjamasyni, Gísla Guðmunds-
syni, Sigurvin Einarssyni, Hall
dóri E. Sigurðssyni og Ingvari
Gíslasyni. Auk Páls töluðu Ing
ólfur Jóusson (tvisvar) Ey-
steinn Jónsson (tvisvar) og Jó-
hann Hafstein. Tveir voru á
mælendaskrá, er fundi var slit-
ið kl. 4. Nánar er skýrt frá
umræðum um þetta mál hér á
síðunni.
Á ÞINGPALLI
Eysteinn Jónsson tók Ingólf Jónsson rækilega til bæna í snjallri
ræðu í neðri deild í gær, eins og rakið er hér á síðunni. Eysteinn
sagði m.a., að' kenning Ingólfs væri sú, að Framsóknarflokkur-
inn bæri ábyrgð á stjómarathöfnum núverandi ríkisstjórnar og
ósvífni hjá Tímanum að vera að halda því fram, að núv. ríkis-
stjórn ráði einhverju um hvað nú er gert. — En þetta á þó
aðeins við um það, sem illa fer. Allt sein er mönnum í óhag og
veldur mönnum erfiðleikum er vinstri stjórninni og Framsóknar
flokknum að kenna, cn það, seni er mönnum til hagræðis er
hins vegar ríkisstjórninni að þakka. Þannig er vaxtaokrið, stór-
kostlegar gengislækkanir og fl. slíkt vinstri stjórninni að kenna,
en ef einhvers staðár verður afgangur. þótt hann sé fenginn með
geysilegum nýjum tollaálögum, sem eru auðvitnð Framsóknar-
mönnum að kenna, þá er afgangurinn ríkisstjórninni að þakka.
Toilahækkanir eru fyrrv. stjórnum að kenna, en tollalækkanir,
þótt óverulegar séu mjög, þær eru ríkisstjórninni að þakka. —
Svona er þessi kenning, sem okkur er nú boðuð af ráðherra-
bekkjunum þessa dagana, sagði Eysteinn Jónsson.
6
T f MIN N , fimmtudaginn 8. febrúar 1962