Tíminn - 04.03.1962, Síða 2

VARTRA
UPP?
Það er ekki auðvelt fyrir
negra að búa í Ameríku. Mik-
ill hluti tíma hans, orku og
hugvitssemi fer í það eitt að
vera negri. Áður en negrinn
fer í sumarleyfisferðalagið, .
verður hann að íinna út, hvar
hann getur fengið náttstað,
hvar honum er leyfilegt að
matast og drekka, og hvort
hann m ánota baðherbergið,
þar sem hann kemur.
Ef negri ætlar að kaupa sér
hús, sem ekki er í negrahverfi,
verður hann að vera viss um,
að í hverfinu búi aðrir negrar
Ludmila Tcherina heitir dansmær ein f París, sem einnig er viðurkennd
sem afbragðs málari. Myndin er tekin á safni í París, þar sem Ludmila
hélt sýningu fyrir skömmu, og sýnir hún dansmeyna hjá einu málverka
sinna, sem hún nefnir „La Sylpide au Carnaval"
fyrir. Annars má hann eins vel
eiga von á því, að eitthvert
kvöldið komi steinn fljúgandi
inn um gluggann frá einhverj-
um nágrannanum, sem ekki er
alls kostar ánægður imeð ná-
granna sinn, negrann. Og það
er ekki alltaf auðvelt fyrir
hann að ná rétti sínum. Hann
verður líka að hugsa um börn-
in sín.
Áður en negrinn fer í guðs-
hús, verður hann að komast
að raun um, hvort negrum er
leyfður aðgangur þar. Ef svo
ekki, verður hann að biðja
hina kristnu, hvítu menn um
leyfi til þess að fá að tilbiðja
guð í frið undir sama þaki og
þeir.
Þegar áætlanir eru gerðar
um framtíð barnanna, verður
negrinn helzt að hafa spádóms
gáfu til þess að geta séð fyrir,
hvaða stöður kcwna til með að
standa negrum opnar, þegar
næsta kynslóð er komin til
vits og ára. Og þegar hann
sækir um stöðu, verður hann
að gera sér það Ijóst, að sá
greinarmunur, sem víðast er
gerður á negrum og hvítum
mönnum, getur orðið honum
fjötur um fót á framabraut
hans í starfinu.
Og guð hjálpi þeim negra,
sem verður ástfanginn af
hvítri mannveru. Þá tilfinn-
ingu ætti hann að kæfa þegar
í fæðingu til þess að vekja
ekki reiði þeirra, sem, eftir því
sem þeir sjálfir segja, njóta
blessunar guðs til þess að
halda kynþáttunum algjörlega
aðskildum. Sama máli gegnir
um alla lístsköpun. Slíkt er
ekki fyrir negra.
Negrarnir hafa skapað póli-
tíska kreppu með því að krefj-
ast á annan bóginn jafnréttis
á við hvíta menn og á hinn
bóginn að heimta, að póli-
tískar útnefningar fari fram
með tilliti til litarháttar og
setja sig á móti sameiginleg-
um hverfum fyrir negra og
- • -• V . f
STEFNUMÁL Matthíasar Jóhannes-
sen ritstjóra við MorgunblaSið á
hendur Hjálmtý Péturssyni fyrlr
a3 leyfa sér aö taka nokkrar til-
vitnanir úr IjóSum hans I grein, er
hann ritaSi I Tímann um gömul og
ný skáld, hefur vakið mikia at-
hygli. Hefur Hjálmtýr fengið ýmis
bréf um málið — svo og Tíminn —
og birtist hér eltt bréfið til Hjálm
týs. Er það frá bónda á Barða-
strönd, og þykir rétt að birta þaö
til gamans, enda á það vei heima
I öliu þessu mikia gamanmáli, og
I samræmi við það tekur bréfritarl
töluvert djúpt I árinni:
,,Hr. Hjálmtýr Pétursson,
Barðavog 36, Rvík.
ÉG BÝST VIÐ, að það munir vera
þú, sem skrifaðir greinina I „Tím-
ann" núna nýlega. Um gömlu skáld
In og þau sem Ríkisútvarpið hefur
nú fundið ástæðu til að VERÐ.
LAUNA. Ég er ekki vanur þvi að
lesa blaðagreinar, öðru vísi en með
sjálfum mér, En I þetta skiptl
gerði ég þá undantekningu, að ég
kallaði saman heimilisfólk mitt
(som er margt) og las því greln-
ina. Þótti því að vera mikil
skemmtun, og voru allir sammála
um, að greinin væri fyrst og
fremst prýðiiega rituð, og I öðru
lagi hefði þarna verið um mak-
lega hlrtingu að ræða, bæði á Út.
varpsráð og „skáldin".
Ég hefði nú sennilega látið sitja
við það, að hafa gaman af grein-
inni, hefði ég svo ekki með næsta
pósti á eftir lesið þau undur og
býsn, I sama blaði, að annað
„skáldið" hefði sett lögfræðing á
Tlmann, og heimtað skaðabætur
fyrir greinina. Er hægt að rassskella
sjálfan sig öllu meira en svona?
Ég hygg varla. Því ef nú „Ijóð"
þessara manna eru nokkuð annað
en bull (ekki leirburður, því þau
heyra ekki undir svo göfugar bók-
menntir), þá var það mikill greiði
sem þú gerðir þeim, með því að
sýna rétt smekk af þeim, I víðlesn
asia blaði úti á iandsbyggðinni,
elns og Tímlnn er. Því áreiðanlega
hefur engum dottið I hug, að
kaupa þessl kver, sem Ríkisútvarp
ið var að verðlauna.
,EKKI ÞYKIR SKASSINU skömm
að sér" má segja um Ríklsútvarp.
ið. Því þykir ekki nóg að verja
mörgum milljónum af því fé sem
pínt er út úr útvarpsnotendum, til
svonelfndrar sinfóníuhijómsveitar,
sem fáir hlusta á, og tæplega fleiri
en þeir sem eru eitthvað I ætt við
aðdáendur keisaraklæðanna, held-
ur þurfa þeir nú að taka af þessu
fé til að verðlauna með bull, sem
menn láta á þrykk út ganga, sjáif-
um sér og öðrum til skammar og
leiðinda. Jæja, ég þakka þér fyrir
greinina, Hjáimtýr, og ég blð nú
dálltið spenntur e'ftir því, hver úr-
skurður dómstólanna verður I
skaðabótamállnu. Því þóknist nú
þeim virðulegu dómurum að dæma
þig eða Tímann, eða ykkur báða,
fyrir greinina, þá fer ég að halda,
að grínkvæðið hans Gutta ætli nú
bókstaflega að fara að eiga við, og
beii sé að fara að byggja ,,Vitra-
hæli". Bóndi ’f Barðaströhd.
hvíta, ekki opinberlega að
vísu. Það hefur líka reynzt
mun erfiðara að fá negra til
að bjóða sig fram til kosningar
heldur en að útvega þeim kosn
ingarrétt. Og þannig rís hvað
upp á móti öðru. Og það verð-
ur til þess, að negrarnir fyll-
ast löngun til þess að gefast
upp í baráttunni, sætta sig við
gamlan órétt og fá alla aðra
negra til þess að gera slíkt hið
sama.
En hið kvíðvænlegasta af
öllu er, að nú í seinni tíð hafa
negrarnir orðið að berjast
gegn kenningu, sem hörunds-
dökkir, þjóðernissinnaðir of-
stækismenn breiða út um yfir
burði negra á flestum sviðum
fram yfir hvíta menn. Allt sitt
líf hefur negrinn búið við þá
skoðun, að hvíti maöurinn sé
honum fremri, og hann hefur
fram til þessa vissulega trúað
því, innst inni, hvað svo sem
hann hefur sagt út í frá. Og
svo koma skyndilega fram
menn með þá kennisetningu,
að negrinn sé hin mikli mað-
ur, útvalinn af guði, guð hafi
skapað hann í sinni eigin
mynd, og að hviti maðurinn
muni í fyllingu tímans hljóta
makleg málagjöld fyrir allar
sínar syndir, og þá muni hinir
svörtu verða alls ráðandi i
héiminum.
Er það í raun og veru þann-
ig, eins og hinir svörtu þjóð-
ernissinnar vilja vera láta, að
hugsun negrans sé í ánauð?
Sagði ekki Abraham Lincoln
sjálfur, að ef þessir tveir kyn-
þættir gætu lifað saman í
friði, yrði hvíti maðurinn að
hafa stjórnina með höndum?
Það væri hægt að halda á-
fram upptalningu á vandamál-
um svartra í Ameríku í það
óendanlega. Og það er hægt
aö rökræða um þessi mál í það
óendanlega. En eins og allir
aðrir menn verður* negrinn
fyrst og fremst að hugsa um
sín hversdagslegu vandamál.
Hann verður að borða, sofa,
læra, og hann verður að við-
halda kynstofninum. En negri,
sem á annað borð vill halda
fullri skynsemi, verður að
þroska með sér þá list, sem
það er að vera negri í heimi,
sem hvítir menn ráða lögum
og lofum L
Þetta er ekkert nýtt. Gamlir
og reyndir negrar geta sagt frá
því, hvernig þeir hafa þjálfað
sig í þeirri list að vera negri.
Þeir hlógu, jafnvel þótt þeim
væri alls ekki hlátur í hug, og
þeir sögðu amen, þegar þeir
hefðu kannske heldur viljað
segja til helvítis með allt og
alla. Þeir klóruðu sér á stöðum,
sem þá klæjaði hreint ekkert
á. Þeir voru kallaði Tom
frændi og Sam frændi. Ef þeir
voru bara á sínum stað og ekki
fyrir öðrum, gátu þeir gengið
að sínu daglega brauði vísu
við bakdyr hvíta mannsins.
En svo fóru Tom frændi og
Sam frændi í skóla, þar sem
þeir lærðu að greina setningu
og elska guð. Og þegar tímar
liðu, var Tom frændi orðinn
að dr. phil Thomas. Æðsta
hlutverk hans varð að sann-
færa negrann um, að allt væri
sama sem í lagi.
Allt þetta var sérstök list,
m.a. mjög mikilsverð list. En
nútíma negrinn verður að
hætta að ljúga. Hann verður
að geta staðið uppréttur
frammi fyrir börnum sínum
og heiminum. Dagar trúboðs-
ins verða að vera á enda.
Augnablikið er komið fyrir
hinn hugsandi negra.
Nútíma negrinn verður að
tala af sannfæringu. Hann má
ekki láta hugfallast, heldur
skilja það, að ef hinn ameríski
negri nær inarkmiði sínu án
þjáninga, er hann fyrsti og
eini maðurinn í heiminum,
sem það gerir.
Æskiilýisdagiir
ÞjóSkirkjunnar
Dagurinn í dag er hinn árlegi
æskulýðsdagur þjóðkirkjunnar.
Verður hans minnzt með guðs-
þjónustum fyrir æskufólk í fiest-
um kirkjum landsins og auk þess
með merkjasölu og dagskrá í út-
varpinu.
Þetta er fjórða árið, sem þjóð-
kirkjan efnir til slíks æskulýðs-
dags, en dagurinn er ætlaður til
þess að flytja ungu fólki boðskap
Jesú Krists og minna það á kirkj-
u.na og einnig til þess að kynna
starfse_.mi æskulýðsstarfs þjóðldrkj
unnar.
Einar ríki
(Framhald af l síðu).
önnur hæst af Vestmannaeyja-
bátum á síldinni. Þrátt fyrir mik-
ið aflamagn, gekk ekki betur en
svo að báturinn var auglýstur á
nauðungaruppboði í janúar s.l.
Kristbjörg var pöntuð löngu áður
en gengislækkanirnar skullu á,
og átti þá að kosta eitthvað um
3—4 milljónir. Meöan báturinn
var í smíðum, felldi núverandi
ríkisstjórn gengið, og þegar bát-
urinn kom hingað, kostaði hann
eitthvað um 6 milljónir. Erfið-
leikarnir í útgerð Kristbjargar
stafa eingöngu af hækkun verðs-
ins á bátnum, þar sem afborg-
anir hafa að sjálfsögðu hækkað
að sama skapi.
Ió$s
Eigandi. Hannesar lóðs heitir
Jóhann Pálsson, og er hann sjálf-
ur með bátinn. Hannes lóðs er
byggður 1956 í Svíþjóð, og hefur
hann alla tíð verið mikið happa-
skip, og aflazt vel á hann. Samt
sem áður er nú svo komið, að
Jóihann vill ékki halda útgerðinni
áfram. Mun hann þeirrar skoð-
unar, að eins og nú standa sakir,
geti útgerðin með engu móti bor-
i'ð sig. Talið er víst, að skipstjór-
ar beggja tilgreindra báta verði
með þá áfram til vorsins, en sið-
an er ekki vitað ,hvað verður.
Allar líkur eru þó taldar á því,
að Hannes lóðs verði fluttur frá
Eyjum.
Kauinir fleiri báfa
Einar kaupir Kristbjörgu á 7
milljónir króna. Hefur hann þá
borgað 11 og hálfa miljón króna
fyrir þessa tvo báta. Fi’éttir úr
Eyjum herma, að Einar ætli ekki
að láta staðar numið við þetta,
hcldur hafi hann í hyggju að
kaupa enn fleiri báta, eða alls
fimm talsins. Eins og ástandið er
nú, má telja víst að honum verði
auðsótt bátakaupin, enda hefur
núverandi ríkisstjórn búið vel í
haginn fyrir hann og hans líka.
Duglegir aflamenn gefast upp, en
skuldakóngar, sem styrktir eru af
ríkisfé, geta safnað að sér bátum.
Listin að vera negri krefst
skilnings á manninum, stöðu
hans og þýðingu. Hún kvefst
einnig skilnings á sögunni, því
að ef það er hæfileikinn til að
hugsa, sem gerir manninn
sjálfstæðan, verður hann að
líta til sögunnar.
Hinn ameríski negri er til-
búinn. í rauninni er hann eini
maðurinn í heiminum, sem er
tilbúinn, bæði andlega og lík-
amlega, í hinum nýja heimi.
Fremur en nokkur önnur ver*a
tilheyrir ameríski negrinn hin
um vestræna heimi.
William Caldwell.
(Þýtt og stytt).
T f M I N N. sunmidagur 4. marz 1962.
2