Tíminn - 07.03.1962, Blaðsíða 6

Skattahreytingar ríkisstjórn
arinnar eru hinum ríku í vil
Frumvarp ríkisstjómarinn- TiSfærslan á sköttunum úr beinum sköttum
ar um lækkun á tekjuskattii á 4|iagS, eil ríkum tíl HagSbÓta.
félög var til 2. umr. i efri deild ö ’
í qær. Fjárhagsnefnd hafSiorð|ung ^ ^ ríki^tjórnÍT1 að
ið sammála um nokKrar °roa'j lækka skatta á þjóðinni. En virki-
lagsbreytingar á frumvarpinu,: leikinn er, að hún er hér að fram-
en klofnaði að öðru leyti í kvæma þá stefnu sína- að færa til
i i ___*:i ^,íie : skattaálögur, lækka að vísu skatt á
þrennt um afstoðuna t.l "lals- ^^ og raunhæfum gróða>
ins. OSafur Bjornsson mælti en þag Verður hjá henni til að
fyrir áliti meirihlutans, Karl hækka neyzlutolla og óbeina
Krist jánsson fyrir áliti , 1.; skatta, af því að í hennar höndum
minnihl. og Björn Jónsson fyr
neyzluskatta er almenningi til.
ir áliti 2. minnihl. Nefndarálit
Karls Kristjánssonar fer hér á
eftir:
Fjárhagsnefnd ræddi stjórnar-
frumvarp þetta á nokkrum fund-
um og leitaði skýringa á því hjá
skattstjóranum í Reykjavik o. fl.
Breytingar þær, sem frumvarpið
felur í sér á gildandi lögum um
tekju- og eignarskatt, eru allmarg-
ar og sumar svo óljóst orðaðar, að
örðugt er að átta sig á innihaldi
þeirra til hlítar. Greinargerðin,
sem fylgir frumvarpinu, er ófull-
kostar rekstur ríkisins alltaf meira
og meira.
um tekjum síðan 1958, svo sem
áður segir.
Til samanburðar má nefna tekju-
skatt félaga í nágrannalöndum
okkar.
í Noregi er skatturinn 30%
f Danmörku er skatturinn 44%
(hálfur frádráttarbær)
í Svíþjóð er skatturinn 44%
(útsvar frádráttarbært)
í Bretlandi er skatturinn 33.75%
Ég lít svo á, að eftir atvikum sé
Fjárlög ríkisins bera um þetta j
glöggt vitni. Skv. fjárlögum fyrir ekkf ástæða til að lækka skattpró-
1958 voru skattar — beinir og ó- sentuna, og legg þess vegna til, að
beinir — og tollar áaítlaðir 623 hhn verðj óbreytt áfram. Flyt til-
millj. kr., en skv. fjárlögum 1962
1431 millj. kr.
Þessar álögur hafa þannig á sam
stjórnartímabili núverandi stjórn-
arflokka talsvert meira en tvöfald-
azt. Aftur á móti hefur tekju- og
eignarskattur, sem þarna er með
talinn, lækkað út af fyrir sig um
23 millj. kr. á sama tíma, og er
heildaráætlun hans aðeins 95
millj. kr. nú.
Þessi tilfærsla á sköttum er vit-
komin. Skírskotað er um margt til anlega almenningi til óhags, en rík
reglugerðar, sem ráðherra eigi að um til hagsbóta. Þótt óbeinu skött-
setja. Hins vegar kom í ljós, að unum sé smeygt inn í verðlag vöru
ekki er farið að vinna að því að 0g vi.ðskipta, svo að menn greina
semja þá reglugerð og þess vegna þá ekki hverju sinni, um leið og
engar upplýsingar að fá um það, borgað er, eru þeir tekjulitlu fólki
hvernig ákvæði hennar kunna að þungir á herðu-m, þegar þeim er
beitt eins harkalega og nú.
Sjálfsagt er rétt, að heppilegra
vei j sé að hafa bæði beina skatta og
óbeina en aðra hvora. Nýtur hvor
aðferðin betur kosta, ef ekki er
hátt spennt.
in í ríkisstjórn íslands. Þá stigu
beinir skattar mjög hátt. Á árun-
um 1950—1958 voru miklar lag-
verða í veigamiklum atriðum. Verð
ur því samkvæmt fVamansögðu að
telja, að frumvarpið sé ekki
búið Alþingi í hendur.
Samkomulag varð í fjárhags-
nefnd um nokkrar breytingartil-
lögur, sem nefndarmenn flytja áj
sérstöku þokj. sameiginlega við III.
frumvarpið. Á fimmta tug þessarar aldar
Annars klofnaði nefndin í meiri fóru fulltrúar Sj álfstæðisflokksins
hluta og tvo minni hluta. Kemur aðallega með fjármálaróðherastörf
þar ti.l sögunnar stefnumunur hjá
nefndarmönnum.
Stuðningsmenn ríkisstjórnarinn-
ar standa saman og mynda meiri, færingar í þessum efnum gerðar
hlutann, en við hinir skilum sínu 0g skattarnir lækkaðir. Þau ár var
mefndarálitinu hvor. i Eysteinn Jónsson fjármálaráð-
herra. Skulu hér staðreyndir
II. j nefndar:
Ríkisstjórnin heldur því fram, Árið 1950 voru sett lög um lækk-
að hún sé með frumvarpi þessu að un skatta á lágtekjum.
lækka skatta á þjóðinni og þar með j Árið 1954 var sparifé gert skatt-
skapa skilyrði til hagsbóta hjá al- j frjálst og slcattar annara en félaga
menningi. Gróði félaga er nú skatt-; auk þess lækkaðir um 29%. Þá
lagður með 25%, en skattprósent- voru fiski.mönnum veitt ný frá-
una á samkv. frumvarpinu að dráttarhlunnindi. Enn fremur gift-
lækka niður í 20% eða um fimmt- um konum, sem leggja í kostnað
______________________vegna vinnu utan heimila sinna.
Árið 1956 var tekjuskattsviðauki
félaga felldur niður.
i Árið 1957 var enn lækkaður
skattur á lágtekjum og au'kinn
skattsfrádráttur fiskimanna.
Árið 1958 var sett löggjöf um
skattgreiðslur félaga. Stighækkun
á tekjuskatti þeirra afnumin. Lög-
fest jöfn skattprósenta (25%) af
skattskylduim tekjum þeirra.
Það ár var einnig sett sanngjörn
löggjöf um skattamál hjóna, þegar
bæði vinna fyrir skattskyldum tekj
um, — og var sú löggjöf til lækk-
unar.
Á tveirn til þrem síðustu árum
hefur ríkjandi stjórnarstefna fært
óbeina skatta háskalega í aukana.
Eins og ástatt er, þýðir lækkun
tekjuskatts á félögum aðeins
færslu milli skattforma ng um
leið milli skattgreiðenda. Ég tel
þá tilfærslu ekki heppilega.
Tekjuskattur félaga hefur ekki
verið hærri en 25% af skatts'kyld-
Þingstörf í gær
Fundir voru í báðum deildum
í gær. í efri deild var skattafrv.
til 2. umr. og mæltu þeir fyrir
nefndarálitum, Ölafur Bjöinss.,
Karl Kristjánsson og Björn
Jónsson.
í neðri deild voru fjögur frv.
afgreidd sem lög, erfðalög,
skipti á dánarbúum, réttindi og
skyldur hjóna, ættaróðul og
erfðaábúð. Frumvarp Gísla Guð
mundssonar o.fl. um eyðingu
svartbaks var afgreitt til efri
deildar. Fram var haldið 2.
umr. um frumvarp Alþýðu-
bandalagsmanna um húsnæðis-
málastofnun. Hannibal Valde-
marsson Gunnar Jóhannsson,
Gísli Jónsson og Jón Skapta-
son töluðu.
lögu um það á þingskjali 342.
Aftur á móti fellst ég á hækkaða
heimild um skattfrjálst varasjóðs-
tillag félaga frá því, sem nú er, og
rýmri ákvæði um heimildir til fyrn
ingarafskrifta en nú gilda, af því
að ég tel svo mikilsvert, að félögin
þoli áföll og geti örugglega byggt
sig upp og endumýjað tæki sín.
IV.
Samkvæmt gildandi lögum hafa
venjuleg félög heimild til að leggja
allt að V-, hluta af hreinum tekjum
sínum skattfrjálsan í varasjóð
sinn, og sömuleiðis mega leggja í
varasjóð sdnn i/3 hluta skattfrjáls-
an af hreinum tekjum sínum „þau
félög, sem hafa sjávarútvegj sem
aðalatvin'nurekstur,'1 og^'félög: sem
samkv. lögum ;gétaeieftkhlútjýlutað
varasjóði sínum við félagsslit“, en
það eru samvinnufélögin í land-
inu.
Frumvarp ríkisstórnarinnar ætl-
ast til, að lögunum verði breytt
þannig, að öllum félögum verði
heimilt að fá undanþegna frá
skatti upphæð, er nemi allt að Ví
hluta hreinna tekna, sé hún lögð
í varasjóð.
Á með þessum nýju ákvæðum
að auka varasjóðshlunnindi venju-
legra félaga, en minnka varasjóðs-
hlunnindi félaga, sem hafa sjávar-
útveg sem aðalatvinnurekstur, og
samvinnufélaga.
„Glöggt. er, hvað þeir vilja.“
Sjávarútvegur er svo áhættu-
samur atvinnuvegur, að þótt hefur
hlýða að heimila þeim félögum,
sem hafa sjávarútveg sem aðalat-
vinnurekstur, að leggja >/3 hreinna
tekna sinna í varasjóð án skatt-
lagningar.
Nú segir í greinargerð frum-
varpsins, að þetta sé óþarft, félög-
in séu orðin svo vel sett. Togara-
útgerðin er þó ekki nefnd.
Samvinnufélög hafa notið sama
réttar, af þvi að þau standa al-
menningi opin til inngöngu og
safna fé í varasjóði, sem ekki eru
skiptilegir við félagsslit, heldur
falla til héraðsins. Varasjóðir ann-
arra fyrirtækja skiptast og dreifast
og flytjast af staðnum, ef eigend-
ur flytjast þaðan. En varasjóður
kaupfélags er staðbundinn og eyk-
ur þess vegna staðfestur í þjóð-
félaginu og tryggir þar með jafn-
vægi byggðanna. Um leið og hann
er tryggingarfé fyrir starfsemina,
er hann gjafafé til framtiðarinnar
án tímatakmörkunar. Þjóðfélagið
hefur að undanförnu tekið tillil til
þessa og er skylt að gera það á-
fram. Annað væri ranglæti. Eðlis-
munur varasjóðanna krefst munar
í skattlagningu, ef nokkurs rétt-
lætis er gætt.
Eg flyt tillöguna á þskj. 342 um,
stofur og nauðsynlegt starfslið hafi
að sjálfsögðu skattstjórarnir.
■ í greinargerð frumvarpsins er
| skírskotað til þess, að „samkvæmt
að óbreytt verði heimildin, sem nú 196r° }aii rkos,tnaður yið
gildir um varasjóðstillög féiaga>: undirskattanefndir, yfirskattanefnd
sem hafa sjávarútveg sem aðalat- lr og ?lcatts^ofor uían Rcykjavik-
vinnurekstur, og félaga, sem sam- ur'.verið aætiaðar rumiega S rmlkp
kv. lögum geta ekki úthlutað úr krona °S fan ekki hjá því að með
varasjóði vmurn við félagsslit. Læt Jllnu n^a sklpu agl verðl her „um
aftur á móti afskiptalaust, að skv. talsverðan sParnað að..ræða '. f „
frumvarpinu hækki varasjóðshlunn; er tmnst Þetta mjog hæpm full
yrðing. Hitt er sennilegra, að hér
sé verið að sá til embættafjþlgun-
indi annarrs félaga um 25% og
þannig minnlci bilið milli félaga- ' . ,r . r , ,,
flokkanna, ef það gæti orðið til fr og skn&tofubakna Hins vegar
hefur reynslan synt, að ekki ligg-
samkomulags.
V.
Gera á samkvæmt frumvarpinu
byltingu á tilhögun skattverka.
Skattanefndir í sveitarfélögum,
svo og yfirskattanefndir, á að
ur mikill kostnaður í skipulaginu,
eins og það er. Á það ber að líta,
að nú er með skattverkunum, sem
hér um ræðir, unnið meira verk
fyrir sveitarfélögin en ríkið sjálft.
Niðurjöfnun útsvaranna er byggð
á skattframtölunum. Utsvörin í
leggja niður, en hafa þess í stað 8 öllu landinu munu vera 5—6 sinn-
skattumdæmi — þ. e. eitt í hverju um hærri en heildarfúlgan, sem
kjördæmi. Skattstjóri og varaskatt-' ríkissjóður fær í tekju- og eigna-
stjóri skulu vera í hverju umdæmi skatt. Sveitarfélögunum eru því
og umboðsmaður í hverju sveitar- skattverkin enn þá þýðingarmeiri
félagi, þar sem skattstjóri er ekki en. ríkissjóðnum.
búsettur. Skipa skal ríkisskatt- í hinu fyrirhugaða nýja skipu-
stjóra og vararíkisskattstjóra. Skrif Framhaid a 15 siðu
Á ÞINGPALLI
í umræíum Jieim, sem orðið hafa um húsnæðismálin á Alþingi
síðustu daga hefur félagsmálaráðherra Emil Jónsson látið að
því liggja, að hækkun byggingarkostnaðarins stafaði að stórum
hluta a£ hækkun vinnuþaunakostnaðarins við byggingar. f ræðu,
sem Jón Skaftason hélt í gær, upplýsti hann, að skv. Hag-
tíðindum og útreikningmp, .^jþjfggingarvísitölunni hefði hækk-
un á byggingarkostnaðinum skinzt svo, að á tímabilinu frá
febr. 1960 til okt. 1961 hefði vinnulaunakostnaðurinn aðeins
aukizt um tæp 3% en efniskostnaðurinn hins vegar um rúm
60%.
Jón Skaftason kvaðst furða sig á því, að félagsmálaráðh. skyldi
treysta sér til að þræta fyrjr, að samdráttur hefði orðið í íbúða-
byggingum, þar sem óvéfengjanlegar tölur opinberrar stofn-
unax sönnuðu það, hve mjög íbúðabyggingar hefðu dregizt
saman. I þessu sambandi dygði ekki að benda eingöngu á
óafgreiddar umsóknir hjá húsnæðismálastofnuninni, en þær
eru nú fleiri en nokkru sinni fyrr. Sagðist Jón hafa kynnt
sér þetta atriði og komizt að raun um eins og öll rök hnigu
reyndar að, að þessar mörgu umsóknir væru uin viðbótarlán
vegna íbúða, sem byrjað var á fyrir „viðreisn“, en gengisfell-
ingin hefði komið fólki mjög á óvart og fjöldi manns væri
að kikna undir afborgunum og vöxtum.
Jón Skaftason benti enn fremur á, að samkvæmt útreikningum
opinberra aðíla, þarf að byggja 1400 íbúðir á ári til að svara
íbúafjölguninni. Það sýndi svo glöggt ,að óþarfi væri um að
deila, hvert stefndi í húsnæðismálunum, þar sem aðeins var
byrjað á helmingi þeirra íbúða, sem þarf til að halda í horf-
inu. Framkvæmdabankinn áætlar að aðeins hafi verið byrjað
á 770 íbúðum á s.l. ári.
Ólafur Björnsson sagði í umræð'unum um skattamálin í efri
deild í gær, að ekki væri hægt að hjálpa hinum tekjulágu með
tekjuskattslækkunum, þar sem þeir greiddu lágan tekjuskatt.
Eðlilega fengju hinir tekjuháu meiri ívilnanir þegar beinir
tekjuskattar væru lækkaðir. Hins vegar sagði Ólafur, að nú-
verandi ríkisstjórn hefði mætt hinum tekjulágu frá annarri
hlið, með hækkun fjölskyldubóta, ellilauna og fl.
Þarna er stórt gat í reikningum prófessorsins. Það fá allir sömu
fjölskyldubætur, sömu ellilaun o.s.frv., hvort sem þeir eru ríkir
eða fátækir. — Hins vegar eru neyzluskattar því marki brennd-
ir, að þeir leggjast á menn án tillits til efnahags, leggjast
tiltölulega miklu þyngra á hinn tekjulága en hinn tekjuliáa.
Fjármagnið til fjölskyldubótanna aflar ríkissjóður með neyzlu
sköttum, þannig, að í raun borga hinir tekjulágu miðað við
fyrrverandi skattheimtu, hluta af fjölskyldubótunum, sem ríku
mönnunum eru greiddar með börnum sínum og tekjulágir menn
borga engu síður en efnaðir hluta af ellilaununum, sem öldruðu
fólki er greitt, þótt sumt þeirra eigi eignir upp á milljónir.
6
TÍMINN, miðvikudaginn 7. marz 1963