Tíminn - 13.05.1962, Blaðsíða 8

Anna Eymundsdóttir, Laugaveg
86, verður 85 ára á morgun. Hún
er fædd að Kleifum við Steingríms
fjörð 14. maí 1877, Eymundsdóttir
Guðbrandssonar frá Syðri-Brekk-
um á Langanesi og konu hans,
Guðbjargar Torfadóttir, allþingis-
manns á Kleifum, Einarssonar. —
Önnu var minnzt á 80 ára afmæli
hennar og verður ekki um það
bætt hér, enda ekki tilætlunin
með línum þessum.
Fimm ár er ekki langur tími
og að jafnaði fljótur að líða hjá
þeim, sem eru í blóma lífsins við
störf og strit samfara hugðarefn-
um í tómstundum. En hjá þeim,
sem sjúkir eru, vill mjög út af
bregða. Þar silast tíminn áfram
og oft ótrúlega hægt.
Anna hefur átt við allmikia van
heilsu að stríða hin seinni ár og
lengst af legið rúmföst umrætt
fimm ára tíambil. Aldur hennar
85 ARA:
Anna Eymundsdóttir
Laugaveg SS Rvík
er orðinn hár og hún slitin að
þreki og kröftum. Ævin hefur
ekki ætíð verið henni mjúkhent
fremur en svo mörgum öðrum á
hennar aldri og þótt yngri séu að
árum.
f veikindum sínum hefur Anna
sýnt óvenjulegan kjark og æðru-
leysi, enda hefur hún alla tíð ver
ið mikil þrek- og skapfestu kona.
Hún býr nú með manni sínum
Albert Ingimundarsyni, hjá dótt-
ur sinni, Elinborgu, á Laugaveg
86, sem fyrr segir. Hafa þau bæði,
maður hennar og dóttir, gert allt,
sem í þeirra valdi stendur til þess
að gera henni lífið sem léttast og
hjúkra henni sem bezt má vera,
enda svo að fyrirmynd er að. Veit
ég, að hún þakkar það og metur,
þó að fá orð hafi hún þar um.
Hún er hrein í lund, trygg og
vinföst, en segir hverjum sem er
skoðun sína og meiningu, ef því
er að skipta og jafnvel svo, að
undan kann að. svíða snöggvast.
En hver kann ekki að meta þá
drenglund, ef hann vill á annað
borð skilja rök staðreyndanna í
Ijósi veruleikans. Þannig mun a.
m.k. flestum farast við nánari í-
hugun.
Annars er Anna dul í skapi og
ekki hrifnæm fyrir hverju sem er,
enda greind og athugul sem bezt
má vera. Hún lætur sér litt bregða
svo að á sjái, enda aldrei borið
tilfinningar sínar á torg fyrir aðra.
Hið innra á hún heitt og hlýtt
hjarta, — heila skapgerð í blíðu
og stríðu. Lífið hefur verið henni
sem mörgum öðrum, Ijós og skugg
ar. Hún hefur borið þær byrðar
og notið þeirrar gleði, sem það
hefur veitt án sýnilegra geðhrifa.
En þó að hún kunni að hafa bogn
að í bylgjum storma, þá hefur
þess lítt orðið vart. Svo sterk er
hún og traust í skapgerð sinni.
Ég þakka henni og fjölskyldu
hennar góð kynni og vinskap. Það
er yngri mönnum ávinningur og
þroski og kynnast fólki, sem henni
og hennar líkum.
Ég óska þér, Anna, og fjöl
skyldu þinni til hamingju með
þennan áfanga lífs þíns. Ég óska
þess jafnframt, að sólarlag ævi-
kvölds þíns verði þér kyrrlátt, rótt
og blítt, eða eins og skáldið segir:
„Nóttlaus voraldar veröld,
þar sem viðsýnið skín.“
o.s.frv.
J. S.
KVEÐJA
Júlíus Geirmundsson
frá Atlastöðum
í gær var til moldar borinn á >
ísafirði, frændi minn, Júlíus Geir-
mundsson, frá Atlastöðum í
Fljótavík, en hann lézt 5..maí s.l.
á 78. aldursári.
Júlíus fæddist 26. maí 1884 í
Neðri-Miðivík í Aðalvík og ólst
þar upp og á Stakkadal, en þangað
fluttu foreldrar hans síðar.
Árið 1906 keypti hann hálfa jörð
ina Atlastaði. Sama árið gekk hann
að eiga Guðrúnu Jónsdóttur frá
Horni og hófu þau þegar búskap á
Atlastöðum og bjuggu þar óslitið
til ársins 1958, en fluttust þá til
ísafjarðar. Konu sina missti Júlíus
árið 1951. Þau hjónin eignuðust
12 börn, er öll komust á legg, 6
pilta og 6 stúlkur, hið mannvæn-
legasta fólk.
Fáir menn eru mér jafnminnis-
stæðir frá æskuárunum og Júlíus,
og ber þar margt til. Líkamlegt
þrek hans og staifsorka var slik,
að ég hef engan mann þekkt, sem
var hans jafnoki. Lífsþróttur og
gneistandi lífsfjör hans hafði áhrif
á alla, sem með honum voru, og
ekkert mótlæti né erfiði virtust
geta bugað það. Svo óvenjulegur
var Júlíus, að mig undraði ekki,
ATTRÆÐUR:
JAKOB KRISTINSSON
fyrrv. fræðslumálastjóri
þótt einhverjum fyndist, að frá-'
sagnir kunnugra af honum beri
þjóðsögublæ.
Þegar Júlíus keypti Atlastaðina
á móti Jósep Hermannssyni, var
jörðin komin í eyði. Byggðu þeir
í dag á áttræðisafmæli einn
hinn ágætasti samtíðarmaður vor,
sr. Jakob Kristinsson, fyrrum
fræðslumálastjóri. Hann er mikill
persónuleiki, gáfaður maður, víð-
sýnn og hámenntaður.
Hann var prestur íslendinga í
Vesturheimi um skeið, siðan skóla
stjóri á Eiðum og þá fræðslumála-
stjóri í 6 ár, en lét af því embætti
sökum heilsubrests.
Við brottför hans úr því embætti
ritaði Snorri Sigfússon námsstjóri
um hann eftirfarandi orð m.a.:
„ — — Jakob Kristinsson er
maður, sem gott er að fá að kynn
ast. Samvizkusemi hans, sterk
réttlætiskennd og einbeitni gerir
hann að fyrirmyndar embættis-
manni, enda rækti hann starf sitt
með þeirri alúð og réttsýni, er
slíkum manni sæmir. Hann hefur
haldið prýðilega uppi virðingu em
bættisins og aukið þar við, og
hann hefur verið fengsæll í sókn
sinni fyrir fræðslumálin á hend-
ur ríkisvaldinu, enda hefur nann
markað spor í framkvæmd fræðslu
málanna, er lengi munu siást, ef
allt fer að sköpum. Allt þetta er
mikilsvert. En eigi ætla ég hitt
þó ómerkilegra, hversu ég hygg
að hann hafi orkað á kennarana
til góðs, þá, sem eitthvað hafa
kynnst honum. En þeir eru marg-
ir, — því að heilindi hans og
hugarhlýja gerir það að verkum,
að hverjum manni líður vel í ná-
vist hans. Og trúað gæti ég því,
að á flesta muni sú viðkynning
orka þannig, að þeir eignuðust
hærri og hreinni sjónarmið . .“
Hér fer á eftir grein, sem
Stefán Jónsson hefur ritað um
Jakob:
Einn hinn göfugasti og merk-
asti af hinni ágætu aldamótakyn-
slóð er áttræður í dag. Er það
Jakob Kristinsson fyrrum fræðslu
málastjóri.
Jakob Kristinsson er fæddur að
Syðra-Dalsgerði í Saurbæjar-
hreppi í Eyjafirði, hinn 13. maí
1882. Foreldrar hans voru Kristinn
Ketilsson frá Miklagarði í Eyja-
firði og Salome Hólmfríður Páls
dóttir frá Hánefsstöðum í Svarfað
ardal. Er ætt Jakobs vel þekkt í
byggðum Eyjafjarðar og bræður
hans þrír: Aðalsteinn, Hallgrímur
og Sigurður, þjóðkunnir menn.
Jakob lauk guðfræðiprófi frá
Háskóla íslands árið 1914. Var
vígður 26. júní sama ár og gerðist
prestur í Kanada hjá íslenzkum
söfnuði. Hann var skólastjóri við
alþýðuskólann á Eiðum árin 1928
—1938. Hann var skipaður fræðslu
málastjóri árið 1939 og gegndi
því embætti til 1944. Formaður
Guðspekifélags íslands var hann
nær því áratug.
Eru þar með í fáum orðum rakt
ir hinir ytri þættir í lífi og störf-
um Jakobs Kristinssonar en öll
þessi vandasömu störf rækti hann
jörðina upp að nýju og sóttu alla
aðdrætti og fluttu á sjálfum sér
um langan og erfiðan veg. Búskap
urinn á Atlastöðum var aldrei það
mikill, að hann gæti framfleytt
stórri fjölskyldu. Júlíus varð því
alla sína búskapartíð að draga
björg í bú úr sjónum.
Lengi framan af stundaði hann
sjóróðra á róðrarbátum með föður
mínum frá Látrum, en á milli
Látra og Atlastaða er brattur f jall-
vegur, þar sem ekki verður komið
við hestum, og er röskur 3ja tíma
gangur milli bæjanna. Um þennan
fjallveg flutti Júlíus á sjálfum sér
alla aðdrætti til heimilisins til 14
(Framh. á 15. síðu;.
af fágætri trúmennsku og dreng
lund, og tel ég að á engan sé hall
að, þótt sagt sé, að fáir eða engir
samtíðarmenn hans hafi hlotið
betri almenna dóma fyrir störf
sín en Jakob Kristinsson.
Það var um sólstöðurnar vorið
1914, að ég var á gangi í Mið-
bænum í Reykjavík. Var þá dóm-
kirkjuklukkum hringt til tíða. Eg
fór í kirkju og settist í næst aft-
asta bekk, en kirkjan var nær því
fullsetin. í messunni átti að fara
fram prestvígsla og vígja átti
Jakob Kristinsson guðfræðikandi-
dat.
Margt er mér • úr minni fallið
frá þessari guðsþjónustu, en
tvennt er mér ljóslifandi i minni,
og það er prestsvígslan sjálf, og
þau ábyrgðarmiklu loforð, er
prestsefnið gaf, og ræða þessa
unga nývjgða prests: Er mér það
enn í minni, er hann, prúður og
alvarlegur, fölur i andliti og geisl
andi bjartur á svipinn, gekk upp
í prédikunarstólinn.
Ekki get ég rakið efni ræðunn-
ar, en þau áhrif hafði hún á mig,
ungan og lítt þroskaðan, að Jakob
Kristinssyni hef ég aldrei gleymt
síðan. Sannleiksþrungið efni ræð
unnar, meitlað málfar og frábær
flutningur, allt er þetta mér enn
þá í fersku minni.
Árin líða og enn er ég staddur
í Reykjavik að vetrarlagi. Þá sá
ég einhvers staðar auglýst að sr.
Jakob Kristinsson ætti að flytja
erindi, að mig minnir í Iðnó, en
ekki man ég á hvers vegum. Erind
ið var flutt, og nefndi hann það
víst Gæfuleitina eða Sannleiksleit
ina. Erindið var frábært að efni
og flutningi, og mun það enn mörg
um minnisstætt. Þá heyrði ég í
fyrsta skipti söguna um Óla
pramma, sagða af mikilli list, en
hann leitaði gæfunnar hvar sem
hann kom undir húsmunum og í
hverju horni.
Þessar eru helztu minningar
; mínar um Jakob Kristinsson, áð-
; ur en ég kynntist honum persónu
lega, en persónuleg kynni okkar
hófust fyrst, er hann tók fræðslú
málastjóraembætti árið 1939: Um
þá kynningu er það eitt að segja,
að betri gat hún ekki verið frá
hans hendi. Fór þar saman í kynn
ingunni, virðuleiki og alvara em-
bættismannsins, og hlýleiki og
göfugmennska hins spakvitra
manns.
Haustið 1941 var svo ákveðið,
að fjórir námsstjórar við barna-
fræðsluna skyldu hefja störf og
: ferðast um á starfstima skólanna
1 og heimsækja öll skóiahverfi utan
; kaupstaða. fyrsta skólaárið. —
j Þetta var nýmæli í fræðslumál-
! um á íslandi og valt mikið á því,
j að vel væri af stað farið. Ég var
1 einn af þessum fjórum námsstjór
I um, er byrjuðu störf sín skóla-
árið 1941—1942. — Á ég í sam-
bandi við námsstjórastarfið Jakobi
Kristinssyni. mikið að þakka og
sama munu þeir allir segja, er
þá byrjuðu sín námsstjórastörf. —
Tel ég að erindi það, er Jakob
fræðslumálastjóri flutti í útvarp
haustið 1941, og síðar birtist í
Menntamálum, hafi iagt þann
grundvöll og veitt þá leiðsögn,
sem störf námsstjóranna hafi, nú
um rösklega ívo áratugi, hvílt á.
— Er það mikil hamingja þjóðar
innar, þegar nýmæli eiga sér göf
ugan forustumann og leiðbeinanda.
í erindi þessu farast honum m.
a. svo orð:
„Reynslan ein kennir smám sam
an, hversu margþætt og víðtækt
starf námsstjóranna kann að
verða. En skólanefndir og kennar-
ar geta mjög stutt þá í starfi. Þess
vegna skiptir svo miklu máli, að
þessir aðilar hafi góðan skilning
á starfi námsstjóranna. Þeir eru
ekki settir skólanefndum og kenn
aranum til höfuðs, heldur til hjálp
ar. Auðvitað benda þeir á misfell-
ur, þar sem þær er að finna. —
En þeir munu ekki gera það með
refsivönd á lofti, heldur rétta fram
hönd til lagfæringar og stuðnings.
Þeir munu ekki reynast aðfinnslu
seggir og ýfingamenn, heldur ár-
vakrir vinir, sem leita jafnan úr-
ræða og bóta, þar sem þess þarf
með.“
Tvímælalaust má telja skóla-
stjórn á Eiðum og fræðslumála-
stjórastarfið aðalstörf Jakobs
Kristinssonar, en fjölmörg félags
leg störf hefur hann rækt um ára
tugi með miklum ágætum, og má
þar fyrst og fremst nefna störf
hans í Guðspekifélagi íslands og
stjórn hans á málum þess.
Um skólastjórastörf hans á Eið-
um get ég ekki dæmt af eigin
reynslu eða kunnleika, en fjöl-
marga nemendur hans hef ég hitt
víða um land, sem ógleymanlegar
eru ræður og leiðbeiningar þessa
ástsæla skólastjóra, en öll hans
kenning var spakleg og göfgandi
segja þeir.
Þegar rætt er um ágæta ræðu-
mannshæfileika Jakobs Kristins-
sonar, má ekki gleyma því, að
hann er einnig ágætur rithöfund
ur. Eru ritsmíðar hans studdar af
ágætri þekkingu, skapandi gáfum
og frábærri vandvirkni. Það er
ekki ætlun mín í þessari fátæk-
legu afmælisgrein, að nefna rit
gerðir hans eða vitna í þær, —
en það er spá mín, að þær verði
því meir metnar sem árin líða, ef
íslenzk tunga á sér lifandi fram-
tíð.
Jakob Kristinsson er tvígiftur.
Fyrri kona hans var Helga Jóns-
dóttir, ættuð úr Hörgárdal. Mikil
mannkostakona. Hún andaðist ár-
ið 1940. Síðari kona hans er Ingi
björg Tryggvadóttir frá Halldórs-
stöðum í Bárðardal og nýtur hinn
aldni höfðingsmaður og speking-
ur ástríkrar og skilningsríkrar um
hyggju hennar við hlýjan heimilis
arin.
Ég mun nú ekki hafa þessi orð
mín mikið fleiri. Um Jakob Krist-
insson mætti þó skrifa langt mál.
Er þar um auðugan garð að gresja.
Hann er sérstakur persónuleiki,
ágætur ræðumaður, snillingur í rit
uðu máli, en fyrst og fremst er
hann ágætur drengur í þess orðs
beztu merkingu, eins og það var
að íornu skilið. — Sannleiksleit-
andi heiðursmaður, sem ætíð vill
hafa það í hverju máli, sem sann
ast_ reynist.
Ég þakka afmælisbarninu ágæta
og langa kynningu og óska þeim
hjónum allra heilla.
Stefán Jónsson.
8
'li ' I I M‘í 1 M I
T I M I N N, sunnudagurinn 13. maí 1962.