Tíminn - 17.06.1962, Side 7

tfmitw
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Ámason. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
* ingastjóri: Sigurjón Davíðsson. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu; afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur í Banka-
stræti 7. Símar: 18300—18305. Auglýsingasími: 19523. Af-
gr^iðslusími 12323. — Áskriftargjald kr. 55 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
„Einbýl, jafnvíg á
báðar hendur“
í hinu snjalla Sóleyjarkvæði Einars Benediktssonar
segir, aS ísland sé „vor drottning, djúpsins mær“ og far-
ast skáldinu síðan orð á þessa leið:
Um hana hringast hafblámans svið.
Hánorðurstjöldin glitra að baki.
Svo hátt hún sig ber, undir heiðu þaki,
í hrannadunum og straumanið.
Föðmuð af ylstraum á eina hlið,
á aðra af sæfrerans harðleikna taki,
áttvís á tvennar álfu strendur,
einbýl, jafnvíg á báðar hendur,
situr hún hafsins höfuðmið.
Sú mynd, sem Einar Benediktsson dregur hér upp
af stöðu íslands á Atlantshafinu, á ekki síður *við
stjórnmálalega en landfræðilega. ísland er í raun réttri
hið éina sanna Atlantshafsríki eins og Thorkil Kristen-
sen komst svo vel að orði, er hann var á ferð hér á dög-
unum, þar sem það liggur nær miðja vegu milli Evrópu
og Ameríku.
Ef vel á að fara, þurfa íslendingar að geta verið átt-
vísir og jafnvígir á báðar hendur í skiptum sínum við
Ameríku og Evrópu, en hnýtast hvorugri álfunni um of.
Og íslendingar þurfa að leggja kapp á að vera einbýlh’
í landi sínu. Þetta verður bezt gert með góðu samstarfi
við þjóðirnar báðum megin hafsins, því að einangrunin
er ekki fær í heimi nútímans og þó vafalítið enn síður
í framtíðinni.
Þegar þjóðin minnist sjálfstæðis síns og sjálfstæðis-
baráttu í dag, er ekki sízt hollt að hafa þessar staðreynd-
ir vel í hpga, ásamt þeirri fenginni reynslu, að ekkert
er eins mikilvæg undirstaða framfara og frelsis og
sjálfstæðið. Það leysir orku úr læðingi, sem annars færi
meira og minna forgörðum, og hún knýr síðan fram um-
bæturnar’, jafnt félagslegar sem verklegar.
Þetta getum við gleggst séð, ef við berum hlut okkar
saman við vissa útkjálka og eylönd Evrópu. Á sama tíma
og hér hafa orðið hinar mestu framfarir og þjóðin meira
en tvöfaldazt, síðan sjálfstæðið var endurheimt, hefur ríkt
fyllsta kyrrstaða hjá nábúum okkar á Orkneyjum, Hjalt-
landi og Suðureyjum, og fólki fækkað þar um meira en
helming, og hafa þessi lönd þó notið þess að tilheyra
hinu stóra markaðssvæði, þar sem er brezka samveldið.
Svipuð hafa orðið örlög Korsiku, sem er þó hið mesta
Gosenland frá; náttúrunnar hálfu. Það vill oft fara svo,
að útkjálkum farnast verst í hinum stóru heildum, ef
sjálfsforræðið brestur til þess að halda fram hlut þeirra
og rétti og leysá orkuna og framtakið úr læðingi.
Sjálfsforræðið er það fjöregg ,sem standa verður um
trúastan vörð. Ef það glatast, getur þess verið skammt
að bíða, að þjóðin týnist einnig.
Ef einhver er sá, sejm ekki vill taka þátt í þessari
varðstöðu og varpað hefur trú sinni á framandi stefnur
cg forsjón ,,óskeikulla“ erlendra valdamanna, þá verður
honum bezt svarað með þessum orðum Tómasar Guð-
mundssonar:
Og langi einhvern með land sitt í nýjar álfur
þá láti hann sér nægja að fara það sjálfur
því stefnan er ein — hvorki austur né vestur um haf
og vér ætlum oss sjálf það land, sem oss drottinn gaf.
Vinstri stefna styrkist á Italíu
Hagstæð kosningaúrslit fyrir Fanfaní, Saragat og Nenni
Á SUNNUDAGINN og mánu
daginn var fóru fram kosning-
ar til bæjar- og sveitarstjórnar
í Mið- og Suður-ítalíu. Af sér-
stökum ástæðum hafði úrslita
þessara aukakosninga verið beð
ið með talsverðri forvitni.
Ástæðan fyrir þessu var sú,
að á síðastl. vetri myndaði Fan-
fani forsætisráðherra nýja
stjórn, sem byggist á stuðningi
og hlutleysi flokka, sem eru til
vinstri við flokk hans, kristi-
lega flokkinn. Áður hafa ríkis-
stjórnir þær, sem kristilegi
flokkurinn hefur myndað, aðhl-
lega stuðzt við smáflokkana til
hægri. Fanfani steig því nýtt
spor með þessari seinustu
stjórnarmyndun sinni og hefur
það yfirleitt hlotið nafnið „opn-
unin til vinstri" og er með því
átt við það, að hér hafi verið
opnuð leið til frekari samvinnu
hinna vinstvi sinnuðu afla á
Ítalíu.
KRISTILEGI flokkurinn hef-
ur verið langstærsti flokkur
Ítalíu síðan styrjöldinni lauk
og haft stjórnarforustu á hendi
jafnan síðan. Hann hefur hins
vegar aldrei haft meirihluta og
því orðið að leita stuðnings og
samstarfs við minni flokka.
Flokkurinn hefur jafnan verið
klofinn í afstöðu sinni til ann-
arra flokka. í seinni tíð hefur
þó sá armur flokksins, sem er
fylgjandi samstarfi til vinstri,
mátt sín meira undir forustu
þeirra Fanfani og Aldo Moro,
framkvæmdastjóra flokksins.
Það hefur líka lokað leiðinni
til vinstri, að hinn róttæki jafn-
aðarmannaflokkur, sem Pietro
Nenni stjórnar, hefur haft náið
samstarLvið kommúnista þang-
að til á seinasta ári, er hann
rauf það að mestu. Nenni var
þá kominn að raun um, að sam-
starfið við kommúnista væri
neikvætt og umbótum yrði bezt
komið fram með samstarfi við
vinstri arm kristilega flokksins
og hina vinstri sinnuðu smá-
flokka, þar á meðal flokk hægri
jafnaðarmanna, er Saragat
stjórnar. Þessar fyrirætlanir
náðu fram að ganga, er Fan-
fani myndaði hina nýju stjórn
sína á síðastl. ári, en hún nýtur
stuðnings hægri jafnaðarmanna
og lýðveldisflokksins, en hlut-
leysis vinstri jafnaðarmanna.
Lengra vildi Nenni ekki ganga
að sinni. Fyrir hlutleysi sitt
fékk Nenni loforð um auk-
inn áætlunarbúskap, þjóðnýt-
ingu raforkuvera og aukna að-
stoð við smábændurna. Hins
vegar lýsti Nenni yfir því, að
hann gerði ekki kröfu um
brottför Ítalíu úr Atlantshafs-
PIETRO NENNI
bandalaginu, þótt hann hafi áð-
ur krafizt þess og flokkur hans
fylgi hlutlaysisstefnu.
KOSNINGARNAR, sem fóru
fram um helgina, eru hinar
fyrstu, sem hafa farið fram á
Ítalíu síðan Fanfani myndaði
hina nýju stjórn sína. Fasistar
og aðrir smáflokkar til hægri
gerðu sér ljóst, aö litið er á
þessa stjórnarmyndun með all-
mikilli tortryggni af hægri
mönnum kristilega flokksins og
héldu því uppi harðri baráttu
gegn þeim Fanfani og Moro.
Fasistar stimpluðu þá óspart
kommúnista. Þá reyndu komm-
únistar sitt til þess að gera
Nenni og flokk hans tortryggi-
lega vegna samvinnu þeirra við
Fanfani.
Mikla athygli vakti það í
kosningabaráttunni, að fasistar
virtust hafa meiri fjárráð en
nokkur flokkur annar. Bersýni-
legt var, að hið mikla fjármagn,
sem flokkurinn hafði yfir að
ráða, var komið frá ríkum l^nd-
eigendum og iðjuhöldum. Stuðn
ingur þeirra við fasista er sönn
un þess, að þá dreymir enn um
hina „góðu, gömlu daga“, er
Mussolíni fór með völd. Meðal
frjálslyndra manna á ítalíu, hef
úr það vakið verulegan óhug,
að fasistar skuli hafa jafnmikil
fjárráð og kosningabaráttan gaf
raun um. Óhjákvæmilegt sé því
að gefa fasistahættunni auknar
gætur.
ÚRSLITIN urðu þau, að
kristilegi flokkurinn hélt yfir-
leitt velli, en fékk þó aðeins
minna atkvæðámagn en í sein-
ustu kosningum. Þessi úrslit
eru því yfirleitt túlkuð sigur
fyrir Fanfani vegna hinna gífur
legu árása, sem beint var gegn
honum. Hinir tveir vinstri sinn
uðu smáflokkar, sem styðja
stjórnina, unnu vprulega á og
tvöfaldaði t. d. Saragat fylgi
flokks síns, miðað við 1958, en
hann hefur manna mest unnið
að því samkomulagi, er núver-
andi ríkisstjórn byggist á.
Nenni stóðst líka vel árásir
kommúnista og bætti flokkur
hans heldur við sig en hitt.
Kommúnistar töpuðu nokkuð,
en fasistar bættu aðeins að-
stöðu sína, aðallega í Róma-
borg. Frjálslyndi flokkurinn,
sem er mjög íhaldssamur smá-
flokkur, vann nokkurt fylgi á
kostnað konungssinna, er
misstu um helming fylgis síns.
í heild eru kosningaúrslitin
túlkuð sigur fyrir stjórn Fan-
fanis og þá flokka, sem standa
að henni. Þau eru talin líkleg
til að tryggja það, að ríkis-
stjórnin hrindi nú fram þeim
, félagslegum umbólum, er hún
hefur á prjónunum, en þeirra
hefur lengi verið þörf. Of
snemmt er hins vegar að full-
yrða um, hvort vinstra samstarf
það, sem nú er hafið á Ítalíu,
muni reynast traust til fram-
búðar, en tvímælalaust hefur
það styrkzt við úrslit kosning-
anna um seinustu helgi.
Þ. Þ.

Amintore Fanfani aS greiða atkvaeðl í kosningunum á sunnudaginn.
í M I N N, sunnudaginn 17. júní 1962
7