Tíminn - 29.08.1962, Blaðsíða 1

I
196. tbl. - Tileinkað Akureyri á 100 ára afmælinu
Þorsteinn At. Jónsson:

ilililil
ívRpTvS Sff ■ s" \ s ÍS? v
SÍÍiIlÉipÍWÍ

íiiíii?
■i
IlÍt
1

iiiiiiiiviiiill:;
lí:ÍÍII
ii :V-v-: •• : ••:,:••
: • •. "•. "•• • •;•

og ber prentsmiðjan enn nafn
hans. Norðri kom út í 9 ár, og
var Sveinn Skúlason ritstjóri 6
síðari árganganna.
Sama árið og Akureyri fær bæj-
arréttindi hóf Norðanfari göngu
sína, og var Björp Jónsson ritstjóri

arra slíkra staða.
Þegar fyrsta manntal var tekið á |
íslandi 1703, voru á því landsvæði,
sem nú telst lögsagnarumdæmi j
Akureyrar, 134 menn. Það voru 17 |
byggðar jarðir, þar af 7 í Hrafna- j
gilshreppi með 62 íbúum og 10 í
Glæsibæjarhreppi með 72 íbúum.;
Til fróðleiks um menntunarástand- (
ið þá má geta þess, að allir 5 hrepp-'
stjórar Glæsibæjarhrepps s-krifuðu j
með eigin hendi undir manntalið, j
en af 5 hreppstjórum Hrafnagils- j
hrepps skrifuðu 3 með eigin hendi,
en 2 urðu að handsala öðrum und-
irskrift sína. í manntalinu er þess
ekki getið, að neinir hafi búið í
verzlunarhúsunum á Akureyri. Þar
sem manntalið er tekið snemma í
apríl, hafa verzlunarhúsin senni-
lega verið lokuð, kaupmaðurinn úti
í Kaupmannahöfn og verzlunar-
þjónar á einhverjum sveitabæj-
anna.
Með tilskipun 13. júní 1787 gaf
konungur frjálsa verzlun íslands
við alla þegna sína, en 7 dögum áð-
ur hafði komið út önnur tilskipun,
þar sem ákveðið var, að 6 verzl-
unarstaðir á íslandi fengju kaup-
staðarréttindi, og var Akureyri
einn þeiixa. Hinir voru Reykjavík,
Vestmannaeyjar, Eskifjörður, ísa-
fjörður og Grundarfjörður. Kaup-
staðarréttindin voru svo nánar á-
kveðin í tilskipun 17. nóv. sama
ár. Akureyrarkaupstaðarumdæmi j
varð þá allt Norðurland, en samt!
mátti hver kaupmaður verzla á
hvaða höfn, sem hann vildi.
Með tilskipun 28. des. 1836 varð
Reykjavík ein kaupstaður, en Ak-
ureyri og hinir aðrir kaupstaðir,
er fengu réttindin 1787, voru nú
aðeins nefndir verzlunarstaðir.
Forsaga Akureyrarbæjar
Akureyri á sér ekki eins gamla
sögu og Reykjavík og margir aðr-
ir staðir hér á landi. Hennar er
ekki minnzt í landnámssögu vorri.
Enginn veit, hver hefir gefið henni
nafn, en líklegt má telja, að stað-
urinn hafi hlotið nafn sitt af því,
að bændur á Eyrarlandi og Naust-
um hafi í fornöld raktað þar korn.
Á fyiTi öldum hefir „Pollurinn“,
en svo er höfnin innan við Oddeyri
venjulega nefnd, verið miklu
stáerri en nú. Hann hefir senni-
lega náð inn undir Kaupang, og
af verzlun við skip, sem þar hafa
lent, mun Kaupangsnafn dregið.
Annars var aðalverzlunarstöð Ey-
firðinga framan af öldum á Gás-
eyri innan við Hörgá.
Fyrsti stóratburður, sem um get-
ur í landi núverandi Akureyrar-
kaupstaðar, gerðist á Oddeyri 1551.
Það var Vorið eftir aftöku Jóns
biskups Arasonar og sona hans,
að konungur sendi tvö herskip,
er lögðust í höfn við Oddeyri.
Voiu Norðlendingar boðaðir þar
til fundar og neyddir til að dæma
Jón Arason og syni hans land-
ráðamenn og viðurkenna siða-
bótina svo kölluðu fyrir Hólabisk-
upsdæmi. Til minningar um þann
fund er nafnið Eiðsvöllur á all-
stóru torgi á Oddeyri.
Um 50 árum síðar, er danska
stjórnin innleiddi hina illræmdu
einokunarverzlun, fengu Helsingja-
eyrar-kaupmenn leyfi til að verzla
á Akureyri. Þar með varð Akur-
eyri ein af bækistöðvum einokun-
arverzlunarinnar þær aldir, sem
hún stóð. Þá var engin birta yfir
nafni Akureyrar fremur en ann-
Akureyri 1862
Hinn 29. agúst 1862 eru Akur-
eyri með konunglegri reglugerð
veitt kaupstaðarréttindi. Bæjarbú-
ar voru þá 286 að tölu. Árið 1850
höfðu þeir verig 187, og af því má
sjá, að fjölgunin hefir verið tals-
verð.
Fyrir 10 árum hafði verið gert
það menningarátak, að stofnuð var
prentsmiðja á Akureyri, er hóf
starfsemi sína í ársbyrjun 1853.
Engin prentsmiðja hafði verið á blaðaútgáfa á Akureyri.
oiri næ.Kur og DæKimgar um ijoi j Áður en Akureyri fékk bæjar-
•eytileg efni. Margt af þessu er j réttindi, hafði um allmörg ár verið
i oiðið fagætt. . j aðaláhugamál íbúanna að reisa
Með prentsmiðjunni hófst og ! kirkju. Var kirkjubyggingunni lok-
Fyrsta ! ið í maí 1862. Eftir skrifum í Norð-
Norðurlandi frá því að Hólaprent- blaðið var Norðri, er hóf göngu anfara virðist mega ráða, að bæj-
smiðja var lögð niður 1799. Fyrsta sína 1853. Ritstjóri hans fyrstu arbúum hafi fundizt það enn
bókin, sem prentuð var í Akur- 3 árin var Björn Jónsson (eldri) stærri atburðui en skilnaður Ak-

Sundhöllln og andapollurinn á Akuroyri,
* “ ' ,
mm