Tíminn - 30.09.1962, Qupperneq 8

I
MINNING:
Arngrímur Friðrik Bjarnason
ísafirði
Arngrimur Friðrik Bjamason,
kaupmaður, fyrrum ritstjóri, lézt
á sjúkrahúsinu á ísafirði, 17. sept.
76 ára að aldri, fæddur 2. okt.
1886. Faðir hans, Bjarni Helgason,
lézt af slysförum, um það hann
fæddist og ólst Arngrímur upp
með móður sinni, Mikkalínu Frið-
finnsdóttur, er síðar giftist
Kristjáni Dýrfjörð og eignuð'ust
þau fjögur börn.
Með Arngrími er fallinn í valinn
merkilegur maður og sérstæður,
sem svo víða hefur komið við í op-
inberum málum og félagsmálum
ísafjarðar, svo og margvíslegri rit
mennsku, að honum verða vart
gerð fullkomin skil nema í nokkuð
löngu máli, nú að vertíðarlokun-
um. Er hvorki stund né staður til
þess hér, að þessu sinni.
Arngrímur nam ungur prentiðn,
fyrst hér í bænum f prentsmiðju
Vestfirðinga, 1903 til 1906 og síðan
í Reykjavík. Stundaði hann prent-
störf á ísafirði til 1918 og aftur
af og til árin 1930 til 1940. Hann
byrjaði snemma að fást við blaða-
mennsku. Gerðist hann útgefandi
blaðsins Dags árið 1910, en Guð-
mundur skáld Guðmundsson var
ritstjórinn. Það blað kom aðeins
út árlangt og er nú orðið næsta
torgætt. — Síðar tók hann þátt í
ritstjórn og útgáfu blaðsins Vestra
um skeið, og prentsmiðju rákum
við í félagi til 1917. Árið 1918
flutti hann til Bolungarvíkur, rak
þar verzlun og hafði á hendi póst-
afgreiðslu til 1930. Þá flutti hann
að Mýrum í Dýrafirði og bjó þar
i fjögur ár, en stundaði þó jafn-
framt blaðastörf á ísafirði. Úr því
settist hann- að á ísafirði og rak
þar verzlun til dauðadags.
Arngrímur fór ungur að taka
þátt í félagsmálum, fyrst í Templ-
arastúkum, síðar í ungmennafé-
lögunum og gerðist strax harð-
skeyttur ræðumaður. Man ég, að
við hinir yngri öfunduðum hann
af ræðumennskunni og færni í
þeim efnum, en við fyrst lítt færir
og feimnir stundum við ræðuhöld
á fundum. Nutu ungmennafélög-
in á ísafirði lengi góðs af hæfi-
leikum hans á því sviði, er þau
voru að festa rætur hér um slóðir.
Hann hætti þó brátt afskiptum af
þeim málum. — í Templararegl-
unni starfaði hann lengi af áhuga
og var þar framámaður síðari ár-
in. — Hann var fyrst kosinn í
bæjarstjórn ísafjarðar 1915, en
flutti þá nokkru síðar til Bolungar-
víkur. — Aftur var hann kosinn í
bæjarstjórn, er hann settist þér
að, árið 1934 og átti þar þá sæti
í 8 ár. — í bæði skiptin var róstu-
samt með köflum í bæjarstjórn-
inni og dró Arngrímur sig þar
ekki í hlé, en gekk einatt skelegg-
ur fram fyrir skjöldu. Að öðru
leyti verður ekki hér felldur dóm-
ur um þau deilumál, sem er nú
sum gleymd.
Af félagsmálaafskiptum hans má
einkum nefna þátttöku hans í mál-
um Fiskifélags íslands. Hann kom
þar til starfa á fyrstu árum félags
ins. Var hann fjölda ára formað-
(Framhald á 12. síðu).
Hver öld eignast sín stór-
menni, sem gnæfa yfir samtíð
sína líkt og fjallstindar yfir
sléttu.
Albert Schweitser læknir-
inn, mannvinurinn og 'listamað-
urinn í Lambarene er einn af
slíkum stórmennum vorra
daga. Fáir munu á 20. öldinni
hafa vakið meiri athygli sem
fylgjendur kærleiksboðorðsins
mikla: ‘
„Elska skaltu náunga þinn
eins og sjálfan þig.“ Fórnar-
lund hans gerði allt annað lftils
virði í augum hans, frægð, vöLd
og auður urðu hégómi hjá því
að geta hjálpað og líknað hin-
, um „minnstu bræðrum“. Hann
Þáttur kirkjujinar
Hann segir að allt skipulagn
ingarkerfi nútímans sé að
leggja sjálfstæða hugsun í viðj-
ar, sem geri henni ómögulegt
að starfa, og um leið er krenkt
og eyðilagt hið æðsta starfs-
tæki mannssálar til þroska og
sannra heilla.
Sumum kann að virðast
hann strangur í dómum og
svartsýnn nokkuð á framaféril
mannkynsins. En við getum
ekki komizt fram hjá því, að
taka tillit til þess, sem hann
segir um allt hugsunarleysið
og kæruleysið, sem hann telur
stærstu lesti aldarfarsins. Það
gengur svo langt segir hann, að
foreldrar gjeyma börnum sín-
Æðsta boðorðið
gat tekið ui)dir með íslenzka
skáldinu andspænis krafti efn-
isins á kjarnorkutímum:
„Þótt af þínum skalla
þessi dynji sjár,
finnst mér meira ef falla
fáein ungbarns tár.“
Helgi mannlífs og heilsu
varð meira í augum hans en
allar vangaveltur um eldflaug-
ar, tunglskot og landvinninga.
Einkunnarorð Schweitsers:
„Lotning fyrir lífinu“, lýsa yf-
ir alla jörðina með mismun-
andi tilbrigðum og íjósmagni,
einmitt á þessari öld þar sem
svo oft hefur verið syndgað
gegn öllu því, sem helgast er
í lífsþrá einstaklings og þjóða
og fjöldamorða hrópa í himin
um bróðurblóð. Það væri því
ekki fjarstæða að kirkjan rifj-
aði upp eitthvað við og við af
því, sem þessi mikli hugsuður
kristins dóms hefur látið um-
mælt.
Hann líkir menningu kyn-
slóðarinnar við smábát, sem
lent hefur f hringiðu og lætur
því ekki að stjóm fyrr en eftir
ægilega áreynslu og smann-
raunir.
um, ábyrgð sinni gagnvart
þeim og þeirri elsku og fórnar-
lund, sem virðist hafa verið í
blóð borin fram að þessu.
„Hraði og hávaði glaums og
gleði þaggar skyldutilfinningu
og móðurást og skapar barninu
ógæfu og vandræði, áður en
það getur nokkru umþokað
sjálft."
Schweitzer telur flesta nóta
tímann, sem er afgangs skyldu-
störfum til þess að slæva og
kefja bæði hugsun og tilfinn-
ingu. „Ábyrgð og hugsun eru
alltof erfið viðfangsefni" seg-
ir hann, „fyrir nútímafólk. Það
er of erfitt að lesa góðar bæk-
ur, tala í alvöru um vandamál
tilverunnar og reyna að skilja
sjálfan sig.“
Allir krefjast skemmtanar
og dægrastyttingar frá utanað-
komandi aðilum, alljr vilja
láta skemmta sér, en enginn
skemmta öðrum, nema þá fyrir
ærið fé.
Það væri því sízt furða í öllu
þessu yfirborðskennda fáti og
fálmi, þótt þeir gleymist, sem
fjær eru, ef börn og ástvinir
gleymast og ábyrgð sú o-g
skylda, sem þeim tilheyrir. Til-
finningin fyrir öðrum, líðan,
þeirra og löngunum, fjarar
burt, og æðsta boðorðið um að
elska náungann eins og sjálfan
sig, getur áður en varir orðið
líkt O'g dauft bergmál í fjarska.
Þannig verða menn hver öðr-
um líkt og númer á skýrslum
eða taflmenn á skákborði, allt
verður fjarlægt, líflaust, dautt
og óviðkomandi. Og kæruleysið
gagnvart örlögum einstaklings-
ins verður yfirgnæfandi í sam-
búð og samfélagi.
Hjá öllum leynist þrá eftir
því að verða hugsandi vera.
„Deyi hún út“, segir Schweit-
zer, „þessi þrá, verðum við
eins og brunnur, sem er tæmd-
ur og ekki kemur vatn í fram-
ar, af því að hann hefur verið
vanræktur og smám saman fyll
ist hann af sorpi og möl.“
Þannig verður einnig með
trúartilfinningu, sem ekki er
ræktuð eða göfguð í vitund-
inni. Hún visnar og tæmist eða
fyllist öðrum viðvangsefnum,
sem oft leiða einstaklinga og
jafnvel heilar kynslóðir til mik-
ils ófarnaðar.
Kæraleysið og hugsunarleys-
eykst í réttu hlutfalli við hnign
un trúartilfinningar og guðs-
vitundar.
En Schweitzer bætir við:
„Þrátt fyrir allt er ég bjart-
sýnn. Eg trúi á hinn andlega
kraft og sigur sannleikans. Þess
vegna trúi ég á framtíð mann
kynsins, En framfarabrautin
krefst sjálfstæðrar hugsunar
og vakandi ábyrgðartilfinning
ar“.
Þessi mikli mannvinur spáir
þvi, að fram muni koma stór-
menni, sem gera uppreisn móti
hugsunarleysinu, trúleysinu og
kæruleysinu „Og það mun
skapa nýtt hugarfar mannkyns-
ins,“ segir hann.
Hlustið á rödd þessa mikia
leiðarljóss við gæfuveg kyn-
slóðarinnar, og enginn sannar
betur, hve mikla gæfu það veit-
ir að lifa eftir kærleiksboðskap
kristins dóms.
Árelíus Níelsson.
EINN
0G
EINN
GETUR
KEYPT
Gunnar Bergmann ræðir við Bjarna Steingríms-
son um leiklistarnám í Svíþjóð,
f SÆNSKU dagblaði sá ég
nýlega grein, sem hafði að fyr-
irsögn: „Fardig skádis tjánar
800 mán“ og undirfyrirsögn
svohljóðandi: „Teaterns tiljor
ingen táspetsdans pá rosor".
Greinin fjallar um leiklistar-
skólann í Norrköping, og henni
fylgir mynd, tekin í kennslu-
stund í leiklistarsögu. Þarna
rakst ég á nafnið Bjame Stein-
grimsson. Einkum fannst mér
föðurnafnið benda til þess, að
þetta hlyti að vera íslending-
ur, enda man ég ekki betur
en ég hafi séð þetta nafn áður
í sambandi við leikhús. Það
reyndist líka rétt, Bjarni Stein-
grímsson hefir komið fram á
leiksviði a. m. k. tvisvar í Þjóð
leikhúsinu. Nú kom hann heim
frá framhaldsnámj sínu fyrir
nokkrum dögum. og ég hitti
hann að máli í gær.
s Það er svo sem engin stór-
frétt, að ungur maður komi
heim frá ná.mi. En satt að
segja hafa undarlega fáir ís-
lendingar lagt stund á þessa
listgrein í Sviþjóð. og bó hef-
ir engin Norðurlandaþjóð eign-
azt jafnfræea leikara og leik-
húsmenn sem einmitt Svíar á
þessari öld Hins vegar var ég
fn.fróður um Mnrrköping sem
lí'taborg Ég ók þar um fvrir
nokkrum árum með kunninffia
mínum í híl á leið frá Stokk
hólmi til Kaupmannahafnar En
ég vissi fátt annað en betta
vaeri mikill iðnaðarbær á Aust-
ur-Gautlandi. stendur við ána
Wutala þar sem hún fellur út í
Rrávíkina við Eystrasalt Vi?5
höf«nm ekki tíma til að kynn-
a=t borginni þá En hún bar
vott um mikið athafnalíf og vel-
megun.
Shakespeare kynntur
í Norrköping
— Hvað kom til, að þú vald-
ir Norrköping, er sá bær róm-
aj5ur fyrir leikmennt? spurði ég
Bjarna fyrst.
— Leiklistarskólar hins op-
inbera eru aðeins fjórir í Sví-
þjóð, í stærstu borgum lands-
ins, Stokkhólmi, Gautaborg,
Malmö og Norrköping. Allir
þessir skólar eru orðlagðir á
sínu sviði. vandaðir og vandlát-
ir og varla gert upp á milli
þeirra. Þeir eru allir reknir
í sambandi við borgaleikhúsin
á þessum stöðum, og leikhús-
ið, sem minn skóli styðst við,
heitir Stadsteatern Norrköping
-Linköping af því að það er
leikhús beggja borganna, það
er svo stutt milli þeirra, og
hvert leikrit flutt í báðum borg
unum. Satt að segja vildi ég
helzt komast inn í leikskólann
í Malmö, fyrst og fremst vegna
hins fræga borgarleikhúss. en
ég komst ekki að þar. Því
reyndi ég við skólann í Norrköp
ing ,og var einn þeirra sex.
sem fengu inngöngu af tugum
umsækjenda. Hvað snertir leik
menningu í Norrköping, þá e.r
víst um það. að hún stendur
á gömlum merg. Ég hef fyrir
satt. að leikhús—f Norrköping
hafi orðið fyrst allra sænskra
leikhúsa til að flvtja leikrit eft
ir Shakespeare. En aldrei varð
ég hrifinn af leikhúsinu í Norr-
köping. Það er ein yngsta leik-
húsbygging Svíþjóðar, tók til
starfa um líkt leyti og Þjóðleik
8
T f M I N N, sunnudagurinn 30.