Tíminn - 31.10.1962, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (ábl, Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriðí
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Auglýs
mgastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur i Eddu
liúsinu Afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrífstofur í Banka
stræti 7 Símar: 18300—18305 - Auglýsingasími: 19523 Af
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr 65.00 á mánuði innan
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint - Prentsmiðjan Edda h.f. —
Dregur til sátta?
Seinustu atburðir, sem hafa gerzt í Kúbumálinu,
glæða mjög þær vonir, að eigi dragi þar til vopnavið-
skipta, eins og óttast mátti um skeið, heldur leysist deil-
an friðsamlega. Þessar vonir glæddust einkum eftir, að
Krústjoff lýsti yfir því síðastl. sunnudag, að Rússar væru
fúsir til að flytja árásarvopn sín frá Kúbu undir eftir-
liti SÞ, ef Bandaríkin hétu því í staðinn að láta ekki koma
til innrásar á Kúbu, en það hafði Kennedy tilkynnt
áður. í framhaldi af þessu, hefur U Thant, framkvæmda-
stjóri SÞ, farið til Kúbu, ásamt sérfræðingum sínum, til
þess að undirbúa frekari aðgerðir, og Bandaríkjastjórn
aflétt hafnbanninu á meðan samkvæmt ósk hans. Eftir
heimkomu U Thants frá Kúbu, munu svo verða hafnar
endanlegar samningaumræður um málið.
í erlendum blöðum kemur það mjög fram, að þeir
Kennedy og Krústjoff hafi sýnt mikil stjórnmálahygg-
indi í sambandi við þessi átök. Margir landar Kennedys
hefðu helzt viljað láta svara með vopnaðri árás á Kúbu,
þegar kunnugt varð um staðsetningu eldflauga þar, er
nota mátti til árása á Bandaríkin. Aðrir munu jafnvel
hafa talið, að lítið eða ekkert væri hægt að gera gegn
þessu, og sennilega hafa Rússar helzt reiknað með því.
Kennedy fór hér hins vegar hyggilega millileið Hann
gerði ákveðnar og djarfar gagnráðstafanir, en gætti þess
samt að loka ekki leiðum fyrir Rússa til að draga árásar-
vopnin til baka, án þess að bíða mikinn álitshnekki.
Krústjoff sýndi hins vegar þá gætni og hyggindi að not-
færa sér þessa útgönguleið í stað þess að láta metnað-
inn hlaupa með sig í gönur. Báðir hafa þeir Kennedy
og Krústjoff teflt hér þannig sem stjórnmáiamenn, að
þeir munu álitnir meiri menn eftir en áður.
Þess er nú vænzt um allan heim, að þetta geti orðið
upphaf aukinna sátta og bættrar sambúðar milli þeirra
stórvelda, sem hér eigast við. Óneitanlega getur það orð-
ið góð byrjun, ef þannig semst um Kúbumálið, að báð-
ir telji sig geta unað því sæmilega.
Það er svo ekki sízt ánægjulegt í sambandi við þetta
mál, að það hefur leitt greinilega í ljós, hve mikilvægu
hlutverki Sameinuðu þjóðirnar geta gegnt, en trúin á
þær hefur farið dvínandi að undanförnu Það er mjög
vafasamt, að það samkomulag hefði getað náðst sem
nú eru horfur á áð náist, án milligöngu þeirra og þess
eftirlits, er báðir aðilar virðast treysta þeim til að hafa
með höndum. Allt bendir til að þetta mál muni mjög
efla veg SÞ og auka traust til þeirra.
Tveimur gleymt
Mbl. birtir i gær tvær forustugreinar um Sogsvirkj-
unina og reynir að láta líta svo út, að Sjálfstæðismenn
hafi þar haft forustuna! Af þeim ástæðum sleppir Mbl.
alveg að geta tveggja manna. sem báðir koma þar mjög
við sögu, þótt á ólíkan hátt sé.
Annar þes?ara manna er Hjalti Jónsson, sem var
bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins Hann gerði haustið
1933 uppreisn í flokknum og neitaði að styðja hann við
borgarstjórakjör. nema hann léti af margra ára and-
stöðu gegn virkiun Sogsins. Fyrst eftir það komst skriður
á virkjunarmálið.
Hinn maðurinn er hinn „grami“ leiðtogi Sjálfstæð-
isflokksins er lét amerískt blað oirta við sig viðtal vor-
ið 1947 til þess að koma i veg tvrir að ián fengist til
seinustu stórvirkjunarinnar er reist var við Sogið
Þetta tvennt skýrir bezt afstóð” Siálfstmð5sftnkksms
til Sogsvirkjunarinnar fyrr og síðar Þess vegna er því
sieppt úr sagnritun Mbl.
ur kjarnorkan orðin sam-
eppnisfær um verð um 1970?
Kolanotkun í Vestur-Evrópu fer mjög minnkandi.
Kolanotkun í Vestur-Evr-
ópu fer mjög minnkandi,
en þó fékkst rúmlega helm-
ingur allrar þeirrar orku,
sem notuð var í álfunni
1960, úr kolum.
Notkun olíu fer mjög vax-
andi, þó að flytja verði 90%
hennar inn. 1960 fékkst
30% af þeirri orku, sem
notuð var í V-Evrópu, úr
olíu.
Olíuskortur er ekki talinn
'vrirsjóanlegur, en þörf er
ráðstafana til að koma í veg
fyrir tímabundinn skort
vegna óvæntra stjórnmála-
atburða.
Vatnsorkunotkun fer vax-
andi. Orka frá kjarnorku-
verum er enn ekki sam-
keppnisfær um verð við aðra
orku, en sumir sérfræðingar
teija, að svo muni verða
1970.
Þetta eru nokkur atriði, sem
frara komu j skýrslu um orku-
mál Evrópu, sem lögð var fyrir
Ráðgjafarþing Evrópuráffsms í
haust. Skýrsla þessi var samin.
eftir að unnið hafði verið að
könnun þessara mála á vegum
Evrópuráðsins um tveggja ára
skeið. en rannsóknin hófst fyrir
frumkvæði E. Pisani, núverandi
landbúnaðarráðherra Frakk
lands, Skýrslan var rædd á
fundi ráðg.iafa- þmgsins 25. sept
ember og hafði brezki þingmað-
urinn Kershaw framsögu um
hana. Ályktunin var gerð um
máliff og jafnframt ákveðið að
halda áfram rannsóknum á þessu
sviði á vegum Evrópuráðsins.
Kol
í Evrópuskýrslunnj segir, að
kolaframleiðslan í Vestur-Evr
ópu sé of mikil og kolin of dýr
Verði enn að minnka kolafram
leiðsluna, ef kolanámið eigi að
verða vel stæður atvinnuvegur
Árið 1950 var 75% af orku
sem notuð var í Vestur-Evrópu.
úr kolum, en 53% 1960. E.t.v
fæst nú minna en helmingur
orkunnar úr kolum. Aðalástæð
an fyrir minnkandi kolanotkun
er sú, að aðrir orkugjafar eru
ódýrari. Olían er skæðasti keppi
nautur kolanna. Frá 1950 til
1960 jókst olíunotkunin um
meira en helming. Hluti olíunn
ar i heildarframleiðslunni jókst
úr 13% í 30%.
í þeim 6 löndum, sem eru inn
an KoLa- og stálsamsteypunnar.
eru árlega brotin 250 milljónir
tonna af kolum, en talið er, að
í frjálsri samkeppni við aðra
orkugjafa myndi aðeins unnt að
selja um 90 millj tonna af þess
ari framleiðslu. Unnt er að fí
amerísk kol komin til Evrópu
fyrir 2a af verði Evrópukola
enda er kolaframleiðslan vest
an hafs 22 ;onn á dag á hvern
kolanámumann. en 2 tonn í Evi
ópu.
Það er því samróma álit allra
sem um mál þetta hafa fjallað
að sérstakra r ðstafana sé þöri
á þessu sviði Á vegum Kola os
nálsamsteypunnar hafa þegai
verið gerðar víðtækar ráðstaf

Hér á síðunni er sagt frá skýrslu, sem ráðgjafarþing Evrópuráðsins
fjallaði um fyrir skömmu um orkumál Evrópu. Myndin er tekln á fundi
ráðgjafarþingsins.. í forsæti er forseti þess, danski þingmaðurinn Per
Federspiel, en honum til hægri handar er framkvæmdastjóri Evrópu-
ráðsins, Ludovico Benvenuti frá Ítalíu. Neðst á myndinni sést formað-
ur flokks frjálsra demókrata í Þýzkaiandi, Erich Mende
anir. Síðan 1958 hefur tekizt að
auka dagsframleiðslu á hvern
námumann um 30%, en á þess-
um tíma hefur 100 námum verið
lokað og 136.000 menn hafa hætt
störfum í kolanámum. Um
100.000 námumenn hafa fengið
sérstaka þjálfun til undirbún
ings undir önnur störf. Engu að
síður er ljóst, að mikil vanda
mál varðandi kolanám í V-Evr
ópu eru enn óleyst, og er talið.
að veita verði þessum atvinnu
vegi sérstaka aðstoð til bráða
birgða. Hins vegar greinir menn
mjög á um. hvernig það verði
bezt gert. Ákvað ráðgjafarþing
Evrópuráðsins, að á þess veg-
um skyldi athugunum á því atr
iði haldið áfram, og að þvi
s'efnt að finna leiðir, sem ekki
leiða til hækkunar á orkuverði
Olía
í álfunni birgðir til lengri tíma
en 60 daga.
í skýrslunni, sem lögð var
fyrir ráðgjafarþingið, er rætt
um aukinn innflutning á olíu
frá Sovétríkjunum. en þau bjóða
nú olíu á verði, sem er um 50%
lægra en það verð, sem fylgiríki
Sovétríkjanna verða að greiða
Talið er vafalaust, að pólitískar
ástæður liggi því til grundvall-
ar, hve hagkvæm kjör eru boð-
in, en Sovétríkjunum hefur tek-
izt að auka hlutdeild sína í olíu
innflutningi til V-Evrópu úr 2%
1955 í næstum 9% 1961 For-
stjóri ítölsku olíuverzlunarinn-
ar ENI, Mattei. hefur látið mik-
ið að sér kveða í sambandi við
kaup á rússneskri olíu. og áttu
fulltrúar Evrópuráðsins viðræð-
ur við hann um þessj mál. Kom
þar verulegur skoðanamunur
fram.
Olíunotkun í V-Evrópu hefur
aukizt gífurlega á undanförnum
árum, — úr 100 millj tonna
1955 j 175 millj. 1930 Hugsan-
legt er, að árið 1975 verði olíu
notkunin 390 millj. tonna.
Sumir hafa talið. að það gæti
haft hættu í för með sér að
treysta um of á olíu lil orku-
vinnslu, þar sem flylja þarf inn
um 90% þeirrar oiíu, sem notuð
er í álfunni. í Evrópuskýrslunm
er þó látin í ljós sú skoðun, að
engin raunveruleg hætta sé á.
að orku mum skorta í V-Evrópu
vegna þess að olíulindir gangi
til þurrðar. Nú er ástandið þann.
ig. að offramleiðsla er á olíu o?
meira finnst af nýjum linduni
en notkunaraukningunni nemui
Engin hætta er heldur á. að rík
;n í V-Evrópu geti ekki greiti
fyrir þá olíu. sem þar er notuð
Hins vegar er fremur hæ'ta
vegna tímabundinna truflana a
olíuflutningum af völdum stó>
oólitískra atburða Eins og korr>
'ð er, myndi það leiða til stöðv
unar í atvinnulífj V-Evrópu, el
tekið væri fyrir olíuflutninga
og yrði það ekki bætt upp með
því að auka kolanotkun Þess-
vegna mælir raðgjafarþingið
•neð því, að oliukaup séu ger1'
ieœ víðast og olíuler i V Evrópu
aukin Jafnframt sé olíuskipa
stóll auk’nn og b rgðir tii 9(
daga jafnan hafður tiltækur Nú
?ru yfirleitt ekki i olíugeymum
Rafmagn
í skýrslunni til ráðgjafarþings
Evrópuráðsins er bent á, að
eftirspurn eftir raforku hafi
vaxið verulega og að hún muni
enn aukast, e.t.v um helming
á næstu 10 árum Bent er á, að
mesta álag sé yfirleitt ekki á
sania tíma í hinum ýmsu lönd
um á meginlandjnu og að æski-
legt sé að tengja veitukerfi þess
ara landa til að jafna álagið.
Tilraunir í þessa átt hafa gefið
góða raun Tekið er fram í
skýrslunm. að ólíklegt sé, að
heizlun sjávarfalla og sólarorku
verði komin á það stig 1957. að
verulega þýðingu hafi
■< j a r n o r k a
Hagnýting kjarnorku með
þeim hætti, að verð hennar
verðj samkeppnisfært, er vanda-
mál, sem nú er slímt við. Það
hefur reynzt örðugt tæknilegt
viðfangsefni, og eru sérfræðjng-
ar ekki á eitt sáttir um árang-
’rinn.
Engin þeirra kjarnorkustöðva
sem nú eru starfræktar, getur
keppt við nýjar stöðvar. sem
nota hina venjulegu- orkugjafa
Hins vegar er búizt við. að em
eða tvær kjarnorkustöðvar sem
nú er unnið að bví að koma upp.
geti keppt við aðrar virkjanir
Framhaln a 13 sið'u
T f M I N N , miðvikudaginn 31. október 1962
7