Tíminn - 02.11.1962, Blaðsíða 7

Eigil Steinmetz
Utgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þó'rarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
íngastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur i Eddu
liúsinu Afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka
stræti 7 Símar: 18300—18305. — Auglýsingasími: 19523 Af.
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innan-
lands. I lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Óstarfhæf stjórn
Hvarvetna blasa nú við vandamál.. sem hlotizt haí'a
af „viðreisninni“ og ríkisstjórnin ræður ekki við. Stjórn-
in virðist jafnt viljalaus og getulaus til að fást við lausn
þeirra.
Læknadeilan á sjúkrahúsum er eitt dæmi um þetta.
Með hinum miklu gengisfellingum, hefur ríkisstjórnin
aukið stórkostlega mun á kjörum lækna hér og í ná-
grannalöndunum, eins og reyndar gddir um allar aðrar
stéttir. Fleiri og fleiri læknar setjast því að erlendis.
Læknar hér hafa reynt að fá kjör sín bætt, m.a. með
hliðsjón af þessari öfugþróun, en stjórnin beitt vífilengj-
um og lagakrókum. Málið hefur því komizt í það öng-
þveiti, að margir sjúkrahúslæknar hafa sagt upp störf-
um og tekin hefur verið upp á sjúkrahúsum neyðarþjón-
usta, sem verður borguð eftir taxta, og mun það fyrirkomu
lag sennilega sízt hagstæðara fyrir ríkið en þótt samið
hefði verið við læknana. Þannig ríkir nú í þessum mál-
um glundroðaástand, sem er jafnt óhagstætt fyrir alla
aðila.
Síldveiðideilan, sem er önnur í röðinni á þessu ári,
er annað glöggt dæmi. Stjórnin stórhækkaði útflutnings-
gjöldin í fyrra með þeim afleiðingum, að útgerðarmenn
töldu sig þurfa að krefjast kauplækkunar hjá sjómönn-
um. Af þessum ásiæðum stöðvaðist síldveiðin í þrjár vik-
ur í sumar. Stjórnin greip þá til gerðardómslaganna,
sem mjög hefur spillt sambúð sjómanna og útvegs-
manna. Deilan hófst því strax aftur, þegar þau féllu úr
gildi, og hefur nú staðið á annan mánuð. Stjórnin hefur
síaðið uppi eins og þvara, sem ekkert veit og ekkert getur.
Þannig má halda áfram að rekja dæmin. Þau eru
ekki heldur neitt ný. Svona hefur gengið alla valdatíð
r.úv. ríkisstjórnar Menn minnast þess áreiðanlega enn,
hvernig stjórnin með stifni sinni og skilningsleysi hratt
af stað hinni miklu verkfallsöldu í fvrravor og stóð svo
uppi ráðalaus. þegar hún var skollin á. Eftir að sú deila
varð leyst, urðu svo viðbrögð stjórnarinnar hin heimsku-
legustu. Þannig hefur stjórnin og stefna hennar skapað
hvern vandann öðrum meiri, en bæði hefur skort vilja og
getu til að leysa þá Þess vegna hrúgast upp hin óleystu
vandamál, verðbólga og dýrtíð hafa aldrei aukizt hraðar
og glundroði í efpahagsmálum aldrei verið meiri.
Núverandi ríkisstjórn hefur þannig verið og er al-
gerlega óstarfhæf stjórn. Það hlýtur sú stjórn líka jafn-
an að vera, sem þjónar þröngum sjónarmiðum stórgróða-'
valdsins. Og nú fara stjórnarflokkarnir fram á það, að
þetta upplausnarástand verði enn framlengt í fjögur ár.
. Hver er sá, sem eitthvað hugsar málin, er vill veita þeim
umboð til þess?
Úreltur einkaréttur
Sjálfstæðismenn halda því oft iram, að þeir séu and-
vígir-einokun. Reynslan sýnir hins vegar oftast annað.
Á Alþingi er nú í þriðja sinn flutt frumvarp um að af-
nema hinn úrelta og óheppilega einkarétt Ferðaskrifstof-
unnar til að taka á móti erlendum ferðamönnum. Öllum
kunnugum kemur saman um, að þessi einkaréttur sé óheii-
brigður og óeðlilegur, enda þekkist hann hvergi vestan
.járntjalds.
A tveimur undanförnum þingum hefur frumvarp um af-
nám þessara einokunar verið svæft með aðstoð Sjálf-
stæðisflokksins. Fróðlegt verður jð sjá hvort Sjálfstæð
isflokkurinn veitir þessa aðstoð í þnðja sinn.
Fari svo, ætti hann að hætta þeim yfirlýsingum, að
hann sé á móti einokun.
Taka Rússar upp aukna sam-
keppni á sviði atvinnuveganna
Athyglisverðar umræður í rússnesku hiöSunum um þessi mái
ALLT bendir til að mikilla
breytinga sé að vænta í efna-
hagsmálum í Sovétríkjunum.
Hafnar eru umræður sem eru
næsta merkilegar, hver sem
árangurinn verður, en margt
bendir til að hann verði þess
eðlis, að mikla athygli veki.
. Hingað til hefur áætlunar-
búskapurinn verið ein af grunn
kenningunum í hugsjón komm
únista. í dag virðist um að
ræða beina árás á hann austur
þar.
Þetta hófst í vor með nokkr-
um greinum í blöðum í Sovét-
ríkjunum, um efni eins og:
„Meira frelsi til tilrauna í á-
ætlunarbúskapnum?“ og „Rétt
ur til tilrauna á ekki að vera
í höndum eðlisfræðinganna
einna, heldur á hann að ná til
hagfræðinganna."
9. september kom svo spreng
ingin. Hinn kunni hagfræðina
ur frá Kharkov, Libermann
prófessor, skrifaði þá grein í
Pravda, sem blátt áfram og
óttalaust boðaði kenningar.
sem til skamms tíma hefðu ver
ið stimplaðar sem skoðanir
„endurskoðunarsinna.“
LIBERMANN prófessor sagði
berum orðum, að sú aðferð við
áætlunarbúskap, sem tíðkazt
hefði til þessa, orkaði eins og
hemill á framleiðsluna. Enginn
verksmiðjustjóri hefði neinn
sérstakan áhuga á framleiðsl-
unni af því að persónulegar
tekjur hans og fyrirtækisin;
færu ekki eftir heildartekjun
um, heldur hinu, að hve miklu
leyti tækist að ná settu marki
áætlunarinnar. Sé áranguxjnn
góður, þá fær stjórnandinn og
samstarfsmenn hans verðlaun,
en sé árangurinn slæmur, þá
fær fyrirtækið illt orð á sig.
Mark áætlunarinnar er á-
kveðið af æðri valdhöfum og
því ginnist stjórnandinn til að
beita öllum brögðum til þess
að ná því, eða helzt að fara
fram úr því. Annaðhvort fram-
leiðir hann allt of dýrar vörut
úr allt of dýrum efnúm eða
liann notar aðferðir, sem eru
fyrir löngu orðnar úreltar
Hann fær ekki nýjan áhuga
fyrir starfrækslunni nema
hann sé í raun og veru óháður
yfirstjórninni.
Þetta hljómar ákaflega sann
færandi en það á ekkert skylt
vig kommúnisma. Það er blá
ber kapítalismi.
Libermann prófessor heldur
áfram og segir að áætlunaryfir
völd ríkisins eigi að einbeita
sér að því að hafa áhrif á stjórn
verksmiðjanna, en ekki að fjár
hag þeirra eða staðbundinm
framleiðslu. Prófessorinn er
efagjarn jafnvel gagnvart hin-
um nýstofnuðu efnahagsráðum
Hann segir, að endanlegar á-
kvarðanir eigi að takast þar.
sem framleiðslan fer fram Og
hann heldur áfram: ,,Þag, sem
er þjóðfélaginu til góðs, það
er gott fyrir verksmiðjuna og
öfugt; það sem ekki kemur
þjóðfélaginu að noturn er skað
legt hinu einstaka fyrirtæk:‘'
Þegar þess er gætt að bíóð
félagið þvðir þarna ríkið. virð
ist kennins Libermanns minna
KlÍÚSTJOFF
turðulega míkið á hið gama)
kunna slagorð sem hermála-
ráðherra Bandaríkjanna við
haíði einu sinni, en hann starf
aði áður lijá hinni stóru bíla
verksmiðju GM: „Það, sem er
General Motors til góðs, er
Bandaríkjunum til góðs“ —
Þetta er hreinræktaðri kapítal •
ismi en flest annað.
ÞAÐ VEKUR strax athygl:,
að þessar umræður skuli fara
fram í Sovétríkjunum. Ástæð-
an virðist vera, að leiðtogun
um sé orðið ljóst, að efnahags
málin séu komin út á hættu
lega braut, eins og fram kem
ur í allt of háu verðlagi nauð
synja frestun á boðaðri skaita
lækkun, erfiðleikum i húsnæð
ismálum o.s.frv.
Áætlunarbúskapurinn, með
hinni þungu yfirstjórn. hefur
reynzt óhæfur, ef þjóðfélags-
þróunin á að halda vaxtarhæfm
sinni og ríkið að geta hafizt í
samanburði við önnur ríki. Því
er víða haldið fram í blöðum
Sovétríkjanna um þessar muno
ir að nú sé nauðsynlegt, til
þess að framkvæma „kommún
isrnann". að innleiða hugtök
eins og „frjáls samkeppni“ oa
„tek j uaukaörvun “
í öllu þessu virðist koma
t'ram skyldleiki við þajm tíma.
sem við tók eftir byltinguna,
og kenndur var við „hina nýju
hagfræðistefnu" Þá var um
skeið talið nauðsynlegt að
leyfa frjálsa samkeppni og eins
konar „kapítalisma" til þess
að Sovétþjóðfélagið gæti lifað
af þá örðugleika sem að steðj
uðu.
ÞÆR uppástungur, sem fram
koma í umræðunum, fela j sér
’ftirfarandi atriði:
1. Efnahagslega áætlunar
gerðin á að fara fram á veg
um fyrirtækjanna sjálfra. án
bindandi afskipta að ofan. Þau
fyrirtæki, sem sýna mesta' arð
semi. á að örva með efmvöru-
afhendingum og þau eiga sjálf
að ráða meðferð ’ekna sinna
2. Fyrirtækin eiga að gera
ríkinu tilboð, en aðferðin hef
ur verið sú, að áætlunarskrif
stofan hefur fengið fyrirtækj i
unum verkefnin.
3. Eðlilega skipulagningu og
samkeppnishæfni á að örva í
höfuðdráttum með virðingu fyr
ir hlutfallinu milli \ framboðs
og eftirspurnar.
GAGNRÝNl á því fyrirkomy
lagi, sem gilt hefur, er studd
Ijósum dæmum Það er full-
yrt, að upplýsingar um að t.d.
þessi eða hin skóverksmiðjan
hafi „farið fram úr áætlun i
framleiðslu“. séu ekki á rök-
um. reistar Stjórnandi verk-
smiðjunnar hafi þá ekki unnið
með hliðsjón af þörfum not-
endanna. heldur einblínt á
samkeppnina um mikla fram-
leiðslu innan reglna áætlunar
innar Þess vegna eru fyrir
hendi míklar birgðir ónotaðra
vara, af því að enginn hefur
viljað kaupa þær. en verksmiðj
an haldið áfram fjöldafram
leiðslunni, án hliðsjónar af því
Annað dæmi má til dæmis
nefna um framleiðslu vörubíla
Vörubílaverksmiðja ein í '
Moskvu hefur farið fram úr
áætluninni j 14 ár samfleytt,
og starfsfólkið hlotið verðlaun
og viðurkenningu En nú er
viðurkennt. að ríkið ha.fi tap-
að stórfé á verksmiðju þess-
ari, því að vörubílagerð sú.
sem hún framleiðir, er úrelt
og því hefði þurft að taka upp
framleiðslu annarrar gerðar
fyrir löngu.
Olíuiðnaðurinn þurfti á að
halda liprari og léttan olíurör
um en tíðkuð voru. en verk
smiðjurnar gátu ekki afgredt
Framhald a 15 síðu
T í MI N N , föstudaginn 2. nóvembcr 1962
z