Tíminn - 19.12.1962, Blaðsíða 9

Helzlu trúarbrögð helms.
Sigurbjöm Einarsson, biskup,
þýddi texta og annaS'ist
útgáfuna.
Almenna bókafélagið gaf út.
Þetta er desemberbók Almenna
bókafélagsins og er í hópi glœsi-
legustu og iburðarmestu bóka,
sem hér hafa komið út, jafnast
fyllilega á við vandaðar listaverka
bækur, enda hefur hún að geyma
myndir af fjölmörgum, stórfögr-
um og frægum listaverkum, sem
listamenn á ýmsum öldum hafa
gert til dýrðar guði sínum. Bókin
er og gerð í samvinnu innlendra
og erlendra manna. Setning og
prentun texta er unnin í Prent-
smiðju Jóns Helgasonar; mynd-
prentunin í Kaupmannahöfn og Fé
lagsbókbandið hefur séð um bók-
bandið.
Marx.
Fjórði kaflinn er um íslam. Þar
er skyggnzt i Kóraninn, greint frá
„fimm stoðum íslams“, útbreiðslu
fyrr á öldum og síðar, stöðu kon-
unnar, og öðru er einkennir trúar
bálk þennan, trúboði og birtir smá
kaflar úr Kórariinum.
Fimmti kaflinn er um Gyðing-
dóminn og getur þar fyrst arfsins
frá Sínaí, hinu djúpa trúarinntaki
í fjölskyldulífinu, ginnhelgi pásk-
anna og loks vikið að nútímanum
og hinum útlæga og heimflutta
Gyðingdómi í ísrael. Síðast eru
nokkrir helgir textar.
Er þá komið að síðasta og
lengsta kafla bókarinnar um
kristna trú. Hefst hann á frásögn
af ævi Jesú og fylgja honum marg
ar frægar myndir listamanna um
líf hans. Einnig eru Ijósmyndir og
teikniskýringar af hinu forna Gyð
ingalandi. Þá kemur saga kristn-
innar kirkju og eftir það kafli um
heilaga ritningu, handrit hennar
og merkilegustu útgáfur. Síðan er
vikið að ýmsum meginþáttum krist
ins trúarlifs í sérstökum köflum,
svo sem skírninni,fermingunni,hei
lagri kvöldmáltíð, skriftum, vígsl-
um, smurningu, hátiðahaldi og
loks eru nokkrir valdir staðir úr
Biblíunni.
Aftast er ýtarlegt nafnaregistur
og myndaskrá.
Eins og fyrr segir er bók þessi
forkunnarvandað verk, ekki aðeins
að bókarfegurð, heldur að greinar
góðri þekkingarmiðlun um veiga-
mestu andlegar hræringar mann-
kynsins. Ekkert hefur verið lista-
mönnum allra alda eins hugleikið
viðfangsefni og trúarlífið. Af þeim
rótum eru ýmis beztu og frægustu
myndlistaverk heimsins runnin. í
þessari bók birtast myndr af úr-
vali þeirra. Þar eru einnig margar
myndir af helgustu stöðum heims
og dýrðlegustu mannvirkjum. Fyr-
ir þetta er bókin engri annarri
lík. Eg kann að öðru leyti ekki
að dæma um bók þessa. En athug-
ulum lesendum dylst ekki, að bisk
upinn hefur skilað verkinu á fag-
urt og skilgott íslenzkt mál. Lær-
dómur hans í trúarbragðasögu er
hafinn yfir allan efa, enda sér-
grein hans. — Bókin hefur því
fengið verðuga afgreiðslu á ís- i
landi — bæði af hendi umsjónar- !
mannsins og útgefandans — og !
íslenzk bókagerð er einum dýr- j
grip ríkari. — AK
Efninu hafa safnað og síðan rit-
að um það tugir fræðimanna í
trúarbragðayísindum víða um
iheim, og hafa sumir að baki viða-
miklar vísindastofnanir. Bókin var
fyrst gefin út í New York 1957,
en hefur siðan komið út í mörgum
löndum.
Bókin er rúmar 200 blaðsíður í
mjög stóru broti, bundin í traust
band eins og listaverkabækur. —
Hún fjallar um sex meginreglur
heimstrúarbragða, og eru þessar:
Kristin trú; Gyðingdómur; Mú-
hammeðstrú; Búddatrú; Kínversk
trúarheimspeki og Hindúasiður. —
Langsamlega ýtarlegastur og mest
ur er þó kaflinn um kristna trú,
sögu hennar og inntak, svo og hin
ýmsu tilbrigði nennar og siðavenj
ur. En öðrum trúarbrögðum eru
einnig gerð ýtarleg skil. í bókinni
eru 208 myndir, langflestar í lit-
um.
Bókin hefst á alllöngum inn-
gangi eftir Paul Hutchinson, þar
sem hann skilgreinir efni bókar-
innar og ræðir um trúarbrögð og
trúarhreigð í almennum skilningi.
Þeirri grein fylgja nokkrar mynd
ir frá trúariðkunum. Síðan hefst
kaflinn um Hindúasið. Er þar lýst
í megindráttum helztu einkennum
hans, trúarlífi, guðum, guðshús-
um, táknum og áhrifum á daglegt
líf. Þar er greint frá stéttunum,
sem trúin myndar, jóga, trúarrit-
um og öðrum helgum bókum, jafn
vel birt smávegis sýnishorn úr
veda-bókum, og hefur Sören Sören
sen þýtt sumt af því.
Þá kemur Búdda-dómur, og er
þar fyrst greint frá ævi og boðun
Búdda, síðan kenningum hans um
Nirvana, hinn göfuga áttfalda veg,
gildi sjálfsafneitunarinnar, sagt
frá litla vagninum og stóra vagn-
inum og öllum hinum margbrotnu
trúarvenjum og ólíku greinum
Búdda-dómsins.
Þriðji kaflinn er um kínverska
heimspeki, og eru þar raktar kenn
ingar Konfutse og greint frá helztu
einkennum í margslungnu trúar-
lífi Kínverja. Einnig rætt um
Taósið og sambýli Konfutse og
GAMANSOGUNUM RIGNIRl
Stefán Jónsson, fréttamaður:
MÍNIR MENN
Ægisútgáfan.
Auðsætt virðist, að fáar bækur,
sem út koma fyrir þessi blessuð
jól, muni vekja meira umtal og
forvitni en Mínir menn eftir Stef-
án Jónsson, fréttamann.
Hafa menn orðið varir við
nið þess síðustu daga. f fyrra kom
fyrsta bók Stefáns út — Krossfisk
ar og hrúðurkarlar — og vakti
allmikla athygli og hlaut allgóða
dóma. Kímni hennar, frásgnar-
gleði og hressilegt skop hitti
cmmu sína í íslendingnum og afl-
sði henni vínsælda.
Þessi síðari bók Stefáns ber und
úheitið vertíðarsaga. Ekki veit ég
hvað það á að þýða. Það bryddir að
vísu á því endrum og eins, að höf-
undur hafi söguþráð í huga, en
þó að hann gripi í hann sem
snöggvast, gloprar hann honum úr
höndum sér jafnóðum, eða gleym-
ir honum í flóði nýrra kímnisagna.
Og lesandian gleymir söguþræð-
inum reyndar líka og saknar hans
ekkert í þessum kátlegu samræð-
um. Persónurnai- standa hins veg-
ar lifandi fyrir lesandanum, skýr-
ar og rúnum lífsins ristar, flest-
ar hrjúfar -<g hreistraðar og hafa
átt mikla sögu, en hún gerist ekki
i þessari bók, — það er aðeins
drepið á hana eins og af orðspori.
Stefán Jónsson þekkir sjómenn
vel, kann goð skii á allri sjósókn
og hefur numið siómannamál af
alúð. Sjómenn eru hans menn, og
lií þeirra hans líf. Það er þetta,
scm gefur fcók hans merg og blóð
samfara mikilli orðgleði, sem nær
stundum að verða stíll en kemur I
líka oft í v.-e fyrir það.
Sögustaður Stefáns heitir Ver- [
mannahöfn. Við könnumst svo sem !
STEFÁN JÓNSSON
við landslagið, þó að hrynjandi
nafnsins nyti ekki við. Önnur nöfn
sverja sig líka í ættina, svo sem
Kyrrakví. En þag skiptir ekki
máli. Staðurinn gegnir ekki öðru
hlutverki þegar allt kemur til alls
en var þúfa eða bryggjusporður,
sem hægt c.r að tylla sér á, með-
an sagðar eru kátlegar sögur af
cllum landshornum. Stefán hefur
víða farig um vermannahafnir og
safnað í upptíninginn sinn. Nú
gerir hann eina Vermannahöfn úr
öllum versföðvunum, vefur all-
margt fólk saman í eina persónu
og setur á «við. Þessar persónur
verða manni ljóslifandi þó að ver
tíðarsagan se nokkuð þokukennd.
En þetta skiptir ekki megin-
máli um bók þessa, heldur safi
fyndninnar Hann er mergurinn
málsins, og meg honum stendur
i.e fellur þetta verk.
Ekki trúi ég því, sem höfundur
segir í formálsorðum, að „atburð-
trnir, sem hér greinir frá, hafi
gerzt í raun og veru“. Svo margt
og margslungið er það, sem á daga
drífur í þessum sögum, að annað
eins og þetta er nú varla fært að
bera á borð. En lesandann skiptir
það heldur ecgu máli. Hann hlýtur
samt að hrífast með og það væri
undarlega innréttaður maður. og
myndu ýmsir jafnvel kalla dauð'an,
som ekki læsi þessa bók spjald-
anna á millj með óblandinni
ánægiu hefði hann einu sinni
opnað hana Allt frá því ag blóð-
riörskeppurinn í rófugarðinum
kemur til, i’ekur hver kimnisagan
aðra og fara meir að segja framan
af svo þétt, aff við liggur ag þær
riðlist og þyrpist fram í samheng-
isleysi, svo að lesandanum finnst
r.ærri því um of, hve þétt þeim
rignir. Þegar líður á bókina, dreg-
ur heldur úr austrinum, en linnu-
laust má þó kalla allt til loka.
Gamansögur Stefáns eru oft
nokkuð hrjúfar eins og fólkið við
sjávarsíðuna. Orðbragffið er hressi
legt, jafnvel óheflag stundum, og
gamanið er ærið oft grátt, jafn-
vel svo að hnútur fljúga, en það
er aldrei merglaust. Eg efast um,
að Dönum mundi getast að fyndni
Stefáns, en Norðmenn í Skerja-
garðinum líklega þýðast hana bet-
ur. og hún er ýkjulaust sprottin
undan íslenzkum tungurótum.
Stefán hefur mjög gaman af kfmi-
legri fílósófíu og tekst oft vel upp.
en lendir þó stundum f ógöngum.
Mér finnst t.d langt frá því að
hann nái landi í töluvert langorffri
of lang'óttri ?Wl,u-°;rnngu sinni á
bví, sem hann kallar „naglfast
náttúru spé".
Hann hefur líka yndi af aff sýna
í skopdrátium, stundum nokkuff
stílfærðum, landsföffurlega forsjá
fyrirmenna í þjóðfélaginu, og hitt-
ir oft Sroark En það er þessi ara-
grúi kímilegra viðburða, mein-
legra atvika, leiftur skopskynsins,
orðaleikir og mergjuð fyndni og
hugmyndaflug, sem gerir bókina
slikan skemmtilestur. Þó að sögu-
grindin brotn; öll og molni, og ver
tíðarsagan hafi einhvern veginn
gufaff upp, er lesandinn hæst-
ánægður og þykist hafa fengið
fullar bætur. Hánn hefur rika sam
úð með þessu fólki, sem hann hef-
ur kynnzt og hlær hressilega með
því. Hann mun grípa þessa bók
aftur og afrur, rifja upp sögurnar
og brosa á ný. Svona hressilega og
einlæga fyndni eiga fáir aðrir en
Stefán Jónsson.
Þess kennir á nokkrum stöðum
í bókinni, að höfundur er of orð-
giaður og misstígur sig, þegar
hann er að seilast eftir orðalepp
til þess að koma að. Þó að málfæri
hans sé’oft stórsnjallt, gætir varla
nógu mikillar sjálfsögunar og ó-
þörf mállýti fyrirfinnari Einnig er
prófarkalestri undariega ábóta-
vant og minnir á hroðvirkni effa
fíjótaskrift.
En það er sama hvað menn segja
um þessa bók. Það mun standa
óhrakið, að hún geymir flestar
góðar gamansögur og rismesta
fyndni þeirra bóka, sem út koma
fyrir þessj jól. og hún segir frá
hressilegustu fólki. — AK.
Konur fá kosninga-
rétf í Monacé
NTB-Monte Carlo, 17. des.
Rainier fursti í Monacó
undirritaði í dag nýja
stjómarskrá fyrir landið.
Var þetta gert við hátíðlega
athöfn. þar sem samankont*
in var stjórn landsins o-g
allur þingheimur. Stjórnar-
skráin er gerff í mjög frjáls
legum anda.
Samkvæmt þessari nýju
stjórnarskrá fá konur nú
kosriingarétt.

T í M I N N, miffvikudagur 19. desember 1962.
jjjjtw> j, j, ij.ikjui..an*'»ii ** 84i-j*mnaatkiilwnoT*^i|t.?a*||i^W4i'hra *.•*’*<*<* m«®iraií;j.\\ qu