Tíminn - 19.09.1963, Blaðsíða 8

I
ÞESSIR pistlar um Edinborgar
hátíðina byrja ekki á byrjuninni,
heldur verða hausavíxl, sem von-
andi kemur ekki að sök og verð-
ur virt mér til vorkunnar. Hér
segir sem sagt fyrst frá því,
sem beðið hafði verið eftir með
hvað mestri eftirvæntingu, þ. e.
a.s. leiiklistarþinginu, því þangað
hafði verið boðið leikskáld-
um og l'eikhúsfólki úr öllum
heimsálfum. En nú, þegar þingið
og hátíðin eru á enda, eru marg-
ar raddir uppi um það í höfuð-
borg Skotlands, (sem margir
nefna í seinni tíð „Aþenu norð-
urhvelsins” vegna hinnar miklu
hátíðar), að 17. hátíðin hafi raun-
verulega' endað með ósköpum.
Slíkt og þvflíkt, sem bar við í
lokin að þessu sinni, hafi verið
sú vanvirða fyrir hina sögustoltu
borg, að sanntrúaðir fylgismenn
John sáluga Knox muni ekki
þola svoddan skömm framar. Nú
sé mælirinn fullur.
Hvað var það svo, sem olli hin-
um mikla hugaræsingi hinna síð-
vöndu borgara. Jú, hvorki meira
né minna en það, að þegar síð-
asti fundur leiklistarþingsins
stóð sem hæst i hinum mikla sal
háskólans, McEwan Hall, (þar sem
háskólahátíðin er annars haldin
ár hvert) birtist allt í einu kvik-
nakinn kvenmaður á svölunum
undir orgelinu fyrir augunum á
tvö-þrjú þúsund manns, sem
fæstir réðu sér fyrir kæti, en
einhverjir gátu ekki umborið
slíka sýn og yfirgáfu þingsalinn
í fússi og fullir heilagrar vand-
lætingar.
Þettá var sem sé síðasti dagur
leiklistarþingsins, aðalumræðu-
efnið var „leikhúsið og framtíð
þess”. Hinn víðfrægi leikritahöf-
undur Ionesco var nú fyrst ný-
kominn til þingsins og var þegar
kvaddur upp að háborðinu, á með
al þeirra, sem fyrst og fremst
áttu að gera grein fyrir skoðun
sinni, en á þeim bekk var skipt
um daglega og stundum tvisvar
á sama fundi.
Þennan síðasta dag, eins og
fyrsta daginn, flutti framsöguræð
una Joan Littlewood, sem mest
orð hefur farið af sem leikstjóra
í London eftir stríð. Hún dró sig
í hlé fyrir tveim árum, en er nú
aftur tekin til starfa við leikhús-
ið Theatre Workshop, sem hún
gerði frægt á skömmum tfma og
þar sem hún „uppgötvaði” og
kynnti nokkur leikskáld, er sam-
stundis öðluðust frægð, svo sem
Brendan Behan, Shelagh Delan-
ey o. fl. Hún var nú á meðal
fremstu boðsgesta á þessu þingi
og allir hlustuðu með athygli á
allt, sem Joan Littlewood lagði
til málanna. Þótt mikið orð hafi
farið af henni sem byltingarkonu
á leiksviðinu, þar sem hún gerir
sér far um að láta „auka”-pers-
ónur njóta sín ekki síður en að-
alpersónur, kemur hún fyrir sem
dálitið rómantfzk öðrum þræði,
svo mikil raunsæismanneskj?
sem hún vill vera. Fyrr á þing
inu var hún búin að afneita allr' '
hetjudýrkun og bað alla „snili-
inga” að fara til fjandans, ekki
væri skaðinn skeður sama væri
sér: „I am not interested in indi-
vididual genius. To hell with
genius in the theatre!” Þannig
tók kella til orða á fyrsta degi
þingsins. Nú hafði hún, sem sagt,
enn framsögu á hinum sögulega
lokafundi þess, þar sem annars
koma þrjár konur við sögu.
Sá sem stendur á bak við þetta
þing og einnig sagnaskáldaþing-
ið á Edinborgarhátíðinni í fyrra
er bókaútgefandinn John Calder
frá London, sem áður var kunnur
af að gefa út i Englandi um-
deild skáld, er flest hafa nú get-
ið sér heimsfrægð, svo sem Beck-
ett, Ionesco, Adamov, Arrabal,
Þetta er John Calder, útgefandi
og tllstofnandi þtngsins, er hann
ávarpaði gesti áSur en fundur
hófst. Ljósm., Tíminn, GB
Marguerite Duras, Robbe-Grillet
o. fl. Áður en nefndur fundur
var settur, sté Calder upp á pall-
inn, sagði þinggestum frá heyrn-
artólum þeim, sem hann hefði
til leigu handa hverjum, sem
vildi fyrir tvo shillinga og sex,
það var tæki með heyrnartóli og
hægt að hlusta á umræður hvort
sem maður vildi á ensku, frönsku
eða þýzku, því að allt var þýtt
jafnharðan af ótrúlegri fimi, svo
sem tíðkast á slíkum alþjóða-
þingum. Sjálfur talaði Calder öll
þessi mál reiprennandi. Að svo
mæltu tilkynnti hann, hvemig
þessi lokafundur þingsins færi
fram í stórum dráttum, minntist
m. a. á það, að hinum formlégu
umræðum lyki klukkan fimm síð-
degis, þá myndu þingfulltrúar
frá Bandarfkjunum halda ein-
hvers konar þátt úti á stéttinni
(fór ekki nánar út í þá sálma),
en síðan gætu þeir, sem vildu
komið aftur inn og spjallað sam-
an óformlega. Hófst svo fundur-
inn. Þingforseti var Kenneth
Tynan, sem undanfarin ár hefur
verið leikdómari fyrir blaðiff Ob-
server og getið sér mikið orð, en
verður fyrsti bókmenntaráffunaut
ur hins nýstofnaða brezka þjóð-
leikhúss, þar sem Sir Laurence
Olíver verður leikhússtjóri. —
Tynan hefur valið sér fundar-
stjórn dag hvern á þinginu, og
síðasta daginn kvaddi hann sem
fundarstjóra eftirmann sinn hjá
Observer, hinn snjalla leikhús-
fræðing, Bamber Gascoigne, sem
er ungur maður. Hann bað Joan
Littlewood að taka fyrst til máls
um leikhús framtíðarinnar. Hún
kom upp að hljóðnemanum og
tók m. a. svo til orða:
„Ég læt mig dreyma um leik-
hús i framtíðinni, þar sem jafn-
vel böm geta komið saman og
átt þess kost að búa til sjónleiki
og kvikmyndir. Það, sem ég hef í
huga, á að vera öllum til ánægja
og yndis. Þetta á að verða allt
öðru vísi en nú er . Leikhús okk
ar í dag er bæffi frá þjóðfélags-
legu og byggingarfræðilegu sjón-
armiði orðið úrelt. Við ríghöld-
um í það, sem löngu er úrelt. —
Við eigum eftir að nýta betur
gáfur fólksins, allrar alþýðu. Sá
timi er í nánd, þegar sannast, að
hver einasti maður og kona hafa
sniltigáfu tíl að bera”.
Þegar Jóhanna var hér komin
i ræðu sinni, heyrðist hljóð úr
horni, svo að flestir hrukku við
í salnum. Uppi á fulltrúapallin-
um spratt á fætur lágvaxinn mað
ur höfuðstór. Hann hafði látið
nokkuð að sér kveða á fundi fyrr
í vikunni, Jack Fitzgerald leik-
stjóri frá Dýflinni. Nú kom hann
eins og skrattinn úr sauðarleggn-
um, er Jóhanna Littlewood var
að útlista framtíðardraum sinn
fyrir þingheimi, og greip fram
í, hvellri röddu: „Littlewood,
þetta er endemis djöfuls fjar-
stæða” („Littlewood, this is abso
lute bloody nonsense”). Frúnni
varff orðfátt nokkur augnablik og
Anna Kesselaar er laglegasta
stúlka og vist af skandínavísku
bergi brotin.
Hér sést Anna Kesselaar uppl i tvölunum, er hún sté upp úr vagnl slnum og spásséraðl út. Fundar-
stjórl sést snúa sér frá pontunni, svo að hann mlssl ekkl af nelnu, en fremst og yzt til hægri sést Carroll
Baker („Baby Doll"), áður en hún kastaðl skikkjunni og fór að klofa yfir bekktna.
GUNNAR BERGMANN SKRIFAR EDINBORGARPISTIL
T í M I N N , flmmtudaginn 19. september 1963
fe