Tíminn - 21.11.1963, Blaðsíða 7

FREDEREÖ SONDERR
Útgef&ndl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Ámason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskrifstofur i Eddu húsinu, simar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 einL — Prentsmiðjan EDDA h.f —
Landgnmnið allt
ÞAÐ ER VENJA, þegar þjóðhöfðingi fer í heimsókn
til annars lands, að ekki sé rétt á meðan verið að rifja
upp deilumál, sem valda ósamkomulagi í sambúð við-
komandi þjóða. Þennan hátt hafa stjórnarblöðin ekki
haft á í sambandi við för forseta ísiands til Bretlands.
Þau hafa notað það til áróðurs fy.rir nauðungarsamn-
ingnum, sem gerður var 1961 milli íslands og Bretlands
og talið hann fullnægjandi málalok a landhelgismálinu.
Af þessum ástæðum verður ekki konrzt hjá því að minn-
ast á þennan þátt í sambúð Breta og íslendinga.
Þessi skrif stjórnarblaðanna geta ekki byggzt á
öðru en því, að þau telja, að íslendingar eigi ekki að
setja markið hærra en að hafa 12 mílna fiskveiðiland-
helgi, eins og nú er. Þeir, sem þannig hugsa, geta
talið samninginn frá 1961 fullnægjandi og við-
unandl málalok. Meginþorri íslendinga lítur hins veg
ar allt öðru vísi á þetta mál. Þeir felja, að ísland eigi
ótvírætt rétt til að láta fiskveiðilandhelgina ná til alls
landgrunnsins, og markvisst beri eð stefna að því að
svo verði. íslenzk útgerð mun líka hafa fyllstu þörf
fyrir slíka friðunaraðgerð áður en langt líður. Með
nauðungarsamningnum frá 1961 hafa Bretar tryggf
sér aðstöðu til að torvelda slíka útfærslu með laga
flækjum og krókaleiðum.
Það er rangt gagnvart Bretum og veikir einnig að-
stöðu okkar í framtíðinni, ef við láium líta svo út nú.
eins og stjórnarblöðin hafa gert seinustu dagana, að við
teljum 12 mílna fiskveiðilandhelgi viðunanlega lausn
Það er einnig rangt gagnvart Bretum, ef við látum í
Ijós ánægju yfir því, hvemig samningurinn frá 1961 var
knúinn fram. Sú ríkisstjórn, sem þá fór með völd í Bret-
landi hótaði nýjum hernaðaraðgerðum og löndunar
banni, ef ekki yrði fallizt á samninginn, eins og glöggt
kom fram í ræðum íslenzkra ráðherra, þegar rætt var um
hann á Alþingi. Þess vegna er þessi samningur einn af
hinum mörgu nauðungarsamningum sem Bretar hafa
þvingað fram. Það er þeim hins vegar til lofs, að þeir
hafa fellt marga slíka samninga úr gildi á seinustu ár-
um. Bretar eiga áreiðanlega eftir að eignast svo sann-
gjarna og drenglundaða stjórn, að nauðungarsamning-
urinn, sem gerður var um landhelgismál íslands 1963
mun fara þá leið áður en lýkur.
Þá fyrst er landhelgisþrætan milli íslands og Bref
lands farsællega leyst, þegar Breíer sýna þá réttsýni
og drengskap, að þeir reyna ekki á neinn hátt að
standa í vegi þess, að ísland fái óskert yfirráð yfir land-
grunni sínu, og að þeir reyna ekki að nota sér ákvæði
neinna nauðungarsamninga til að hindra það. Það er
von íslendinga, að drenglund Breta sigri brátt þann
yfirgang, sem þeir hafa sýnt í þessum málum. Þá verða
gleðileg þáttaskil í þessum eina óskemmtilega þættin-
um í sambúð íslendinga og Breta
V mnutímaneí nd in
MEÐ SAMÞYKKl allra flokka var sett á laggirnar
haustið 1961 sérstök nefnd til að athuga. hvernig tryggia
mætti 8 stunda vinnudag, með aukinni vinnuhagræðingu
Nefndin, sem hlaut nafnið vinnutímanefnd vann goti
undirbúningsstarf og óskaði síðan r.ltir frekari aðstoð
rikisstjórnarinnar Ríkisstjórnin hefur hins vegar dregió
það fram að þessu eða á annað ár að veita bessa aðstoð
Samt tala ráðherrarnir við flest tækifæri eins og þeir séu
mjög fylgjandi aukinni vinnuhagræðmgu!
Unglingadómurinn í Jacksonville

L
í AMERÍSKRI borg hefur hóp-
ur ungs fólks ásamt vitrum dóm-
ara tekið upp nýjar og árangurs-
ríkar aðferðir gegn lögbrotum
unglinga.
Tvisvar í viku er fremsta
bekkjaröðin í borgarréttinum í
Jacksonville, Fl'orida, setin sex
eftirtektarsömum ungum stúlk-
um og piltum á aldrinum 18—19
ára. Þau eru ráðgjafar John San-
tora dómara í málum gegn ung-
um lögbrjótum. Santora dómari
er fertugur maður, reyndur og
vinsæll dómari.
Ég fer nær alltaf að ráðum
þessa unga fólks í dómum mín-
um, sagði hann, en vitanlega kem
ur það fyrir að ég verð að breyta
þeim dálítið. Þau geta betur en
ég séð hvort vitnisburður jafn-
aldra þeirra er sannur eða log-
inn. Þau geta einnig betur getið
sér til um heimilisaðstæður við-
komenda og skilja viðbrögð ungl-
inganna, sem virzt geta undarleg
í augum okkar, sem eldri erum.
Þau taka ekkert tillit til laga-
króka, eru eftirtektarsöm, hugsa
sig vel um og eru óvenjulega
réttlát. Það hef ég margreynt.
Ég hef sjálfur setið í réttarsa)
Santora dómara og séð unglinga-
kviðdóminn að störfum og get
tekið undir við hann.
Ungur maður stóð fyrir rétt-
inum, sakaður um að hafa á bíl
föður síns ekið á annan bíl með
þeim afleiðingum að bíllinn va!t
og eldur kom upp í honum. Lög-
reglan hélt því fram. að hann
hefði ásamt nokkmm félögum
sinum verið í kappakstri og hefði
misst stjórn á bílnum í beygju
Verjandi unga mannsins sagði
aftur á móti að bilun í stýrisbún
aði bílsins vaéri orsök slyssins
Foreldrarnir fullyrtu og að sonur
þeirra myndi aldrei hafa tekið
þátt í kappakstri. Santora dóm-
ari hlustaði gaumgæfilega og
sagði að lokum, að hinn ákærði
væri ekki orðinn 21 árs og kæmi
því mál hans fyrir hina ungu
kviðdómendur. Unga fólkið hvísl
aðist ákaft á um stund og síðan
reis formaður þess á fætur.
„Herra dómari“, sagði hann, „við
leggjum lil 3ja ára missi ökuleyf
is, 30 daga fangelsi og 200 doll-
araí sekt.“ Dómarinn hugsaði sig
um. „Það er of þungur dómur“
sagði hann, „ég samþykki öku-
leyfismissi i eitt ár, þar að auki
30 daga fangelsi eða 200 dollara
sekt“.
Það var með vilja gert að dóm-
stóll hinna ungu tók ekki með
neinum silkihönzkum á þessum
jafnaldra sínum.
Einn þeirra sagði við mig á
eftir. ,.Hann er ábyrgðarlaust
dekurbarn, sem er alveg sama
um þó að hann valdi öðrum
skaða. Þér sáuð sjálfur bve á
nægður hann var með sjálfan
sig fyrir réttinum í dag. Hann
brosti til okkar meðaumkunar-
brosi. Það þolum við ekki. Sum
okkar eru frá fátækum heimil-
um, sum frá ríkum. En við lít-
um sömu augum á þetta mál
Við viljum kenna bæði honum
foreldrum hans og öllum öðrum
að við viljum að við séum tekin
alvarlega.“
Skýrslur lögreglunnar sanna
þáð, sem Santora dómari segii
að við til'komu unglingadóm
stólsins ug við störf hans þetta
eina ár. hafi afbrot unglings
minnkað um helming en þar
voru orðin áhyggjuefni í Jack
sonville í flestum tilfellum vorr
foreldrarnir lítt samstarfsfús
réðu dýra verjendur eða virtust
kærulaus gagnvart þessum mál-
um.
Ég veit hreint ekki hvað við eig
um að gera, sagði hinn áhyggju-
fulli dómari í blaðaviðtali síðast-
liðið sumar. Fullorðnir borgar-
búar létu orð hans sem vind um
eyru þjóta. Þá var nýstofnað
æskulýðsráð Jacksonvilleborgar,
en í því voru um 200 áhugasamir
menntaskólanemendur. Þeim
fannst ástandið í borginni óþol-
andi og vildu gera sitt til að úr
því yrði bætt. Þeim mislíkaði að
æskulýður borgarinnar í heild
liði fyrir afbrot minni hlutans
Formaður æskulýðsráðsins, Ern-
est Evans, fór til Santora dómara
og stakk upp á því við hann, að
unglingakviðdómur yrði stofn-
aður í borgarréttinum Fjörutíu
af meðlimum . æskulýðsráðsins
höfðu tjáð sig fúsa til að vera á
skrá sem kviðdómendur, þar sem
sex í einu skyldu sitja kviðdóm-
inn.
Dómarinn samþykkti að lokum
að reyna þetta, þótt engin dæmi
væru til um slíkan kviðdóm áður
Eins og dómarinn sagði, þá hafði
þetta lítil lögfræðileg áhrif, en
hin sálrænu áhrif af nærveru
kviðdómsins væru óumdeilanleg
Ég var staddur í réttinum þeg
ar yfirheyrð var ung stúlka, á-
kærð i'yrir búðarþjófnað „Taktu
nú eftir hvað skeður," sagði rétt-
arþjónninn. sem sat við hliðina
á mér.
Meðan á yfirheyrslunum stóð,
itárði unga stúlkan nær stanz-
laust ó kviðdómendurna. Útskýr-
ingar hennar voru langar og tví-
ræðar. Hún sagðist hafa stungið
nokkruni hlutum í vasa sinn í
hugsunarleysi meðan hún var í
verzluninni og gleymt síðan að
borga þá. Andlit kviðdómend
anna voru sem höggvin í stein.
„Þér haldið þá fast við að þér
séuð ekki sek,“ sagði dómarinn
að lokum. Stúlkan leit enn einu
sinni á kviðdómendurna og hik-
aði. „Nei, herra dórnari,1' sagði
hún svo hljóðlega. ,.ég er sek “
Þessi æskulýðsdómur hefur
einnig komið fram með óvenju-
legar refsingaraðferðir.
Hinn seki er t. d. látinn vera
yfir helgi á slysavarðstofu í einu
af sjúkrahúsum borgarinnar.
Hann er látinn horfa á kvalir
þeirra, sem orðið hafa fyrir slysi,
vegna kæruleysis eða vangár ann-
arra. Það er hörð refsing fyrir
ungt fólk að horfa á limlesta
líkami, sagði Evans við mig, en
það lærir miklu meira af því en
að vera í fangelsi. Það sér afleið
ingarnar af þvi, sem það hafðt
sjálft gert eða hefði getað gert
Bezta sönnunin fyrir því að ung)
ingakviðdómurinn hafði rétt fyr
ir sér, sést í málinu gegn unga
manninum, sem hafði verið ölv
aður við stýrið og valdið alvar
legu slysi. Ilann kom í réttinn
klæddur þröngum gallabuxum
og leður.iakka o.g stóð keikur með
hendur í vösum meðan á yfir
heyrslu stóð. Úrskurður kviðdóm
endanna var- Fjórar helgarvakt
ir á slysavarðstofunni og missir
ikuskírteinis Mánuði seinna kom
þessi ungi maður á samkomustað
eskulýðsráðsins. klæddur venju
legum fötum, snyrtilegur og al
örugefinn. Evans gat varla trú
að sínum eigin augum, svo mikil
ar breytingin. Þessi fyrrum for
’-erti lögbrjótur spurði nú, h-vort
hann. brátt fyrir fortíð sína,
mætti gerast meðlimur æskulýðs-
ráðsins. Hann vildi einnig gjarn-
an vera á kviðdómendaskrá ráðs-
ins. Félagar í æskulýðsráðinu
veittu honum inngöngu og hafa
ekki þurft að iðrast þess síðan.
Stundum fannst Santora dóm-
ara kviðdómur sinni vera full
vægur í dómum sínum. En oftast
lá þar hugsun eða ástæða á bak
við. Ungur piltur var ákærður
fyrir að hafa stolið fötum að verð
mæti 50 dollara úr ýmsum verzl-
unum. Hann var örvilnaður og
skelfdur fyrir réttinum. En kvið-
dómendurnir virtust skilja vel
hina fáorðu, sundurlausu skýr-
ingu hans á stuldinum. Dómarinn
lagði fagði til fangelsisvist, en
það vildu kviðdómendur ekki.
Skilorðsbundinn dóm með sex
mánaða reynslutíma, auk þess
sem hann skyldi borga hið stolna.
Dómarinn lét að lokum undan.
Á eftir spurði ég einn af kvið-
dómendunum hvers vegna þeir
hefðu vægt honum. Skiljið þér
það ekki, sagði hann. Hann ætl-
aði að vera almennilega klædd-
ur. Foreldrarnir eru ofdrykkju-
fólk og vildu ekki hjálpa honum.
Þess vegna stal hann. Við vitum
að það er rangt. En hann er ekki
þjófur af vana. Hefðum við sett
hann í fangelsi, hefði hann kann-
ske orðið það. Við höfum aðvar-
að hann, en ekki dæmt hann hart.
Það er undarlegt, sagði San-
tora dómari, að þau geta ætíð
fundið refsingu, sem hæfir af-
brotunum. Þau hafa t.d. k'omið
með margs konar refsingar í stað-
inn fyrir fjársektir Foreldrarnir
borga sektirnar segja þau, en
þegar ungur maður er látinn
fægja skil'ti og hurðarhúna á
lögreglustöðinni eða hreinsa
garða, þá finna þau að það er
refsing, og gleyma því ekki.
Það hefur náðst mjög mikill
árangur með unglingadómstóln-
um, sagði Santora dómari, og það
er sennilega vegna hinna sálrænu
áhrifa sem þau hafa á hina ungu
lögbrjóta. Ég get prédikað yfir
þeim. en þó að þeir viti að ég
get gert þeim lifið leitt þá glotta
þeir á mig En þeir glotta ekki
að unglingakviðdómnum, ekki
nema einu sinni að minnsta kosti,
svo falla þeir saman Þessi
hópur heilbrigðra og réttsýnna
unglinga fyllir þá skömm. Það
eru áhrif, sem ekki bregðast
(Þýtt úr Det Bedste).
Samið viS
Hinn 29 oktober 1963 var í
Genf undii ritaður verzlunarsamn
ingur milli íslands og Alþýðulýð
veldisins Búlgaríu. Er þetta fyrsti
verzlunarsamningurinn. sem ís-
land genr við Búlgaríu Allar
greiðslui milli landanna
fara t'ram í frjálsum gjald-
eyri. Engii vörulistar fylgja samn
ingnum og engin skuldbinding er
um, að jötnuður skuli vera í við
skiptum ’andanna
Samningur þessi gildir til eins
árs og ftamlengist sjálfkrafa sé
honum ekki sagt upp með þriggja
mánaða fyrirvara.
(Frá utanríkisráðuneytinu)
T í MI N N, fimmtudaginn 21. nóvember 1963.
1