Tíminn - 21.11.1963, Blaðsíða 14

ÞRIÐJA RIKIÐ
WILLIAM L. SHIRER
saltsríkjanna, jafnvel þótt ekki
væri um neinar alvarlegar ógnanir
að ræða af hendi nazista, og þetta
vildi Lundúnastjórnin að minnsta
kosti ekki samþykkja. — Frakkar
voru reiðubúnir að láta heldur
meira undan.
Þá höfðu Rússar einnig krafizt
þess 2. júní, að hernaðarsáttmál-
inn segði nákvæmlega með hvaða
„aðferðum, í hvaða formi og að(
hve miklu leyti „hernaðaraðstoðin,'
sem löndin þrjú skyldu veita hvert
öðru, ætti að öðlast gildi um leið
og hinn gagnkvæmi aðstoðarsátt-1
mál'i gengi í gildi. Vesturveldin,1
sem ekki höfðu háar hugniyndir
um herstyrk Rússa, reyndu að
setja Molotov út af laginu. Þau
vildu aðeins samþykkja, að hern-i
aðarviðræður hæfust, eftir að
stjórnmálalegi sáttmálinn hafði
verið undirritaður. En Rússar voru(
harðir í horn að taka. Þegar Bret-
ar reyndu að koma ár sinni vel
fyrir borð með því, 17. júlí, að
bjóða hernaðarviðræður þegar í
stað, ef Sovétríkin myndu falla
frá kröfum sínum um að undir-
rita stjórnmálalega og hernaðar-
lega sáttmálann samtímis og einn-
ig —- af góðum ástæðum —
ganga að skýrgreiningu Breta á
„óbeinni árás“, svaraði Molotov
með því að hafna þessu hreint út.
Hann sagði, að samþykktu Frakk-
ar og Bretar ekki báða samning-
ana í einu lagi, væri ekki nokkur
ástæða til þess að halda viðræðun-
um áfram. Þessi rússneska hótun
um að hætta viðræðunum, olli mik
illi ringulreið í París, sem virðist
frekar hafa gert sér grein fyrir
hverja stefnu leynimakk Sovét-
ríkjanna og nazista var að taka,
en Lundúnastjórnin gerði, og það
var aðallega vegna tilmæla Frakka,
að brezka stjórnin samþykkti í
rauninni með tregðu 23. ágúst, að
fram færu viðræður herforingj-
anna, á meðan stjórnin neitaði að
ganga að tillögum Rússa um „ó-
beina árás“.
Chamberlain var meira en hál'f-
volgur í sambandi við herforingja-
viðræðurnar. Von Dirksen sendi-
herra í London tilkynnti Berlín,
1. ágúst, að hernaðarviðræðurnar
við Rússa væru „litnar efasemdar-
auga“ innan brezku stjórnarinnar.
— Ástæðan er aðallega sú, hvern
ig brezka herforingjasendinefndin
er saman sett. Aðmírállinn . . . er í
þann veginn að hætta störfum
vegna aldurs og var aldrei í sjó-
hersráðinu. Hershöfðinginn er
einnig aðeins bardagamaður. Flug-
marskálkurinn er mjög fær flug-
maður og kennari, en ekki hern-
aðarsérfræðingur. Þetta virðist
benda til þess, að verkefni hern-
aðarlegu sendinefndarinnar sé
fremur að staðfesta baráttugildi
Sovétríkjanna, heldur en að gera
samning um aðgerðir . . .
Hernaðarfulltrúar sendiráðsins
hafa allir orðið varir við undra-
vert vantraúst meðal herstjórnar-
innar brezku hvað við kemur við-
ræðunum, sem fram eiga að fara
með yfirmönnum Sovétherjanna.
Já, og vantraust brezku stjórnar
innar var í rauninni svo mikið, að
hún lét undir höfuð leggjast að
gefa Drax aðmírál skriflega heim-
il’d til samningagerða — yfirsjón,
ef um hana var að ræða —, sem
Voroshilov marskálkur kvartaði
yfir, þegar liðsforingjarnir hittust
fyrst. Trúnaðarbréf aðmírálsins
kómu ekki fyrr en 21. ágúst, þegar
ekki var lengur nokkurt gagn í
þeim.
En þótt Drax aðmíráll hafi ekki
haft meðferðis skriflegt heimildar-
bréf, þá var hann að minnsta kosti
með skrifleg fyrirmæli um það,;
hvernig hann ætti að haga sér í!
viðræðunum í Moskvu. Eins og
fram kom í' brezkum leyniskjölum j
frá utanríkisráðuneytinu miklu!
síðar, þá var aðmírálnum ráðlagt
að „fara mjög hægt í sakirnar varð
andi hernaðarsamning, og gæta vel
að því hverja framvindu stjórn-
málalegu viðræðurnar fengju,“
þar til stjórnmálalegur samningur
hefði verið undirritaðui. Útskýrt
var fyrir honum, að leynilegar
hernaðarlegar upplýsingar mætti
ekki gefa Rússunum fyrr en fyrr-
nefndur samningur væri kominn.
En þar eð stjórnmálalegu við-
ræðunum hafði verið hætt í bili
2. ágúst, og Molotov hafi gert
mönnum ljóst, að hann myndi
ekki samþykkja, að þær hæfust
aftur fyrr enn náðst hefði einhver
árangur af hernaðarviðræðunum,
þá er varla hægt að draga aðra á-
lyktun af þessu, en að stjórn Cham
berlains hafi verið fullkomlega
undir það búin, að fara nákvæm-
lega út i allar hernaðarlegar skuld-
bindingar hvers ríkis fyrir sig í
hinum uppástungna gagnkvæma
aðstoðarsáttmála. Vissulega leik-
ur lítill vafi á því, þegar athuguð
eru leyniskjöl brezka utanríkis-
ráðuneytisins, að í byrjun ágúst
hafi Chamberlain og Halifax næst-
um því gefið upp alla von um að
komast að samkomulagi við Sovét-
ríkin um að stöðva Hitlei. en hald-
ið, að drægju þeir viðræðurnar í
Moskvu á langinn, gæti það heldur
hrætt þýzka einræðisherrann frá
því að taka, einhverjar næstu vik-
ur, hið örlagaríka skref í átt að
styrjöld.
Andstætt Bretum og Frökkum
sett Rússar sína beztu liðsforingja
í hernaðarnefndina: Voroshilov
marskálk, sem var varnarmálaráð-
herra, Shaposhnikov hershöfð-
ingja, yfirmann hershöfðingjaráðs
Rauða hersins, og æðstu menn
sjóhers og flughers Rússarnir
gátu ekki komizt hjá því að taka
eftir, að þótt þeir hefðu sent æðsta
mann herforingjaráðsins, Edmund
Ironside hershöfðingja til Varsjár
í júlí-til hernaðarviðræðna þar, þá
álitu þeir ekki nauðsynlegt að
senda þennan háttsetta brezka
liðsforingja til Moskvu.
Það er varla hægt að segja, að
ensk-frönsku hernaðarsendinefnd-
irnar hefðu verið sendar með mikl
um flýti til Moskvu. Þær hefðu
komizt þangað á einum degi með
flugvél. En þær voru sendar á
hægfara skipi — flutninga- og far-
-gaskipi -- • em var eins lengi á
ieiðirmi til Rússlands, og Queen
Mary var á ieiðinni til Bandaríkj-
anna Þeir sigldu af stað til Len-
ingrad 5 ágúst og voru ekki komn-
ir til Moskvu fyrr en 11. ágúst.
Þá var það orðið um seinan.
Hitler hafð; orðið á undan þeim.
Á meðai. brezku og frönsku
| liðsforiijjgjarrnr voru að bíða eftir
! þessu hægfara skipi sínu til Len-
ingrad, störfuðu Þjóðverjarnir
i með miklurr. hraða. Hinn 3. ágúst
. var úrslitadagur bæði í Berlin og
| í Moskvu.
Klukkan 12:58 eftir hádegi þenn-
j an dag sendi von Ribbentrop ut-
: anríkisráðherra sem venjulega lét
' ríkisritarann sjá um allar skeyta-
sendingar sínar, sjálfur skeyti,
sem merkt var „Leyndarmál mjög
áríðandi“ til Schulenbergs í
Moskvu.
í gær átti ég langar viðræður
við Astakhov. og fylgir hér skeyti
um þær.
Ég lét í Ijós þá ósk Þjóðverja,
að sambúðin milli okkar og Rússa
yrði bætt og sagði, að allt frá
Eystrasalti til Svartahafs, væri
ekkert vandamál, sem ekki væri
hægt að leysa svo báðum líkaði.
Sem svar við ósk Astakhovs um
ákveðnari viðræður um einstök
atriði . . . lýsti ég yfir, að persónu-
lega væri ég tilbúinn til þess að
hefja slíkar viðræður, ef Sovét-
stjórnin, í gegnum Astakhov, léti
í Ijós ósk sína, um, að samband-
inu milli Rússlands og Þýzkalands
yrði komið í fastara form.
í utanríkisráðuneytinu vissu
rnenn,, að Schulenberg atti að
hitta Molotov síðar þennan sama
dag. Klukkustund eftir að skeyti
Ribbentrops var sent af stað, sendi
Weizsacker sjálfur skeyti, einnig
merkt: „Leyndarmál. — Mjög áríð-
andi“.
£8
Phil kvaddi og þakkaði móttök-
urnar, kvaðst hafa notið þessarar
heimsóknar sérstaklega vel. Dr.
Lowry lagði fast að honum að láta
sjá sig þarna sem oftast og halda
sambandi við þau. Það ætti að
vera auðvelt, hann heimsækti
Boone þrisvar í viku.
Jane sótti þriggja ára son sinn
upp á loft og bar hann steinsof-
andi út í bílinn, þar sem þau
mæðgin komu sér fyrir 1 aftursæt-
inu. Phil sat fram í hjá McNaire,
sem ræddi vinsamíega og af sýni-
legum áhuga um áform Phils.
Hann spurði Phil um álit hans
á blóðtappa.
— Ég veit í rauninni harla lítið
um blóðtappa, játaði Phil. Eina,
sem ég veit með vissu, er, að ég
er á móti þeim, og ég vil berjast
gegn þeim.
McNaire kinkaði kolli. — Og á
hverju ætlið þér að byrja?
— Á byrjuninni, svaraði Phil
blátt áfram.
— Á eigin kostnaö, muldraði
McNaire hugsandi.
— Vissulega, sagði Phil. Starf
mitt er ekki nokkrum nokkurs
virði, í það minnsta ekki í byrjun.
Hann hló ofurlítið vandræða-
lega. — Skiljið þér, áætlanir mín-
ar hljóma ærið barnalega og eins
og út í bláinn hér ykkar á meðal.
Meðan ég enn var í Berilo, var ég
sannfærður um réttmæti þeirra
og ágæti, og ég tal'di mig sýna
bæði hugrekki og óeigingirni. En
nú? Ég veit ekki. Það eina, sem
liggur ljóst fyrir, er, að ég mun
verða til aðstoðar á fæðingardeild-
inni, og ég hef fengið loforð um
aðstöðu á rannsóknarstofunni. En
ég verð að játa hreinskilnislega,
að ég hef ekki hugmynd um, hvert
gagn ég geri með þessum áform-
um.
— Hafið þér ekki unnið að
rannsóknum áður?
— Nei, það get ég ekki sagt.
Ég hef gert lítils háttar tilraunir
í sambandi við vefjafræði, það er
nú allt og sumt.
— Hmmmm, sagði Mc Naire.
— Haldið þér að ég sé geng-
inn af vitinu?
— Það hafa þegar verið gerðar
lítils háttar tilraunir í sambandi
við blóðtappa hér á Boone. Þér
ættuð að geta þegið ráð frá þeim,
sem að þeim unnu, eða jafnvel
unnið með þeim >
— Ég kom hingað, af því að ég
vissi, að ég þarfnaðist leiðsagnar.
— Það var skynsamlega ráðið.
— Ég hef eitt í huga .
— Já?.
Þetta „Já?“ hefði hljómað yfir-
lætislega og jafnvel hæðnislega af
vörum einhvers annars, t.d. Page
Arning, hugsaði Phil. En McNaire
var aðeins áhugasamur og uppörv-
andi.
—- Mér datt í hug, að mér yrði
e.t.v. leyft að gera rannsóknir á
fólki, sem látizt hefur af blóð-
tappa,kryfja það og bera rann-
sóknir mínar mjög nákvæmlega
saman við sjúkrasögu þeirra. Ég
mundi einnig vilja fara lengra aft-
ur í tímann, rannsaka sjúkrasögu
fjölda slíkra sjúklinga, leita or-
sakanna. Bera saman líkamlega
byggingu sjúklinganna, ástand líf-
færanna, og þar fram eftir götun-
um.
— Það lízt mér vel á, sagði Mc-
Naire.
— A'ð sjálfsögðu mundi ég vilja
annast krufningarnar sjálfur.
>— Ef þér eruð skurðlæknir,
— Ég er það.
. . . býst ég við, að ég gæti kom-
ið því svo fyrir. Sjúklingar til
krufningar eru ekki svo eftirsóttir,
og sem yfirlæknir, ætti ég að
geta . . .
— Ó, ég var búinn að gleyma,
að þér eruð yfirlæknir, sagði Phil
ÁSTIR LÆKNISINS
ELIZABETH SEIFERT
vandræðalega, og Jane skellti upp
úr.
Phil sneri sér við og brosti til
hennar — Miller ráðlagði mér að
koma mér í mjúkinn hjá manni
yðar, en ég var einnig búinn að
gleyma þeirri ráðleggingu.
— Hreinskilinn maður Jane, hló
McNaire, mjög hreinskilinn mað-
ur.
— Eg vona, að það hjálpi mér
eitthvað sem algjörum byrjanda á
rannsóknarstofu sagði, Phil.
— Allir eru einhvern tíma byrj-
endur, sagði McNaire. En það er
eitt, sem ég ekki skil. — Hvars
vegna snúið þér, yður nú allt í
einu algjörlega að rannsóknum?
Hvaða grein skurðlækninga hafið
þér stundað?
—■ Ég er séríræðingur í . . .
— Sérfræðingur? Bíllinn hoss-
aðist niður í holu í veginum, og
Jane sagði mjúklega „Renny" í
mótmælaskyni.
— Fyrirgefðu, tautaði hann og
hægði á ferðinni En Scoles, haldið
þér áfrarn, segið mér í hverju þér
eruð sérfræðingur.
Phil varð vandræðalegui — Fæð-
ingarhjálp og kvensjúkdómum.
— Ég þori að veðja, að konurn-
ar í Berilo sakna yðar, sagði Jane-
McNaire gaut augunum til Phil,
ræskti sig og kinkaði kolli til
samþykkis. — Rautt hár og svona
bros . . ! Ef þér eruð góður
skurðlæknir.
— Ég held ég megj teljast
sæmilegur, sagði Phil.
— Og þér voruð í Idaho. Hvern-
ig aðstöðu höfðuð þér þar?
Phil sagði honum frá Berry og
Chappell. McNaire hafði heyrt
þess getið, að góðu. Phil sagði hon-
um frá ýmsum sjúkdómstilfellum,
sem hann hafði fengið til með-
ferðar á þessum átján mánuðum,
sem hann var á Berry og Chap-
peU.
— Ég bíð enn eftir skýringu,
sagði Mc Naire, eða afsökun!
— Ég skal reyna, sagði Phil.
Sjáið þér til læknir, ég slasaðist
alvarlega nú í vetur, og um tíma
hélt ég, að ég mundi deyja. Og þá
var það, sem mér skildist, að ég
var alls ekki ánægður með það
starf, sem ég innti af höndum á
Berry og Chappell
— Ég hugsaði um alla mína
framtíðardrauma, sem nú virtust
ekki eiga að fá að rætast.
— Meðal þeirra hafið þér att
eðar „rannsóknar-draum"
— Einmitt: Og svo, þegar mér
eftir allt saman tókst að halda
lífi, virtist mér það beinlínis
skylda mín að láta drauma mína
rætast — eða að minnsta kosti
gera tilraun til þess.
— Svo að þér tókuð saman
föggur yðar og komuð hingað til
að kryfja fólk, sagði McNaire með
óvæntri andúð í hreimnum.
— Ég vona, að það verði aðeins
byrjunin, sagði Phil i vörn
McNaire ræskti sig enn. —
Kunnuð þér vel við yður vestra?
— Já, vissulega Hafið þér nokk
urn tíma komið til Idaho?
— Nei, aðeins til Kaliforníu.
— Ég efast um, að ég geti lýst
umhverfinu þar. Fjöllin eru til
dæmis svo hrikaleg og ógnvekj-
andi, að ég á engin orð til að lýsa
þeim. Ég hræddist þau í fyrstu.
Berilo liggur í dalbotni, og fjalls-
ræturnar eru alveg við enda gatn-
anna. Berilo er falleg borg, prýdd
trjágróðri, fallegum götum, görð-
um og húsum. Og þarna er hægt
að gera allt, sem hugurinn kýs í
tómstundum. Á veturna er stutt í
afbragðs skíðabrekkur alveg fram
í apríl. Og á sumrin eru það veið-
arnar. Hrífandi straumharðar ár,
fullar af fiski.
Ó, drottinn minn, og þetta allt
hafði hann yfirgefið!
Og Phil hélt áfram að lýsa Ber-
ilo og Idaho. — Mér geðjaðist sér-
staklega vel að fólkinu þarna,
hjartahreint og dugmikið fólk. Og
loftslagið er dásamlegt. einkum
niðri í dalnum ....
— Og sjúkrahúsið, er það ríkisi
eign eða einkaeign? spurði Mé-
Naire.
— Einkaeign. Læknarnir, sem
starfa þar, eiga það.
— Áttuð þér eitthvað í því?
spurði McNaire. Hann virtist furðu
sleginn Rödd Phils lýsti slíkri
hrifningu og eftirsjá, þegar hann
talaði um Idaho.
— Já, sagði Phil kæruleysis-
lega. Ég á hluta í því.
— Jæja, sagði McNaire. Ef þér
segið allan sannleikann um stað-
inn, landið, fólkið og starf yðar,
þá er mér lífsins ómögulegt að
skilja, til hvers þér eruð hingað
kominn.
— Til að kryfja fólk, sagði Phil
og glotti.
14
T I MI N N. fimmtudaginn 21. nóvember 1963.
/