Alþýðublaðið - 10.10.1943, Page 5

Sunnudagur 10. október 1943.
ALÞYÐUBLAÐIO
ÞAÐ vekur jafnan talsverða
eftirvæntingu að koma til
mannabústaða. En ég verð að
kannast við það, að eftir langt
ferðalag með nesti af skornum
skammti, hlakkaði ég gríðarlega
til hlýjunnar og hvíldarinnar.
Dyrnar flugu upp á gátt, menn
komu út á skyrtunni einni sam-
an, og börn og konur hópuðust
kringum okkur. Margar hendur
gripu um sleðann, til þess að
leiðbeina okkur. En hve þetta
fólk tekur hjartanlega í hönd-
ína á manni. Aðkomumönnum
er alltaf heilsað með handa-
bandi. Glaðleg kona gekk fram
úr hópnum og með tignarlegri
bendingu bauð hún mér inn í
hús sitt. Gestum er alltaf boðið
inn í beztu íbúðina. Til þess eru
ívær orsakir, býzt ég við. Höfð-
ínginn á alltaf að hafa heiður-
inn af því að taka á móti gest-
um. Og sé um einhver greiða-
laun að ræða, er það hann, sem
á að taka á móti þeim.
Ég elti förunaut minn, og er
ég hafði farið gegnum tvö hlið,
var ég stödd í húsi einu. Hjálp-
fúsar hendur tóku af mér utan-
yfirfötin, og mér var boðið sæti.
Þar inni var hreinlegt og snyrti
legt, og líkt mætti segja um
fólkið. Báðum megin hvílunnar
voru litmyndir í ramma af kon-
ungsíjölskyldunni, og á öðrum
veggjum voru myndir úr biblí-
unni. Að öðru Ieyti voru vegg-
irnir fóðraðir dagblöðum. Brátt
kom Thomas inn, og því næst
var komið með farangur okkar.
Hlífðarföt okkar voru verkuð,
og við fengum þau hlý og
þurr morguninn eftir. Thomas
spurði, hvort hann gæti fengið
mat handa hundunum sínum
og fékk það svar, að þegar væri
búið að gefa þeim. Við fengum
þurrt á fæturna og húsráðend-
urlétu fara þægilega um okkur.
Mér þótti gaman að því, að
Thomas fékk aðhlynningu á
undan mér. Að því búnu var
farið að sinna mér.
Teið var bráðlega fram borið,
og húsmóðir okkar kom með
sykur, en hann höfðum við ekki
séð lengi. Því næst var komið
með tímarit handa okkur til
þess að lesa, og voru sum
þeirra orðin ársgömul. Bráðlega
komu allir þorpsbúar inn. Þegar
öll sæti voru skipuð, stóðu þeir,
sem seinna komu. Börn gægðust
inn, en fóru strax aftur, sumir
eldri mannanna spiluðu á spil.
Svitinn rann niður um mig inn-
an í loðfeldinum mínum, og
þegar ég fór úr honum til þess
að hátta, loddi hann við mig.
Karlmennirnir sátu umhverfis
okkur í loðfeldum. Tveir lamp-
ar, sem brenndu sellýsi, lýstu
stofuna, en auk þess var kveikt
á tveimur ljóskerum. Bæði prím
usinn okkar og prímus húsráð-
andanna voru notaðir til þess
að sjóða súpu og hita te. Auð-
séð var, að húsráðandi var efna-
maður á mælikvarða þessa
fólks.
Unter den Linden.
Loftsókn Bandamanna gegn Þýzkalandi fer ávalt harðnandi og hafa miklar skemmdir orðið
í borgum landsins og' héruðum, sem hafa mikla hernaðarlega þýðingu. Berlín hefir mjög
látið á sjá, og er trúlegt, að hið fagra stræti „Unter den Linden“ hafi nú breytt um svip frá
því á dögum friðarins.
Meðal Eskimóa i Baffinslándi.
E ittrfakandi grein,
sem fjallar um Baffins-
land o geskimóana, sem þar
þúa, er eftir frú To mMann-
ing og þýdd hér úr Warld
Digest.
Þegar við höfðum komið okk-
ur fyrir, tók Thomas upp upp-
drætti sína, og karlmennirnir
þyrptust kringum okkur. Okkur
var sagt, að við værum í Igg-
arakshuk austan megin við Gor-
donflóa.
— Hversu margir búa við
Rorset? spurði Thomas.
— Enginn, sögðu þeir. Okkur
var enn fremur sagt, að ef við
færum á fætur klukkan hálf
sex að morgni, værum við kom-
in til Dorset milli klukkan fimm
og sex að kvöldi. Gestgjafi okk-
ar, sem hét Pootoogug (Stóra tá)
kvaðst ætla þangað daginn eftir,
og skyldi hann vísa okkur veg-
inn.
— Me too, sagði sonurinn So-
lomonie, til þess að viðra ensku-
kunnáttu sína.
— Kanntu ensku? spurði
Thomas vongóður.
— Nei, sagði hann og hristi
höfuðið.
Blindraheimili
Blindravinafélags Islands.
Merkjasalan er ekki í dag, en næsta sunnu-
dag, þ. 17. október. — Nánar auglýst síðar.
Blindravinafélag fslnads.
Það er leiðinlegt, að engin til-
raun skuli hafa verið gerð til
þess að kenna þessum Eskimó-
um ensku. Sýnilegt er, að þang-
að leggja leiðir sínar fleiri og
fleiri hvítir menn, og enginn
vafi er á því, að þessir hvítu
menn munu mæla enska tungu.
Svo er trúboðanum M. Peck
fyrir að þakka, að Eskimóarnir
hafa eins konar skrift, sem þeir
nota, þegar þeir senda hver öðr-
um bréf. Áður höfðu þeir ekk-
ert ritað mál. Eina bókin, sem
þýdd hefir verið á mál þeirra
er biblían. Ef þeim væri aðeins
kennt rómverska stafófið, gætu
þeir lesið sér að gagni þær fjöl-
mörgu bækur, sem Danir hafa
þýtt á grænlenzka tungu. Ef til
vill óttast menn það, að Eski-
móarnir kunni að læra of mikið,
svo að þeir standi jafnfætis hvít
um mönnum, því að fjarri fer,
því, að Eskimóarnir séu heimsk-
ir að eðlisfari.
Ekki hafa Eskimóum heldur
verið kennd grundvallaratriði
stærðfræðinnar. Fæstir þeirra
kunna meira en að telja á tám
og fingrum. Og það nægir þeim
ekki nærri því, eins og kaup-
sýsla þeirra er orðin margþætt
nú orðið.
*
P JÖLSKYLDA Pootooguk’s
var kona hans, sonur hans,
Solomonie, kona hans og lítill
sonur hans, enn fremur aðrir
synir og dætur. Þegar háttatími
var kominn fengum við rúm
Solomonies.
Thomas hreyfði mótmælum,
en Pootooguk krafðist þess, að
gestirnir fengju bezta rúmið.
Berið þessa gestrisni saman við
þá meðferð, sem Eskimóarnir
sæta í Hvíta húsinu. Við hús
flestra hvítra manna eru sér-
stakir kofar fyrir Eskimóana.
Þeir fá sjaldnast að koma einu
sinni inn í eldhúsið. Eskimóar
eru fljótir, að læra siði og háttu
hvítra manna.
*
E' NGIR MENN eru fljótari
A að sofna en Eskimóar. Um
leið og þeir eru lagstir út af,
eru þeir farnir að hrjóta. Því
má bæta við, að þeir eru jafn-
fljótir að vakna og rífa sig á
fætur. En hve við öfunduðum
gestgjafa okkar af hinum djúpa
svefni. Mig minnir, að ég hafi
sofið í tvo tíma, og Thomas
svaf litlu lengur.
Pootooguk var snemma á fót-
um morguninn eftir, og var bú-
inn að kveikja á prímus áður en
við fórum á fæturna. Er við
höfðum snætt morgunverð,
skildum við fáeina muni eftir
í þakklætisskyni fyrir veittan
beina. En gestrisni húsráðanda
var ekki þar með öll. Hann lét
okkur fá átján óþreytta hunda
í stað þreyttu hundanna okkar,
og auk þess hafði hann tekið á
sleðann sinn meginið af far-
angri okkar. Það var dimmt, og
við vorum ekki örugg að rata.
Þá biðu þeir eftir okkur feðgar,
hann og Solomonie. Þegar við
komum loks til Dorsethafnar,
fóru þeir til pósthússins og
sögðu herra Dorset, að við vær-
um komin. Aldrei hefi ég nótið
meiri kurteisi og greiðasemi.
Frá Dorset ætluðum við yfir
Foxeskagann til Dorchester-
höfða. Þar höfðust við fáeinir
Eskimóar. Ég hefi sennilega ver-
ið eina hvíta konan, sem þeir
hafa séð, og þeir ákváðu að nota
tækifærið. Gömul kona tók mig
við hönd sér og leiddi mig inn í
snjóhús. Þar skoðuðu þær mig
í krók og kring og létu í ljós
undrun sína. Ein þeirra þáði
vindling og reykti hann með á-
fergju. Mestri undrun voru þær
þó slegnar, þegar ég tók fram
saumaáhöld mín.
:jí
TVÖ börn, drengur og telpa
fóru að dansa leifar áf
gömlum, skozkum dansi. Ég
býst við, að einhver skozkur
hvalveiðimaður hafi sýnt Eski-
móunum þjóðdans sinn ein-
hvern tíma í fymdinni. Líkt og
meðal margra frumstæðra þjóða
er eina hljóðfæri þeirra trumba.
Af grammófónum og af útvarp- ‘
inu hafa þeir þó lært marga nú-
tímadansa.
Á öðrum degi sóttu Eskimó-
arnir óþreytta hunda og lánuðu
okkur. Þann 20. janúar vorum
við ferðbúin. Allir, sem vettl-
ingi gátu valdið, komu út til
Frh. á 6. síðu.
Um gisti. og greiðasölustaði. Hverjar eru skyldur
þeirra? Hvað líður löggjöfinni? Nokkur orð um hið
svokallaða sj álfstæðismál.
GISTIHÚSIN og gistihúsahaldið
er umræðuefni meðal fólks.
Ég hefi skrifað allmikið um þetta
mál, og hvað eftir annað bent á
það, að nauðsynlegt sé að hafa lög
gjöf um réttinði og skyldur gisti-
húsa. Engin slík löggjöf er til. Eitt
sinn var þremur völdum mönnum
falið að semja frumvarp um þetta
efni. Þeir gerðu það og afhentu
ríkisstjórninni, en síðan hefir ekk-
ert verið gert. Frumvarpið lá lengi
hjá póst- og símamálastjóra og
vegamálastjóra, en nú kvað það
liggja hjá atvinnumálaráðherra.
ÞVÍ VAR LOFAÐ eitt sinn í sam
tali við mig, að löggjöf um þetta
efni skyldi sett á þessu ári, en ég
hefi litla trú á því að svo verði úr
þessu, því að ekkert bólar enn á
frumvarpi um slíka löggjöf í þing-
inu. Hvað veldur þessu? Hvers
vegna má ekki afnema þann mold-
búabrag, sem er á gistihúsarekstri
okkar íslendinga?
FYRIR FÁUM DÖGUM birti ég
bréf frá ferðamanni um viðtökur,
sem hann og ferðafélagar hans
fengu um daginn í einum af gisti-
stöðum landsins. Þessi staður mun
vera Fornihvammur, — og hef ég
fyrr fengið kvörtunarbréf um þetta
gistihús. Mér er þó sagt, að það
njóti' stuðnings hins opinbera, til
þess að taka á móti gestum. En
hvaða skyldur hefir gistihúsið? Er
það yfirleitt skyldugt að taka á
móti gestum?
ANNAR FERÐAMAÐUR skrif-
aði mér í gær og tekur undir fyrra
bréfið. Segist hann hafa fyrir
nökkru orðið að leita gistingar í
öðru gistihúsi og lent þar í því
versta, sem hann hafi orðið fyrir á
ævi sinni. Þar var ekki ofn í neinu
herbergi. Honum og félaga hans
var vísað til herbergis, en það var
ekki aðeins, að það væri óupphit-
að, heldur voru á því tveir gluggar
og hvorugum var hægt að loka,
stóð því kuldagjósturinn inn á þá
félaga.
RUDDASÆNG VAR ofan á rúm
botninum, sem var úr vírum, og
þunnt lak þar ofan á. Þeir félagar
urðu að fara upp úr rúmunum inn-
an stundar, klæða sig í öll föt sín,
að hlífðarfötum meðtöldum, og
sofa með loðhúfur sínar á höfðun-
um. Fyrir þennan glæsilega nætur-
greiða urðu þeir félagar að borga
10 krónur hvor, meira en á beztu
gistihúsum á Akureyri!
SVONA LAGAÐ getur ekki átt
sér stað, nema þar sem menning er
á mjög lágu stigi. Það er alveg ó-
skiljanlegt að það skuli geta talizt
gististaður, sem ekki hefir her-
bergi, sem hægt er að hita upp,
eins og var þarna að sögn bréfrit-
ara míns. Hann kom síðar í Stykkis
hólm og gisti þá í gistihúsinu. Þar
er hinn mesti myndarskapur á öll-
um hlutum segir bréfritari minn.
Ég vil fastlega vænta þess, að nú
taki ríkisstjórnin rögg á sig og geri
alvörif úr því, að setja löggjöf
um greiðasölu- og gististaði.. Þetta
sleifarlag má ekki ríkja lengur.
Það er okkur til háborinnars
skammar.
„HANNES Á SJÓNARHÓLI“
skrifar eftirfarandi: „Alveg er ég
orðlaus og undrandi yfir þeim
aumingjaskap dagblaðanna þriggja
Frh.. á 6. síðu.