Alþýðublaðið - 12.09.1945, Blaðsíða 6

Alþýðublaðið - 12.09.1945, Blaðsíða 6
ALÞYBUBLAÐIÐ Miðvikudaguriiin 12. sept. 1945 Verkamenn vahtar strax. 10 stunda vinnudagur. Hijgaard & Setmltas. Úrsknrðnr setnfégeta á Siglnffrðl. Kolsýrugeymar 'Höfum til sölu nokkra kol'sýrugeyma (stálsílvalinga), 'sem taka 20—22 Ibs. Þórður Sveinsson & Co faJt EVSineiingarorH um Kristján Helgason, verkamann. Kristján helgason verkamaðiUi', Hringbraul 158, verður borinn til gxafar í dag. Hainu lézt af slysíörum hér í bænum 5. þ. m. Kristj'átni Helgáson var fædd- ur að Araarholti í Biskups- tuingum 7. desember 1878 Oig varð því tæpra 67 ára gamall. Hann stundaði sveitastörf til tvítugs a'Murs, ©n jafnframt út- róðra, eins og venja var á þeim ifcfim'a. Eft-ir að hantn1 fluttist ti'li Rieykj'avífcur lærði hann skó- smiðá: og stundaði haraa í raokk- ur ár, ern hætti því sáiðam) og varara við byggingar. Vanra haran tit dæmis að því að reisa Safna- húsið, Vífilsstaði og ýmsar aðr- ar merkar byggimgar. Á þess- um árum ‘kynntist hanra og mið- stöðvatöignum og vainra harara. t. d. áð því áð Heiggja miðistöðina í Alþingishúsið 1911, en- upp frá því stundaði haran miðstöðva- kyndingar o@ hita-ði hanra.' m. a. upp Alþingishúsið allt frá þe-irn tíma. Kristján Helgason kvæntist 13. nóv. 1913 Vaigerði G-uð- mundsdóttur og eignaðist með henrai 8 börn, en- þar af eru- 6 á Ififi. Konu' sína miissti hanra 24. júlá í fyrra. KJristján var hið mesta- tjúf- menni1, at'ltaf gl-aður og reifur, góður og hjálpfús. Hann unni hljómlist o-g söng af heitum huga, ©ndá urð-u börn ha-ns sum framarlega í músikkl'ífi, cins og Italska priasessaa. Framhald af 5. síðu sprengjan féll þarna skammt frá, varð , prinsessan fyrir logandi timburrafti, sem féll ofan á han'd legg hennar og skaðbrenndi hold ið inn að beini. Ég og prinsess- an voru síðan grafnar upp úr rúst unum -og bornar inn í pútnahús ið þar skammt frá, ssm 'Haft var ja-fnframt 'fyrir spítaía, Við fang um ágœta aðhlynningu hjá tákk n-eskum prófessor, sem dældi blóði í haradlegg prin-sessunnar iil að linna kvalirnar. En þegar hand leggurmn tók að roðna var auð sýnt, að það varð að taka hann af, en-da gaf prin-sessan samþykki sitt til þess. Mér var leyft að sjá han-a nokkrum mínútum áð ur en aSgerðin fór fram. Hún v-ar bin rólegasta. Ég sagði við hana, að bráðum myndi henni verða leyft að fiá börnin sín til sín. Eftir að- þetta -héfði komið fyrir, gætu þeir ekki- neitað. henni um slíkt. En hún sagðist vona, að börnum sínum yrði komið tfyrir hjá ekkj-u Boris konungs, ef hun skyl'di fall-a frá., Hringinn henn-ar átti Kristján Helgason. Ein-ar óperusön-gvari o-g Baldur píaraóleikiairi. Hanra var hið mesta snyrtimenni, þrátt fyrir það, þó hanra síundaði tíðum ó- hreiraleg störf; var ,hanra ætíð jafn snyrt'ilegur, hvo-rt sem han-n var að fara til vinnu eða úr. Sá, -er þetta ritar, hitt-i Kristjára á -götu tæpuraa klukku- tíma -áiður' en haran- lézt. Þá var bro-s h-an-s jafn bjart o-g átvalilt áðu-r o-g svipur hans jafra hreinin. Þanniig mun ha-nra o-g raú hitta ástvin siinra, .sem1 hainra syr-gði svo mjöig ■— o-g.fannst lífið svo sin-autt eftiir að hanra var ho-rf- iTnur. imn. dóttir hennar að fá -og armbands úrið- átti Marta Ruhnan að erfa. Aflimunin fór fram þann 26. ág. En prins-essan lézt sn-emma morg uns þann 27., 'án þess að kom ast til m’eðvitu-ndar. Hún dó m-eð bros á vör, segir Mariz Ruhnan,{ sem var 'hjá henni síðustu augna blikin. Fangaverðirnir sögðu, aö liík hennar .hefði veríð flutt til Kr'on •berg'kastalans í Taunus, en hann er í eign móður Philipjs prins, systur Yilhjálms Þýzk-alandskeis ara. Hring prinsessunar og úr tók iæknir 'f-angafcúðanna dr. Schid- Iauski í smar vörzlur og afhenti það síðar til Gestapó. _ • Frú Breitstíheid skrifaSi Itallu drottningu -bréf og sagði henni frá æfi d-óttur hennar -síðasta ár ið -og endal'oku-m. Samkvæm-t sam komulagi drottnin«arinnar og- -frú Breitscheid var bréfið, sent til brezku hernaðarýfirvaldanna ov þeim léyft að birta það ef þau vildu til þess að h-ægt væri að fá sanna vitneskju -a'f sáðustu æfi d'ögum prinsessunnar, sem fram að þessu hafa verið öllum ókunn ir. frh. ai 4. sáðu. vörur fyrir -um kr. 15.000.00 fyrir s. 1. áramót, sem þó ekki hefðu verið færðar félag-inu til reikn- in'gs a. m. k. þá samtímis. 2. Seint á- árinu 1944 hafi stjórn K. F. S. 'keypt vörubirgðir verzl unari-nnar Anna og Gunna, en aðaleigandi þeirrar verzlunar hafi verið systir Þórodd-s. Guðmiund's- sonar, gjörðarþola. Enn fremur 'hafi stjórnin um sama leyti keypt vörubirgðir verzlunarinnar Geisl inn, er mégur Þórodds hafi átt í félagi við annan mann. Kaupverð' varanna hafi verið nálægt kr. 150.000.00, ’en útsöluverð þ-eirra n.ál-ægt kr. 200.000.00. Meirihluti þes'sarar v-ara mun hafa verið til ibúinn fatnaður og vefnað’arvara, gamlar vöru-r og Mtt útgengilégar, svo að itvím-ælialaulst' s-é, að kaupin háfi -verið -óhagstæð K. F. S.,’ enda ástæSul-au'S með öllu. Hafi þ-ví me'M'hluti félagsm-anna verið þeim and'vígur o£* gagnrýnt þau mjög harðlega. 3. Seint á s. 1. ári hafi stjórnin keypt síMarsöltunarstöS dánar- ibús Ingvars Guðjónsso-nar á Siglu firði ifyrir kr. 355.000.00, án þess -að leita áður álits fulltrúafund-ar eða félagsfundar um kaupin, en til þess telja gjörðarheiSendur stjórninni tvímælalaust hafa bor ið -skyldu, því, að m-eð kaupum þessum, og fyrirhugaðri -starfsemi í sam-bandi "við þau, hafi verið 'farið út fyrir verksvið K. F. S. samkvæmt 2. gr. samþy-kkta'fé- lagsins. Kaup þes-si háfi- og verið of -stórfengleg til- þess að rétt væri fyrir K. F. S. að réðast í þau eins o« fjárhagur þess sé og hafi ver-ið háttað. Seinna háfi stjórnarmeirihlutinn svo S-tofnað h. f. Söltunarfélag Kaupfélags- in-s, er hafi þann tilgang að ann -ast síMarsöltun og hafi K. F. S. fyrir atbein-a stjórnarm'eirihlut- ans verið Mtið leggja til helm ing hlutafjár þess eða kr. 125.000- 00. Með þessu hafi og verið farið út fyrir -verksvið- K. F. S. Telja gjörðai’,beiðendur félagtestjórnima hafa brotið samþykktir félagsins m-eð þáðum þessum ráðstö'funum, enda héfði þurft að breyt-a sam- þykktum. K. F. S. til.þess að þær væru heimilar. , 4. V-egna framkomu meiri'hluta stjómarinnar hafi sumir beztu starfsmenn K. F. S. ekki viljað- vi-nna hjá félag-inu og af því hafi leitt, að þ’eir -hafi farið og hafi þá í stað þeirra v-erið teknir hrein ræktaðir flokksmenn stjórnar- meirihlutans. 5. Ekki hafi stjórnarm-eirihlu-t- inn þolað neina gagnrýni og ha-fi hann t. d. rekið 'ábyrgðarmann blaSsins’ Neista úr félaginu, er það blað hafi hafið gagnrýni út af starfsemi og rekstri K. F. S. Svo ástæðulaus hafi brottrekstur Ólafs verið, að á aðalfun-di K. F. S. 7. júraí 1945 hafi verið sam- þykkt til'laga með yifirgnæfandi meirihluta atkvæða, -er ógilti brottrek-stu-rinn og taldi- hann jafnframt -ofbeldisnáðstöfun, er ' enga stoð ætti sér í samþykktu-m og regium K. F. S. 6. Rekstur;:útk'pma K. F. S. hafi veriS með ív.dæmum léleg s: I. ár og það svo, að þe-ss muni engin -dæmi finna-st í neinu kauo ■félagi hér ú lan-cl'i. Reikningar f-é lagsins -sýni é5 vlsu tekjuafgang kr. 12.724.91, en það -sé mjög viíl andi. I rá’un réttri sé mákill tekju halli hjá féiaginu. Meðalálagning ’ s. I. ár muni Iraíi verið rúmlega 21G. Avskirift 'vörubirg'ða h-afí hins veg-ar verið aðeins rúml-ega 19% eoa 2% neðan víð m-eð-al- álagningu. Sa'm-kvæmt ^afskrifta- regluni fyrir félög S. í. S. beri þeim að a'fskrifa vörubirgðii’ sín ar utn meðalélagningu að viðbætt um a. m. k. 5%, en samkvæmt því hefði K. F. S. átt að afskrifa vörubirgðir sínar um rúmlega 26%. Hefði þeim reglurn ver-ið fyl'gt hefði a-fskriftin átt að auk ast um ca. 70 húsun-d krónur, en við það hefði tekjuhalli K. F. S. érið 1944 orðið um kr. 60.000.00. 'Fltest kaupfélög hafi á árinu 1944 afskrifað . vörubirgðir sínar um 30% -af útsöluverði og hefði K. F. S. gert það myndi tebjuhalli fé- lagsins hafa numið u-m kr. 95,- 000.00. Þetta telja gjörðartbeiðend ur gerast í K. F. S. á sama tíma og önnur samband'sfél'ög greiði fél-agsm-önnum sínum arð að m'eð' töldu stofnsjóðsgjaldi, ér- nemi ifrá 7%—13%af ágióða-skyMri út- tekt þeirra. Á starífsárinu 1944 telja gjörðar beiðendur, að v'örurýrnun -hjá K. F. S. ha-fi orðið- óeðlilega mik il eða á milli 110.000.00 og 120,- 000.00 krónur. Mu-ni hún í einni 'deild félaggins hafa verið um 11% en óeðlileg verði vör-urýrnun að t-eljá'S', sé hún um eða yfir 2%. Á vörurýrnu-ninni hafi engin ‘framibærileg skýring fengist. Þá telj-a gjörðarbeiðendur og að- af ýmsu sé auð-sætt, að' bókhald fé- lagsins s-é harla ábótavant. En allt. ben-di það, er talið h-afi verið í þessum lið óvírætt til þess, að -stjórnin hafi ekki gætt hagsmuna félagsins svo sem h-enni var skylt -og að h-ún hafi vanrækt nauðsyn- 1-egt éftirlit með rekstri þess. 7. Á aðalfundi K. F. S. árið 1944 telja gjörð-arbeiðendur fram k'om-u fél-a‘gsformanns, er stjórn- -aði þeim- tfun-di, h-a-fa verið: slíka, áð ekki bafi verið við unandi. Ne-fn-a þ-eir s-em -dæmi, að á fun-d inum hafi Kristján Sigurðss-on, gjörðarbeið'andi, flutt tillögu varð an-di trúnaðarmannaval í félaginu er ræddu-r var 7. liður dagskrár- innar, er var k-osning no-kkurra trúnaðarman-na. Sé -svo bókað í ifundar-gerðarbók aðalfund-arins, -að formaður h-afi úrskurðað, að til'L Kristjáni skyldi teljast umd ir 8. lið d-agskrárinnar, er var: önnur mál. En er að þehn lið hafi k-omið -og komið liafi fram ti-1 laga, er m. a. hafi 'hnigið í þá átt að -hafja umræður lim tillögu -Kristj'áns, hafi form-aður lýst yf ir, að hann vísaði síðar'fluttu til 1-ögunn-i frá, þar eð dagskrárliður inn, er hún ætti að teljast til, val trúnaðarmann-a, væri þegar af- grei-ddur á 1-ögmætan (hátt. Hafi þannig tillaga Kristjíáns alls ekki tfengist ræ-dd á fun-dinum. Þá hafi iformaðu-r og á ým-san hátt ann- an ‘beitt' -aðalfundinn ólög-um, t. d: hafi hann meinað Halidþri Kristinssyni, gjörðarbeiðianda, að tala. um nýgreinda tillögu Kri-stj- áns Sigurðssonar, hann hafi tal- ið atkvæði einn o-g neitað að skipa teljara, einnig hafi hann neitað að taka -til greina athug-a- ■semdir, er gerðar hafi veríð við tillög-ur. Fundi hafi hann sl-itið áður en fundargerðin fengist les in u-pp -og neitað ha-fi h-ann að taka ný má-l á dagskrá. Þá 'hafi stjórnin og haft að engu ýmsar samþykktir -og ályktanir aðalfundarins, t. d. samþykktina um, að K. F. S. hætti ekki m-eiru fé í h. f. Gilslaug, en búið væri, 'svo -og þá samþykkt fun-darins, að .stj-órnin skyl-di sjá um, að sam þykktir fél-agsins yrðu teknar ti-l rækil-egra atJhugUBár í -deildum • félagsins nægile'-'a snemma til þ'éss ao breytiiigþr á þeim, er nauSsynbear kynnu að teljast, i g-ætu orðio samþykktar á næsía j aðal'í.undi, fc. e. aðálfundmum I 1945. 8. GjörS-aifoeiðenáur skýra svo íi'i, að 1 gildi hafi verið Sarrming ur um k'iupféla'gsm'ál.milli Fram s jknarféíags Sigluíjarðar, Aþýðu fl'okksrékgs Siglufj arðar og Só- sífilistafélags Siglu'fj-arðar. Hafi fces-si sarnnino'ur á sínum tíma v-erio gerour vegna top'streitu, er verið' halfi í K. F. S., sem verið hafi óheppileg' fyrir félagið. Hafi sam-ningurinn því verið 'gerð-u-r í þ-ví skyni að tryggja hagsmuni kaupfélagsins með því að fyrir- byggja deilur viðkomandi stjórn málaflokka innan vébanda þess, t. -d. um kosningar í -stjórn félags ins. Samningi þessum h-afi Sós-íal- istaféiag ‘Siglutfjarðar sagt upp frá 1. janúar 1944 að telja, en T 1 L liggnr lei8i® Úfbreiðið AibÝðubiaðiH. HVAÐ SEGJA HIN BLÖÐIN Framhald aí 4 sáðu. úr Iþessu méð iþví að fjölga stöð- ugt starfsfó.lki, en það 'bætti ekki úr skák, þegar skipulagið og stj-órn'se-mina vantaði. Að lokum- varð að leita til tveggja lögfræð- inga, sem ekki eru kommúnistar, til að greiða úr flækjunni. Kostn- aðurinn, sem er orðinn við iþetta starf Fiskimálan-efndar, nemur engum smáupphæðum. Söigunni víkur núi aftur til Áka frá þeim Lúðvík og Hall- d-óri. Samkvæmt samnmgunum var 'hægt að losna við leigu skip- anna þrjátíu dögum eftir stríðs- lok í Evrópu. Margir hyggnir mienn Ihvöttu stjórnina til-að nota sér uppsagnarákvæðið, -enda aug- ljóst, að skipanna var ekki lengur þö.rf. En Áki þóttist enn hyggn- -astur. Hann neitaði öllum ráðum -og samningunum var ekki sagt ■upp. ,,Hyggni“ ihans hefur reynst þan-nig, að stór-fellt tap hefur ver- ið -á rekstri skipanna síðan. Þá k-emur að seinasta þættin- um í stjórnarhyggindum komm- únista í samibandi við þetta mál. í stað þess að -bregðiast man-nlega við, þegar halli var orðinn á' r-ekstrinum og taka lán til að inna af höndum sjálfsagðar greiðslur, létu þeir safnazt fyrir vanskil við Færeyinga svo mán- uðum skipti. Um það var ekkert skeytt, þótt íslendingum væri þannig sköpuð smán og niður- læging meðal 'þessarar frænd- þjóðar og hv-arvetna annars staðar, er um -þetta spyrðist. Það var ekki fyrr -en þetta framferði hafði verið opiniberlega gagnrýnt og alme-nningsálitið Ihafði fordæmt það, að kommúnistar létu sér segj ast og bættu úr vanskilunum, er voru orðin -svo mikil að taka þurfti tveggja millj. kr. lán til-að mæta þeim. Fyrir þ-á, sem hafa trúað gaspri kommúnista, þeg-ar þeir ihafa ver- ið að lofa /stjórnhæfni sína, mætti þessi saga Færeyjasamningsins yera lærdómsrík. Öllu fleiri og stærri axarsk-öft og mistök er ekki unnt að hugsa sér í ekki yfirgrips meira máli, Og þó hafa kom-mún- istar vaíalaust iagt sig hér alla 'frám. En Íiæfileikaríiír eru ekki meiri. Ilér eftir ætti vissúlega enginn að þurfa að glepj-ast til fylgist við kommúnista vegna þess, að hann tryði -á stjórnar- ihæfni þeirra.“ Framkvæm-d færeyska skipa- IieiigdiS'aiminiragsiinis, -sem Ákil Jakobsson hef-u-r aráraaizt mieð aðsto-ð Lúðvíks Jósepssonar o-g Halldors Jómssoin-ar, raaun vi-ssu lega. verða lenigi í mimnumi hofð vegna heimsku o-g hvat- 'VÍsi þeiirra félaga. vafalaust sé að stjórnarm-eirihluti inn í K. F. S. hefði getað afstýrt uppsögninni, ef -hann hefði vilj- -að. Hann ha-fi hira's vegar ekki gert það, en af uppsögn samning9 iras hafi síðan leitt illvígar deilur, er á al'lan hátt hafi haft slæmar atfleiðingar á málefni K. F. S.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.