Tíminn - 19.01.1964, Blaðsíða 2

LAUGARDAGUR, 18. jan.
NTB-Hong Kong. — Kín-
verska Alþýðulýðveldið hefur
gert viðskiptasamning við
Kúhu. Munu verzlunarviðskipti
þessara tveggja landa aukast
mjög verulega.
NTB-Bern. — Svissnesku yf-
irvöldin hafa handtekið OAS-
^-yði'uverkamanninn Georges
Watin, og munu útvísa honum.
Hann var dæmdur til dauða í
Frakklandi fyrir að hafa reynt
að myrða de Gaulle forseta tví
vegis.
NTB-Djakarta. — Um þús-
und stúdentar gengu mótmæla-
göngu til heimilis brezka sendi
herrans í Djakarta, vegna þess,
að tvö indónesísk pílagrímsskip
voru færð í höfn í Hong Kong.
Skipin voru tekin eftir skipun
hæstaréttarins í Hong Kong.
NTB-Cape Kennedy. Banda-
ríkjamenn ætla að skjóta öðr-
um sjónvarpshnetti af gerðinni
Relay upp í geiiminn n.k. þriðju
dag. Hann vegur 83,5 kg. Mesta
fjarlægð frá jörðu verður
7.400 km.
NTB-Álaborg. — Barn, sem
vóg einungis 500 grömm, fædd
ist í Álaborg í dag, og er það
líklega minnsta barnið, sem
fæðst hefur lifandi í heiminum.
Það fæddist þrem mánuðum
fyrir tímann.
NTB-París. — Fastaráð NA
TO kom saman til aukafundar
í dag, og skýrði formaður
bandarísku nefndarinnar á af-
vopnunarráðstefnunni í Genf,
William Foster, þar frá þeim
nýju tillögum, sem USA mun
leggja fram á ráðstefnunni í
næstu viku.
NTB-Moskvu. — Sovézkur
vfsindamaður hefur fundið nýtt
efni í skotlínur fyrir hvalveiði-
skip, sem mun, að því er sagt
er, lækka veiðarfærakostnað-
inn um tvo þriðjn hluta-
NTB-Dar Es Salaam. — Zanzi
bar heitir nú Alþýðulýðveldið
Zanzibar, og hafa bæði Kín-
verska Alþýðulýðveldið o.g Sov-
étríkin viðurkennt hina nýju
byltingarstjórn. Tanganyika
mun senda 100 lögreglumenn
til eyjarinnar að ósk stjórnar-
innar þar.
NTB-Addis Abeba. — Eþíó-
pía og Kenva hafa ákært Soma-
liu-lýðveldið fyrir landamæra-
brot og árásarstefnu gegn ná-
grannalöndunum. Ákæran var
send framkvæmdastjórn Einlng
arbandalags Afríkuríkja.
NTB-París. — De Gaulle, for
seti Frakklands, fer í opinbera
heimsókn tll Mexikó 16. marz
n. k. Hann mun dveljast þar i
þrjá daga ásamt konu sinni.
NTB-London. — Makaríos
erkiblskup, forseti Kýpur. sagði
í gær, að ef Lundúnarráðstefn-
an um Kýpur bæri ekki árang-
ur, myndi málið verða rætt á
breiðum grundvelli innan Sam-
einuðu þjóðanna.
Á FÖRNUM VEGI
HÚSÁNÁSTRÁI - OG
HÚS BYGGT Á VATNI
ÞAÐ ER EKKERT á móti því aö
byggja fallegt hús, einfalt 1 snlð-
um og stílhreint, eins og sumir
segja, þegar hyrnlngum er hlaðið
ofan á hyrning, og það er heldur
ekkert á móti því að setja það
niður við vatn — vatnsins vegna,
eins og fyrirhugað er að gera við
ráðhús Reykjavíkur. Aftur á móti
geta verið deildar meiningar um,
hvort líta berl á slíkt hús sem
skrifstofubygglngu eða tákn um
veldi og reisn einnar borgar. Og
ef þinghús heillar þjóðar og
dómkirkja eru efnhvers staðar á
nástrái f skugga hinnar voldugu
bygglngar, þá segja menn að ann-
að tveggja verði að gera, byggja
nýtt þinghús og nýja dómkirkju
eða setja failega og stílhreina hús-
ið niður á öðrum stað.
Jafnvel hefur verið talað um að
gera nú alvöru úr ágaetri hugmynd
og flytja höfuðstað landsins til
Þingvalla og byggja þar yfir
stjórn og löggjafarvald, allt vegna
þess eina húss, sem samþykkt hef-
ur verlð að relsa úr glerl og
öðru fágaeti við Tjarnarend-
ann. — Hvað sem þessu líður
er engin ástaeða til að vera á
móti stórbyggingu þessari. Hún
verður alltaf hús on til mikilla
nota, þótt menn hefðu ef ti! viil
kosið að ráðhús borgarinnar hefði
haft annan stíl.
Undanfarið hafa töluverðar
vangavcltur verið um þetta ágaeta
ráðhús. Málið er þó ekkl nýtt, —
enda hefur verið eytt þremur mill-
jónum króna frá því fyrst var far-
ið að hugsa fyrir þessari nauð-
syn borgarinnar, og hverrar þeirr
ar borgar, sem vill eltthvað vera
og eltthvað helta. Líkan af bygg-
ingu þelrri, sem bæjarstjórn hefur
samþykkt, hefur nú legið frammi
almenningi til sýnis, og hafa ýms-
ar skoðanir verið upþi um ágæti
þess. Krfan hefur jafnvel blandast
i málið hjá léttsinna fuglavinum,
eins og það hvarfll ekkl að þeim,
að þótt þrengjast kunni um krí-
una, fær dúfan nýjan og voldugan
dritstað.
En þegar sleppt er áhyggjum af
fuglum, belnist athyglin að sjáif-
sögðu að fyrirhuguðu umhverfi
nýja hússins, sem þarna á að rísa
í þelm stfl, sem auðug tryggingar-
féiög, súpermarkaðlr og aðrar pen
ingamyllur hafa pantað yfir sig,
eftir að SÞ-byggingin í New York
hafðl hrundið tfzkunnl af stað.
Hln tvö öldruðu hús, Alþingi og
Dómkirkjan,sæmilega stór á slnnl
tfð, og allstór f husum lands-
manna, vegna erfða og umsvifa og
minja, verða harðast útl í nábýlinu
vlð skrifstofubygginguna á Tjarnar
bakkanum. Að sjálfsögðu má ekki
rfkja sama sjónarmlðið hér og i
höfuðborg Kinaveldls, þar sem ekk
ert hús máttl byggjast hærra en
tveggja hæða höll. keisarans, en
hltf verður að teljast Iftll kurelsl,
að ætla að kæfa elnu höfuðborgar-
einkennin undlr praktuglegum gler
veggjum nýtizkulegs þarfahúsnæð-
is, sem hæflr vel útvegsbæ og
umsvifastað, en gefur ekki annað
til kynna eri að hér sé hreinlegt
og myndarlegt athafnafólk, sem
vilji vera nærri vatni.
í höfuðborg elns og Reykjavfk
þarf að sjálfsögðu að relsa bygg-
ingar, sem rfsa eins og minnis-
merki yfir umhverfi sitt. Eltt slíkra
húsa er þegar komið, Þjóðleikhús-
ið, og annað slíkt hús í
byggingu, — Hallgrímskirkja. —
Þessi hús eru ekki nefnd hér
vegna þess að þau eru eftir sama
meistarann í húsagerð, heldur
vegna þess, að hugmyndin að þeim,
góðu eða illu heilli, er sprottin af
þörfinni til að reisa í senn vold-
ugar byggingar og byggingar, sem
samrýmast bví, sem við getum
kallað okkar eigin list í húsagerð,
jafnvei þótt þar liggi kannski
ekki annað til grundvallar en
eins konar skúlptúr í íslenzkri
náftúru. Eflaust getur útfærsla á
slíku leitt til mistaka, en það eru
þá verðug mistök og ólíkt mann-
eskjulegri en þau að teikna skrif
stofubyggingar i stíl sem henta
súpermörkuðum og kalla ráðhús.
Varla verður taiið að Ifkanið,
sem nú hefur verið til sýnis, bendi
tii þess að þeir sem það gerðu,
hafi haft nokkra innlenda erfð í
huga, þegar þelr voru að raða
kubbum sínum. Hingað kom nor-
rænn maður og byggði sér bæ f
brekkunni fyrir ofan Aðalstræti. —
Og það voru súlur, sem ákváðu
bélfestu hans. Seinna réði Skúli
Magnússon þvi, að hér varð kaup-
staður. Hann valdi innréttingunum
stað í Reykjavík, frekar en í Hafn-
arfirði af því að hér hafði jörð
aldrei brunnið. Fleiri menn komu
til áður en hér var ákveðinn þing-
vt'ðui. Skúla hefur verlð relst
stytta f gömlum kirkjugarði, tún-
fæti Ingólfs, og þinghús reist yfir
þá, sem hingaö vildu flytja alþingi.
Nú hefði mátt álíta, að þeir, sem
setztir voru við að teikna ráðhús
jafn göfugrar borgar og langrar
sögu og Reykjavikur, hefðu haft
ýmis teikn í huga, til að auðvelda
tengsl ráðhússins við sögu og
byggð þessa staðar. Samkvæmt
þeirri reglu hefði átt að ætla ráö-
húsinu stað é grunni Ingólfsbæjar,
og ekki verður séð að súlur Ing-
ólfs hefðu fætt af sér Ijótt hús,
þótt þær hefðu verið látnar ráða
einhverju um gerð ráðhússins þar
í brekkunni.
Byggingar, sem eiga að vera
sameiningartákn þjóðar eða borg-
ar og eiga að bera í sér fegurð
minnismerkisins þurfa mikið and-
rúmsloft. í kringum þær eiga að
vera víðir grasgrónir vellir og það
þarf að finna þeim stað, þar sem
hægt er að fegra á ýmsan hátt til
landslns, sem er f krfngum þær.
Nú er meiningin að ryðja burtu
mörgum húsum til að koma ráð-
húsinu fyrlr vlð Tjarnarendann, og
setja upp elns konar Tívolibrú, þar
sem Skothúsvegurinn er nú. Ekk-
ert af þessu leysir vanda þing-
húss og dómkirkju f nábýli við
ráðhúsið. Sjálfgert er að byggja
nýtt þinghús, þótt vonandi sé að
það verði ekkl ein skrifstofubygg-
ingin til. En komi nýtt þinghús tll
sögunnar, þrengist enn við Austur-
völl, og raunar er óhugsandi að
hægt verði að reisa þinghúsið þar
eða stækka það f beirri mynd, sem
það er nú, enda ekki ástæða til
að halda vlð þessari nýlendubygg-
ingu með kórónunni. Vilji menn
hins vegar endifega halda sig við
gamla miðbæinn, þröngan og pláss
lausan eins og hann er, þegar um
er að ræða stórbyggingar eins og
ráðhús og þinghús, þá liggur ekki
annað fyrir en setja ráðhúsið nlð-
ur í brekkunni hans Ingóifs og
þinghúsið í brekkuna á móti, í Þing
holtunum, og láta Dómkirkjuna
vera þar sem hún er. Þegar tím-
ar Ifða verður hægt að opna svæð
ið milli þessara tveggja voldugu
bygginga, þannig að á milli Lækjar
götu og Aðalstrætis verði einn
Austurvöllur. Hin leiðin er að ætla
þessum þremur húsum eitthvert
annað svæði innan marka Reykja-
víkur.
Það breytir engu þótt þessi skrif
stofubygging verði reist við Tjörn
ina. Seinni tíminn á eftir að taka
henni eins og hún er oq reisa
Reykjavík ráðhús. Hún gerir f
mesta lagi að minnka Tjörnina, og
kannski verður haldið þannig á-
fram við Tjörnina að byggja f
henni, unz hægt verður að taka
hana upp í eina fingurbjörq og
hella hennl í sjóinn. Byggð f Tjörn-
inni kemur ekki húsum við, sem
reist kunna að verða í brekku Ing-
ólfs eða Þingholtunum. Það fer
um þau hús, eins og háskólahverf-
ið. Þau tilheyra öðru skipulags-
svæði, nema þau verða ekki byggð
í kaf eins og háskólinn.
Margt höfum við tekið upp eftir
öðrum þjóðum, og oft er það hent-
ugra og auðveldara en að reyna að
notast við eigln hugkvæmni. Um
húsagerðarlist gegnir þó þvi máli,
að svo miklu sem um list er að
ræða, að þar verður krafizt ein-
hvers frumkvæðis. Skrifstofubygg-
ingin við Tjörnina bendir hvorki á
hugkvæmni né frumkvæði. Nýlega
birtist grein í New York Times,
skrifuð af New York-búa, sem býr
á Manhattan og hefur byggingu
Sameinuðu þjóðanna við Austurá,
daglega fyrir augunum. Hann var
kunnugur í Evrópu eftir stríð, en
greinina skrifaði hann skömmu eft-
ir að hann kom úr annarri ferð
sinni til Evrópu. í greininni bend-
ir hann á, að það fari nú i vöxt að
Evrópubúar byggi stórhýsi sín við
vatn með lágri undirbyggingu, og
glerstrók upp > loftið, misjafnlega
háum. Auðvltað er ekkert þessara
húsa eins, — nema í grundvallar-
atrlðum. Maðurinn sagðist harma
að svona skyldi komið fyrir sjálf-
stæðri evrópskri húsageröarlist.
Vér hörmum það einnig.
DQ
2
TÍMINN, sunnudaginn 19. janúar 1964