Tíminn - 28.01.1964, Blaðsíða 14

ÞRIÐJA RIKID
inn og flytja aiásendingu, og á
eftir fylgdi texti hennar.
ChaTíiherlain-stjórnin var kom-
in að leiðarlokum. Eitthvað um
þrjátíu og tveimur klukkustundum
á undan hafði hún skýrt Hitler
frá því, að drægju Þjóðverjar ekki
hersveitir sínar til baka út úr Pól-
landi, myndi Bretland skerast í
leikinn. Ekkert svar hafði borizt,
og nú var brezka stjórnin staðráð-
in í að .standa við orð sín. Daginn
áður hafði hún óttazt, eins og
Éharles Corbin, franski sendiherr
ann í London hafði skýrt hinum
hikandi Bonnet frá klukkan 2:30,
að Hitler frestaði af ásettu ráði
að senda svar sitt tii þess að geta
lagt undir sig eins mikið af pólsku
landi og mögulegt væri, en eftir
að hafa náð undir sig Danzig, Hlið
íhu og öðrum svæðum, kynni hann
að koma með ,,göfuglynt“ friðar-
boð, sem bj;ggðist á' greinunum
sextán frá 31. ágúst.
Halifax hafði stungið upp á því
við Frakka til þess að koma í veg
fyrir að festast í þessari gildru,
að gæfi þýzka stjórnin ekki við-
unandi svar við ensk-frönsku orð-
sendingunum frá 1. september
innan fárra klukkustunda, myndu
Vesturveldin tvö lýsa stríði á hend
ur Þýzkalandi. Að afloknum fundi
brezku stjórnarinnar síðdegis 2.
september, þegar ákveðin afstaða
hafði verið tekin, stakk Halifax
sérstaklega upp á því, að banda-
mennirnir tveir legðu fram úrslita
kosti í Berlín á miðnætti næstu
nótt, og þeir rynnu út klukkan 6
að morgni 3. september. Bonnet
vildi ekki hlusta á svo fljótfærnis
legar aðgerðir.
Raunin var sú, að franska stjórn-
in, sem var illa klofin út af mál-
inu, hafði átt í miklum erfiðleik-
um með að ná samkomulagi um
það, hvort Frakkland ætti að
j standa við skuldbindingar sínar við
! Pólland —- og Bretiand líka — eða
'ekki. Hinn skuggalega dag. 23.
ágúst hafði Bonnet eftir að hafa
héyrt um för Ribbentrops til
j Moskvu til samningagerðar fengið
j Daladier til þess að kalla saman
i varnarmálanefndina. sem átti að
: athuga, hvað Frakkland gæti gert.
Auk þeirra Daladiers forsætisráð-
j herra og Bonnets voru þarna mætt-
ir ráðherrarnir, sem höfðu með
j mál herja4pna að gera, Gamelin
(hershöfðÍT®i, yfirmenn sjóhers og
iflughers og þar að auki fjórir aðr-
ir hershöfðingjar — samtals tólf
, menn.
í fundargerðinni segir, að Dala-
dier hafi lagt fram þrjár spúrning-
ar:
i 1 .Getur. Frakkland setið hjá að-
j gerðarlausf, á meðan Pólland og
Rúmenía (eða annað hvort þessara
' landa) eru þurrkuð út af Evrópu-
kortinu?
2. Hvað getur Frakkland gert til
þess að koma í veg fyrir þetta?
3. Til hvaða bragðs á að taka
nú?
Eftir að Bonnet hafði útskýrt
hina hættulegu stefnu, sem hlut-
irnir höfðu nú tekið, lagði hann
fram spurningu, sem átti eftir að
verða efst í huga hans til hins síð-
asta:
Þegar ; standið hefur verið at-
hugað, væri þá ekki bezt fyrir okk-
ur að standa við gefin loforð og
leggja út í styrjöldina án lafar, eða
ættum við að endurskoúa afstöðu
okkar og hagnast á þeim tíma sem
okkur gefst þannig Svarið við
þessari spurningli e' nðallega hern
aðarlegs eðlis.
Þega1- málið hai'ði verið lagt
þannig í hendur Game’.ins og Dar-
I lands aðr’ír ils svöruðu þeir
| — að Iandher og sjóher væru
reiðubúnir Á frumstigi styrjald-
arinnar geta þeir lítið gert gegn
i Þýzka'.andi En hervæðingin ein í
Frakklandi myndi vera nokkur létt
ir fyrir Pólland, því að hún yrði
til þess að festa töluvert af liði
Þjóðverja á landamærum okkar.
Gamelin hershöfðingi spurði,
hversu lengi Pólland og Rúmenía
gætu veitt viðnám, og sagði, að
hann teldi, að Pólland myndi veita
heiðarlegt viðnám, sem kæmi í
veg fyrir að stór hluti þýzka hers-
ins sneri sór gegn Frakklandi fyr-
ir næsta vor, en að þeirn tíma liðn-
um yrði Stóra-Bretland komið við
'dið okkar.
Eftir miklar umræður tóku
Frakkarnir að lokum ákvörðun,
sem var nákvæmlega bókuð í fund
argerðinni
— í þessum viðræðum heíur ver
ið á það bent, að bíöum við þess að
hafa styrkt lið okkar í nokkra mán
I uði, mun Þýzkaland hafa unnið enn
meira á, því að þá mun það hafa
yfir auðlindum bæði PóIIands og
Rúmeníu að ráða
Því á Frakkland engra kosta völ.
Eina lausnin er að standa
viö gefin loforð við Pólland frá
! þvi áður en samningaviðræðurnar
hófust við Sovétríkin
Eftir að franska stjórnín hafði
gert þetta upp við sig tók hún til
starfa Að fundi þessum loknum,
23 ágúst var gefin út tilkvnning
til allra hevmanna á landamærun-
um og peir látnir taka stöðu sem
i styrjöld Næsta dag voru ka’daðir
út 360 000 varaliðar Hinn 31 ág.
gaf stjórnin út tilkynningu. þar
sem sagt var að Frakkland myndi
„standa fast við" skuldbindingar
sínar Og næsta dag. fyrsta dag
þýzku árasarinnar á Pólland. fékk
Halifax Bonnet til þess að láta
Frakkland sameinast Bretlandi í
aðvörun, sem gefin var stjórninni
j í Berlín um að bæði löndin myndu
standa við loforð sín við banda-
mann sinn.
En 2. september þegar Bretar
vildu láta setja Hitler úrslitakosti
á miðnætti, voru Gamelin hershöfð
ingi og franska hershöfðingjaráðið
á móti því Þegar öllu var á botn-
inn hvolft, voru það Frakkar ein-
ir, sem yrðu að berjast, ef Þjóð-
verjar gerðu þegar í stað árás á
vesturvígstöðvunum. Þar yrði ekki
einn einasti brezkur hermaður til
þess að hjálpa þeim. Herforingja-
ráðið krafðist enn fjörutíu og átta
stunda frests til þess að geta hald-
ið áfram hernaðarundirbúningnum
óhindrað
Klukkan 6 eftir hádegi hringdi
Halifax í Eric Phipps, brezka sendi
herrann i Párís: „Fjörutíu og átta
klukkustundir eru ómögulegar fyr
ir brezku stjórnina. Afstaða
Frakka kemur stjórn hans hátign-
ar mjög illa''
Hún átti eftir að verða enn
óþægilegri tveimur stundum síðar,
þegar Chamberlain reis á fætur til-
þess að ávarpa neðri málstofuna,
en meginhluti þingmannanna var
orðinn óþolinmóður vegna þess
dráltar, sem orðinn var á því að
Bretar héldu loforð sitt. Þolinmæði
þeirra var næstum þrotin, þegar
forsætisráðherrann hafði lokið
ræðu sinni Hann sagði þingmönn-
um frá því, að ekkert svar hefði
enn komið frá Berlín. Bærist svar-
ið ekki, og héti það ekki afturkalli
þýzkra bermanna frá Póllandi,
myndi stjórnin „verða að grípa til
aðgerða" Samþykktu Þjóðverjar
hins vegar að hörfa, sagði hann,
að stjórnin myndi „vera fús að
líta svo á sem aðstaðan væri sú
sama og áður en þýzki herinn hafði
farið yfir pólsku landamærin . . .“
Á meðan sagði hann stjórnina
standa í sambandi við frönsku
stjórnina varðandi hvenær aðvar-
anirnar til þýzku stjórnarinnar
gengju úr gildi.
Eftir þrjátíu og níu klukku-
stunda styrjöld i Póllandi hafði
61
— Ha, ha, sagði PhiJ. Hann virt^
ist skemmta sér yfir einhverjum
einkabrandara.
— Ef til vill sýnir *hún ekki
rétta mynd af ást og þrá mann-
fólksins, en hún hefur skapað
mynd fyrir okkar kynslóð og hefur
með því áhrif á óskir hennar. Kon
urnar láta sig dreyma um, að karl
maður bíti hana í öxlina eins og
Clark Gable eða lúti yfir hana eins1
og Robert Mitchum.
Phil leit á þær til skiptis. Báðar
voru grafalvarlegar og hugsandi á
svip. Hann hló og fékk sér sígar-
ettu. — Jfínar elskanlegu, sagði
hann. — Er ykkur ekki ljóst, að
ást þín, Min, til Whit, og ást og
sambúð okkar Page er einmitt það,
sem Hollywood heldur, að hún sé
að sýna á hvíta tjaldinu?
Page leit hugsandi á hann, og
Min blístraði. — Ekki alveg, sagði
hún með efa í röddinni.
— Jú, vissulega. Hér er að finna
þá fullkomnun, sem Hollywood
reynir að ná í myndum sínum.
Tökum sem dæmi okkur Page.!
Page brennir kóteletturnar, ég
verð gramur, og vi§ rífumst. Og
svo snæðum við í ásí og samlyndi
bacon og egg, sem við matreiðum
í sameiningu í staðinn fyrir
brennda matinn. Eg skyldi éta hatt
inn minn, ef þið gætuð sannfært
mig um, að ég færi með rangt mál.
Þetta er ástæðan fyrir því, að fólk
fer í kvikmyndahús.
— Eg veit um símanúmerið hjá
Jayne Mansfield, sagði Min og dró
fæturna upp undir pilsin.
— Þegi þú, bullukolla. Eg hef
meira að segja. Þú með þína Holly
wood-ást og rómantík — það er
eins og með mig og starf mitt.
Rómantík og draumar eru nauð-
synlegir. En það er aðeins árang-
urinn af þeim, sem hnefur gildi.
Draumar þínir um Clark Gable og
að ihann biti í öxlina á þér, leiddu
þig í hjónaband með Whit. Draum-
ar mínir um að gera eitthvað stór-
iostlegt á sviði vísindanna, ráku
mig til St. Louis og vera mín þar
kom mér í skilning um mikilvægi
starfs míns hér. Skilurðu, hvað ég
á við, Min?
Page brosti hamingjusöm. Hún
skildi.
— Eg skil þáttinn, sem fjallar
urn þig og starf þitt, sagði Min.
— Jafnauðskilinn ætti að vera
þátturinn um ástina. Og hann mun
halda áfram að vera svona. Þann
ig mun fara fyrir börnum okkar
og barnabörnum.
— Hvers vegna hefur ekki ein-
hver annar komið og sagt þetta
— á undan þér? sagði Page.
— Og svipta okkur gleðinni af
því að uppgötva það sjálf? Hún
hallaði sér aftur á bak í stólnum
með ánægjubrosi. — Eg'skil.
— Það geri ég ekki, sagði Min
þrjózkulega, því að ef við vissum
þetta fyrir, hversu miklum sárs-
auka kæmumst við ekki hjá? All-
ar mínar skyssur . . .
Hún stóð á fætur til að sjá bet-
ur, hvort það væri bíllinn minn,
sem kom akandi upp hlíðina. —
Ef þessi skúrkur hefur gleymt að
koma með pakkann, sem ég bað
hann um, tautaði hún.
Phil hló. — Hann hefur ekki
gleymt honum. Þú vissir það fyrir
heilum fimm árum, fað Whit var
ekki af þeirri tegund, sem gleymir
að gera öðrum greiða. En það tók
þig fimm ár, að komast að því, að
það eru einmitt þessir eiginleikar,
sem gera það að verkum, að þú
elskar hann svo mjög.
— En hvers vegna, Phil? Hún
sneri sér að honum með sársauka
í augnaráðinu.
— Hvers vegna þurftum við öll
að eyða þessum tíma í að hlaupa
í kringum sjálf okkur í l.eit að því,
sem var allan tímann við hendina.
Hvers vegna allar þessar skyssur
og gjöldin fyrir þær?
— Þeim árum var ekki eytt til
einskis, vina mín, sagði hann mildi
lega. Þegar fundin er lækning við
meini, segjum við ekki, að öllu
starfinu, sem í þá leit hefur farið,
hafi verið eytt til einskis. Árið
mitt í St. Louis gaf mér Page, og
það ár lærði ég að meta starf mitt
hér og starf mitt í heild. Eg þurfti
að taka petta hliðarspor til þess að
læra að ganga rétta veginn.
— Þú "getur sannfært sjálfan
þig, hrópaði Min, og varir hennar
skulfu. En mig geturðu ekki sann
fært. Hvers vegna þurfti ég að æða
til St. Louis og kasta mér í
heimsku minni í fangið á flugmann
inum, sem ég ekki elskaði? Hvers
vegna varð ég að gera það, úr því
að Whit, heimilið okkar, pottarn-
ir mínir og pönnurnar og börnin
okkar Whit biðu mín . . Tárin
brutust fram, og hún þurrkaði þau
gremjulega í burtu.
— Sumar konur, sagði Page
spekingslega, ná aldrei hápunkti
hamingju sinnar. Sumir vísinda-
menn finna aldrei það. sem þeir
leita að.
Min horfði krefjandi augnaráði
á hana. — Hvaða niðurstöðu gef-
ur það?
— Að þú ert lánsöm. Og ég er
það einnig. Við getum litið skyss-
ur okkar rólegum augum og þakk-
að það, sem náðst hefur
— Mér finnst nú samt, að Whit
hafi verið gert rangt til Og mér
líka! Við hefðum öll orðið ham-
ingjusamari, ef mér befði verið
gefin meiri skynsemi
— Þú ert nægilega hamingju-
söm, sagði Phil, og þú munt halda
áfram að vera það Wbit er svo
skilningsgóður.
— Heldur þú. spurði Min áköf,
að gæzka hans og skilningur rétt-
læti nokkra hætishót þá skyssu
mína, að koma til hans spjölluð
af öðrum? Heldur þú, að fjyrirgefn
ing hans og skilningur dragi úr
ákafa mínum að reynast honum
góð eiginkona og bæta fyrir brot
mín? Og ég -meina góð eiginkona,
Phil Scoles í þeim gamaldags
skilningi, sem felst í þessu orði.
Hún stakk vasaklútnum 'aftur í
j vasann, gekk að hlóðunum, skaraði
í eldinn og setti kaffikönnuna yfir.
1 — Eg vildi, sagði hún ofsalega, að
i heimurinn hefði ekki gleymt þessu
| orði. Né að sýna fyrirlitningu, þeg-
ar siðferðisbrot hefur verið framið.
Eg hefði átt skilið hýðingu á opin-
j berurú stað fyrir það, sem ég gerði
með flugmanninum.
— Hefur þú ekki tekið út þína
refsingu?
— Eg veit það ekki. Einhvern
veginn slapp ég. Við sleppum öll.
— Þú ert býsna hörð við okkur,
Min. sagði Phil
— Mér er alveg sama. hrópaði
hún. Við þörfnumst harðneskju.
, Og veiztu nokkuð? Hún sneri sér
að honum og skók framan í hann
> skörunginn — Eg ætla að hlaða
byrgi um börnin mín og sjá svo
um, að þau verði — að þau verði
1 — Góð? stakk Phil upp á, og
augu hans l.iómuðu
— Einmitt! Góð! Það er orðið,
sem þessi kvnslóð verður að læra!
Hann *kki að henni Hún
hafði p standa — Hve
i mörg biirn a lia ðtt annars að eign-
Jast, frú Whitle.v' spurði hann með
stríðnisglampa i augum — Ef þú
ætlar að gerbylta heiminum
■ — Þetta er ekki fyndið. rauð-
haus! Hún steig eitt skref aftur á
bak og rétti út höndina Hún vissi,
að ég var að koma fvrir hornið. —
Þó að ég eignist aðeins einn son
eða eina dóttur, þá er það þó upp-
hafið að umbyltingu heimsins, ef
ég el þau rétt upp. Einhvers staðar
verður upphafið að vera og því
ekki alveg eins í Berilo eins og
annars staðar í heiminum. Upp-
hafið gæti verið við fjögur og
börnin okkar. Við fjögur þekkjum
naumlega muninn á réttu og röngu
en við þekkjum hann þó. Svo að
nú veltur á okkur. Ykkur, mér og
Whit og börnunum okkar. Sumir
mundu segja, að Berilo sé smáborg
í fjallahéraði, afskekkt og án alls
mikilvægis En hún er mikilvæg,
rauðhaus!
Og hún sveiflaði þeirri hendinni
sem laus var, eins og hún vildi láta
vel að fjöllunum, gullnum í síð-
ustu geislum kvöldsólarinnar, láta
vel að dalnum, skrýddum skugg-'
um kvöldsins, fljótinu, borgarstræt
unum og litlu snotru bóndabæjun-
um. — Þetta er allur heimurinn,
hrópaði hún fagnandi.
Phil horfði á mig, síðan á Min.
— Gleymdu ekki okkur Page, sagði
hann 'alvarlegur í bragði. Við
mundum gjarnan vilja fá litla byrg
ið þitt að láni.
Min hló — Ó, rauðhaus.
— Eg er stoltur af þér, stúlka
litla, sagði hann. Eg dáist að þér.
Min lyfti hönd minni og neri
henni við vanga sinn — Fimm ár,
sagði hún með eftirsjá i röddinni.
Svo brosti hún og sneri andlitinu
að mér, svo að ég gæti kysst hana.
— Hey1 sagði hún — Veiztu
nokkuð. rauðhaus? Eg held, að þú
hafir þrátt fyrir allt á réttu að
standa Þessum árum var ekki eytt
til einskis!
---- ENDIR -------
14
T í M I N N, þrlSiudagur 28. ianúar 1964 —