Tíminn - 10.05.1964, Blaðsíða 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramJcvæmdastjóri: Tómas Árnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta-
stjóri: .Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjórnarskrifstofur i Eddu-húsinu, símar 18300—18305. Skrif-
stofur Bankastr. 7. Afgr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftargjald kr. 90,00 á mán. innan-
lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Dreifbýlið og „við-
reismn
Það munu víst engir eftir, sem ekki hafa í orði lýst
fylgi sínu við jafnvægi í byggð landsins, fyrst aðstand-
endur Vísis eru einnig farnir að taka í þennan streng.
Það er m. a. gert í forustugrein Vísis síðastl. föstudag,
þar sem því er jafnframt lýst, að „viðreisnin“ hafi verið
dreifbýlinu hin mesta lyftistöng!
Rétt er það, að á ýmsum útgerðarstöðum úti um land
hefur atvinna verið blómleg hin síðari ár. En þetta verð-
ur sannarlega ekki þakkað „viðreisninni11, heldur hefur
þetta gerzt þrátt fyrir hana. Tvennt hefur átt mestan
þátt í þessu ásamt góðærinu. Annað eru framkvæmdir,
eins og frystihús og síldarverksmiðjur, sem komið var
upp í tíð fyrri ríkisstjórna, og þá hétu „pólitísk fjárfest-
ing“ og öðrum slíkum nöfnum á máli hagfræðinga Sjálf-
stæðisflokksins. Ein höfuðrökin fyrir kjördæmabreyting-
unni 1959, voru ekki sízt þau, að vegna „litlu kjördæm-
anna“ væri varið allt of miklu fé í þessar framkvæmdir.
Nú hafa þessar framkvæmdir reynzt grundvöllur bættr-
ar afkomu víða um land, og þá reynir Sjálfstæðisflokk-
urinn vitanlega að eigna sér þær, eins og svo margt ann-
að, er hann hefur barizt á móti 1 upphafi!
Annað það, sem hefur stuðlað að bættri afkomu margra
útgerðarstaða, er útfærsla fiskveiðilandhelginnar 1958.
Gegn þeirri ráðstöfun barðist Sjálfstæðisflokkurinn með-
an hann gat og er þar skemmst að minnast blaðaskrifa
núv. forsætisráðherra sumarið 1958.
Þannig hafa framkvæmdir og ráðstafanir fyrri stjórna
lagt grundvöllinn að þeirri blómlegu atvinnu, sem verið
hefur í mörgum útgerðarbæjum á síðustu árum, ásamt
góðærinu. Þróunin hefði hins vegar orðið miklu meiri,
ef „viðreisnin“ hefði ekki dregið úr henni á flestan hátt
með óðaverðbólgunni. Vegna þess berjast nú flest at-
vinnufyrirtæki á þessum stöðum í bökkum og menn geta
aðeins tryggt sér sæmilega afkomu með óhæfilega löng-
um vinnudegi.
En þetta er ekki öll sagan. Hagskýrslur sýna, að fjöl-
mennasta stétt dreifbýlisins, bændurnir, hafa búið við
versnandi kjör seinustu árin og þeir þannig síður en svo
notið þess góðæris, sem hefur fallið þjóðinni í skaut.
Samkvæmt skýrslum skattstofunnar hefur „viðreisnin“
gert þá að langsamlega tekjulægstu stétt þjóðfélagsins.
Þess vegna er flóttinn úr sveitunum nú meiri en nokkru
sinni fyrr. Og þegar sveitirnar tæmast, verður mörg-
um sjávarþorpum hætt á eftir, þrátt fyrir góð skilyrði,
enda sjást þess nú víða merki. Þegar góðir afkomumögu-
leikar verða þannig meira og minna vannýttir, tapar
þjóðin öllu.
Þess vegna er ekki nóg, að menn lýsi sig í orði fylgj-
andi jafnvægi í byggð landsins, heldur skiptir öllu
máli, að það se í verki. Á það brestur nú í vaxandi mæli
hjá Alþingi og ríkisstjórn. Á yfirstandandi Alþingi hef-
ur meira að segja verið gengið svo langt að neita dreif-
býlinu um jafnrétti í skólamálum. Og það talar sínu máli,
að í vegamálum er stórminnkaður hlutur Vestfjarða, ein-
mitt þess landshluta, er höllustum fæti stendur og því
þyrfti á mestri aðstoð að halda.
James Reston: -
Erfitt að stöðva Goldwater, ef
hann vinnur prófkjör í Kaliforníu
Ef til vill myndi framboö hans skapa hreinni línur
BARRY GOLDWATER
ENGINN, sem gerir sér grein
fyrir mikilvægi tveggja sterkra
flokka í bandarískum stjórn-
málum, getur komizt hjá að
hryggjast yfir þeirri heiftúo-
ugu baráttu, sem háð er um
yfirráðin í Republikanaflokkn
um.
Þetta er ekki deila, sem
endurlífgar flokk og styrkir,
til þess er hún bæði of per-
sónuleg og of djúptæk hug-
myndalega. Hún skýrir ekki
aðalmál okkar tíma, heldur
ruglar þau og flokkurinn klofn
ar í átökunum.
Þessi átök eru auðvitað ekki
ný. Árið 1859 skrifaði Lincoln
í bréfi til H. L. Pierce: „Re-
publikanar vinna bæði fyrir
manninn og dollarann, en komi
til átaka á maðurinn að ganga
fyrir dollaranum. Stjórn Re-
publikanaflokksins er enn að
deila um þetta vandamál og
hún er í vandræðum.
ÖLDURNAR rísa svo hátt,
bæði með Goldwater öldunga-
deildarþingmann og móti, að
hinir hófsamari og framsækn-
ari innan flokksins verða að
minnsta kosti fyrir miklum
vonbrigðum, ef hann vinnu.r
útnefningarbaráttuna. Verði
honum að lokum hafnað, eftir
að hann hefur haft forustu í
fyrstu lotunni eða svo, verða
áköfustu fylgismenn hans al-
veg æfir. Svo gæti farið, að
þeir sætu heima í kosningun-
um í nóvember.
Demókrataflokkurinn virðist
geta sigrazt á annmörkum sín-
um. Hann er öflugur hvarvetna
um land, en hinir óánægðustu
talsmenn eru einkum í Suður-
ríkjunum, en þar getur hann
tapað mjög mörgum atkvæð-
um og samt haldið velli.
REPUBLIKANAflokkurinn
verður aftur á móti að halda
öllu sínu atkvæðamagni hvar-
vetna ef honum á að takast að
vega upp á móti hinum gamla
veikleika sínum í Suðurríkjun-
um og skorti á skipulagningu
í stórborgunum. Flokkurinn
þarf á frambjóðanda að halda,
sem er bæði þjóðkunnur og vin
sæll, eins og til dæmis Eisen-
hower, ef honum á að takast
að sigra, jafnvel þó að hann
gangi sameinaður til leiks. En
í þetta sinn hefur flokkurinn
hvorki innri einingu né þjóð-
kunnan, vinsælan mann til að
sameinast um.
I þetta sinn er útlitið því
mjög dökkt fyrir Republikana
flokkinn. Sennilega er sú spurn
ing ekki viðeigandi hvort flokk
urinn sigri í kosningunum í
nóvember í haust, heldur hin,
hver ráði yfir flokksvél Repu-
blikanaflokksins í nóvember-
lok.
MARGT mælir með því að
tilnefna Goldwater, ef þessi
spurning kæmi ekki til álita.
Hann á hjarta flestra beztu
starfsmanna Republikanaflokks
ins, ef ekki hug þeirra. Lang-
flest af því fólki, sem dyggi-
Legast hefur unnið fyrir Re-
publikanaflokkinn, eru innileg-
ir fylgjendur öldungadeildar-
þingmannsins frá Arizona, en
næsta lítið hrifnir af Rocke-
feller, Lodge, Nixon eða Scran
ton.
Þessu fólki finnst, að það
hafi haldið flokknum saman
þennan mjög svo erfiða manns
aldur, þegar flokkurinn hefur
verið í stjórnarandstöðu 24 ár
af þrjátíu og tveimur. Lang-
flest af því trúir því í ein-
lægni, að flokkurinn hafi tap-
að fyrst og fremst af þeirri
ástæðu, að ekki var tilnefnd
ur aðlaðandi ihaldsmaður, eins
og Barry Goldwater til dæm-
is.
AÐ ÁLITI margra þeirra,
sem hér fylgjast með gangi
mála, er þetta hin mesta blekk
ing, sem veikir flokkinn veru-
lega og heldur áfram acS
veikja hann þar til búið cr
að fá úr henni skorið og sanna,
að hún sé röng, en það hygg
ég að kæmi á daginn ef bar-
áttan stæði milli þeirra Gold-
waters og Johnsons.
Hugsanlegt er samt, að þess-
ir ungu bardagamenn hefðu
tögl og hagldir íhaldsvélarinn
ar í hendi sér, jafnvel þó að
Goldwater ylli flokknum veru-
legu tjóni með miklum ósigri.
Hann kæmi til með að útnefna
formann flokksins og hefði
veruleg áhrif á kosningu helztu
formanna í fylkjunum. Og
hann yrði aðalmálsvari flokks-
ins næstu fjögur ár.
Eisenhower hafði ekki helztu
völd í flokksstjórninni eftir að
hann dró sig í hlé, af því að
hann hafði ekki mikinn áhuga
á stjórnmálum. Nixon hlaut
heldur ekki þessi völd, enda
þótt hann kæmist mjög nærri
því að sigra árið 1960. En hann
átti ekki óskoraða og einlæga
hylli helztu starfsmanna flokks
ins.
BARRY Goldwater hefur að
þessu leyti algera yfirburði yf-
ir keppinauta sina. Hann er
viðkunnanlegur maður og hef-
ur hæfileika til að vinna ein-
læga hylli og aðdáun sam-
herja sinna. Ungu, herskáu
mennirnir umhverfis hann eru
gerólíkir fylgismönnunt allra
annarra frambjóðenda flokks-
stjórnarinnar. Þeir hafa til
brunns að bera nokkuð af á-
kefð og einlægni hinna ungu
undirforingja í evrópsku flokk
unum yzt til hægri og yzt til
vinstri. Þeir eru ekki aðeins
innilegir aðdáendur Goldwat-
ers, íhaldssamrar stefnu hans
í fjármálum og herveldisstefnu
í utanríkismálum, heldur hafa
þeir brennandi áhuga á áróð-
urslist hans og skipulagi stjórn
málabaráttunnar.
Vera má, að það sé einmitt
þetta, sem Republikanar þurfa
á að halda. Ef til vill á hugur
þjóðarinnar samstöðu með í-
haldssamri heimspeki Goldwat-
ers og vill stefna til hægri, þeg-
ar þjóðir heimsins hvarvetna
annars staðar virðast aðhyll-
ast meiri framsækni og hóf-
semi.
Þó hefur ekkert komið fram,
sem bendir til þessa, hvorki í
úrslitunum í New Hampshire
eða skoðanakönnunum, sem
fram hafa farið.
SAMT sem áður verður að
líta svo á, að það sé fremur
stefna flokksins í framtíðinni
og yfirráð í honum en framtíð
Barry Goldwaters, sem verið
sá að berjast um. Hann hefur
greinilega forustu að því er
umboðsmenn snertir, jafnvel
þó að hann sé ekki hæstur
að atkvæðamagni. Hann mun
öðlast hylli fulltrúanna og ná-
lega örugglega fólksins á áheyr
endapöllunum á flokksþinginu
í San Francisco. Takist honum
að sigra í undirbúningskosn-
ingunum í Kaliforníu verður
eflaust erfitt að stöðva hann.
Allt minnir þetta óneitan-
lega á fræga sögu um annan
íhaldssaman republikana, sem
mikið bar á, Joseph Puh frá
Pennsylvaníu.
Einn hinna frjálslyndari re-
publikana sagði eitt sinn við
hann:
„Ef þú heldur svona áfram
þá endar þú með því að sigla
flokknum í strand“.
„Má vel vera“, svaraði Joe
„en við komum þó óneitanlega
til með að eiga flakið“.
(Þýtt úr New York Times).
T í M I N N , sunnudaginn 10. niaf 1964
7