Tíminn - 22.09.1964, Qupperneq 7

Utgetandi PRAMSÖKNARFLOKKURINN
FramKvæmdast.ión Kristián Benediktsson Ritst.lórar Þórarmn
Þórarinsson 'áb> Andrés Krist.iánsson Jón Helgason og Indriði
G Þnrsteinsson Fulltrúi ritst.iórnar Tómas Karlsson Frétta
stióri Jónas Krist.iánsson Auglýsingast.i. St.eingrímur Gíslason
Ritstiórnarskrifstofui > Eddu-húsinu simar 18300- 18305 Skni
stáiur Bankastr 7 Afgr simi 12323 Augl simi 19523 Aðrar
skrifstofur. sími 18300 \skriftargiald kr 90,00 s mán Innan
lands - t lausasölu kr 5.00 eint - Prentsmiðjan EDDA h.l
Samnmgar um
búvöruverðið
Það er við ramman reip að draga í verðlagsmálum
landbúnaðarins og öðrum málefnum bændanna Ríkis-
stjórnin og þingmeirihluti hennar stendur eins og vegg-
ur gegn öllum lagfæringum á löggjöfinni um verðlags-
mál landbúnaðarins og beitir þar að auki áhritum sín-
um að öðru leyti til þess að halda niðri búvöruverðinu
til bænda.
Öskum bændasamtakanna um aðrar ráðstafanir til
hagsbóta landbúnaðinum, í lánamálum og varðandi auk-
in framlög til landbúnaðarmála, hetur ýmist verið svar-
að neitandi af ríkisstjórninni, eða tilslakanir bundnar
því skilyrði, að ekki sé gengið lengra í leiðréttmgum á
verðlagi landbúnaðarafurða en fulltrúar annarra en
bænda í sex manna nefndinni geta samþykkt.
Frammi fyrir þessu hafa fulltrúar bænda staðið und-
anfarnar vikur og ekki verið öfunasverðir af. í lang-
varandi hörkusamningum hafa þeir samt náð nýjum
áfanga með festu og þrautsegju og verið lögð óhemju
mikii vinna í að afla gagna og óyggjandi upplýsinga ril
stuðnings sanngjörnum leiðréttingarkröfum bændanna,
og fast á þessu haldið gegn ofureflinu.
Þessi viðureign nú í haust sýnir þó enn, svo að ekki
verður um villzt, að ný stefna til hagsbóta fyrir land-
búnaðinn kemst ekki í framkvæma fyrr en meirihluta
stjórnarflokkanna hefur verið hnekkt. En þessir nÝj-
ustu atburðir sýna einnig hvers virði það er fyrir bænd-
urna að eiga öflug samtök, sem stýrt er af festu og ein-
urð.
Forystu B.S.R.B.
vottað traust
Þingi Bandalags starfsmanna ríkis og bæja er nýlok-
ið. thaldið hefur að undanförnu haldið uppi árásum á
Kristján Thorlacius, sem veitt heíur samtökunum for-
ystu af ágætri forsjá undanfarin ár. og var öll flokks-
vél Sjálfstæðisflokksins sett í gang til þess að felJa hann
og sambandsstjórnina. Mátti gerla sjá það á skrifum
Morgunblaðsins undanfarið, að nú skyldi látið til skar-
ar skríða.
Opinberir starfsmenn hafa með myndariegum hætti
hafnað slíkum starfsaðferðum. Þeir vilja starfa að kjara
málum sínum á stéttarlegum grundvelli, en það hefur
bandalagsstjórnin gert á undanförnum árum.
Undir forystu Kristjáns Thorlaciusar hefur tekizt að
sameina alla krafta innán samtakanna til samstilltrar
baráttu, sem hefur borið mikinn og góðan árangur til
hagsbóta fyrir opinbera starfsmenn t starfi bandalags-
stjórnarinnar hefur flokkspólitík verið vikíð til hliðar
Bandalagsþingið hefur nú skorið upp úr með það. að
þannig vill K".ð láta vinna framvegis og neitar að láta
sundra samtökunum eftir pólitískum sjónarmiðum Þess
vegna mistókst forystumönnum stjórnarflokkanna að
sundra þeirri markvissu einingu um hagsmun-imahn
sem ráðið hefur í forystu B.S.R.B Henni var votlað
traust á þinginu.
Óðafur Jóhannesson: ■■■— --
Kennsla í þjóðfélagsfræðum
í lýðræðisþjóðfélagi eins og
því íslenzka, er mikil þörf á
fræðslu í þjóðfélagsfræði. Þar
er þjóðfélagsvaldið að síðustu
í höndum þess hluta þjóðar
innar, er kosningarrétt hefur
— kjósendanna. Til þeirra
sækja handhafar ríkisvaldsins
vald sitt, og þeir fella endan-
lega sinn dóm um starfsemi
hins opinbera. Kjósendui eiga
að ákveða hverjir fari með
stjórn landsins og hvaða grund
vallarstefnum í þjóðfélagsmál-
um skuli fylgt. Kjósendur
hvers sveitarfélaigs kjósa sér
fulltrúa til að fara með stjórn
sveitarstjómarmáiefna. Þjóðfé-
lagsþegnarnir taka þátt í margs
konar almannasamtökum, eins
og t.d. stéttarfélögum, er hafa
víðtæk þjóðfélagsleg áhrif. Sér-
hver kjósandi, þ.e. hinin al
menni þjóðfélagsborgari fer
því með mikið vald. Það skiptir
auðvitað miklu, að því valdi sé
beitt með skynsamlegum hætti.
Það er beinlínis sltilyrði fyrir
velgengni lýðræðisskipulags.
Þar sem kjósendum er
fengið svo veigamikið vald,
liggur í augum uppi, að þeim
er nauðsynlegt að kunna nokk-
ur skil á grundvallaratriðum
þjóðskipulags og þjóðarbúskap-
ar. Þekking í þeim efnum er
i raun réttri undirstaða þess,
að þeir geti áttað sig á þýð-
ingu kosningarréttarins, skyld-
unum við samfélagið, átökum
þjóðfélagsaflanna og Iögmál-
um efnahagslífs-ins. Sjálfstæð
skoðanamyndun á erfitt upp-
dráttar án slíkrar undirstöðu-
þekkingar. Það er og tiauðsyn
legt að kunna skil á lýðræðis-
skipulaginu til þess að geta
metið það réttilega. Það er ekki
nóg að lofsyngja lýðræði, ef
menn hafa ekki gert sér grein
fyrir, hvaða kosti það hefur
fram yfir önnur stjómarform,
og hvers vegna menn aðhyll-
ast það. Menn þurfa að skilja
lýðræðið til þess að geta vernd-
að það. Me>nn þurfa að þekkja
hættumevlriri við braut Iýð
ræðisins ti' !>ess að geta varast
hætturnar Þess vegna er
fræðsla um þjóðskipulagið lýð-
ræðiskerfinu nauðsynleg. Hér
ber því allt að sama bmnni, að
fræðsla eða kennsla í þjóðfé-
lagsfræðum er hin mesta nauð
syn.
Spurningin er, hvort við
fslendingar höfum lagt nægi
lega rækt við fræðslustarfsemi
á þessu sviði. Ég held, að þeirri
spurningu verði að svara neit-
andi. Ég hygg, að þessum þættj
í fræðslu og þjóðaruppeldi fs
lendinga hafi alls ekki verið
sinnt sem skyldi. Það mun að
vísu nú gert ráð fyrir því, af
kennslu í þjóðfélagsfræði fari
fram í gagnfræða- og héraðs
skólum, og er það umbót frá
því sem áður var. Sá tími, sem
ætlaður er til þessarar kennslu
mun þó vera fremur af skom-
um skammti. og mun því þjóð-
félagsfræðin víðast hvar skoð-
uð alger aukagrein. Á því þarf
að verða breyting. Ég held, að
það þurfi að búa þjóðfélags-
fræðinni veglegri sess í
fræðslukerfinu en nú á sér
stað, Það þarf að leggja meiri
rækt við kennslu í þjóðfélags-
fræði i skólum landsins en nú
er gert. Hún er að mínnm dómi
nauðsynlegri en sitthvað ann-
að sem þar er kennt, og er mér
þó Ijóst, að vandi er þar >ið
velja og hafna. En fræðsla i
þjóðfélagsfræði á að vera liður
í skyldunámi, og á ekki
að vera neitt olnbogabarn.
En aukin fræðsla í þjóðfé
Iagsfræðum getur einnig átt
sér stað utan hins almenna
skólakerfis. Hún þarf að geta
náð til fulltíða manna, sem
ekki hafa tíma aflögu til skóla-
göngu. Þar geta komið til
greina útvarpsþættir, bréfa-
kennnsla, sérstök námskeið,
fyrirlestrar fyrir almenning
o.fl. Víða eriendis hafa t.d.
verkalýðssamtökin og sam-
vinnuhreyfingin gengizt fyrir
fræðslustarfsemi bæði fyrir
forystumenn þessara samtaka
og almenning, um félags- og
efnahagsmál. Bréfaskóli
sænska samvinnusambandsins
hefur t.d. gefið út ágætan
kennslubréfaflokk um þjóð-
félagsfræði. Hér á landi má
nefna merkilega starfsemi Fé-
lagsmálastofnunarinnar, sem
fyrst og fremst byggist á at-
hyglisverðu og lofsverðu fram
taki eins manns, Hannesar
Jónssonar, félagsfræðings. En
vettvangur Félagsmálastofnun-
arinnar er náttúrlega ekki tak-
markaður við þjóðfélagsfræði
heldur nær til félagsfræði al-
mennt.
í þessu sambandi má á það
minna, að fyrir um það bij 8
eða 9 árum síðan fluttu þeir
þingmennirnir Bernharð Stef
ánsson og Gísli Guðmunds
son, þingsályktunartillögu um
aukna fræðslu fyrir almenning
í þjóðfélags- og þjóðhagsfræð
um. Sú tillaga var svohljóð
andi: „Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórninni að skipa þriggjp
manna nefnd, einn eftir tilnefn
ingu Háskóla íslands, einn sam
kvæmt tilnefnimgu Alþýðusam-
bands íslands og einn efur til-
nefningu Stéttarsaivibands
bænda. til þess að kanna
Á fundi í borgarstjór Reykja
víkur 17. þ. m. bar Björn Guð
mundsson varaborgarfulltrúi
fram svohljóðandi fyrirspurn:
Á fundi í borgarstjórn R.vík
ur 18. apríl 1963 var samþ. til-
laga um ýmsa fyrirgreiðslu fyr
ir aldrað fólk. Að því tilefni er
hér með spurt um eftirfarandi:
hversu bezt verði komið við
aukinni fræðslu fyrir almenn
ing í þjóðfélags- og þjóðhags-
fræðunt, svo sem um ýmsa
þætti þjóðskipuiags-, efnahags-
félags- og verkalýðsmála
Nefndin athugi, hvort nám-
skeiðum um þessi efni verði
koinið við á vegum Iláskóla fs-
lands“
Þessi tillaga þeirra Bern
harðs og Gísla var samþykkt,
þó með þeirri breytingu, að
nefndarmenn skylu vera fimm
í stað þriggja, og áttu Lands
samband íslenzkra útvegs-
manna og Iðnaðarmálastofnun
fslands að tilnefna þá tvo, sem
Við var bætt. Nefnd þessi var
skipuð og mun hafa lokið störf
um fyrir löngu, að ég hygg, en
ekki minnist ég þess að hafa
séð álit eða.tillögur frá hennar
hendi. Ekki hefur heldur síð-
ar orðið vart neinna fram-
kvæmda á grundvelli þessarar
ályktunar, og er það illa farið.
því að hér var vissulega hreyft
merkilegu máli.
Ég held, að flestir, sem hug-
leiða þessi mál, hljóti að kom-
ast að þeirri niðurstöðu, að
þörf sé aukinnar hlutlægrar
fræðslu um þjóðfélagsfræði og
þjóðarbúskap. Um hitt geta aft
ur á móti orðið skiptar skoð-
anir, hvernig þeirri fræðslu
verði bezt fyrir komið, og skal
ég ekkert fullyrða um liað á
þessu st'igi, hvaða leiðii liér
beri að fara, þó að fljótt a
litið virðist Iiggja næst aukin
kennsla á unglinga- eða gagn-
fræðastigi. Það er atliugunar-
efni. Það væri þvf æskilegt, að
tillögur þeirrar nefindar, er áð
ur getur, væru birtar, því að
hugsanlegt er, að þær gætu
gefið bendingu um. hvaða leið
á að velja, þegar auka á
kennslu í þjóðfélagsfræðum
En á þessu sviði er endurbóta
þörf, og hef ég því talið rétt
að vekja athygli á þessu máli.
Vitaskuld þarf að vanda til
þessarar fræðslu, hvaða form.
sem á henni verður haft.
Jafnframt því, sem auka
þarf almenna fræðslustarfsemi
á þessu sviði, þyrfti sem fyrst
að taka upp kennslu í þjóðfé-
lagsfræði við Háskóla íslands.
Væri æskilegast, að komið i
væri á fót sérstakri deild i
þjóðfélagsfræði eða stjórnvís
indum. Ætti hún að vera i
tengslum við lagadeildina. Er
líklegt, að ýmsir þeir, sem nú
fara í lagadeildina. en sérstak
an áhuga hafa á opinberun
málum og pólitík, færu í slíka
þjóðfélagsfræðideild, ef þess
væri kostur
1. Hvað hefur verið gert til að
auðvelda öldruðu fólki að dvelja
sem lengst í heimahúsum?
2 Hvað um aukna heimilishjálp og
útvegun starfa fyrir aldrað fólk?
3 Hvað hefur Heilsuverndarstöð-
in gert til að efla hjúkrun aldr-
aðs fólks í heimahúsum?
Framhald á siðu 13
Þriijudagsgreinin
Hvað hefur veriö gert
fyrir gamia fólkið?
'ÍMINN, þriðjudaginn 22. september 1964