Tíminn - 24.12.1964, Blaðsíða 6

FIMMTUDAGUR 24. desember 1964
TÍMINN
■BBMIMHW
fyrir jól, og stendur í sex
vikur. Þá gefa margar verk-
smiðjur einnig starfsfólki sínu
sumarfrí um þetta leyti, en
þar eins og hér er ýmist að
starfsfólkið skiptist á um að
taka sumarleyfið, eða vinnu-
stöðum er lokað á meðan allt
fólkið fer í frí í einu.
Þetta hefur það í för með
sér, að fjöldamargir, sem fara
í ferðalög í sumarleyfum sín-
um, eru alls ekki heima á
jólunum og setur þetta óneit-
anlega sinn svip á jólahaldið.
Sumir sóla sig á baðströnd-
unum um jólin, aðrir bregða
sér í ferðalög til annarra
heimsálfa.
Svo er annað, sem bezt er
að taka fram strax. Ástralía
er stór, og loftslagið á nyrzta
og syðsta tanga hennar er
mjög ólíkt. Þannig er til dæm-
is hreint hitabeltisloftslag
nyrzt í Ástralíu og þegar ég
var flugfreyja á sínum tíma
var ég ein jól í Darwin, sem
er á norðurströndinni. Þar var
svo heitt, að við hreyfðum
okkur lítið út af hótelher-
bergjunum okkar, lágum mest
fyrir og drukkum svaladrykki.
Ég veit ekki um jólahaldið
sjálft þarna, en það hlýtur að
bera þess merki hve heitt
loftslagið er.
Syðst á Ástralíu er aftur á
móti milt og hlýtt sumarlofts-
lag á þessum tíma, og veður
eins ákjósanlegt til útiveru og
það getur verið. f Melbourne
er venjulega þurrt, hlýtt og
lygnt veður á jólunum.
— Hvenær hefst jólaundir-
búningurinn?
— Aður en ég svara þessari
spurningu er bezt að taka það
fram, að það sem ég hefi að
segja um jólahald og jólaund-
irbúning, miðast við mína per-
sónulegu reynslu. Ég geri ráð
fyrir að það sé mjög mis-
munandi og ekki einungis
milld landshluta, heldur fjöl-
skyldna. Til Ástralíu hefur
flutzt grúi fólks úr öllum
heimsálfum og margt heldur
það í heiðri siði ættlands síns.
En jólaundirbúningurinn
hjá okkur hófst talsvert löngu
fyrir jól. Ætli það hafi ekki
verið álíka og hérna. Mamma
mín byrjaði að baka og snurf-
usa það snemma, að hún
hefði nægan tíma til alls.
Einn réttur, sem neytt var
á jólunum, var búinn til löngu
fyrir jólin. Það var jólabúð-
ingurinn. Hann var búinn til
úr þurrkuðum ávöxtum, sem
blandað var saman. Svo áttu
allir á heimilinu að hræra í
honum og bera fram einhverja
jólaósk. Ég geri ráð fyrir að
hjá okkur krökkunum hafi
óskirnar oftast verið um ein-
hverjar jólagjafir, sem okkur
langaði í. í búðinginn voru
settir smápeningar, þriggja
pence peningar og sex pence
og einn shillingur. Þess var
vandlega gætt í fyllingu tím-
ans að börnin að minnsta
kosti fengu ávallt einhvem
pening í sinn hlut. Auk
Frí Melbourne.
sérstaka ástæðu til þess að
fagna jólunum, fyrir utan fæð-
ingu frelsarans suður í Júdeu.
Hinar löngu og myrku vetrar-
nætur fara smám saman að
þoka fyrir björtum dögum og
hækkandi sól. Jólin eru því
hér hátíð birtu og vonar, myrk
ur og kvíði leggja á flótta
undan skærum jólaljósum.
Aldrei var skammdegið svo
svart og örbirgðin svo mikil,
að ekki væri reynt að steypa
lítið jólakerti til þess að lýsa
upp þrönga baðstofukytruna.
Er við íslendingar hugsum
til jóla, koma sömu réttirnir
sífellt upp í huga okkar, þótt
aukin fjölbreytni í mataræði
síðustu ára hafi á sumuim tízku-
heimilum rutt_ þeim til hliðar
í bili. Hvaða íslendingur, sem
ekki er gersamlega slitinn úr
tengslum við menningu og
sögu þjóðar sínnar, hugsar til
jóla, án þess að annað hvort
hangikjöt eða rjúpur komi í
hugann um leið? Eða laufa-
brauð og rúsínugrautur? Og
svo er fleiri þjóðum farið, þótt
réttirnir séu aðrir.
Sennilega hefur jólahald í
suðlægari löndum aldrei sömu
töfra yfir sér og hér norður
frá. Að minnsta kosti sækja
suðurlandabúar margt til
norðursins, á sólbökuðum slétt
um suðursins senda menn jóla
kort með síðskeggjuðum rauð-
klæddum manni, sem öslar
snjó með sleðann sinn í eft-
irdragi, eða litlu kerti í greni-
grein. Auðvitað á þetta sínar
sögulegu rætur, jólasiðir hafa
víða um heim borizt með
kristnum mönnum frá norð-
lægum slóðum, en víst er um
það, að hugtök, tengd norðr-
inu, hafa verið mörgum öðr-
Ólafi Gunnarssyni sálfræðingi.
Hún ér fædd og uppalin í
Melbourne, sem er höfuðborg
Victoríufylkis á suðaustur-
homi Ástralíu. Melboume er
stór og falleg borg og önnur
stærsta borg Ástralíu. Fyrir
tíu árum voru íbúar hennar
rösk hálf önnur milljón, og
hefur þeim vafalaust fjölgað
mikið síðan. Borgin er annál-
uð fyrir veðursæld sína og
loftslag.
íslendingar vilja alltaf vit'a
einhver deili á ættum og upp-
runa þess, sem á góma ber
í hvert skipti, og þótt það sé
kannski _ dálítið út í hött að
spyrja Ástralíubúa um ættir,
þá er samt dálítið freistandi
að spyrja Judith, hvort hún
sé af hinni frægu brezku Foot-
aðalsætt.
— Mér. er sagt svo, segir
Judith, en ég get ekki sjálf
sannað að svo sé. Ég veit
ekki hvernig ég er skyld þeim
Foot sem nú eru frægastir,
en það eru sir Hugh, fyrmm
landsstjóri á Kýpur og nú
aðalfulltrúi Breta hjá Samein-
uðu þjóðunum og Michael,
ráðherra í brezku stjórninni.
Látum þetta nægja um ætt-
ir þínar og snúum okkur að
því, sem við ætlum að spjalla
um:
— Er ekki jólahald mjög
ólíkt í Ástralíu og hér Judith?
— Jú, ekki ■'T því að neita.
Það, sem mest áhrif hefur í
þá átt er það, að jólin hjá
okkur eru um hásumar. Sum-
ar hjá okkur telst frá desem-
ber fram í marz. Skólamir
gefa nemendum sínum ekkert
jólaleyfi, heldur sumarleyfi
um þennan tíma, og hefst það
einni viku til hálfum mánuði
Um alian heim halda kristn-
ir menn jólin hátíðleg. Norð-
ur við heimskaut gera ein-
angraðir útverðir sér daga-
mun, suður í frumskógum Af-
ríku halda menn jól, og suð-
ur við suðurskaut. Eitt er
þessu jólahaldi sameiginlegt:
Menn minnast þess, að í
Betlehem í Júdeu fæddist
sveinbam í fjárhúsi, var vaf-
ið reifum og lagt í jötu.
En menn minnast þessa at-
burðar á mismunandi hátt.
Segja má að ákveðnir siðir
séu fastbundnir þessari minn-
ingu og fagnaðarhátíð í hverju
landi fyrir sig. Vitanlega ræð-
ur loftslagið því mj >g, hverj-
ir þessir siðir eru, og einnig
það, hverjir réttir voru taldir
gómsætastir með hverri þjóð,
áður en einangrun var rofin
og vegalengdir sigraðar, því
alís staðar er haldið upp á
jólin með þeirri tilbreytingu
í mat og drykk, sem á hverj-
um stað er möguleg.
Hér á íslandi og í öðmm
norðlægum löndum hafa menn
um lífseigari í sambandi við
jólahald suðurlandabúanna
og þrengt sér inn í jólahald
þeirra, er barst kristin trú
frá Suður-Evrópulöndum.
Það er býsna skemmtilegt
að kynna sér siði og venjur
fjarlægra þjóða, og þá ekki
hvað sízt þá siði sem tengdir
em jólahaldi og við getum
borið saman við hliðstæða siði
hjá okkur sjálfum. Er ég var
beðinn um að skrifa einhverja
grein í jólablað Tímans, datt
mér í hug að fá einhvern til
að segja mér og lesendum
frá jólahaldi í fjarlægu landi,
ekld íslending, sem hefur dval-
izt skamma stund með öðram
þjóðum, heldur einhvem, sem
væri borinn og bamfæddur
við framandi háttu.
Og úr því svo vel vill til
að ég þekki konu, sem er
fædd og uppalin „hinum megin
á jörðinni“, alla leið suður
í Ástralíu, þá fannst mér til-
valið að spjalla örlítið við
hana um jólahald í ættlandi
hennar. Þessi konar heitir
Judith Foot, eða hét það öllu
heldur, því nú heitir hún
Judith Gunnarsson og er gift