Tíminn - 24.12.1964, Qupperneq 7

FIMMTUDAGUR 24. desember 1964
TtMINN
7
peninganna var svo settur
einn hnappur í búðinginn.
Hann var kallaður piprunar-
hnappurinn, og sá eða sú,
sem hann fékk, átti ekki eft-
ir að eignast maka.
Búðingurinn var soðinn í
klút og svo geymdur til jóla-
dagsins og þá hitaður upp að
nýju.
— Haldið þið nokkuð upp á
aðfangadagskvöldið fremur en
aðrar enskumælandi þjóðir?
— Nei, 24. desember er hjá
okkur eins og hver annar virk-
ur dagur. Þó er kannski of-
sagt, að hann sé alveg venju-
legur dagur, því að auðvitað
ber hann þess merki, að hin
mikla hátíð sé á næstu grös-
um. Og eins og víðar er kvöld
þess dags mikið veizlukvöld. Á
skrifstofum eru gjarnan haldn-
ar veizlur fyrir starfsfólkið og
sumir mynnast þá nokkuð við
Bakkus kóng. En að langmestu
leyti eru drukkin létt vín og
bjór.
— Og hvernig hélduð þið
svo upp á jóladaginn sjálfan?
— Við börnin vöknuðum eld
snemma. Eins og annars staðar
í hinuim enskumælandi heimi
áttum við von á því að jóla-
sveinninn, „Father Christmas"
hefði komið í heimsókn til
okkar á jólanóttina með ein-
hvem glaðning. Áður en við
fórum að sofa hengdum við
koddaver á fótagaflinn á rúm-
inu okkar og í það átti sá
gamli að stinga jólagjöfunum.
Hann var gamall og með hvítt
sítt skegg og í víðri, rauðri
kápu, rétt eins og jólasvein-
ar annars staðar, þrátt fyrir
sumar og hita og hann kom
niður um reykháfinn. Okkur
var sagt, að hann kæmi alls
ekki fyrr en við værum sofn-
aðar, systurnar, sem sváfum í
sama herberginu, og þvi
reyndum við alls ekki að vaka
og sjá hann. Það var siður að
skilja alltaf eftir ávaxtatertu
og sherryglas handa gamla
manninum til að gæða sér á.
Ég geri ráð fyrir, að mamma
okkar blessuð hafi gætt sér á
þessu, þegar hún var búin að
læðast inn til okkar.
Systir mín var eldri en ég
og hún komst á snoðir um
það, hver raunverulega kæmi
með gjafirnar inn til okkar og
hún sagði mér það víst. Engu
að síður héldum við áfram að
hengja koddaverið á rúmgafl-
ina- okkar og sváfum svefni
hinna réttlátu á meðan
mamma laumaðist inn til okk-
ar og eftir að við uxum úr
grasi hélzt sá siður að skilja
sherryglasið eftir frammi
handa jólasveininum.
Það var raunar ekki svo
mjög erfitt fyrir fullorðna fólk
ið að komast að því, hvað böm
in vildu helzt fá í jólagjöf, að
minnsta kosti ekki í borgun-
um. í búðum þeim, sem höfðu
jólavarning á boðstólum, voru
alltaf jólasveinar síðustu vik-
urnar fyrir jól. Þeir sátu þar.
gamlir, feitir og góðlegir kaíl-
ar með skeggið sitt o - í rauðu
kápunum og öll börn, sem
komu inn í búðina, spjölluðu
við þá. Þau settust á kné þeirra
og sögðu þeim, hvað þeir ættu
að koma með til þeirra niður
um reykháfinn. Og einhvern
veginn hittist oftast svo á, að
mamma stóð við hliðina og
heyrði hvað þau báðu um, eða
þau sögðu henni það, því hvað
gat gert til, þótt mamma vissi,
hvað þau hefðu sagt við jóla-
sveininn?
Fyrst í stað áttum við víst
erfitt með að bíða nokkuð méð
að líta á gjafirnar, en þegar
Juditte Gunnarsson.
við stálpuðumst, fórum við
með koddaverin inn í stofuna
og létum pakkana bíða, þang-
að til fullorðna fólkið kom á
fætur. Það vaknaði líka
snemma, því að messur byrj-
uðu í kirkjunum klukkan sex
um morguninn og voru í hverri
kirkju á klufekutíma fresti.
Kirkjurnar voru yfirleitt allar
troðfullar og fólk fór snemma
í kirkju.
Þegar við komum úr kirkj-
unni opnuðum við pakkana og
næstu stundirnar voru fljótar
að líða eins og hjá öðrum
bömum. Þá tíðkaðist það tals-
vert á jóladagsmorguninn, að
fólk færi með gjafir heim til
kunningja sinna og oft var þá
dokað aðeins við og eitt
sherryglas tæmt.
— Áttuð þið einhverja sér-
staka jólarétti?
— Að frátöldum jólabúð-
ingnum, sem ég minntist á áð-
an, áttum við enga sérstaka
jólarétti, að minnsta kosti ekki
samsvarandi hangikjötinu og
rjúpunum okkar héma á fs-
landi. Á jóladaginn borðuðum
við þó yfirleitt alltaf einhverja
fugla. Við borðuðum venjulega
um miðjan daginn, svo dmkk-
um við te síðdegis og borðuð-
um svo aftur um kvöldið —
annars var betta engum föst-
um reglum háð og á reiki hjá
ýmsum, m.a. út af sumarleyf-
unum, sem ég minntist á áðan.
Stundum fórum við í mat til
Gyðingafjölskyldu, sem var
gott vinafólk okkar. og þar var
deginum eytt á mjög líkan
hátt og hjá okkur.
— Það þarf varla að spyrja
að því, að jólasálmarnir ykkar
eru ekki þeir sömu og hjá okk-
ur.
— Yfirleitt ekki. Við höld-
um okkur mest við enska jóla-
sálma, en þó eru að minnsta
kosti tveir sálmar sungnir bæði
í Ástralíu og á íslandi. Það
eru In dulci jubilo, Sjá him-
ins opnast hlið, og svo auð-
vitað sálmurinn, sem fylgir
jólum kristinna manna um all-
an heim, Heims um ból, sem
hjá okkur heitir Silent Night.
Hjá aðfluttu fólki af megin-
landi Evrópu tíðkast svo vafa-
laust þeir sálmar, sem sungn-
ir eru í löndum þeirra, auk
ensku sálmanna, en um það
er ég ekki nógu fróð til að
geta fullyrt nokkuð.
— Höfðuð þið jólatré?
— Nei, það höfðum við ekki,
og ég held, að það hafi ekki
verið algengur siður í Ástra-
líu. Ég gæti trúað, að það væri
heldur að færast í vöxt núna,
en vil samt ekki fullyrða um
það. Sömuleiðis áttum við enga
sérstaka leiki, sem farið var í
á jólunum, eins og sums stað-
ar tíðkast, ég geri ráð fyrir,
að sumarblíðan eigi sinn þátt
í því. Þar sem fólk verður að
hírast innan dyra að mestu,
er auðvitað miklu meiri þörf
fyrir slíka leiki en þar, sem
fólk er sem mest utan dyra.
— En hvað um annan jóla-
dag?
— Hann er líka haldinn há-
tíðlegur hjá okkur. Hann heit-
ir „Boxing day,“ eins og í öðr-
um enskumælandi löndum. Yf-
ir honum hvílir mikil helgi hjá
okkur, ég hugsa meiri en víða
annars staðar. Ég held til dæm-
is að bíó og leikhús séu yfir-
leitt ekki opin að bvöldi hans,
eins og er þó hérna, þótt sum-
ir séu hér sífellt að kvarta yf-
ir alltof miklum hátíðleika um
jólin. En fólkið í sumarleyf-
unum tekur þennan dag sjálf-
sagt ekki eins h^tíðlega og
þeir, sem eru hjá fjölskyldum
sínum. Baðstrandarlífið er víst
í fullum gangi og þá hefst
frægasta kappsigling ársins í
Ástralíu. Hún er milli Sidney
og Hobart, en það er borg
syðst á eyjunni Tasmaníu. Með
þessari kappsiglingu fylgist
fjöldi fólks um alla Ástralíu.
Ég sagði víst áðan, að ég
myndi ekki eftir neinum sér-
stökum jólaleikjum, sem tíðk-
uðust hjá okkur. Ekki tek ég
það aftur, en ég vildi gjarna
minnast á einn fallegan sið,
sem er orðinn tengdur jólun-
um heima í Melboume, og hef-
ur verið nokkur ár. Hann á
sér nokkra forsögu.
í Melbourne eru nokkrar út-
varpsstöðvar í einkaeign, fyrir
utan ríkisstöðina, ABC. Þær
hafa auðvitað allskyns óska-
lagaþætti í dagskrám sínum, og
einu sinni rétt fyrir jólin barst
(einni þeirra ósk frá litlum
'dreng, sem lá á spítala nokkr-
um í borginni um að leika
ákveðið lag, og senda með.því
kveðju til hans. En hann fók
það fram, að sjálfur gæti hann
ekki hlustað á lagið, því að
ekkert útvarp væri á spítalan-
um.
Þetta varð til þess, að út-
varpsmenn fóru í heimsókn á
spítalann, og þeir urðu ekki
hrifnir af aðbúnaðinum. Spít-
alinn var svo fátækur, að hann
hafði engin ráð á því að kaupa
nein tæki til að létta sjúkling-
unum dvölina, né að kaupa
dýr tæki til læknisaðgerða.
Og þá datt þeim það í hug,
að helga einn þátt í útvarpinu
þessum spítala og reyna að
safna fé til hans. Þeir gerðu
það með því að leika lög gegn
borgun og að lesa upp nöfn
þeirra manna, sem sendu inn
peninga. Og úr þessu varð
geysivinsæll þáttur. Símastúlk-
ur stöðvarinnar höfðu ekki
undan að taka niður nöfn
manna og upphæðirnar urðu
oft háar. Til dæmis var það
algengt, að einhver, við skul-
um segja Mclntosh, hringdi
og segði: „Ég skal gefa tíu
pund, ef tíu aðrir Maclntosh-
ar gera slíkt hið sama.“ Og
svo hringdu tíu Maclntoshar
og 110 pund lágu á borðinu.
Og auðvitað gátu 0‘Brian-ar
ekki látið sinn hlut vera minni
en þeirra skozkættuðu og áður
en varði lágu önnur 110 pund
á borðinu. Og þannig gekk koll
af kolli.
Fleiri stöðvar hafa tekið upp
hliðstæðar aðferðir til að afla
fjár til mannúðarstarfsemi, en
stöðin, sem byrjaði er búin að
byggja nýjan og stóran spítala
á lóð þess gamla og hann er
búinn öllum hugsanlegum þæg
indum. Og, nokkrum árum áð-
ur en ég fór frá Ástralíu, tók
þessi stöð upp nýjan sið, sem
varð afskaplega vinsæll. Hún
tók stærsta almenningsgarðinn
í Melbourne á leigu á jóladags-
kvöld. Eins og ég sagði áðan
er veðrið yfirleitt ákaflega gott
á jólunum heima, og fólk
streymdi í garðinn, sem var
skrautlega lýstur. En hver sem
inn fór varð að kaupa bækling,
sem í voru algengustu jóla-
sálmarnir, og svo eitt stórt
kerti. Andvirðið allt rann til
spítalans, sem ég gat um áðan.
Svo settist fólk niður í gras-
ið og söng jólasálma og kveikti
á kertunum sínum. Um mið-
nættið var slökkt á öllum raf-
ljósunum, nema kastljósum,
sem um leið var beint að geysi
stórri mynd úr plasti, sem
sýndi fæðingu frelsarans. Hún
var hengd í hæstu trjátoppana
og það var eins og hún birt-
ist á himni. Um leið stóð all-
ur skarinn upp með kerti sín
og söng Silent night, Heims
um ból. Þessi stund verður öll-
um algerlega ógleymanleg,
sem ha'na hafa lifað, svo mikil
tign og helgi hvíldi yfir henni.
mb.
Ljósmynd Tíminn-GE