Vísir - 24.12.1932, Blaðsíða 15

VlSIR
SEKUNDAN.
Eftir Aksel Berentsen.
I.
Á liverjum morgni, þegar
klukkan sló níu, opnaði lilill
hvítskeggjaður maður í bætt-
um, gauðslitnum lafafrakka
kirkjuna og fór inn. Eflir fjórð-
ung stundar kom liann út aft-
ur læsti vandlega á eftir sér og
gelck hratt og tifandi i burtu.
Þetta var Berg úrsmiður, sem
sá um kirkjuklukkuna. Hann
var kallaður „Sekúndan“, af
því að hreyfingar hans mintu
á gang sekúnduvísisins á úr-
inu. Ef einhverjum varð óvart
á, að kalla liann Berg í Jiugs-
unarleysi, leiðrétti liann það
fljótt, því að alment höfðu
menn gleymt þvi, að „Selcúnd-
an“ liét Árni Kristján Berg.
Úrsmíðavinnustofan lians lá
spöllcorn frá kirkjunni, við
hliðina á tollstöðinni, og það
an sást út á liöfnina. Búðin
var lítil, en það var herbergi
Jjak við liana, með einum
glugga, sem sneri úl að óhrein-
um, dimmum liúsagarði.
„Sekúndan“ átti þarna lieima,
svaf þar og lmrðaði. En mest-
an hluta sólarliringsins sat
hann við vinnuborðið í búð-
inni, innan um allar ldukkurn-
ar. Því að „Sekúndan“ vann
meira og lengur en flestir aðr-
ir. Að eins þegar að þvi leið,
að klukkurnar færu að slá
„lieila tíma“, t. d. 6, 7, 8 o. s.
frv., livíldi hann sig ögn, leit
upp og hlustaði. Þegar kirkju-
ldukkan sló, gaf hann tíma-
mælinum snögt auga. Ef
kirkjuklukkan var alveg eins
og tímamælirinn, brosti liann
ánægður og byrjaði aftur. En
livað litlu sem munaði, liristi
hann höfuðið og féll í stafi.
Og hann náði sér elcki, fyrr en
alt var komið í lag, eins og
það oftast var, til allrar liam-
ingju. Því að „Sekúndan"
liafði mikið að gera. Hann
smíðaði slórar slagklukkur.
Hann var núna með þá tólftu.
Hann ótti hók, þar sem skrif-
að var, livar liver klukka var
niðurkomin. Og ef þær skiftu
um eiganda, þá kom tilkynn-
ing um það til „Sekúndunnar“.
Það Iiafði liaim áskilið sér,
þegar hann seldi. Menn liristu
höfuðið yfir slíJvu uppátæki.
En af því að „Sekúndan" átti
í lilut, ])á brostu þeir ljara góð-
látlega. Hann var meinlaus
sérvitringur og ekki vert að
móðga hann. ,lá, sumir hugs-
uðu jafnvel, að það væri rélt
að láta undan svona kjána,
hvaða vitleysu, sem liann bæri
á horð. En þess konar liugsan-
ir gerðu „Sekúndunni" ekkert
til. Hann liafði nóg um að
liugsa sjálfur. Stundum hristi
hann höfuðið aiveg undrandi
yfir fólkinu nú á dögum. Það
hvorki iieyrði né sæi, þó að
klukkurhar slægi altaf hærra
og vísarnir yrðu stærri með
hverjum degi sem liði.
II.
Það leit út fyrir, að það ætl-
aði að ganga seint með númer
12. Það var þriðja árið, sem
„Sekúndan" vann að klulck-
unni. Rauðviðarkassinn slóð lil-
búinn í bakherberginu. Stóru
lóðin lágu á botninum ó kass-
anum. Hjólin, fjaðrirnar,
skrúfurnar og rærnar lágu i
sérstakri skúffu, innan í bóm-
ull með eltiskinni ofan á, til
að hlífa því fyrir ryki. Það var
alt fægt og prýðilegt. En „Sek-
úndan“ heið lienluga tímans,
tii þess að hyrja á aðalverkinu.
Það var nefnilega ekki liægt
að hyrja að setja hana saman
livenær sem var. Fyrst varð
andinn að koma yl'ir mann. En
liann lét stundum bíða eftir
sér. Og ef hann skyldi koma,
þá var eins liklegt, að einhver
viðskiftavinurinn kæihi um
leið með úr í aðgerð, eða Jijón
sem væri að spyrja um verð á
uri og úrfesti. Áuðvitað iiafði
„Sekúndan“ sveininn, Elias,
lil þess. Það var skritið með
þennan svein. Hann iiafði ver- ,
ið i 35 ár að læra hjá „Sekúnd-
» unni“ og aldrei varð hann full-
"Í nima. Það vantaði altaf eitt-
iivað. Bæði „Sekúndan“ og við-
ikiftamennirnir fundu það.
Þess vegna var altaf spurt eftir
úrsmiðnum sjálfum. Og þess
vegna var „Sekúndan“ aldrei
rólegur, þegar Elías var að af-
greiða. Hann mátti altaf til
með að skifta sér af því. Og þó
var það óréttlátt, því að Elías
var góður maður og úrsmiður
á við flesta. Það var ekki það,
sem að var. Það var alt ann-
að, sem Elías vantaði. Og það
var skiljanlegt, að traustið
vantaði, meðan gallinn var
eklci hættur. En það var verst,
að það sem Elías vantaði, var
ekki hægt að læra. Það varð
að gjósa upp eins og upp-
'pretta. Fyrr gat liánn ekki
orðið meistari. Ekki í „Sek-
úndunnar“ augum að minsta
jkosti. Eftir hans skoðun var
jmeistarinn úrsmiður i anda,
je'ii ekki að eins í verki. Vinnan
var köllun hans. Og guð hafði
trúað honum fyrir þessari
köllun. Verk úrsmiðsins var í
samræmi við óendanleikann.
Ekki svo að skilja, að líf iians
og verk væru óendanleg. Nei,
skyldleikinn var í því falinn,
að úrsmiðurinn lók fingur
mannanna og liélt þeim á slag-
æð tímans. Þannig var klukku-
slátturinn og gangur klukk-
unnar áminning um, að eitt-
livað liði Jijá — eittlivað sem
kæmi aldrei aftur. Veggklukk-
an vakti alla fjölsk}rlduna til
umliugsunar. Og kirkjuklukk-
an var rödd drottins, sem tal-
aði til lýðsins. Mildur og hlýr
barst liljómurinn út yfir jörð-
ina og mennina og vafði sig
uin alt eins og ástaratlot. Úr-
smiðurinn var vörður guðs á
jörðinni, sem sá um að minna
á hverjum klukkutíma á óstöð-
ugleilc tímans gagnvart mönn-
unum, en óendanleik hans fyr-
ir guði. Þetta var dýpri skiln-
iugur á kölluninni. Og á þessu
sviði var Elías blindur. Hjólin
í kluþkunni voru að lians óliti
hlutir, sem áttu að standa rétt
af sér við ýmsa aðra liluti. Að-
alatriðið í Elíasar augum var
Iireint úrverk, sem vel var hor-
ið á og gekk rétt. í augum
sveinsins var selcúndan hil milli
tveggja strika. Og þó að visir-
inn notaði misjafnan tíma til
að fara yfir þetta bil, þá gerði
það ekkert til, ef iiægt var að
stilla verkið. Svona hugsaði
Elías. En hann var lika að
brjóta heilann um annað. Það
var sérstaklega eitt, sem liann
var þungt hugsandi um upp á
síðkastið. Félggar hans voru
búnir að setja fótinn undir eig-
ið borð. Þeir voru fyrir löngu
farnir að eiga með sig sjálfir
og áttu konu, börn og heimili.
Það var gott fyrir þá og varð
svo að vera. En að úrsmiðir,
sem liann mundi eftir, þegar
þeir voru smástrákar, skyldu
reka eigin atvinnu, en liann
ganga undir nafninu „Sek-
únduvísirinn“, af því að liann
var húinn að vinna hjá „Sek-
úndunni“ yfir 35 ár, — það var
þó of langt gengið. Hann hafði
velt þessu nákvæmlega fyrir
sér. „Sekúndan" var gamalJ
piparsveinn og átti livorki ætt-
ingja né vini. Verkið gat ekki
lialdið áfram að ganga tii ei-
lífðar. Einhvern tíma hlaut það
að stansa. Og þá átti liann að
fá verslunina. Þeir liöfðu samt
ekki talað um það. En það var
auðfundið. Það hlaul að verða
þannig. En samt var Jiann ekki
viss. Þvi að „Sekúndan“ var
orðinn svo gamall og undarleg-
ur upp á síðkastið. Skrítinn
liafði hann altaf verið. Það
vissu allir í bænum. En nú var
hann alveg farinn að ganga í
barndómi, cins og sagt er.
Hann var að fjara út. Það var
vel skiljanlegt. Alí þetta tal um
guð og um sakramenti tímans
og ýmislegt annað, sem lá
langt fyrir utan starfsvið vana-
legs úrsmiðs, var nægileg sönn-
un fyrir því. Þess vegna var
Iiest að liafa auga með gamla
manninum. Það var rétt að lita
eftir, að þetta ágæta efni í nýju
lílukkuna yrði ekki alveg eyði-
lagt. Það koslaði álillegar upp-
iiæðir. Þar að auki væri rétt
að fara reglulegar ferðir upp i
turninn oglítaeflirkirkj uklukk-
unni. Það mátti ekki vanrækja
það. Þetta voru fastar tekjur,
sem varð að hafa gát á. Þó
að það væri ekki mikið, þá var
það samt of mikið til að missa
það af trassaskap.
III.
En timinn leið og klukkur
„Sekúndunnar“ gengu. Þegar
lclukkan sló eitt, var það eins
og vingjarnleg kveðja, en þeg-
ar hún sló tólf, var það eins
og alvarleg ræða í eyrum „Sek-
úndunnar“, þegar hann sat og
var að vinna að stóra slagúr-
inu. Við og við leit hann á Elí-
as, til þess að gá að, hvort liann
gæti ekki séð nokkra ögn af
þcssu, sem liann liefði verið að
leita að öll þessi ár. En ekkerl
var sjáanlegt, nema vélfræði og
smurningsolía. Það var sorg-
legt. Hann vissi, að liann var
kominn að leiðarlokum. Þess
vegna var það lians brcnnandi
bæn og innileg ósk, að Elías
fyndi köllunina. Það var svo
ilt til þess að vita, ef verslun-
in færi í hendurnar á manni,
sem ekki skildi ábyrgðina og
ekki hafði kærleikann. Því að
livað yar þetta alt, ef ábyrgð-
artilfinningu og kærleika vant-
aði. Aðeins hj.ól og fjaðrir. Og
hjól og fjaðrir gátu ekki kom-
ið i staðinn fyrir ábyrgðartil-
finningu og kærleika. „Sek-
úndan“ gaf Elíasi aftur auga.
Eðli tímans var að gegnsýra
hið vélræna hugarfar þess, sem
sat þarna við lilið hans og
fægði, burstaði, tók í sundur
og setti saman. „Sekúndan“
hristi vonlaus liöfuðið og hélt
áfram að vinna, en „Sekúndu-
vísirinn" var að fægja úrkassa
og stóð svo upp og gekk út að
lmðarborðinu með úr, sem hú-
ið var að gera við. Hann hristi
lílca liöfuðið. En það var af
annari ástæðu. „Sekúnduvísir-
inn“ setti verð á aðgerðina og
skrifaði það í dagbókina. Og
l<yillllllllllllJIIIIIBllllllllllHH8lllllilllHlllllllllllimilli!lllll..
K\MM [‘-.“/ý
GLEÐILEGRA JÓLA j=j
óska eg ullum mínum viðskiftavinum.
p2 Ásg. G. Gunnlaugsson & Co.
v'-ja SJ?
liiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiniiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiinm
rt
GLEÐILEG JÖL
og farsælt nýár! Þökk fyrir viðskiftin
á líðandi ári.
Sveinn Þorkelsson.
GLEÐILEG JÓL!
Matardeildin, Hafnarstræti.
Matarbúðin, Laugaveg Í2.
Kjötbúðin, Týsgötu í.
8B