Vísir - 04.03.1949, Blaðsíða 9

Föstudaginn 4. marz 1949
V I S IR
9
Komst aldrei
tindir frosí-
itiark.
Á tilraunastöðinni að
Sámsstöðum í Fljótshlíð hef-
ir verið haldin veðurbók
og sanikvæmt henni komst
meðalhiti ársins sem leið í
engum mánuði undir- frost-
mark.
Minnstur hiti var í janúar-
mánuði eða 1,1 stig og þar
næst i desember 1,6 stig,
en mestur var hann í júlí,
11,8 stig. Drkomudagar eru
samtals 223 og lirkomumagn
978,9 nim. Sólardagar eru
156 talsins og 69 daga er
veðurhæðin meiri en 4 vind-
stig. Meðalhiti ársins er 5,3
stig.
Árið áður, 1947, kemst
hitinn tvo mánuði ársips und-
frostmark eða marz með -4-
2,3 stig og febrúar með -e
1,2 stig. Méstur hiti er í júlí
12 stig, en meðalhiti ársins
5,1 stig. Drkomudagar eru
206 og úrkomumagnið 1009,9
mm. Sólardagar eru 170 og
73 daga ársins kemst veður-
Iiæðin yfir 4 vindstig.
Enda þótt úrkomudagarnir
séu fleiri 1948 heldur en
1947 og sólardagarnir færri,
þá kemst forstöðumaður rík-
isins, Klemens Kristjánsson,
að þeirri niðurstöðu, að árið
1947 hafi verið á hópi allra
verstu ára fyrir landbúnað-
inn hér á Suðurlandi, en ár-
ið sem leið aftur á móti eitt
hið bezta síðan 1939.
WINSTDN S. CHURCHILL 11. GREIN.
Idussolini var staðráðinn i að fara
í stríð við BretEand og Frakkland.
fiaiio ítjsti söS* ú /femíifi*
h&tuaiti (>ÍBuutn. sköwntnu
fyrir andhít sitt.
Churchill hafði senl Mussolini skilaboð hinn 16. maí,
þar sem hann beiddist þess, að hann kæmi i veg fyrir
að „blóðélfa rynni milli Brela og ítala“. Mussolini svar-
aði því til, að „stjórnmálastefna ítala í dag og á morgun
yrði, hvað sem fyrir kæmi, ákveðin með hliðsjón af
sáttmála Itala og Þjóðoerja.“ Þá minntist hann á „ánauð-
araðstöðu þá, er ítalir ættu við að búa við sitt eigið
haf.“
Frá þessu augnabliki var okkur algerlega ljóst, að
Mussolini myndi skerast í leikinn á því augnabliki, er
hann teldi heppilcgast. Hann liafði tekið ákvöí’ðun sína,
þegar er sýnt var, að franski herinn inyndi bíða ósigur.
Hinn 13. mai hafði hann tilkynnt Ciano greifa, að hann
mvndi segja Bretum og Frökkum strið á hendur innan
mánaðör. Ilin opinbera ákvörðun lians uin striðsyfiilýs-
ingu hvaða dag, er heppilegur þætti eftir 5. j.úni, liafði ver-
ið tilkynnt ítalska herforíngjaráðinu hinn 29. maí. Sam-
kvsemt heiðni Hitlers var þeim degi frestað til 10. júní.
*
Hinn 26. maí, meðan örlög norðurherjanna voru óráðin
og enginn gat verið viss um neina undankomu, flaug
Itevnaud til Englands til þess að ræða þetta mál við okk-
ur, en það hafði ávall legið okkur þungt á hjarta. Búizt
var við stríðsvfirlýsingu Itala á hverri stundu. Með þvi
vrðu Frakkar að berjast á nýjum vigstöðvum og nýr ó-
vinur myndi hefja hergöngu sina í vori um auðsótta bróð,
úr suðri. Var mögulegt að fá Mussolini til þess að hætta
við þessa fyrirætlun sina? Þetta var spurningin, sem við
okkur blasti. Eg sá enga möguleika til þess og sérhver
íöksemd hins franska forsætisi áðherra sannfærði mig
staðreyndir, lagði Reynaud samt áherzlu á þann mögu-
leika, að Frakkar hættu striðinu. Sjálfur kvaðst hann vilja
berjast áfranr, en vel gæti svo farið, að aðrir tækju við af
sér, er hugsuðu öðruvísi.
Við höfðum þegar hinn 25. mai, að undirlagi fr^nsku
sljórnarinnar, sent sameiginlega beiðni til Roosevelts for-
seta um að skcrast i leikinn. I þeirri orðsendingu veittum
við Roosevelt forseta umboð til Jkíss að hria yfir því, að
við (Bretar og Frakkar) skildum, að Italir ættu landa-
líröfur á hendur okkur við Miðjarðarhaf, aðviðværum þess
albúnir að taka þegar í stað til greina sanngjamar kröfur,
að Italir skvldu hafa fullan aðgang að friðarráðstefnunni
með samsvarandi réttindum og hernaðaraðilamir, og að
við myndum biðja forsetann að sjá svo um, að hvert það
samkomulag, er nú kynni að nást, yrði framkvæmt.
Roosevelt forseti gerði, eins og hann var beðinn um,
en májaleitunum hans var vísað á bug af hinum ítalska
einræðisherra á hinn ruddalegasta hátt. Ilinn franski for-
sætisráðherra kom nú fram með ákveðnari uppástungur.
Augljóst er, að ef þær ættu að milda „þrældómsaðstöðu
ítala við sitt eigið haf,“ hlytu Jjær að hafa áhrif á aðstöðu
Gibraltar og Suez. Frakkar kváðust albúnir að gera svip-
aðar tilslakanir um Tunis.
Bréíaskipti vegna afstöðu Itala.
Við gátum ckki tekið Jressum uppástungum vel. Var
það ekki vegria þess, að það væri rangt að athuga þær eða
hins, að liað væri ekki ómaksins vert að greiða það dýru
verði að halda Italíu utan við styrjöldina á þessuin háska-
tímum. Sjálfum fannst mér, að cins og saldr okkar stæðu,
hefðum við ekkert til þess að bjóða Mussolini, er hann
gæti ekki tekið sjálfur eða látið Ilitler gefa sér, ef við
biðum ósigur. Það er ekki auðvelt að gera samninga, þeg-
ar maður er að gefa upp liftóruna. Ef við tækjuni upp á
þvi að semja við Mussolini mn vinsanxlega milligöngu
hans, hefðum við um leið eyðilagt baráttuþrek okkar og
vilja.
tim aukinn
knllutning
kæiitækja i
Heilbrigðisnefnd Iteykja-
víkur hefir mælzt til þess við
Viðskiptanefnd, að veitt séu
næg gjaldeyris- og innflutn-
ingsleyfi fyrir kælitækjum í
matvöruverzlanir.
Segir svo um Jxelta í fund-
argerð heilbrigðisnefndar:
„Vegna þess, að heilbrigð-
isnefnd berast iðulega beiðn-
ir um löggildingu sölubúða
til þcss að selja í kjöt, fisk og
örinur malvæli, en búðum
þessurn er það eitl ábótavant,
að nauðsynleg kælitæki vant-
ar, en borið við, að þau séu
ófáanleg, ályktar heilbrigðis-
nefnd að vekja athygli við-
skiptanefndar á þessu og
mælast til Jxess, að nægjanleg
leyfi séu veitt til innflutnings
slikra tækja, svo liægt sé að
uppfylla kröfu heilbrigðis-
nefndar. Jafnfrariit velcur
heilbrigðisííefndin athygli
viðskiptanefndar á lxví, að
undanfarið hefir verið slík
vöntun á nauðsynlegunx
hreinlætistækjmn, að til
vandraeða liorfir.
Formanni og borgarlækni
var faLið að ræða Jxessi mál
nánar við viöskiplanefnd.“
enn betur um, að til þess væri engin von. En heimá fyrir
sfóðu á honum öll spjót og fviir ok' ar levli vHdum víð
veita þessum bandamanni okkar alla þá aðstoð, er við
nxættuni, en eina vopna hans, herinn, var að bresta.
Enda þótt ástæðulaust væri að ýkja hinar alvarlegu
FRAMSDGURÆÐA B. □. :
NEFNDAVALDIÐ.
Framh. af 4. síðu.
fyrir þing og stjórn svo að á ókóinnunr árum verði ekki liægt að
segja að bankinn hafi ekki bent á hættuna, ef illa kann að fara.
Eins og eg hefi áður sagt, eru afleiðingar þessarar fjármála-
stefnu meðal annars nefndavalið, höfl og skömmtun, sem fer
sifellt vaxandi og versnandi.
Með þeim stofnunum, er um þessi mál fjalla, Iiefir rikisvaldið
rcynt að Iiafa hemil á afleiðingum dýrtiðarinnar og hinnar opin-
beru fjármálastefnu. En það hefir ekki enn verið reynt að stemma
á að ósi eða að skera á þær rætur sem erfiðleikarnir eru vaxnir
upp úr.
Nefndavaldið.
Nefndavaldið, — fjárhagsráð, viðskiptanefnd og skömmtunar-
skrifstofan — cr nú orðið eitt mesta vald i landinu að tilhlutiui
ríkisstjórnar og Alþingis. Alræðisvald þessara nefnda yfir ölhi
athafnaiifi manna í landinu, verkar stórkostlega lamandi vegna
þunglamalegra vinnubragða og óþolandi skriffinnsku.
Kostnaður við þessaiv stofnanir fer sívaxandi og er hann á
þessu ári áællaður 3.28G þús. kr. En tekjur stofnananna sem
teknar eíu með skatti á innflutning og gjaldeyrissölu má áætla
_á þessuu ári um 4 millj. króna Húsaleiga er áætluð 203 þúsund,
bifreiðakostnaður 68 þús. og aukavinna 155 þús., svo nokkrir liðir
séu nefndir.
Hjá þessum stofnunum vinna nú 94 manns svo scm hér segir:
Fjárhagsráð .................... 21 manns
Verðlagsstjóri og Viðskiptancfnd 47 —
Skömmtunarskrifslofan .......... 26 —
Samtals 94 manns
Það er ekkert smáræðis skrifstofubákn, sem hér hefir verið
sett á stofn á islcnzkan mælikvarða.
Þótt segja megi að nokkur árangur hafi náðst af stárfi fjár-
hagsráðs, til stöðvunuar á fjárfestingurini ,frá Jivi cr mest var,
MeÖi’áðheriai’ mínir voru nxjög staðfastir og ákveðnir.
ITugir okkar allra beindust niiklu fremur að Jxví að varþa
sprengjum á Milano og Torino uni leið og Mussolini lýstí
ytir stvrjöld og sjá, hvernig hann kynrii við Jxað. Revnaud,
senx í hjarta síixu var ekki ósammála okkur, virtist sam-
þá er þess að gæta, að stöðvun á slíku kemur smám saman af
sjáll'u sér, þegar öll gjaldeyriseignin er þrotin og útlán bank-
anna komin langt upp yfir öll skynsamleg takmörk.
En starfsemi fjárhagsráðs og undirdeilda þess, viðskiptanefnd-
ar og skömmtunarskrifstofu, liggur svo þungt á nálega öllunt
atvinnurckstri i landinu, vegna óheppilegra vinnubragða, að til
vandræða horfir.
Vinnubrögð jiessara stofnana cru langt fyrir neðan það sem
gera verður kröfu til, jafnvel i opinberum rekstri. Fjöldi manna
i landinu verður að verja miklum tima frá nytsamlegum störf-
um lil þess að fá afgreiðslu mála sinna i þessum stofnunum.
Reynslan virðist benda til þess að veiting gjaldeyris- og inn-
flutningsleyfa sé ekki framkvæmd eftir neinurn ákveðnum regl-
um starfið því allt í molum. Margir halda þvi fram að þessi
mál hafi aldrei verið í meira ófremdarástandi en nú, siðan gjald-
eyrishöft hófust hér. Þó grípa þessar framkvæmdir inn i svo að
segja allan atvinnurekstrur og menn úr öllum stéttum hvaðanæva
af landinu verða að verja dýrmætum tíma til þess að ná taii af
þessum stofnunum í því skyni að fá einhverja vitneskju um,
hverrar úrlausnar þeir megi vænta fyrir atvinnurekstur sinn.
.Rorgararnir virðast alveg réttlausir gagnvart þessum valda-
mikiu stofnunum og það má teljast sérstök náð ef menn fá svör
við málaleitunum sinum og kvörtunum.
Skömmtunin og skipulagning hennar er orðið flókið skrif-
finnskukerfi, scm liggur þungt á allri dreifingarstarfseminni £
lándinu. Óvinsældir skömmtunarinrtar fara dagvaxandi, meðal
annars vegna þess livérnig lnin er framkvæmd.
Nefndavalið, höftin og skömmtunin liggur eins og mara á öllu
framkvæmdalifi í landinu. Það dregur úr framtaki og fram-
kvæmdarvilja. Það orsakar þverrandi afköst, veldur erfiðleikum
i margskonar rekstri og mikilii truflun i allri starfsemi þjóðfé-
lagsins.
Þótt margt kunni að vera lijá okkur öðruvisi en æskilegt væri,
efast eg um, að nokkuð sé eins aðkallandi og það, að leysa þjóð-
ina undan þeirri haftaskipulagningu, sem hún á nú við að
búa. Þeir erfiðleikar, sem landsmenn hafa nú við að striða á öll-
um sviðum verða ekki leystir nema tekin verði ný stefna i opin-
herum fjárinálum og sú auðle&ð leyst úr læðingi, sem býr i fram-
taki, hyggindum og vinnugleði einstaklinganna, cf þeir a að
fljóta sin.
(Niðurlag á morgun).