Vísir - 04.03.1949, Blaðsíða 6

6
V I S I R
Föstudaginn 4. marz 1949
wxsxxs.
DAGBLAÐ
Ctgefandi: .BLAÐACTGÁFAN VlSIR H/F. -
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Herstcinn Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lansasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Upplýsingar nm Atiantshais-
bandalag.
Miðstjórn danska jafnaðarmannaflokksins hefur sctið á
fundum að undanförnu, og markað stefnu flokksins i
innan og utanríkismálum. Athyghsverðasta samþykkt mið-
stjórnarinnar varðar afstöðu dönsku þjóðarinnar ut a við.
llans Hedtoft forsætisráðherra lýsti henni svo, að Danir
ættu um þrjár leiðir að velja: algjöra eingangrun, varnar-
bandalag við Svía og þátttöku í Atlantshafsbandalagi. Taldi
ráðherrann að hlutleysið veitti þjóðinni ekkert öryggi,
varnarhandalag við Svía væri í reyndinni óframkvæman-
legt og væri því ei;ia athugandi úrlausnin að gerast aðili
að Atlantshafshandalagi.
Aðrir forystumenn flokksins voru á sama máli og for-
sætisráðherrann, þótt þeir gerðu sér fyllilega Ijóst og Iýstu
yfir því, að flokkurinn hefði ekki fjallað um örlagaríkara
mál frá því er mörkuð var afstaða þjóðarinnar er Þjóð-
verjar hernámu landið. Samþykkti fundurinn að umræð-
um loknum, að veita stjórninni og þingl'Iokknum umboð
til að afla upplýsinga um skilyrði fyrir Atlantshafsbanda-
lagi, og verður vafalaust ekki látið staðar numið við sam-
þykktina eina, þótt erlendir sendiherrar vilji láta sig málið
skipta, að því er fregnir herma.
Reynsla Norðmanna og kunnugleiki þcirra af skilyrðum
Atlantshafssáttmálans, bendir eindregið til, að hanil leggi
þjóðunum engar óvenjulegar skyldur á herðar, nema þvi
aðeins að ófriður sé yfirvofandi eða styrjöld hafin. Má
segja að úr því að svo væri komið, myndi hverri þjóð
fyrir beztu, að eiga hróður að baki og hafa sem nánasta
samvinnu við aðrar þjóðir á sama siðgæðis- og menningar-
stigi. Ætti það að reynast hverri þjóð ljúft, en ekki leitt.
L'mræðurnar, sem fram fóru á miðstjórnarfundi danskra
jafnaðarmanna, sanna að algjör meiri hluti danskra stjórn-
málamanna og væntanlega meiri hluti dönsku þjóðal'innar
allrar, lítur á að hlutleýsi sé þjóðinni einkisnýtt og geti
beinlínis stofnað hagsmúnum hennar í voða. Slík hlut-l
leysisafstaða á engan rétt á sér, þegar barist er um fram-l
tíð mannkynsins, frelsi þess, menningu og siðgæði. Dauf-
dumbir og blindir utangáttamenn, sem ekki hafa kynnzt
þróun alþjóðamála, eða gert sér grein fyrir Jjeim lífs-
stefnum, sem uppi eru í heiminum, geta einir staðið utan
við þau átök og verið hlutleysir. Aðrir gera það ekki.
Sannarlega sýnist tími til kominn, að íslenzkir stjórn-
málamenn marki nú afstöðu sína skýrar, en þéir hafa gert
til þessa, og feli ríkisstjórninni að eiga frumkvæði að því,
að kynna sér þau skilyrði, sem sáttmáli Atlantshafsbanda-
lagsins kann að setja varðandi aðild hcnnar og þátttöku í
slíku samstarfi vestrænna þjóða. Þótt Svíar hafi ef til vill
þol til að standa einangraðir, er hitt jafnvíst að við Is-
lendingar getum það ekki. Feli sátlmáli veslrænna þjóða
tngar þær skyldur eða kvaðir í sér, sem geta reynst þjóð-
inni oí'viða, ber okkur að leggja það af mörkum til alþjóða
og eigin öryggis, sem cðlilegt getur talist og sambærilegt
er við skyldur annarra þjóða, miðað við alla aðstöðu.
Fer illa á því að við-dröttumst síðastir um dyr bandalags-
þjóðanna. 1
Alþingi og ríkisstjórn ber skylda til að gcfa þessu máli
fullan gaum og gera þjóðinni grein fyrir afstöðunni allri,
þamiig að hver einstaklingur geti myndað sér rökrétta
skoðun á því, hvort æskilegt sé að íslenzka þjóðin gerist
aðili að handalaginu eða ekki. Fordæmi Norðmanna og
Dana sýnist frekar hvetja en letja lil aðildar. Vel kann
að vera rétt að rasa í engu um ráð fram, en hitt er víst að
aðstaða þjóðarinnar hefði verið öll önuur og lakari, ef
Norðmenn og Danir hefðu skorlst úr leik. Verður landið
úr því í aúnari varnarlinu, en ekki í þeirri fyrstu, en
öryggi þjóðarinnar treystist að sama skapi.
H.K.L. og M.K.
spurðiríeinieldni
Sumir virðast lialda, að
hvað eina, sem þeir segi, sé
, talið einhver visdómsins orð.
Einn þeirra er Halldór
Kiljan Laxness og birtir
Þjóðviljinn í gær síðasta
fóstur hans af þessu tagi.
Nýtur hann þar samvinnu
Magnúsar Kjartanssonar rit-
stjóra og tekst þeim í sam-
einingu að búa til rnikla
langlokú, fulla af erlendum
orðum, sem Þjóðviljinn hef-
ir einkarétt á að beita til
forheimskunar lcsendum sín-
um. Stafa þessar orðaslettur
ef til vill af því, að ritstjór-
inn, sem færir speki Kiljans
í letur, týndi niður íslenzku-
kunnáttu sinni, þegar hann
átti að semja íslenzka orða-
bók, sem frægt er orðið.
En mig langar nú — fá-
fróðan Reykviking - til að
spyrja þessa andans kemp-
ur, hvorl eg skilji sumar
rétí.
eg það rétt, að höfund-
setmngar gremarmnar
Skil
arinr eigi við, að kommún-
istar ætli að stofna til
bræðravíga í Noregi, er þeir
festa á pappírinn: „Það er
liægt að gera Noreg að öðru
Grikklandi“? Eru þeir að
koma upp um leyndar ósk-
ir sínar um, að þær hörmung-
ar skelli yfir Noreg, sem trú-
bræður þeirra hafa leitfe- yfir
bina ógæfusömu grísku
þjóð?
Og er það nokkur sönnun
fyrir ágæti sósíalismans, þótt
kommúnistar liafi unnið á í
Asíu? Hitler vann líka mik-
ið á og lengi — en sigurinn
stóð í honiun að lokum og
kæfði hann. Skyldi ckki eins
fara fyrir þeim, sem nú
kippa i þræði sprellikarlanna
víða um heim og halda það
sama og Hitler — að þeir
hljóti að sigra?
Það væri gaman að fá
svör við þessu.
Nágxanni Þjóðviljans
við Skólavöi-ðustíg.
Iðrun oí/
meðferð dýra
Vér merinirnir iðrumst
margs, en vor iðrun kernur
jafnaðarlega of seint fyrir
þann aðilann, sem líður. Oss
cr kennt, að iðrun veiti oss
fyrirgefningu og kann það
að vera rétt. En er með iðrun
þeirri og fyrirgfcfnu sorg
og þjáning marins eða mál-
leysingja þurkuð burtu?
Vér spyrjum til þess að
hinir lærðu svari oss?
Vér spyrjuin: Er það
mannúð að láta hesta ganga
iiti eins og dæmi em um hér
í Reykjavik og á öllu land-
inu? Er það mannúð, að láta
ketli kala og hláfdeyja úti i
vetrarhörkunni af matar-1
skorti og umlúrðuleysi?
Vér spyrjum: Getur iðrun
eða iðranir nokkurs rnanns
eða manna afmáð kalsár og
luingurþjáningar þessara
dýra og hver vill afsanna
það, að liinar köldu og myrku
nætur sldlji ekki eftir óaf-
máanlegar minningar i liug-
arlífi þeirra, sem þjást?
I mörgu er oss ábótavant,
en þá mannúðarstefnu verð-
um vér að framkvæma, að
málleysingjarnir líði ekki
hungur og kulda meðal vor.
Ennfremur verðum vér að
hjálpa þeim mannverum,
sem eru sjúkar og kunna
ekki að stjórna sér og líða
fyrir það Iiungur og kulda og
ólýsanlegar þjáningar bæði á
sál og likama.
„fSjálfsköpuð þján bæði
þjóðar og manns
skal þurkast úr lífsins
bókum.“
1. marz 1919.
Lárus Salómons:
Til athugunar.
Nýlega var þess getið í
blöðunum hér, að brúttótekj-
ur landlxúnaðarins árið 1916
hafi verið 270 millj.
Það væri mjög æskilegt, ef
viðkomandi aðilar vildu
upplýsa, hvort hér er
átt við verð til framleiðenda
eða söluverð til neytenda.
Það er ísk\rggilega mikill
milliliðakostnaður á þessari
innanlandsverzlun þrátt fyrir
jiað, þótt nú séu greiddar um
lugir millj. af almannafé til
uppbótar.
Bóndi skýrði mér frá, á
siðasta hausti, að dilkajöt
þeirra væri flokkað í 1 fl. og
greitt kr. 5.50 fyrir kg. í 1. fl.
og svo kannske einhver upp-
bót síðar fyrir þann fl. En
við kaupendur hér verðum
að greiða fyrír dilkakjöt kr.
10.50 og kr. 11.50. Ástæða
væri til að víkja að fleiru, t.
d. mjólkurmálum okkar,
þótt ekki væri nema um
verðuppbót framleiðenda og
söluverð til neytenda, og upp-
bót af almannafé.
Það eru fleiri milliliðir
þurftafrekir en verzlunin.
Það er vísitala landbúnaðar-
ins sem fer verst með aðal-
vísitöluna. Vísitala landbún-
aðaríns var>1916 118 stig og
mun hún liafa hækkað all-
mikið siðan.
Af sihækkandi verði ó land-
búnaðai’f ramleiðslu leiðir
vei-ðhrun krónunnar og aft-
urfor eða hrun aðalundir-
stöðu þjóðarbúsins, sjávar-
útvegsins.
Ó. J.
Annan stýrimann vantar
á gufuskipið
ÓFEIG V.E. 30
sexn fer í fiskflutninga til Englands.
Uppl. um boi'ð í bátnum.
❖
SR6MAL
„G.“ hefir skrifað mér um
erfiðlcika, sem hann hefir átt
í að iiá sér í bíl á morgnana.
Iíveðst hann jafnan þurfa að
fara með sjúkling til læknis
. um klukkan tíu á hverjum
morgni, en þá sé nær undan-
tekningarlaust ómÖRulegt að
fá bifreið leigða nema eftir
talsverða bið.
*
„G.“ segir ennfremur: „Fyrír
nokkuruni áriun var því haldið
frani, er bílstjórár gcngu í félag
tii þess að stofua sína eigin bif-
reiðastöð, að með þvi móti mundi
betra skipulag komast á leigu-
bifreiðaakstur í bænum. Um það
mundi verða scð, að nægjanlegur
bifreiðar mundu vera til á hverj-
um tima dags og ekki færri þégar
mest væri að gera en þegar
minnst væri. Mér finnst það
dæmi, sem eg befi getið hér að
framan, vera sönnun þcss, að ekki
liafi tekizt að koma á þcssu lof-
aða skipulagi og er það vitanlega
fyrir neðan allar hellur, að ekki
skuli vera hægt að fá bifreiðir
á þeini tíma, Jiegar umferð er
tiltölulega lítil. Hitt er skiljan-
legra, að erfiðara er að fá þær,
þegar allt er „vitlaust“.
*
En eg hefi líka frétt, að
menn „eigi stöðvarpláss", án
þess að nota það og haldi því
að nafninu til, til þess að
halda í stærri benzínskammt,
sem fæst á leigubíla cn ckki
einkavagna. Virðist ærin á-
stæða til að yfirvöl'din atbugi.
iihvort einhver brögð eru að
þessu og ekk.i ættu þeiif|Í(BÍgu-
bílstjórar, sem gtaffið stunda
að vera því andvígir.“
★
Öðru atriði cr nauðsynlegt að
Iireyfa í sambandi við leigubíla-
aksturinn í bænum, en á það var
niinnzt í einu blaðanna um dag-
inn. Það er sú venja, sem alltíð
virðist hjá bílstöðvunum — nefni-
lega að svara ekki i sima, þegáv
lítið er um bila. Virðist útlátalit-
ið fyrir stöðvarntennina að svara,
jafnvel þótt þeir Iiafi ekki bil við
hendina. Það lieyrir tindir al-
menna kurteisi. Og sumir mættu
ve'ra öllu kurtcisari, þegar þeir
skýra mönnum frá þeim illu tíð-
indum, að bíl sé ekki að fá. Kurt-
eisi kostar cnga peninga, segir
danskurinn og er liann okkiu*
fremri á þessu sviði.
Sí
En það er líka rétt, að sum-
ir starfsmenn stöðvanna svara
ævinlega, hvernig sem ástatt
er. Þeir segja þá sem er —
„því miður enginn bíll og gct-
ur orðið talsverð bið.“ Slíka
háttvísi kunna viðskiptamenn
að meta og hún getur laðað
viðskiptamenn að stöðinni.
Það ættu hinir, sem óþjálli
‘ eru, að hafa hugfast.