Vísir - 06.06.1955, Blaðsíða 3

Mánudaginn-6. júní 1955
vtsra
Erfið ferdalög.
Þegar útlendinguin er boðið
að ferðast um Sovétríkin.
Höfundurinn, Lucjan Blit, er mikla Rússland, en ekkert hefir
kunnur pólskur jafnaðarmaður,
en hefir verið í fangelsi í Rúss-
landi og hefir mikla þekkingu
á stjórnmálavandanum í Aust-
lir-Evrópu. Hann hefir ritað
mikið í stórblaðið Manchester
Guardian. Grein þessi er
fróðleg ineð tilliti til þess, að
nýlega er hópur íslendinga
kominn úr Rúslandsför.
•
Hinir nýju ráðamenn í Rúss-
landi hafa undanfarið verið
mun gestrisnari við þá, sem
heimsækja þá frá löndum utan
kommúnistaríkjanna, en tíðk-
aðist á dögum Stalíns. Allt árið
1952, þegar Stalin var enn á
lífi, var aðeins átta brezkum
sendimönnum boðið til Moskva
eða leyft að koma þangað. Árið
gerzt hingað til.
Erlendir fréttamenn þurfa
venjulega að bíða árlangt eða
lengur eftir vegabréfsáritun, en
dregið hefir úr örðuleikum
þeirra, síðan Stalin dó. Hópur
brezkra fréttamanna fylgdi
sendinefndum verkamanna-
flokksins og þingsins til
Rússlands síðara misserið 1954.
En þótt brezkir fréttamenn
geti e. t. v. fengið vegabréfs-
áritanir, er vafastmt hvort þeir
geti notfært sér þær. Ritskoð-
unin bakar blaðamönnunum
mesta örðugleika í Rússlandi.
Sýnd er vinsemd ef senda á
grein, sem tekin er upp úr
rússneskum blöðum, en reyni
erlendur blaðamaður að túlka
stefnu sovétstjórnarinnar með
1954 fóru alls 22 sendinefndir! Þeirri nákvæmni, sem reynslan
til Moskvu og annara rúss-
neskra borga. í þeim voru 225
menn og konur. Er þetta ekki
mikill fjöldi samanborið við
það að lVi millj. Bretar heim-
sóttu önnur lönd á sl. ári. Þessir
býður honum, er honum venju-
lega tilkynnt, að grein hans fá-
ist ekki símsend. Þótt ekki sé
um annað að ræða en endurrit-
un leiðara úr Isvestia tekur það
ritskoðunina 5 klukkustundir
225 ferðalangar mega teljastj3® afgreiða málið, en á þeim
heppnir, því til Júgóslavíu fima er lokið við að dreifa fregn
komust jafnvel 30 þúsundir. En
þess vegna er þess jafnan getið
í fréttablöðum og jafnvel rætt
um það í ritstjórnargreinum
er þeir koma heim.
Beðið um
áritun.
inni í London.
Kostnaður
mikill.
Önnur ástæða fyrir því, að
brezk blöð hafa ekki fréttarit-
ara í Moskva er sú, að kostnað-
ur við útgerð þeirra er ævin-
Ekki skortir brezka ferðlanga týralegur. Vegna gervigengis
ævintýraþrá, en rússnesk yfir- rúblunnar er ársleiga á fjögurra
völd veita ekki vegabréfaárit- herbergja íbúð fyrir útlendinga
anir nema þeim, sem boðnir eru um £2.500 (ísl. kr. 120 þús.).
til landsins og af sovétstofnun- Jafnvel Beaverbrook blöðin
um. Áður en knattspyruflokkar geta ekki veitt sér þann munað,
Arsenal og Dynamo léku sam- að eyða sjö til tíu þúsund sterl-
ar, hve lengi nefndirnar dvelja
í Rússlandi og hversu mikið
menn sjá og geta sagt réttilega
frá af því, sem ekki er áður
vitað.
Ekki kommún-
istar einir.
Fjórtán af þeim 22 sendi-
nefndum, sem heimsóttu Rúss-
land sl. ár voru skipaðar- mönn-
um undir kommúnistiskum
áhrifum (úr brezk-rússneska
vinafélaginu, þjóðfylkingu
kvenna, sambandi slökkviliða
o. s. frv), en merkastar hinna
átta voru þingmannanefndin,
skipuð 16 manns, og 20 fulltrú- j
ar stúdentasambandsins, sem
fóru utan í apríl. Enginn með-
limanna var eystra lengur en
3 vikur.
Rangt væri að ætla, að fyrr-
greindar 14 sendinefndir hafi
allar verið skipaðar kommún-
istum eða samfei'ðamönnum
þeirra, því oft er góðum alþýðu-
sambandsmönnum, samvinnu-
mönnum og verkamannaflokks-
meðlimum boðin þátttaka í
ferðum þessum. Er þá ekki ætl-
að, að þeir séu mjög andkomm-
únistiskir eða að þeir þekki
mikið til Rússlands. Útgjöld
þeirra greiða sumpart brezk
félagasamtök, sem að ferðunum
standa, eða VOKS, miðstöð
menningarsambands Sovétríkj-
anna við önnur lönd. Kommún-
istarnir tilnefna venjulega far-
arstjórann, sem hefir mikil
gesti og hátt setta stjórnarfull- ingum á þessu einkennilega
trúa. Einstakir meðlimir senc'i- landi. Auðvitað má gera fyrir-
nefnda komast aldrei til ann-' spurnir, en sendinefndarmenn
ara borga án opinbers leiðsögu- kunna að verða fyrir vonbrig'ð-
manns. Engum útlendingum,1 um ef þeir óska eftir upplýsing-
hvort heldur um er að ræða er- um, sem byggjast á staðreynd-
lenda sendimenn, viðurkennda
blaðamenn eða aðra, heimilast
að fara meira en 25 mílur frá
Moskvu án sérstaks leyfis.
Jafnvel í Moskva og Lenin- (
grad erfitt að ganga um fyrir
ókunnuga, því í Rússlandi eru
ekki prentuð kort yfir götur og
er það væntanlega til að rugla
njósnara. Sama gildir um síma-
skrár og loks er erfitt að fá
rússneska peninga. Gengið er
svo óhagstætt, að Breti í
um. Hinn 8. júní 1947 sam-
þykkti Sovétstjórnin bann við
birtingu leyndarmála ríkisins
og samkv. lögum þessum eru
viðurlög 8—1$ ára fengelsisvist
ef gefnar eru upplýsingar í
sambandi við „iðnaðinn al-
mennt og einstaka þætti hans“
og „landbúnað, viðskipti og
samgöngumál“. Caircross
prófessor sagði í grein í okt.
1952, eftir að hann hafði reynt
að afla upplýsinga frá rúss-
Moskva yrði fljótlega gjald- \ neskum starfsbræðrum. „Eg
þrota og reyndi því að komast komst að þeirri niðurstöðu, að
hjá að skipta pundum fyrir' gagnslaust væri að leita til hag-
rússneska peninga (rjómaís í fræðinga eftir frásögnum af
Moskva kostar 3/6 eða um 3 því, sem væri raunverulega að
kr.). Einstöku sendinefndar - ,gerast. Starf þeirra var að pré-
menn, sem mikið er lagt upp úv. j dika kenningar Stalins og segja
fá peningagjöf frá Sovétstjórn- frá því, sem ætti að gerast, en
inni, og þannig fengu t, d. full- j ekki því, sem gerðist.“
trúar á hagfræðiráðstefnunni
590 rúblur hver auk greiðslu
kostnaðar. Öðrum hefir verið
boðið að útvarpa á ensku frá
Moskvu, en að sjálfsögðu vilja
ekki allir vinna sér inn rúblur
á þann hátt.
Eklci nefnt
á nafn.
Ferðaáætlun flestra gestanna
er eins. Er þeim sýnd neðan-
jarðarjárnbrautin, Leninbóka-
Vilja ekki
Hinn 28. ágúst 1954 skýrði
William Forrest, sem verið
hafði gestur í Moskva frá því,
að hann hafi átt tal við forstjóra
Moskva-bifrei liverksm<5'junn-
ar og bætti við: „Þegar eg
spurði félaga Strokin fram-
kvæmdastjóra í Zun urn stærð
byggingarinnar sotti hann
Ijljóðan við og tók síðan að ræða
an 5. okt. 1954 reyndi brezk-
ur knattspyrnuunnandi að fá
vegabréfsáritun til Moskva, en
skv. Manchester Guardian n'eit-
aði embættismaður rússnesku
ræðismannsskrifstofunnar í
London honum um áritunina
með ummælunum: „Við veitum
engar vegabréfaáritanir vegna
íþrótta.“ í ár hefir kvisazt, að
sovétstjórnin kynni að breyta
um stefnu og heimila venjulegu
fólki að heimsækja hið viðáttu-
ingspundum á ári í fréttaritara,
sem sent gætu tilvitnanir í
Pravda og Isvestia. Eins og er
hefir Reuter-fréttastofan ein
tvo fulltrúa í Moskva (frétta-
ritari kommúnistablaðsins Daily
Warker í London er að sjálf-
sögðu í sérstakri aðstöðu).
Þannig hljóta meðlimir
sendinefnda til Rússlands að
verða efnilegir til frásagna og
er því gaman að athuga hvern-
ig ferðir þeirra eru skipulagð-
um sjúkrahús og dómhús þar
sem smáglæpir eru dæmdir og
áhrif á dagskrána og er honum. ta.la.ð milli hjóna. Umfangsmik-
il pólitísk réttarhöld, fangabúð-
ir og betrunarhús eru ekki einu
sinni nefnd á nafn.Auk Moskvu
eru sýndir tveir eða þrír
skemmtilegir staðir í Ukrainu
og á Krím. Er farið með gestina
eins og konunglegt fólk á Bret-
landi. Umferð er stövuð meðan
bifreiðar þeirra renna frá flug-
stöðinni. Herberg'i og matur
gesta eru hreinn lúxug og allir
eru mjög þægilegir eins og
safnið, Stalín-bílaverksmiðj-
urnar og nýja háskólabygging- annað málefni. Um verkamanna
in, en læknum og lögfræðing- I fjöldann sagði hann að erfitt
ætlað að leiðrétta slæm áhrif,
sem sendinefndarmenn kunna
að verða fyrir vegna stjórn-
málalegs vanþroska.
í sérstökum
gistihúsuni.
Vegna þess hve Rússland er
víðáttumikið er mun þægileg'ra
að ferðast loftleiðis en á nokk-
urn annan hátt. Þannig er einn-
ig hægt að halda sendinefndar-
mönum frá því að komast í
samband við rússneskan al-
væri að segja og afköstin væru
breytileg'.“
Lögin um ríkisleyndarmál
voru gefin út á ný 29. maí 1954,
líklega til að minna á, að andlát
Stalins hafi ekki breytt ástand-
inu í Rússlandi.
Auðvitað sjá fullgreindir
menn ýmislegt, sem ekki er
ætlast til að komi fram á skipu-
lögðu ferðalagi og ber skýrsla
einnar sendinefndarinnar það
með sér. En jafnvel sá gætnasti
maður, sem ferðast um sléttur
Rúslands, fær ekki litið sólina
Rússum er títt. Túlkarnir eru skuggamegin á tunglinu.
að sjálfsögðu embættismenn og
menning. Öllum vestrænum | er öllum, sem þeir snúa sér til
sendinefndarmönnum er komið á götu eða í verksmiðjum,
fyrir í einhverju 6 gístihúsa, kunnugt úm það, en með því
Moskva eða í sérstökum gisti- sendinefndarmenn kunna yfir-
húsum í Leningrad og Kæv,|leitt ekki orð í rússnesku geta
sem tekin eru frá fyrir tigna túlkarnir stjórnað öllum skýr-
Kœ*t«r mXttribgvn&ilhtr
<fcnisw>rutínu ift -l* og i—•
IH* OB
Sigurður HlagnússGn:
#ðIaissl4»éasS4©li
Frarnh.
annað höfuðfat en stúdents-
húfu.
Skipulagsbundin - ferðalög
, eru gildur og skemmtilegur
þáttur í uppeldisstarfi þessa
skóla. Til þess er ætlast að sá,
sem útskrifast héðan, eftir
hokkurra ára dvöl, þekki af
éigin reynd næsta nágrenni,
kunni að búa sig að heiman,
geti komizt leiðar sinnar hjálp-
arlaust og hafi lært að leita
þess, sem einkum má vera til
fróðleiks og unaðar á framandi
slóðum.
■ I-Iér fara kennarar jafnan í
gönguferðir með nemendum sín-
tnn um nágrennið, því að sá
þykir leita langt yfir skammt,
sem ekki lcann nokkur skil
sinna heimahaga, áður en hann
tekur að kanna þær sveitir, scm
fjair liggja. Einu sinni á ári
fer lívei' bekkur í langferð
mikla. 1 tíu daga — oftast um
hvítasunnuleytið — er allur
skólinn á flakki. Löngu áður
hefur ferðalagið vei’ið undirhú-
ið, áætlanir gei'ðar, upplýsinga
aflað um það, scm einkuni þarf
að skoða, skildingar í handr-
aða. Allir axla sinn mal, einnig
yngstu börnin, en þeim er feng-
inn einhvcr dvalarstaður úti í
sveit. þaðan fara þau í göngu-
ferðii', kanna hinar ókunnu
slóðir, cftir því sem hin talc-
markaða geta þeirra leyfir, en
strax og hörnin eru oi'ðin nógu
stór til þess að hjarga sér ör-
ugglega á reiðhjólum, fá þau
að fara í fyrsta ciginlcga ferða-
iagið, og ei' þ«it\ mikill viöbui'ð-
Ul'.
Skólast jórinn var áðan að
segja mér frá su.uuirfer.ð sinnj í
fyrra. Hann fór, ásamt einni
kenuslukonu og aðs'.oðarstúlku
úr eldhúsi, í fej-ðalag með 2(i
börn úr níunda bekk. Fyrst vái'
okið með járnbrautai'lest til
Stuttgart, en þar vai' sfigið ii
reiöhjólin. Oft var dagiciðin
(50—70 km. Hópurinn komst alla
leið til Svisslands og skoðaði
sig þar um í nokkra daga. Gist
var í biekistöðvum farfugla-
hreyfingarinnur, stundum bjárg'-
ast meö ski'iuukbst, ön oftíist
borðáð í ódýrum matsöluhúsum.
Heim var svo komið <iö 10 dög-
um liðnuni.

Flakka í Frakklandi.
Vitanlega er hópunum dreift,
svo iið allir hafi ekki sömú sögu
að segja, cftir «vð aftur cr komið
hcim, on þá er tekið til viö að
skrá og spjájja um það, seiit
fyrir hefur borið. F.ftir nokkra:
daga. er ldegið að smávægilegtmf
öhöpþínn, sem e. t. v. liiifii orð-
ið, harðspeiTurnai' hvcrfa, og eit-
ir verður endurminningin um
það eitt, scm gott og gaman er
iið nvega mvma, og þegar niaðvir
or orðinn gamall verður ind;elt
aö finna bók frá Oðinsskóga-
skóla með landabréfi, teikninjg-
um og minnisatriðvim fiá un-
aðslegii liópjerð, sem farin var
ondvir fyrir löngú með gamla
kennaranum og þekkjursystlvip-
unviuu
Svo eru það Fi,al\’ia ndsferð-
irnai' iians Jojiliys. Ilann er
Franzmaöurinn í köhnarahópn-
um, ög það var hann, sem t.ólc
upp á þvi fyrir nokkrum áruni
að flakka til Frakklands með þá
12—14 nemendur efstu 'bekki-
iiuna sem hafa frönskti að aðal-
groin, en þar licíur hópurina
verið í mánaðartíma síðasta
hálfa mánuð sumarleyfisins,
fyrstvi tvtei' vikurnar af skóla-
dögunum i se.ptemhermánviði.
í fyrra vai' hann með krakkana
niðri í Rhonedal. þar hefur fé-
iágsskapvir nokkvir, sem ein-
kennir sig með stöfunum'F. I. C.
E., bækistöðvíir, en .Touhy- er
einn «if forystumönnvim lians.
Markmið þessa félags er jn. a.
það að greiða fyrir gagnkvami-
vun kynnvun æskkufólks frá.
ýmsunf löndum. Franv tii há-
degis hélt Jouhy uppi kcnnslu,
aðaHega í frönsku og sögu, eiv
.íftir háiii'glð drelföi hann nem-
öndunvim, Ejnn fékk að vinna í