Vísir - 31.10.1956, Blaðsíða 11

Miðvikiidaginn 31. október 1956.
VÍSIR
11
Mjslkursamsahn og míiljóntrnar.
Nokkur orð í tileíni bréfs frá borgarlækm
til bæjarráðs Reykjavíkur.
Skýrt er frá bví í blöðum, að
nýlega bafi legið fyrir fundi
bæjarráðs bráf frá borgarlækni
um möguleika á bví, að neyzlu-
mjólk bæjarbúa yrði fjörefna-
bætt. Er svo að skilja að slík
uppástunga hafi komið fram í
bæjarráði á sínum tíma, því hér
er talað um svar borgarlæknis.
Sagt er að borgarlæknir skír-
skoti í bréfi sínu til álitsgerðar
manneldisráðs, en ráð þetta
telji ekki „brýna nauðsyn“
bera til að bæta mjólkina A
og D-fjörvi. Ráðið telur aftur
á móti ,,athugandi“ að blanda
C-fjörvi í mjólkina, síðari
hluta vetrar og fram á vor.
Þá hefur forstjóri Mjólkur-
samsölunnar upplýst borgar-
lækni jm kostnaðinn við að
blanda C-fjörvi í mjólkina,
telur hann muni verða 13—18
þús. krónur á dag' eða 22—30
aura á hvern lítra. Heildar-
kostnaður fj^rstu 5 mánuði árs-
ins 2—2,7 milljónir.
Niðurstöður borgarlæknis eru
þær, að hann telur ekki nauð-
synlegt en þó æskilegt að fjör-
efnabæta mjólkina, en vegna
íslendingar eru með afbrigð-
um drykkfelld þjóð, þegar um
mjólk er að ræða og af sumum
taldir vera drykkfelldasta þjóð
heimsins í þeim efnum. Þó er
það staðreynd að íslenzka
mjólkin er sú lang lélegasta
vara, a. m. k. á Norðurlöndum,
sem nefnd er því nafni. Og það
mætti kannske skjóta því hér
irin í að mjólkin er einmitt sú
af framieiðsluvörum ísl. bænda,
sem þeir fá minnst fyrir en
neytendur (og ríkið) verða að
greiða mest fyrir, þ.e.a.s. er
dýrust í útsölu. Þó sér Mann-
eldisráð, börgarlæknir höfuð-
staðarins, forstjóri Mjólkur-
samsölunnar og Þórhallur Hall-
dórsson, mjólkurfræðingur, frá
Hvanneyri, litla ástæðu og alls
engin ráð til að bæta mjólkina.
Þetta greinarkorn er ekki
skrifað í þeim tilgangi að ó-
frægjá. mæta menn og merkar
stofnanir. Fyrst og fremst er
það ritað til að skýra venju-
legum blaðalesara frá því í
fréttaskyni að í einu af ná-
ura, þegar miðað er við hvern
dag og hverja mjólkurkú. Ilér
á landi mundi kostnaðuririn
verða um það bil 7 krónur á
hvern mjólkurgrip á ári og
getxir svo hver og einn reiknað
út kostnaðinn þegar meðalkýr-
in mjólkar 300 lítra á ári.
Það er svo ekki vert að fara
nánar inn á hina fræðilegu hiið
þessa máls, þótt hér komi ýms
atriði til greina, sem máli
skiptir, það mundi þreyta les-
endann, en rétt er að undir-
strika það, sem er mergurinn
málsins að í Noregi er ekki ein-
ungis talið æskileg't að bæta
mjólkina á þennan hátt, heldur
óforsvaranlegt að láta það ó-
gert.
Og enn færri gera sér grein
fyrir því hvar orsakanna sé að
leitai
Um þetta ber jafnvel bréf
borgarlæknis vitni, að nokkru,
skv. blaðafregnum.
Stóra-Fljóti, 29. okt. 1956.
Stefán Þorsteinsson.
Manneldisráð teiur ekki
nauðsynlegt að ,,blanda“ A- og
D-fjörvi í mjólkina. Á E-
fjörvi minnist ráðið ekki og
má vel vera að til þess liggji
eðlilegar orsakir. Aftur á móti, uppreistina gegn
vekur ráðið athygli á því, að , Þfessir menn höfðu
grannalöndum vorum, eru ein- Jhverjir skipa ráðið), er ráðið
mitt þessi sömu mál á dagskrá | með réttu ráði? Það má raunar
hins gífurlega kostnaðar, sem j og þar er tekið allt öðrum tök- segja að svar Stefáns Björns-
athugandi væri að ,,blanda“
C-fjörvi í mjólkina. — Nú
hefði einn fávís sveitamaður
haft gamann af því að vita
hvaða heiðursfólk skipuðu hið
háa Manneldisráð og (að vísu
sagt með nokkrum fyrirvara,
a. m. k. meðan ekki er vitað
ískyggiSegar horfur í
N.-Afríku.
Franska stjórnin kom saman
á skyndifund árdegis, til þess
að ræða horfurnar í N.-Afríku.
Ákvörðunin var tekin að
loknum viðræðum milli Coty
forseta og helztu ráðherra
laust eftir miðnætti s.l., en
skömmu áður hafði sendiherra
Tunis í París verið kvaddur
heim, eftir að fimm leiðtogar
uppreistarmanna höfðu verið
handteknir, þeirra meðal sá,
sem talirin er hafa skipulagtj
Frökkum.
flogið til
því fylgi óhjákvæmilega, seg'-
ist borgarlæknir ekki geta mælt
:með því að óbreyttum aðstæð-
-um, að svo verði gert.
Sá sem þetta ritar hefur ekki
átt þess kost að sjá bréf borg-
arlæknis né „álitsgerð mann-
eldisráðs", aðeins lesið fréttina
í blöðum. Þó get ég ekki að því
gert, að mér finnst málsmeð-
ferð þessa merkilega mjólkur-
máls hafa á sér öll einkenni
um á þeim enda niðurstöðursonar, forstjóra Mjólkursam-
jsölunar sé „svar paa tiltale“,
allmjög á annan veg.
Fyrir rúml. hálfri öld síðan ' þegar hann gefur í skyn að það
framleiddu Norðmenn mjólk ájmuni kosta sig 13—18 þús.
svipaðann hátt og Eskimóar ■ krónur á dag að hella svo og
mundu gera og við gerum að svo mörgum tunnusekkjum af
og miklu leyti enn í dag. Síðan 1 C-vítamíni út í 60 þús. lítra af
mjólk. Því leggur ekki ráðið til
hafa orðið geysilegar framfarir
í þessum efnum þar í landi, en
þeir byrjuðu á byrjuninni og
þar hefur átt sér stað eðlileg
þróun, sem leitt hefur til far-
sældar. Þar í landi hefði t. d.
ekki sá verknaður verið fram-
inn óátalið að bi-jóta niður (í
til
þess, sem á erlendu máli nefn-^ bókstaflegri merkingu)
ist Bureaukrati, og sumir þýða grunna stærsta mjólkurbú
skrifstofumennska, sem er lé-. ]ancjsins til að byggja það upp
leg þýðing. Eitthvað ,,ljóst ■ afiur 4 sama stað. Svo minnst
höfuð“ í bæjarstjórn eða bæjar-, s£ gkkf a ag s]íjc vinnubrögð
ráði fær þá ágætu hugdettu að
blanda beri mjólkina bætiefn-
um. Heródesi er skrifað og
hann skrifar Pílatusi, Stefán
Björnsson, forstjóri Mjólkur-
samsölunar, kveður upp úr-
skurð og að lokum bréf borg-
arlæknis, sem „telur ekki
nauðsynlegt" (skv. blaðafregn-
um) en „þó mjög æskilegt“ að
fjörefnabæta mjólkina, en get-
ur þó „ekki mælt með því að
óbreyttum aðstæðum.“
Þrátt fyrir gífurlega vinnu,
fundarhöld, viðræður, bréfa-
skriftir, skýrslugerðir, álits-
gerðir, véiritun og umhyggju
-fyrir velferð almennings, al-
þjóðarheill eða hvað það nú
kann að heita á skýrslumáli,
þrátt fýrir allt þetta brambolt,
þá er árangUrinn algjörlega
neikvæður. Borgarbúar, ungir
og gafnlir verða að gjöra sér
að góðu að drekka mjólkina
eftir sern áður ,eins og hún
kemur fyrir úr beljunum á
hverjum tíma.
Þetta eru sorglega negátivav
niðurstöður og ekki sízt fyrir
þá sök. að í þjónustu borgar-
læknis,1 fulltrúi hans og nán-
asti samstarfsmaður er tví-
mælalaust einn allra færasti
mjólkurfræðingur landsins,
einkum í öllu því sem lýtur áð
hollustuháttum mjólkurinnar.
eru viðhöfð í náfni bændasam-
takanna í landinu.
Norðmenn hafa komist að
þeirri niðurstöðu í sambandi
við mjólkurframleiðslu, að
vegna síaukinnar og stórauk-
innar votheys-* og fóðurbætis-
gjafar, en minkandi kúafóðurs
í „náttúrlegu ástandi“, orsak-
ast fjörefnavöntun hjá kúnum.
Einkum er hér um að ræða
skort á D- og E-fjörvi en undir
vissum kringumstæðum einnig
á A-fjörvi. Til þess að slík
vöntu.n komi ekki niður á
mjólklnni, telja þeir nauðsyn-
l'egt að hlandað sé í fóðrið þess-
um bætiefnum. í samrærai við
þessar niðurstöður sérfræðinga
þar í landi, er hafist handa og
framleiðsla hafin á einskonar
bætiefnadufti, sem inniheldur
fjÖrvi, ,sern. hér ségir:-
1000 alþjóðlegar einingar af
D-fjörvi=l gramm.
500 alþjóðlegar einingar af
A-fjörvi=l gramm.
500 alþjóðlegar einingar af
E-fjörvi=l kíló.
Viðv. kostnaðinum er það að
segja að hann er ekki mældur
í milljónum í Noregi, því liann
er svo lítili að það er ekki einu
sinni hægt að telja hann í aur-
að blandað sé Asperínskömmt-
um út í mjólk fyrir höfuðveikt
fólk, Cascarín-töflum út í
mjólk handa fólki, sem þjáist af
harðlífi, svefntöflur fyrir þá
sem eiga örðugt með að sofna
á kvöldin o. s. frv.? Þetta eru
meðöl, en C-vítamínstöflurnar
eru líka meðöl.
Mér vitanlega eru ekki uppi
um það raddir í Noregi að
blanda C-fjörvi í neyzlumjólk
fyrir almenning. (Eiga þeir
kannske ekkert Manneldisráð?)
Ólíklegt verður að telja að þetta
stafi af fáfræði Norðmanna í
þessum efnum, því það vill nú
svo til að það var einmitt norski
læknirinn Axel Hólst, sem
fyrstur manna gerði sér Ijósa
grein fyrir C-fjörvinu í sam-
bandi við skyrbjúgin. Skýr-
ingin er ofur einföld: Þar í
landi líta menn svo á að nátt-
úran hafi ekki ætlað mjólkinni
að vera 'neinn sérstakur C-
vítamín-gjafi fyrir ungviðið,
eða fyrir oss mannfólkið, ung-
viðið eigi tiltölulegá fljótt að
„komast á gras“, mannskepnan
eigi að afla sér C-fjörvis í
kartöflum, grænmeti og' ávöxt-
um. Muni hún ;þá dafna vel og
veiða langlí.f í landinu.
Marokko og rætt við soldáninn
og voru á heimleið, en franskar
flugvélar neyddu flugvélina til
að lenda nálægt landamærum
Alsír og Tunis.
BEZT AÐ AUGLtSA í VÍSI
Sinfóníuhljómsvest íslands.
i Þjóðleikhúsinu næstk. föstudagskvöld kl. 8,30.
STJÓRNANDI: OLAV KJELLAND.
EINLEIKARI: ÁRNI KRISTJÁNSSON.
Aðgöngumiðar seldir í Þjóðleikhúsinu.

Upplýsingaþjónusta Bandaríkjanna hefur til umráða
um 700 16 mm kvikmyndir, allt tal- og tónmyndir, sem
lánaðar eru út endurgjaldslaust til allra félaga, skóla,
stofnana og fyrirtækja. Um 120 af þessum kvikmyndum
eru með íslenzku tali, og er sérstök skrá yfir þær ný-
komin út. Upplýsingaþjónustan lánar einnig út sýn-
irigarvélar, til að sýna þessar kvikmyndir.
Allar pantanir á kvikmyndum og sýningarvélum ber
að gera með nokkrum fyrirvara, og senda til skrifstofu
okkar aðLaugavegi 13, Reykjavík eða Lesstofu íslenzk-
Ameriska ’félagsins, Akureyri.
Það eru svo alltof fáir, sem
gera sér grein fyrir því, hve
íslendingar, framleiðendur og
neytendur, er.u illa á vegi
staddir í mjólkurmálunum, t.
d. í sambandi við mjólkurgæð-
in og hinn stórlcostlega dreif-
ingarkostnað á mjólkinni, sem
nú nálgast ískyg'gilega mikið
sjálft; framleiðsluverðið, þ. e.
a. s. það verð'sem bændur fá
fyrk’ að framleiða mjólkina. —
Vísi vantar börn til að bera blaSiS til kaupenda
í eftirtalin hverfi:
MELÁR
GRfMSTAÐARKOLT
HAGAR
AÐALSTRÆTI
KLEPPSHOLT
Upplýsingar í afgreiðslunni, sími 1660.
Haghlaðið Víslr