Vísir - 08.01.1958, Blaðsíða 7

Miðvikudagínn 8. janúar 1958
VÍSIR
Látiö íslenzka sjómenn
fá sömu kjör og færeyska.
Þá mun ekki verða skortur á duglegum
sjómönnum.
Siglingar eru nauðsyn.
Mikið er nú rætt og ritað um
manneklu á fiskiskipaflota Is-
lendinga og þá sérstaklega
ráðningu Færeyinga á skipin
og viðbrögð manna til þessara
mála nú. Eins og allir vita hef-
ir það gengið þannig til und-
anfarin ár, að maður eða menn
hafa verið sendir til Færeyja
þeirra erinda, að ráða sjómenn
á skip okkar. Var þá tekin upp
aðerð, sem bezt hafði dugað
nokkru áður hér í Reykjavík.
Aðferðin minnir helzt á göng-
ur eða réttir. Það var smalað.
Að sjálfsögðu urðu því sendi-
boðar okkar nokkurskonar rétt-
arstjórar í Færeyjum. Eyjarnar
voru smalaðar vei og vand-
lega, því nú reið á að heimtur
yrðu góðar. Heppnin var með
og góðar heimtur, þótt stund-
um þyrfti að fara í eftirleit
síðar. Réttað í útflutningshöfn-
inni Þprshöfn, lítið hirt um
skrokkfall, aðalatriðið að ná
fölunni 8—1200, enda árangur
eftir því.
Settir ofar Islendingum.
Næst gerist svo það, að
ílaggskip íslenzka flotans,
Gullfoss, er sent af stað til
Þórshafnar og hann og Drottn-
ingin koma síðan til Reykja-
íkur fullhlaðin „færandi varn-
inginn heim“. Færeyingar á
öllum aldri hafa svo dreifzt á
fiskiskipaflotann, einstaka
ágætir menn, sérstaklega þeir
eldri, margir liðléttingar og'
allt þar á milli eins og gengur.
Færeyskir sjómenn hafa
undanfarin ár unað glaðir við
sitt, enda settir skör hærra og
borið mikið meira úr býtum
með sínum gjaldeyrisfríðind-
um en íslenzkir sjómenn. Sá,
sem þetta ritar, hefir átt tal
við fjölda færeyskra sjómanna
Herbergið var allt í óreiðu.
Hinn frægi indverski dulfræð-
ingur, Haroun Bay, lá endi-
og hafa þeir undantekningar- langur á gólfinu, skotinn í
laust látið mjög vel yfir sér, 'gegnum höfuðið. Rétt hjá hon-
ingu þeirra. Minna skal það
ekki kosta.
Fyrir 15—20 árum réðust
nokkrir úrvals aflamenn sem
fiskiskipstjórar á færeysk fiski
skip, menn, sem höfðu borið
af sem skipstjóraf á íslenzka
síldveiðiflotanum, sumir í ára-
tugi. Skipin voru stór og góð.
Veiðarfærin íslenzk, skipshöfn
færeysk. Undantekningarlítið
misheppnuðust veiðarnar. Hver
var ástæðan? Bátar, sem síð-
ustu vertíðir hafa verið mann-
aðir íslendingum eingöngu,
hafa dregið mikið fleiri fiska
að landi heldur en samskonar
bátar, þar sem skipshöfnin
hefir verið að meira eða minna
leyti fáereysk. Hver er ástæð-
an? Spyr sá, sem elcki veit.
Þjóðarbúskapur okkar íslend-
inga byggist að mestu leyti á
útflutningi sjáva'rafurða. Það
hefði þótt ljót og ótrúleg spá
fyrir t. d. áratug, að þjóðarbú-
skapur íslendinga yrði síðar
meir að mestu háður færeysk-
um sjómönnum.
Bindum skipin heldur.
Það er mín sannfæring, að
engin þjóð eigi eins harðgerða
og duglega sjómannastétt og
við íslendingar. Stéttin er bara
allt of fámenn m. a. til þess að
mæta síauknum fjölda fiski-
skipa, 'sem látlaust eru byggð
bæði hér heima og erlendis og
bætast íslenzka flotanum. Nú
eru m. a. í byggingu á vegum
ríkisstjórnar Islands 12 skip
200—250 smál. að stærð og
talað héfir verið um 15 botn-
vörpuskip til viðbótar. Hvar á
að taka skipshafnir á þessi
skip? Á að sækja þær til Fær-
eyja? Nei og aftur nei! Lofum
Færeyingum að hvíla í friði
eftir erfið störf á íslenzka
fiskiskpaflotanum. Þeir þurfa
ekkert á stóra bróður að halda
í bili. Við höfum alið þá svo
vel undanfarin ár, að þeir geta
lifað áhyggjulausu og rólegu
lífi fyrst um sinn. Frekar að
binda þau skip, sem ekki er
hægt að manna með íslenzkri
áhöfn, heldur en knékrjúpa
Færeyingum meira en búið er.
Fyrir nokkrum. árum skapaðist
vandræða ástand á togaraflot-
anum vegna mikillar og vel
launaðrar vinnu í landi þar
sem þeir báru miklu meira úr
býtum, sem í landi unnu. Þá
varð af illri nauðsyn að manna
skipin misjöfnu fólki af flest-
um stéttum þjóðfélagsins, sem
áttu það eitt sameiginlegt, að
vera óreglusöm olnbogabörn.
Skipin þurftu oft að biða
klukkustundum eða jafnvel
dögum saman meðan verið var
að „smala“. Þá skapaðist þessi
Færeyingasýki. Nú hefir þetta
breyzt mjög til batnaðar svo
að á sumum togaranna a. m. k.
er ástandið orðið harla gott.
Hvað hefir gerzt?
Nú má sjá þessi fögru fley
Nú má sjá þessi fögru fley
okkar leggja frá landi með al-
alíslenzka, röska og fallega á-
höfn; stundum sjáum við
örfáa úrvals færeyska sjó-
menn, sem prýða hópinn. Það
sem hefir gerzt er þetta: Minnk
andi atvinna í landi, sumir eldri
sjómennirnir hafa farið um
borð í skipin aftur og margir
iiiiifiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiminmiii
Leynilögregluþraut dagsins.
Morð indverska dulspekingsins.
enda mátt það, og sumir kveð-
ið svo á, að þeir hafi aldrei
haft það eins gott á æfinni.
Færeyingar hafa alltaf viljað,
að við værum stóri bróðir og
gældum við þá og gerðum allt
fyrir þá og það höfum við gert.
Við höfum veitt þeim alla þá
fyrirgreiðslu sem við höfum
getað látið þeim í té og ekki
talið eftir.
Kröfurnar nú.
Sjaldan launar kálfur of-
eldi stendur einhversstaðar.
Nú þegar á að endurtaka þessa
vandræðaráðningu Færeyinga
á íslenzk fiskiskip, bera Fær-
eyingar á okkur allskonar
vammir og skammir, meðal
annars upplogin vanskil, sem
L.I.U. afsannaði þegar í stað.
Þó kastar tólfunum þegar
Föroya fiskimannafélagið krefst
fjögra millj. danskra lcróna (10
millj. ísl.) fyrirframgreiðslu
og tryggingu fyrir því, að öll
laun þeirra vei’ði yfirfærð á því
gengi, sem skráð er við ráðn-
um lá brún kápa af óvenju-
legiú gerð. í hönd hins látna
var tala af kápunni, sem slitn-
að hafðd af, er morðinginn cg
hinn myrti höfðu barizt um
morðvopnið, að því er prófes-
sorinn áleit. Er talan slitnaði
af, hafði kornið gat vinstra
megin á flikina. Er morðinginn
leyndarmáli, er ekki mátti
upp komast.
Klukkan 8.45 kom James
Ross lögfræðingur, sem nefnd-
ur hafði verið í sambandi við
ríkisstjóraembættið. Nokkrum
dögum áður hafði Indvei'jinn
hótað að gera heyrum kunn-
ugt (nema peningar kæmu til)
atvik nokkuð, er mundi gjör-
eyðileggja frama Ross.
Klukkan 9.10 kom Ira Hog-
an. Samkvæmt ráði Beys hafði
Hogan lagt fé í vafasamt fyr- ,
hafði myrt spámanninn hafði j irtæki, sem hafði farið á haus-
hann hafið rannsókn á hei'bei’g- inn, og tapað öllu sínu. Hogan,
inu en verið truflaður og flýtti sem nú var félaus, heilsulaus
sér burt. Það áleit prófessor
Fordney, að minnsta kosti.
Hafði morðinginn fundið
og niðurbrotinn hafði svai'ið
að hefna sín.
Fordney fullyrti
að Bey
það sem hann leitaði að? Ef sú hefði verið lifandi kl. 7.30, er
var reyndin, hvað hafði það' fyrsti gesturinn kom í heim-'
verið? sókn. Hinir þrir grunuðu neit-
í uðu að tala og hver um sig
Vitað var að þrjár manneskj- sagðist ekkert um morðið vita.
ur höfðu heimsótt Haroun
Bey þetta kvöld. Klukkan 7.30
hafði Ida Pettinelli, sem
heyrði til heldra fólkinu, heim
sótt Bey. Fordney komst að
því, að hún átti spámanninum
grátt að gjalda, þar sem hann
(fyrir álitlega upphæð fjár)
ljóstraði upp við mann hennar
Bréfs, er gat orðið Ross að falli,
var saknað úr herbergjum Bay.
Er Fordney athugaði málið
og hugsaði sig um, ákvað hann
að taka einn hinna grunuðu til
frekari yfirheyrslu.
Hvern grunaði Fordney?
Hvers vegna? Lausn annars
staðar í blaðinu.
efnilegir nýliðar bæzt í hóp-
inn og myndu þeir síðarnefndu
vei’a mikið fleiri,, ef þeim
hefði gefizt kostur á að , fara
um boi’ð í skipin og kem eg að
því nánar síðar. Þetta hefir
gerzt þrátt fyrir það, að ís-
lenzkir sjómenn bera mjög
skarðan hlut frá borði miðað
við landmenn. Þarna sýna þeir
þegnskap sem oft fyr, sem
ekki á að gleymast. Það væri
t. d. fróðlegt að vita hvað með-
alhásetahlutur hefir verið á ís-
lenzku togurunum í haust eða
síðastliðið ár þar sem haldizt
hafa í hendur vitlaus ótíð og
aflaleysi.
Það sem þarf að gera í þessu
máli er ekki að manna skipin
útlendingum. Það verður aldrei
framtíðarlausnin. Við þurfum
að gera svo vel við íslenzka
sjómenn, að þetta verði eftir-
sótt starf. Eg veitti því sér-
staka athygli þegar verst gekk
að manna skipin, að ef auglýst
var að skipin ættu að sigla, þá
fékkst nóg' fólk, 20—30 stpd.
riðu þar baggamuninn. Eg er
sannfærður um, að ef íslenzku
sjómönnunum væri boðin
sömu kjör — gjaldeyrisfríð-
indi — og Færeyingum, þá
væri dæmið leyst, enda ekki
nema sjálfsagður hlutur, að
íslenzkir sjómenn beri jafnt úr
býtum og útlendingarnir, sem
starfa við hlið þeirra við sömu
vinnu. Allt annað er helber
skömm. Hvað myndum við
segja í landi, skrifstofu- verzl-
unar- eða verkamaðurinn, ef
einn morguninn birtist útlend-
ingur á meðal okkar, sem ætti
að afkasta sömu vinnu og við,
en væri ráðinn upp á miklu
hærra kaup. Eg er hræddur
um, að það myndi syngja í
tálknunum á okkur.
Þeir fái sömu kjör.
Eg vil ákveðið beina þessari
áskorun til þeirra, sem vei'ða
að leysa þennan hnút strax:
Bjóðið íslenzku sjómönnunum
sömu kjör og þeim erlendu.
Allt annað er vansæmandi fyrir
okkur. Leysið hnútinn á þenn-
an einfalda hátt og gerið það
áður en íslenzkir sjómenn ger-
ast innflytjendur í Færeyjum,
til þess með-því að fá sömu
fríðindi og útlendingurinn, sem
stendur við hlið þeirra um
borð í skipunum.
Takmarkið hlýtur alltaf að
verða „íslenzkar áhafnir á ís-
lenzk skip“. Mér finnst miklu
nær að láta íslenzka sjómenn
njóta þessara fríðinda heldur
en útlendinga, því þótt þessi
upphæð yrði töluvert hærri,
þá kemur hún margföld í rík-
iskassann í aðflutningsgjöld-
um o. fl., en með því að af-
henda Færeyingum gjaldeyr-
inn er hann kvaddur í síðasta
sinn.
Þegar á það er litið, að í
sjómannastétt okkar eru innan
við 10% af þjóðarheildinni, en
fiskútflutningurinn um 95%
af útflutningsframleiðslunni
sjáum við hve áríðandi er að
leysa þetta viðfangsefni á við-
unandi hátt og til frambúðar
og að við verðum að fórna ein-
hverju til þess að gera sjó-
menskuna að eftirsóknarverðu
starfi. Við eigum nóg af mönn-
um til þess að manna íslenzka
fiskiskipaflotann, ef við bú-
um þannig að þeim, að starfið
verði eftirsóknarvert.
] Margir dugnaðarmenn
í landi.
| Verzlunarstéttin mun vei’a
|13% af þjóðai’heildinni. Þai*
I hlyti að duga 10%. Það leyn-
ast margir hraustir ungir
menn bak við búðardiskinn,
sem gerðu betur, m. a. sjálfs
sín vegna, að fara í eina brönd-
(ótta við karl Ægi heldur en
loka sig inni í búðakompu allt
jsitt líf eða t. d. bifreiðarstjórar
margir hverjir ung hraust-
menni, sem þrátt fyrir ein-
okunaraðstöðu sína bei’ja lóm-
inn yfir lítilli vinnu og slæmri
afkomu. Reyndar fara sumir
þeirra á sjó hluta úr ári tit
þess að þjálfa skrokkin. Svona
mætti lengi telja. Eg tek þessar
stéttir aðeins sem dæmi af
því að eg býst við, að þær eigi
hlutfallslega flesta af ungum
og hraustum mönnum innan
sinna vébanda. Hitt er ekki
vansalaust hvað sjómanna-
stéttin er fámenn. Mesta trausfc
mitt set eg á ungu kynslóðina
fulla af starfslöngun, og því
vildi eg að lokum beina því til
íslenzkra skipstjórnarmanna,
að taka ungu mönnunum vel
þegar þeir koma og biðja um
skiprúm þótt óvanir séu. Hver
veit þótt snáðinn sé ekki hár í
loftinu, nema þar sé á ferðinni
gott sjómannsefni eða jafnvel
væntanlegur aflakóngur. Lof-
ið þeim að spreyta sig. Margur
er knár þótt hann sé smár.
Minnist þess að einu sinni vor j
þið ungir og óvanir þótt þið
gegnið tignarstöðum í dag. E?
skrifa þennan eftirmála af því
eg veit svo möi'g dæmi um
það að ungir piltar hafa ekki
komist um boi’ð í skipin þrált
fyrir mannekluna, nema beir
hafi átt einhvern að til affi
hjálpa sér. Við ungu menn-
ina vildi eg segja þetta: Drífið
ykkur á sjóinn. Sjómennskaa
er heillandi starf, Sýnið dugn-
að og árveknií starfi, þá mua
ykkur vel vegna. !
Eg vil enda þessa þanka
með líkum orðum og ChurchiII
sagði forðum: „Engin þjóð á
eins fámennum hóp jafn mikið
að þakka og íslenzka þjóðin
sjómönnum sínum!“ ^
Gleðilegt ár.
Ásgeir M. Ásgeirsson.
E. S.: Þetta er ekki skrifað
til þess að kasta rýrð á fær-
eyska fiskimenn. Fæi’eyingar
eiga marga bráðduglega sjó-
menn, en það hallar ekki þeirri
staðreynd, að íslenzkir sjó-
menn standa þeim framar.
Laumufarþegar frá Rio
tii London.
Þi-jár ungverskar fjölskyldur
eru nýkomnar til London senu
launfarþegar —
lestuni
brezks skips, sem kom frá Rio
de Janeiro í Brazilíu.
| Fjölskyldurnar flýðu til
Ítalíu, en komust þaðan til
Bi'azilíu. Undu þar ekki og
ákváðu að reyna að komast til
j Englands. — Skipverjar sáu
! aumur á þeim og gáfu m.a.
börnum fólksins jólagjafir. Það
hefur fengið landgönguleyfi til
dvalar í bækistöð, meðan mál
þess eru rannsökuð. Enginn í
hópnum talar ensku.