Alþýðublaðið - 11.03.1958, Blaðsíða 6

\ •
A1 þ ý 8 n b 1 a 8 18 Þriðjudagur 11. marz 1953
Ör ræðu Péturs Péfurssonar á alþingi:
ÉG ÆTLA að fara nokkrum
orðum um 25. grein frumvarps
ins, sem sjálfsagt verður rædd
af mörgum hæstvirtum þing-
deildarmönnum, en hún fjallar
um áfengisneyzlu við akstur.
Fyrst er þar til að taka, að
almenna reglan mun vera nú,
samkvæmt gildandi lögum, að
menn eru ekki kærðir fyrir ölv-
un við akstur, nema vínanda-
magn í blóði þeirra sé yfir
0,80 0/00 og jafnvel allt upp í
1,80 0/00. Það er því Ijóst, að
verulega er hert á þeim ákvæð
um, sem eru nú í gildi, þar sem
gert er ráð fyrir að vínanda
magnið megi ekki vera yfir
0,600/00 til þess að maður geti
falizt geta stjórnað ökutæki ör-
ugglega. Mér skilst á tillögu
hæstvirts þingmanns Vestur-
Húnavatnssýslu á þingskjali
216‘, að hann leggi til að ekki sé
neitt fast mar.k. se.tt,. . heldur.
verði mat dómstóla að ráða,
hvénær maður telst vera undir
„áhrifum áfengis“. Um þetta
atriði segir í greinargerð um-
ferðamálanefndar: Að því, er
hitt hugtakið snertir —- að „aka
bifreið undir áhrifum áfengis“
•— hefur nefndin á hinn bóginn
farið inn á nýjar leiðir að
nokkru leyti. Þegar skýra á
þetta hugtak, ber að sama
■forunni og áður var vikið að.
Orðin verða ekki skýrð alveg
foókstaflega. Það er talið vís-
indalega sannað, að neyzla ör-
lítils af áfengi, t. d. eins eða
tveggja svonefndra áfengra
fojóra, valdi ekki þeirri breyt-
ingu á mönnum, að þeir verði
taldir undir áhrifum áfengis í
venjulegri og eðlilegri merk-
ingu bess orðs. Jafnvíst er þó,
að tiltölulega lítil neyzla áfeng
is skerðir aksturshæfni manna,
að minnsta kosti flestra, en
miög er þetta þó mismunandi.
Allt þetta mál hefur verið ítar-
lega rannsakað á vísindalegan
hátt og mikið um það ritað og
rætt, bæði hér á landi og er-
lendis. Og enn segir:
Samkvæmt því, sem nefndin
hefur komizt næst, er það nokk
uð almennt álit hér á landi, að
eigi sé tekið nógu hart á áfeng-
isnevzlu við bifreiðaakstur, og
tillögur hafa komið fram um,
að mjög verði hert á viðurlög-
um, jafvel svo, að beitt sé öku-
leyfissviptingu ævílángt Ög
varðhaldi við fyrsta brot. Nefnd
in gerir sér ljóst, að svipting
réttinda til aksturs er ein þeirra
leiða, sem að haldi geti komið
til fækkunar umferðarslysum.
En þess ber jafnframt að gæta,
að réttindasvipting er mjög
þungbær þeim, sem fyrir henni
verða. Hún kemur og misjafn-
lega hart niður. Miklu skiptir
t.d., hvort um er að ræða mann,
sem hefur bifreiðaakstur að at-
vinnu, eða mann, sem ekur sér
til skemmtunar. Undantekn-
ingalaus réttindasvipting vegna
neyzlu áfengis, ef ekkert ann-
að er athugavert við akstur,
myndi og talin misrétti, er aðr-
ir, sem avarlegum tjónum
valda, myndu oft halda réttind-
um sínum. Hér verður að gæta
nokkurs hófs, enda mun eins
víðtæk réttindasvipting og til-
lögur hafa komið um, hvergi
HÉR eru birtir kaflar úr ræðu Péturs Péturs-
sonar, er hann flutti á alþingi við umræður
um hið nýja frumvarp til umferðaralaga, sem
nú liggur fyrir þinginu. I köflum þessum
ræðir hann einkum ákvæðið um akstur undir
áhrifum víns, hraða og hægri handar akstur.
■BSl

Pétur Pétursson
tíðkast. Sú hefur og orðið
reynslan, að þar sem viðurlög
eru hörðust, hefur framkvæmd
in slakað á kröfum um, hvað
telja beri „áhrif áfengis". í
ýmsum löndum kemur réttinda
svipting alls ekki til greina
nema ökumaður sé talinn „ölv-
aður“, og refsing ekki heldur,
t.d. í Belgíu. Annars staðar er
réttindasviptingu og refsingu
því aðeins beitt, að um allveru-
leg áfengisáhrif sé að ræða, og
málsbætur litlar eða engar. En
annars staðar ' er refsingu —
sektum — að vísu beitt, þegar
áfengisáhrif eru lítil, en rétt-
indasviptingu eigi nema sérstök
ástæða sé til. Hér kemur alltaf
vandasamt mat til greina, fyrst
og fremst á því, hvað telja beri
áfengisáhrif, það er mörkin að
neðan. Það mark er sjálfsagt
að setja lágt. En af því leiðir,
að viðurlög hljóta að verða
tvenns konar, vægari, þegar á-
fengisáhrif eru lítil eða jafnvel
engin teljandi, en þyngri, þeg-
ar þau eru svo nokkru nemi.
Loks segir nefndin:
Að því var áður vikið, að það
að vera með áhrifum áfengis,
sé mjög teygjanlegt hugtak.
Samkvæmt vísindalegum rann-
Áður er vikið að því, að þótt
vísindamagn hafi náð þessari
0/00 tölu, þá er nær alltaf um
mjög lítil áfengisáhrif að ræða
og oft svo lítil, að eigi verður
talin meiri hætta af akstri
manns með þeim áhrifum en
margra þeirra, sem aka án
slíkra áhrifa. Það er því í al-
geru ósamræmi við almenna
réítarvitund og grundvallar-
sjónarmið refsiréttar, ef viður-
lög við slíkum brotum eru gerð
söm og fyrir önnur miklu stór-
felldari broí, sömu tegundar.
Ehginn samjöfnuður ér t.d. á
því, ef maður ekur með 0.5 0/00
áfengismagn í blóði eða ofur-
ölvi. Hér verður því að gera
mun á. Vandinn er að finna
mörkin. Sömu sjónarmið eiga
við hér og um lágmarkið. Hér
ber því einnig að miða við vín-
andamagn í blóðinu. í þeim
löndum, sem á annað borð hafa
farið þessa leið, hafa mörkin
verið dregin við 1,20—1.50 0/-
00. Er þá gert ráð fyrir hugs-
anlegri ónákvæmni, þannig að
almennt verði ekki ákært, nema
0/00 talan sé nokkru hærri
(1.25—1.60 0/00). í samræmi
við þá stefnu nefndarinnar, að
ákvæði í þessum efnum séu
sem skýrust og fullrar varúðar
gætt, telur nefndin rétt að miða
við 1,30 0/00 sem markalínu,
enda sé sú tala þá tekin bók-
staflega, eins og talan 0,6 0/00
sem fyrr getur.
Samkvæmt þessum almennu
íjónarmiðum er 1. málsgrein
25. greinar frumvarpsins orð-
uð. Áfengisneyzla í sambandi
við bifreiðaakstur er bönnuð.
Sú sönnunarregla er lögfest,
að maður er talinn „undir áhrif
um áfengis", ef vínandamagn í
blóði hans er 0,60 0/00. Sönnun
áfengisáhriía er þó að sjálf-
sögðu heimil með öðru móti, en
andsönnun ekki önnur en sú,
að prófun og rannsókn blóðsýn
ishorns sé athugaverð. Sérstök
Séra Guðmundur Sveinsson :
ífið
sóknum og raunhæfum prófum i viðurlög gildi um áfengisáhrif
hefur reýnslan órðið sú, áð á þessu stigi og allt að 1,30 0/-
0,5 0/00 vínanda magn í blóði
skerði hæfni aliflestra manna
00. Hér er um að ræða varhuga
verðan akstur, sem ekkert ó-
SÖGUÞJÓÐ hafa íslend-
ingar verið um aldir. Stolt
þjóðarinnar var að kunna
skil uppruna síns, þrauta
sinna og þjáninga. Iþrótt
hefur það verið jafnt ung-
um sem ellimóðum að rekja
ættir og minnast afreka for-
feðranna. Islendingar tömdu
sér sögustíl ágætan og fágæt
an. Kunnu þeir að lýsa at-
burðum og persónum svo að
birtust í eilífri nútíð. Útlend
inga hefur oft furðað á þess-
um hæfileika. Ætla sumir,
að íslendingar hafi aðra tíma
skynjun.
Er skólanám hófst í land-
inu, þótti sjálfsagt að leiða
sagfræði til öndvegis. Álitið
auðsætt, að íslenzkir gætu
kennt þá námsgrein flestum
betur. Reyndist svo lengi
vel- Naut þjálfunar sagna-
þulanna, er tilreiddu fræðin
svo auðskilið var ungum
börnum.
Síðar spilltist sagnfræði-
kennslan á Islandi. Barnsleg
frásagnargleði þvarr, en
tómahljóð tímareiknings
kom í staðinn. Sögukennsl-
an varð sem í öðrum lönd-
um. Þar hefur sagnfræði
sums staðar þótt leiðinlegust
allra námsgreina í seinni tíð.
Margt stuðlar að breyt-
ingu sagnfræðikennslunnar
hér sem annars staðar. Ný
tízka í framsetningu veldur
mestu. Persónur og atburðir
hverfa í flóð stefna og
stauma. Unglingar þroskaðir
skilja þau fræði nokkuð, en
fullorðnir betur, börn alls
ekki. Mannsbragðið hverfur
af sögunni.
Kannski er rétt að kenna
sagnfræði svo, að börn skilji
hana ekki. Auðsætt er þá,
að hún á ekki að vera á
kennsluskrá barnaskóla. —
Kannski er rétt, að börn
njóti ei sagnfræði fyrr en
þau hafa öðlazt skilning
á fyrirbærinu: fortíð. Sál-
fræðingum er látið eftir að
ákvarða, hvenær barnið nær
því þroskastigi. Vafalaust,
að það sé undir 14 ára aldri.
Sagnfræði krefst meiri
þroska en tungumláil og reikn
ingur önnur en æðri stærð-
fræði. Henni er ætlað að
skýra samband kynslóðanna,
samhengið í menningu þjóð-
anna. Henni er ætlað að
skýra manninn sjálfan, líf
hans, trú hans og áhugamál.
— Sagnfræði ætti að vera
aðalkennslugrein unglinga-
og menntaskóla.
Hvenær Ijúka skal
skyldunámi.
Fræðslulöggjöf íslands
kveður svo á um, að skyldu-
námi ljúki á 15. aldursári.
Þjóðfélagið krefst ekki, að
þegn leiti fræðslu framar í
lífinu. Flestir munu þó telja
sér það nauðsynlegt.
Ekkert samband ,. virðist
milii fræðslu og .réttinda í
þjóðfélaginu. Aðalréttindi
þegnsins veitast, þegar 18.
og .21. aldursári er náð og
engum skilyrðum bundið
nema aldri og andlegri heil-
brigði. Réttindunum fylgja
vaid í fjármálum og stjórn-
máium. Ríkið óskar ekki að
hafa áhrif á hugmyndir
þegnsins um sk.yldur og rétt-
indi.
Ríkið vill að vísu hafa
nokkur afskipti af stofnun
heimila. Þau eru samt ekki
þess eðlis, að áhrif vari.
Ekki er svo að sjá sem
fræðslulöggjöfin geri ráð fyr
ir, að samband kynjanna sé
vandamál í menntun þjóðar-
innar.
Fimmtán ára unglingur er
að sumu leyti meiri óviti en
9 ára barn. Því valda um-
brot unglingsáranna. Að
þrem árum liðnum hefur ró
færst yfir, og nýr einstak-
lingur fram kominn. Hann
þarf fræðslu, því vandi er
honum á höndum. Tvær
kennslugreinar munu hon-
um nauðsynlegastar: Félags-
fræði og sálarfræði (þar með
talin siðfræði). Fyrir 18 ára
aldur munu þessar greinar
flestum óvit og heimska, en
eftir þann tíma lífsspekin
sjálf.
Ætla má, að þjóðféiagið
muni í framtíðinni skvlda
þegna sína að taka þátt í
námskeiðum rétt fyrir tví-
tugsaldur og gera lágmarks-
kunnáttu í félagsfræði og
sálarfræði að skilyrðum fjár-
ræðis og kosningaréttar. —
Mun almenningi þá einnig
gefinn kostur á að • nema
fræði eftir þroska og áhuga
fullorðinsáranna.
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S "
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
svo, að varhugavert megi telja, happ hlýzt þó af. Það eitt að
að þeir aki bifreið eða vélknún tefla öryggi i hættu, er refsi-
um ökutækjum yfirleitt. Þetta
mark er hið lægsta, sem nefnd-
inni er kunnugt um, að nokk-
urt land noti í þessu sambandi
(Noregur). í Svíþjóð er lág-
markið 0,8 0/00. í Danmörku
hefur verið lagt til, að það yrði
0,6 0/00. Hér kemur jafnframt
til álita ónákvæmni, sem ekki
verður komizt hjá, og virðist
markið því ekki setjandi lægra
en 0,6 0/00. En þeirri reglu
ætti þá að beita stranglega.
Nenfdinni er ekki kunnugt, að
í nokkru landi sé ákært, ef pró-
senttalan er lægri, víðast er hún
hærri, sbr. að framan. Hér á
landi mun ekki hafa verið á-
kært, ef talan er lgri en
0,8 0/00,
vert. Nemi vínandamagnið
meiru en 1,30 0/00, er hættan
orðin slík, að telja má allflesta
menn óhæfa til aksturs, og eru
viðurlög þá samkvæmt því.
Þessi grein umferðarmála-
nefndar skýrir svo vel, sem.
verða má, þau höfuðrök, sem
hníga að því, að ákveðið mark
sé sett, sem dómstólar geti tví-
mælalaust farið eftir, þegar á-
kveða skal hugtakið „undir á-
hrifum áfengis“. Þegar nefnd-
in Ieggur til 0,60 0/00, þá hef-
ur hún í huga þá ónákvæmni,
sem gera verður ráð fyrir, og
telur að markið geti tæpast
verið lægra, enda sé hugtakið
teygjanlegt.
Eg sé að tveir .hæstvirtir með
nefndarmenn mínir hafa lagt
til, að inarkið sé lækkað frá'
því, sem frumvarpið gerir ráð
fyrir.
Um það má auðvitað alltaf
deila hvað sé hið eina rétta
mark, en ég fyrir mitt leyti
treysti mér ekki til að breyta
frá því, sem umferðarmála-
nefndin hefur lagt til, en hún
hefur athugað málið allt mjög
gaumgæfilega og komizt að
þeiiri niðurstöðu, sem frum-
varpið gerir ráð fyrir.
Varðandi breytingartillögu
hæstvirts þingmanns Vestur-
Húnvetninga undir tölulið 2,
staflið j, um það atriði, þegar
ökumaður hverfur af vettvangi
eftir að hafa átt hlut að slysi,
en náizt síðar undir áfengis-
áhrifum, þá skuli hann teljast
hafa verið undir áhrifum við
aksturinn, vil ég aðeins taka
fram, að þeir sem við töluð-
um við úr umferðamálanefnd-
inni töldu sig ekki geta mælt
rfieð þessari tillögu af réttar-
farslegum ástæðum. — Læt ég
svo útrætt um 25. grein frum-
varpsins.
3.
í 49. grein frumvarpsins eru
ýmsir fyrirvarar um aksturs-
hraða, þegar aðstæður eru sér-
stæðar. Sú meginregla kemur
bar fram, að ávallt skuli miða
ökuhraða við staðhætti, ástand
ökutækis, veður, færð og um-
ferð. Er ástæða til að benda
sérstaklega á þessa grein í sam
bandi við næstu grein, sem
kveður á um hámarksökuhrað-
ann. Þarna hvíli sú skvlda á
ökumanni að aka hægt og sýna
varkárni við tilteknar aðstæð-
ur undir stafliðnum a til o.
a. í þéttbýli.
Framhald á 8. síðu. '