Alþýðublaðið - 22.03.1958, Qupperneq 6

6
A. 1 þ ý 8 n b 1 a 8 1 8
Laugardagur 22. marz 1958
Thor Thors ambassador:
Herra formaður.
ÁÐIJR en ég vík að einstök-
um atriðum í þeirri þingsálvkt-
un. sem nú liggur fyrir nefnd-
inni. vil ég leyfa mér að skýra
frá því, að íslenzka sendinefnd-
in hefur alltaf verið beirrar
skoðunar, að. allsheriarþingið
hafi fuilkomlega rétt til að
ræða um ástandið í Alsír og
ennfremur að það sé skylda
Sameinuou bióðanna að láta
Alsírmálið til sín taka og
hyggja að framtíð fólksins bar
í landi. Við erum ennfremur
þeirrar skoðunar, að afskipti
Sameinuðu bióðanna og um-
hvggja fyrir bessu máli frá bví
árið 1955 hafi haft heilbrigð
og vekjandi áhrif á aðila máls-
ins og á almenningsálitið í
(heiminum.
ÍSLAND ADHYLLIST
SJÁLFSÁKVÖRÐUNARRÉTT
ÞJÓÐA.
íslenzka sendinefndin aðhyll
ist og styður rétt b.ióða til sjálfs
ákvörðunar og mun alltaf
dyggilega fylgja beirri hugsjón.
í þessum anda höfum við greitt
atkvæði í. sérhverju máli hér
á bingi Sameinuðu. b.jóðanna
frá bví árið 1946, að við geng-
um inn í samtök hinna Sam-
einuðu b.ióða. Okkar hollusta
vdð bessa hugsjón er grundvöll
ur áliís okkar og atkvæða-
greiðslu í bví máli, sem nú ligg-
ur fyrir. Við erum ekki í nein-
um vafa um bað, að sjálfs-
ákvörðunarréttur mun falla í
■hiut fólksins í Alsír á sínum
tíma og að bað verði ákvörðun
þess sjálfs í náinni framtíð, sem
leiði til sjálfstæðis. Rás tím-
anna verður eigi stöðvuð. Þró-
un 20. aldarinnar heldur áfram
og nýiendustjóm firnist og föln
ar nú á sínum síðustu stigum
on stöðum. Það er annað hvort.
að nýlendustjórn hafi lifað
sjálfa sig eða hitt, að fólkið í
heiminum hafi vaxið upp úr
slíku stiórnarfari.
I bessu máli, eins og öðrum,
munum við greiða atkvæði á
RÆÐU ÞESSA flutti ambassador íslands í Washing-
ton Thor Thors, í stjórnniálanefnd allsherjarþings Sam-
einuðu þjóðanna, er rætt var um Alsírmálið nú síðast, en
h.ann er, eins og k.unnugt er, formaður íslenzku sendi-
nefndarinnar þar. Gerir hann hér skilmerkilega grein
fyrir afstöðu íslenzku nefndariniiar, en Alsírmálið er og
hefur jafnan verið mjög viðkvæmt og vandmeðfarið á
allsherjarþinginu.
bann veg, sem líklegastur er
til að bera heppilegan árang-
ur.
Þegar við virðum fyrir okk-
ur bingsályktunina, sem 17
Asíu- og Afríkuríki bera fram,
bá er í rauninni ekkert í orða-
lagi hennar, sem við gætum
ekki á einn eða annan hátt tek
ið undir. í ályktuninni eru
bessi ákvæði:
1. Allsherjarbingið harmar
bað, að bær vonir, sem tengdar
voru -við ályktun síðasta þings,
hafi ekki rætzt. Hver getur neit
að því, að þetta er staðreynd
og hver getur mælt gegn því,
að það er leitt, að svo skyldi
fara.
2. Allsherjarþing'ið viður-
kennir, að Alsír beri réttur til
sjálfsákvörðunar. Eins og ég
sagði áðan og eins og íslenzka
sendinefndin hefur ahtaf hald-
ið fram innan hinna Samein-
uðu þjóða, þá ber að veita öll-
um þjóðum réttinn til sjálfs-
ákvörðunar, ef þær óska þess.
3. Það er sagt í ályktuninni,
að ástandið í Alsír leiði enn til
mikilla þjáninga og manntjóns.
Er ekki einnig þetta hryggileg
staðreynd?
4. Allsherjarþingið óskar
bess, að samningar verði teknir
upp í þeim tilgangi að ná sam-
komulagi í samræmi við stefnu
og tilgang sáttmála hinna Sam-
einuðu b.jóða.
Allt þetta hlýtur að vera
lokamarkið, en eins og atvik og
ástæður eru nú, þá er vafasamt
hversu viturlegt er að taka
þessa ósk upp í þingsályktun-
inni.
VOPNAHLÉ NAUÐSYNLEGT.
Það er alveg ljós, að samn-
Thor Thors
inga er þörf. Samt sem áður er
erfitt að sjá, hvernig sáttatil-
raunir geta farið fram á meðan
bardagar halda áfram. Frakk-
iand hefur því rétt fyrir sér,
er það heimtar, að vopnahlé
verði fyrst að tryggja. Slíkri
tryggingu er ekki unnt að ná
án þess, að sættir séu reyndar
milli deiluaðila. íslenzka sendi
nefndin álítur þess vegna, að
það beri að fagna og þakka hið
göfuga tilboð Hans Hátignar
konungsins í Marokko og' forset
ans í Túnis um að leitast við
að koma á sáttum.
Þrátt fyrir þessar skýringar,
getur okkar sendinefnd ekki
greitt atkvæði með þingsálykt-
un Asíu- og Afríkúþjóðanna,
óbreyttri. Það er augljóst, að
samþykkt þeirrar tillögu getur
ekki leitt til heppilegs og já-
kvæðs árangurs, þar sem á-
kvæðum þessarar ályktunar
hefur verið ákveðið neitað af
utanríkisráðherra Frakka, hr.
Pineau, sem hefur flutt mál
sitt hér af miklum. virðuleik
og sannri stjórnvísi. Það er
ekki hægt að þvinga Frakkland
til að sambvkkja neitt sam-
komulag né heldur til að hefja
samninga og bað getur því ekki
leitt til heillavænlegs eða nyt-
samlegs árangurs, ef við sam-
bvkkjum hér álvktun, sem fyr-
irfram hefur verið eindregið
hafnað.
Þetta sama sjónarmið á við
um þingsálvktun þá, sem borin
er fram af Argentínu, Brasilíu,
Kúba, Dóminikanska lýðveid-
inu, Ítalíu, Perú og Spáni. Þess
ari ályktun hefur verið hafnað
af Arabaríkiunum og það er
bess vegna ljóst, að samþykkt
hénnar felur ekki í sér lausn
málsins.
Samþykkt hvorugra þessara
tillagna getur því stuðlað að
sanngjarnri og viðunandi lausn.
NÝ TILLAGA SKYNSAMLEG
um þessum tillögum feginsam-
lega aíkvæði. Ef þessar brey t-
ingartillögur eru samþykktar,
: þá munum við einnig greiða
laikvæði með ályktun Asíu- og
j Afríkuríkjanna, svo breyttri.
i Ef breytingartillögurnar eru
i felldar, þá verðum við að sitja
í hjá við a'.kvæðagreiðslu um
hina upprunalegu tillögu, bar
! sem samþvkkt hennar getur
I ekki leitt til heppilegrar þróun
i ar í málinu. Slík yrði einnig að
j vera afstaða okkar til þings-
álvktunar hinna 7 lainesku
bjóða, sem Arabaríkin hafa
hafnað. Vegna þessarar afstöðu
i annars, deiluaðilans, þá getur
j ályktunin ekki náð þeim góða
; tilgangi, sem flutningsmennirn
j ir vildu þjóna og ég vil þess
j vegna leyfa mér að mælast til
þess, mieðhinni dýpstu viröingu
fyrir sendinefndum þeim, sem
! fly-tja tillöguna, að þær góðfús-
ilega taki til athugunar að láta
jáíyktun sína ekki koma til at-
, kvæða.
Það var þess vegna mjög
heppilegt, að nú rétt áðan báru
Kanada, Irland og Noregur
fram breytingartillögur við til-
lögu Asíu- og Afríkuríkjanna.
I þessum breytingartillögum
segir, að Allsherjarþingið við-
urkenni rétt íbúanna í Alsír til
að ráða sínum eigin örlögum
og framtíð á lýðræðislegan hátt
og ennfremur, að allsherjarþing
ið æski raunhæfra viðræðna í
beim tilgangi, bæði að létta af
hinu viðsjárverða ástandi í Al-
sír og að ná lausn í málinu í
samræmi við tilgang og stefnu
sáttmála hinna Sameinuðu
bjóða. Þessar breytingar ættu,
ef þær verða samþykktar, að
gera ályktunina að meira eða
minna le.yti viðunanlega fyrir
báða aðila og geta verið grund-
völlur fyrir nýrri viðleitni af
hendi beggja aðila til að koma
á vopnahléi í ;hinu hrjáðg landí
Alsírbúa og til að færa hjálp
og fró hinu líðandi fólki og
stöðva mannfall og aðrar fórn-
ir, fjárhagslegar og efnalegar.
Þegar þessu hefur verið náð,
gætu hinar nýju viðræður leitt
til nýs skilnings, nýs viðhorfs
og nýrra ráðstafana. Við fögn-
um þess vegna tilraunum
Kanada, Irlands og Noregs tilað
koma á sáttum og samkomu-
lagi, er sem flestar sendinefnd-
ir hér geta fallizt á og við greið
REYNSLA ÍSLENDINGA.
Að lokum, hr. formaður, það
gæti orðið til skýringar í þessu
máli, að minna á það, að bjóð
mín var öldum saman undir
yfirráðum annarra þjóða. Við
fengum fullveldi okkar og sjálf
stæði með því fyrst að fallast
á heimastjórn um hríð, en sam
tímis stefndum við að og börð-
umst fyrir sjálfsákvörðunar-
rétti, sem okkur var að lokum
veittur með vinsamlegu sam-
komulagi við Danmörku. Þenn
an sjálfsákvörðunarrétt hlut-
um við að nota til að lýsa yfir
fullkomnu sjálfstæði og endur-
reisn hins forna lýðveldis ís-
lands, sem við höfðum áður átt
í meira en 3 aldir í okkar fornu
sögu allt frá 9. öld.
Fólkið í Alsír ætti að taka
það til alvarlegrar íhugunar,
að sjálfstæði er einnig hægt að
öðlast á heppilegan og vitur-
legan hátt með stjórnarfarsleg-
um breytingum og endurbótum
stig af stigi, með því stig a£
stig að koma á breytingum og
tilhliðrun beggja aðila. Frakk-
land getur ekki brugðizt skyld
unni við frelsið. Slíkt væri ó-
hugsanleg mótsögn við hina
göfugu sögu Frakklands, sem
verið hefur útvörður frelsis,
jafnréttis og bræðralags. Við
Framhald á 8. síðu.
ikflokksin:
ÞEIR, sem gert höfðu sér
vonir um að leiksýning írsku
stúdentanna frtá Dublin í Iðnó
siðastliðið fimmtudagskvöld
reýndist nýstárleg og athygiis-
verð, urðu ekki fyrir vonbrigð
um. Stuðlaði allt að því; við-
fangsefnin, sem þessir ungu
leikarar velja sér eru flest sér-
kennilég og framandi og með-
ferðin svo listræn og fáguð að
furðu sætir þegar þess er gætt
að unglingar eiga hlut að máli.
Það leynir sér ekki að þeir
byggja á traustum grundvelli
þjóðlegra menningarerfða, eins
og írsk öndvegisskáld og leik-
arar lögðu hann í sjálfstæðís-
baráttunni. Gnýr þeirrar bar-
áttu heyrist enn í einþáttungi
lafði Gregory, „Byltingin með
tungIkomunm“, sá einþáttung-
ur er gott dæmi þess hvílíkt
framlag leikritunin og leik-
flutningurinn hefur verið til
þeirrar baráttu á sínum tíma.
Og jafnvel þótt „Kossinn“ eft-
ir Austin Clarke sé að ýmsu
leyti nýtízkulegt verk, ber það
engu að síður sterkt svipmót
af verkum forystuhöfundanna;
þótt Pierrott og Columbina séu
alþjóðlegar sviðspersónur eru
þær Ijóðrænu setningar, sem
hofundur leggur þeim í muim,
og sá æfintýrablær sem - yfir
verkinu hvílir, ótvírætt í ætt
við Yeats, — enda leynir það
sér ekki þegar þriðji einþáttung
urinn, „Kötturinn og máninn“
eftir Yeats er til samanburðar.
Fjórða viðfangsefnið, hinn
heimsfrægi einþáttungur —
Synge’s, „Riders to the Sea“,
er hinum fyrri þrem að vísu
frábrugðinn fyrir raunsæi, en
þó ef til vill árskastur allra þess
ara einþáttunga; sem þjóðlífs-
lýsing og skapgerðarlýsing er
hann viðurkenndur sem eitt af
því bezta, er eftir írskan höf-
und liggur.
Að sjálfsögðu gætti þess nokk
uð að þarna voru eingöngu
æskumenn á sviði, en þó helzt
í rómfyllingu þegar um hlut-
verk öldunga eða gamalla
kvenna var að ræða, en inniif-
unin var hinsvegar yfirleitt ein
lægari og óþvingaðri en fulorðn
ir leikarar yfirleitt ná nema
snillingar séu. í heild bar flutn-
ingurinn vitni sérstakri vand-
virkni og listrænum aga, en
auk þess leyndi sér ekki að sum
ir af ieikendunum eru gæddir
athyglisverðum hæfileikum. —
Ðer þar fyrst að nefna Ann O’
Dwyer, en túlkun hennar á
hlutvexki Maurya gömlu í „Rid
ers to the Séa“, er langt fram
yfir það sem sanngjarnt er að
ætlast til af svo ungri stúlku,
— en það hlutverk er talið
með þeirn vandleiknustu kven-
hlutverkum í írskum leikbók-
menntum. Patrick MacEntee er
tvímælalaust mjög efnilegur
leikari; það Jeyndi sér ekki í
framsagnartilbrigðum hans í
hlutVerki söngvarans í „Bylt-
ingunni“ og þó sér í lagi bæði
svipbrigðum og raddbrigðum í
hlutverki lamaða mannsins í
„Kötturinn og máninn“, að
hann ræður þegar yfir óvenju-
legum tilþriifum. Michael Low-
ey gerði og Pierrott góð skil í
„Kossinum11, og leikur Rhona
Betson í hlutverki Uirgeal, —

írski Ieikflokkurinn
Kolumbínu, — er mjög góður
eftir að hún kastar gerfi gömlu
konunnar, en áður verður fram
sögnin henni ofurefli. Önnur
hlutverk eru og mjög vel af
hendi leyst, og allsstaðar varp-
ar leikgleði æskunnar og ímynd
unarauðgi heillandi æfintýra-
blæ á flutninginn.
Hvert sæti var setið á frum-
sýningunni, og leikendum ákaf
lega vel þakkaður flutningur-
inn. Er og sannast að segja að
enginni leiklistarunnandi ætti
að sitja sig úr færi .að sjá og
heyra þessa góðu gest á sviði.
Loftur Guðmundsson.