Alþýðublaðið - 29.03.1958, Qupperneq 6

6
AlþýSnblaSiS
Laugardagxir 29. marz 1958
ÞEGAR komið er inn fyrir
dyr tungumála- og málfræðslu
skóla Georgstown háskóla í
Washinton, höfuðborg Banda-
ríkjanna, heyrst enska sjaldan
töluð. Ef numið er staðar í for-
dyrinu, þar sem stúdentar safn
ást saman milli kennsiustunda
eða sækja- póstinn, -má- heyr-a-
finnsku, serbnesk-króatísku,
pólsku, arabísku, japönsku,
tyrknesku eða eitthvað af hin-
um 16 tungumálum, sem nú
eru kennd þar, en örsjaldan
ensku. Nemendur í tungumála
skólanum eru 500 af 32 þjóðern
m og kennararnir eru a.m.k af
12 þjóðernum. „En við höfum
enga útlendinga,“ segir dr.
Leon Dostert, stjórnandi skól-
ans.
Þegar háskólinn setti tungu-
málaskólann á stofn árið 1949,
var dr. Dostert ráðinn skóla-
■stjóri hans. Dr. Dostert. er
franskur, en hefur- hlotið alla
tungumálamenntun sína í
andaríkjunum. Hann var þá —
og er enn — forseti máladeild-
ar háskólans. Þegar hann tók
við hinu nýja embætti, hafði
hann einstæða reynslu að baki
ser, þar eð hann hafði skiplagt
túlkunarkerfið við réttarhöldin
yfir stríðsglæpamönnum í Núrn
berg 1945—46 og.ári síðar svip
að kerfi í aðalbækistöðvum
Sameinuðu þjóðanna í New
York. Hann er gæddur miklum
hæfileikum og starfsorku, hef-
ur verið rtstjóri, rithöfundur
og hlotið viðurkenningu frá
Bandaríkjunum, Frakklandi,
Marokkó og Túnis. Yirðist
hann.una sér bezt, þegar hann
glímir við mörg vandamál í
einu, og tungumálaskólinn hef
ur veitt honum mörg slík tæki-
færi, þar sem reynt hefur á
hina undraverðu og fjölþættu
hæfileika hans.
VÉLTÆKNI OG KENNSLA.
Þær breytingar, sem hann
gerði á kennslufyrirkomulag-
inu árið 1949, virtist vera bylt-
(Bachelor of Science in Lang-
uages), og er þar gert að skil-
vrði eins árs nám erlendis 1
viðkomandi sérgrein, og því
næst meistarapróf (Master of
Science in Languages), ef áfram
er haldið. Þessi sömu stig eru
að við msar alþjóðaráðstefnur.
En margt af því fólki, sem
sækir daglega kennslu í skólan
um, er ekki að búa sig undir
kandídatspróf eða gráðu af
neinu tagi. Það er eingöngu að
afla sér aukinnar tungumála-

Nýjung við Georgetown-háskóla í Washington --
I
nokkuð hörð fyrst í stað,“ seg-
ir hann. „Við vorum kallaðir
,járnvörukaupmenn‘, vegna
þess að við færðum okkur vél-
tækni í nyt. Og vitanlega sner-
ust menn gegn okkur, vegna
þess að slík vinnubrögð höfðu
í för með sér breytingar að því
er snerti hinar hefðbundnu að-
ferðir við tungumálakennslu."
Þetta var fyrsti tungumála-
skóli í Bandaríkjunum, þar sem
byggðir voru sérstakir, hljóð-
emangraðir klefar fyrir nem-
endur, en þar hlusta þeir með
heyrnartækjum á stálþráðsupp
tökur á því máli', sem' þeir eru
að læra, og tala sjálfir inn á
stálþráð. Kennslan fer bæði
fram í kennslustofunni og í
þessum klefum.
Dr. Dostert heldur því fram,
að slík heyrnartæki séu jafn-
þýðingarmikil við kennslu tal-
aðs máls og prentað mál og bæk
ur eru fyrir rithöfunda.
Þegar í byrjun kennslunnar
er áherzla lögð á, að nemendur
læri að skilja og tala viðkom-
andi tungumál vel og með eðli-
legum hraða. Kennarinn talar
jafnvel ekki hægar við byrj-
endur. Hann gengur út frá því,
að með endurtekningum öðlist
nemendur smám saman skiln-
ing á merkingu og samhengi
orðanna. Hefur þessi aðferð
reynzt með ágætum, eins og
sannast bezt á því, hve nem-
endum sækist námið fljótt og
vel.
NÁM OG STÖRF.
Náminu er skipt í ýmis st-íg.
Er þar fyrst að telja venjulegt
ingarsinnaðar. „Andstaðan var háskólanám og kandídatspróf
Álþýiublaði ð biður heildsaia
og sfóriðfuhölda afsökunarl!
MORGUNBLADINU — eða
réttara sagt húsbændum þess,
íslenzkum heildsölum — virð-
ist hafa sárnað mjög, er Al-
þýðublaðið skýrði frá því fyr-
ir nokkru, að 60-r-80 íslenzkir
heildsalar hefðu nýlega verið á
ferðalögum í, Austur-Þýzka-
landi til að skoða þar vörusýn-
ingarog leita sér gróðavænlegra
viðskipta. Upplýsir Morgun-
blaðið, að þessar tölur séu rang
ar, en hefur fyrir. því góðar
heimildir, að bað hafi ekki veri
ið 60—80, heldur umlOOmanns,
sem voru austur þar! Segir blað
ið, að austur hafi farið 40 heild
salar, 40 iðnrekendur og iðnað
armenn og 18 smásalar, auk
fulltrúa frá SÍS og kaupfélög-
unum (sem voru aðeins 4, þótt
samvinnusamtökin hafí 20—
30 % verzlunarinnar). Alþýðu-
blaðið verður því að biðja vel-
virðingar á því að birta of lága
tölu!!
Morgunblaðið færir þá afsök
un fyrir þessu stórflakki á vöru
sýningar austan við járntjald,
að „. . . í tíð núverandi ríkis-
stjórnar, sem Alþýöublaðið
styður, hefur ísienzkri verzlun
alltaf meira og meira verið
beint þangað austur.“
Þetta er furðuleg fullyrðing,
sem er hrein f jarstæða. Það var
fyrst og fremst í stjórnartíð Ól-
afs Thors, þegar Ingólfur Jóns-
son var viðskiptamálaráðherra,
sem íslenzk viðskipti færðust
að marki austur á bóginn. Þessu
til sönnunar má nefna nokkrar
tölur. Þegar stjómartíð Ólafs,
Bjarna og síðar Ingólfs hófst
um 1950 seldu Islendingar 11—
12% af útflutningi sínum aust-
ur fyrir jámtjald (árin 1949 og
1950). Á árinu 1953 hafði þeim
sjálfstæðisróðherrum tekizt að
koma tölunni upp í 19,8%,
næsta ár-24,9% -og síðasta heila
árið, sém þeir stjórnuðu fóru
tæplega 28% af öllum útflutn-
ingi þjóðarinnar til kommún-
istaríkjanna. Þá sendi ekkert
ríki í Evrópu stærri hluta af
útflutningi sínum í austurveg,
ekki einu sinni Finnland. Þetta
var afrek Olafs, Bjarna og Ing-
ólfs.
Sömu sögu má segja um inn-
flutninginn. Þegar þeir íhalds-
félagar tóku við var aðeins 8,6
—9,6% af innflutnngi íslend-
inga frá Austur-Evrópuþjóðun
um. Þegar þeir fóru frá var
talan komin upp í 22,2%.
Sánnleikurinn er sá, að ís-
lenzka heildsalastéttin hefur
átt sinn mikla þátt í þessari
þróun. Hún er áfjáð í að verzla
við hverja sem er, ef aðeins
græðist á viðskiptunum. Og það
er eitt þragð kommúnista að
láta einkaverzlun græða á við-
Framhald á 4. síðu.
Kennari við Georgetown-háskólann kennir erlendum stúdent-
um ensku. Hann notar hendurnar sem hjálpartæki. Nemend-
urnir eru frá Indónesíu (t. v.), Brazilíu o? Júgóslavíu.
veitt í málfræði, en þó er ekki
nauðsynlegt að stunda nám eitt
ár erlendis. A skólaárinu 1956
—57 var skilað ritgerðum á
ýmsum tungumálum, svo sem
japönsku, frönsku, þýzku,
spænsku og rússnesku. Ame-
ríkumaður skilaði 75 blaðsíðna
ritgerð á kínversku um vanda-
mál varðandi hið kínverska staf
róf, og var hann þó orðinn full-
orðinn, þegar hann b.yrjaði að
læra málið.
En háskólanám er þó ekki
nema einn þáttur í hinu marg-
víslegu starfsemi skólans.
Allt frá því að skólinn var
stofnaður, hefur hann haft
kennslu í túlkun á ráðstefnum,
og geta þeir nemendur, sem
sýna þæði túlkunarhæfileika
og kunnáttu í tveimur tungu-
málum, lokið háskólaprófi í
þeirri grein. Georgetown varð
þannig fyrsta æðri menntastofn
unin í Bandaríkjunum lil-þess
að- veita' . báskólamenntun í
túlkun. Tungumálakennslan
fer að mestti leyti fram í venju
legum kennslustofum, en. í túlk
un fer hún frám í sérstökum
ráðstefnusal.
1 ráðstefnusalnum eru svip-
uð tæki eru heyrnartæki og
notuð eru í aðalbækistöðvúm
Sameinuðu þjóðanna; þar eru
heyrnartæki og símaborð við
hvert sæti umhverfis langborð-
in. Fyrir báðum endum salar-
ins eru hljóðeinangraðir klef-
ar að nokkru leyti úr gleri.
Einn nemenda stendur við borð
ið og les upphátt, en aðrir nem
endur eru í klefunum og þýða
jafnóðum mál hans á önnur
tungumál. Þriðj nemendahóp-
urinn situr umhverfis ráðstefnu
borðið og hlustar á þessar
munnlegu þýðingar í heyrnar-
tækjum sínum, og hver þeirra
stillir takkana á símaborðinu,
sem er við hvert sæti, þannig
að hann heyri þýðingu á þvi
máli, sem óskað er eftir. Túlk-
ar, sem útskrifazt hafa frá þess
um tungumálaskóla, hafa starf
þekkingar. Þangað eru t.d.
sendir fulltrúar í utanríkisþjón
ustunni eða hernum, sem þurfa
að vera vel að sér í tungumáli
þess lands, sem þeir eru að fara
til.
ENSKUNÁMIÐ.
En skólinn er ekki einungis
þekktur fyrir góðan og skjót-
an árangur í kennslu erlendra
mála (en haustið 1958 verður
einnig hafin kennsla í mörgum
algengustu tungumálum, sem
töluð eru í Afríku), heldur er
enskukennslan við skólann af-
burðagóð.
Vorið 1957 stóð skólinn fyrir
sérstöku enskunámskeiði fyrir
22 ungverska flóttamenn —
stúdenta og vísindamenri — í
samráði við National Arademy
of Scíence og Ingtitute of Inter-
national Education, og jrinari
þriggja og hálfs mánaðar höfðu;
þeir --lært að tala prýðilega
ensku: 'Nú ■ sækja 1-00 Suður-'
Ameríkubúar enskukennsiu í
skólanum, áður en þeir hefja
háskólanám annars staðar í
Bandaríkjunum.
A vegum Bandaríkjastjórnar
er n haldið sérstakt námskeið
við skólann fyrir 30 tyrkneska
stúdenta, sem hyggjast kenna
ensku í heimalandi sínu. Auk
þesS hafa sjö kennarar yið skól
ann verið sendir til Tyrklands
til þess að sjá um námskeið í
enskukennslu þar.
Nokkrir aðrir kennarar við
skólann starfa nú um hríð á
vegum ríkisstjórnar Indónesíu
og við Universidad de los An-
des í Kólumbíu sem ráðunaUt-
ar við enskukennslu þar. Fyrir
nokkrum árum héldu tveim
Ameríkanar, sem lært höfðu
slavnesk mál og kynnt sér
kennsluáðferðir við skóiaiin,
námskeið ,í enskukennslu við
tvo háskóla i Júgóslavíu. Árang
urinn varð sá, að fimm háskól-
ár ö'g nokkrir menntaskólar í
laridiriu . hafa tekið up sömu
kennsiuaðferð í ensku. í
■ Skálinri hefúr látið gera upp-
tiikur, sem hægt. er að riota við
kenrislu í 39 tiingumálum; harin
hefur ’ og'-gefið' út námsbækur
óg. ,Qíðáb#kuf. .Meðal þeirra
tungumála, sem þar eru kennd,;
eru: Filipsseyjairiáiin tágalog
tíg visayan; ■ vietriam'-mál', tha-v
íska-, arabíska, bæði eins-og hún;
er töluð:í Marokkó og í Egypta
landi; ag- auk' þess klassísk ar-
abíska, : serbnesk-króatíska,;
býzka, franska og finnska.
RÁÐSTEFNA OG SKÝRSLUR.
Frá því árið 1950 hefur skól-
inn árlega haldð ráðstefnu, þar
sem nkkrir helztu og þekktustu
tungumálamenn og málfræð-
ingar koma saman og þera sam
an ráð sín. Að þeim loknum eru
gefnar út skýrslur um það, sem
rætt hefur verið, og eru þær að
mörgu leyti merkar og fróðleg
ar.
Vorð 1957 var aðalumræðu-
efnið á ráðstefnunni svonefnd
„vélþðing“, en það er talna-
merkjakerfi, sem kennari við
skólann fann upp og 22 mál-
fræðingar og orðabókarhöfund-
ar þar hafa unnið að á annað
ár með aðstoð frá National
Science Foundation. Þetta kerfi
felst í raun og veru í því að
þýða málfræði einnar tungu
yfir á aðra. Það hefur tvisvar
sinnurri verið reynt af mönnr
um, en verður nú innan
skamms reýrit í vél. Ef tilætl-
aður árangur næst, á vélin að
geta þýtt um 5,000 orð á klst’.
Þessar .tilraúnir með vélþýð-
ingar fara fram: undir ' stjórn
dr. Dostérts éins og - reýndar
allar a&rar riýjungar s,em revnd
ar er'u' við ‘Georigetðw-n' 'turigú-
málaskólarin: '
S P É S P E G I L L
„Kunnið þér nokkuð úr Alt Heidelbei-g“?