Morgunblaðið - 24.12.1915, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Clausen gamli.
Gftir Bjarna Jónsson.
gg vaknaði mjög snemma á
Þorláksmessu fyrir 13 ár-
um. Þá var eg stúdent á
Garði, en eg hlakkaði til að yfir-
gefa dimma herbergið um hríð,
og heimsækja góða vinir sem
höfðu boðið mér að dvelja á
skemtilegu prestsheimili um jól-
in.
Það var snemma morguns, dags-
birtan var enn ekki búin að vinna
sigur á næturmyrkrinu, snjórinn
huldi jörð, og jólatrén lágu í snjón-
um úti á torgunum. Alt var svo
jólalegt, snjór á götunum og baðm-
ullarsnjór í hinum skreyttu og
uppljómuðu búðargluggum.
En samt yfirgáfu margir dýrð
stórborgarinnar og vildu komast
heim, heim fyrir jólin.
Það var því mannmargt á járn-
brautarstöðinni, lestin átti að fara
kl. 7. Eg gætti þess vel að koma
ekki of seint, og hafði því tíma
til að líta í kringum mig, þegar
eg var búinn að kaupa farseðil.
En þegar eg stóð inni í bið-
salnum, varð mér starsýnt á
einkennilegan mann. Hann var
í skósíðri kápu, með háan silki-
hatt á höfði, mikið silfurhvítt
skegg, hár vexti var hann og
tígulegur, svipurinn hreinn og
bros lék um varir hans. Hann
hafði líka farið snemma á fætur,
on það var auðséð, að hann ætl-
aði ekki með lestinni, en var
kominn af því að hann vissi, að
hér væri hægt að hitta marga,
og hann langaði til þess að láta
marga fá jólakveðju, er þeir nú
voru á heimleið. Gamli maður-
inn gekk að hverjum manni og
rétti öllum blað eða bók. Eg
virti hann fyrir mér, og sýndist
hann líkur brosandi jólasveini,
mér fanst eg svo oft áður hafa
séð þessa mynd, gamlan, grá-
skeggjaðan mann, með fangið
fult af jólagjöfum. Við mætt-
umst, og gamli maðurinn gaf
mér prentað blað. »Hér er jóla-
saga handa yður, ungi stúdent.
Guð gefi yður gleðileg jól og
bjarta gleði«. Hann rétti mér
hendina og hélt áfram starfi sínu,
andlit hans ljómaði af fögnuði.
Eg hitti í sama bili danskan
mann, stúdent, sem eg, þekti, og
við settumst í sama vagnklefann,
og nú þaut lestin út í'morgun-
dimmuna, en eg fór að lesa jóla-
söguna. »Þetta hefir Clausen
gamli gefið þér«, sagði stúdent-
inn. »Er þetta Clausen?« Oft
hafði eg heyrt menn minnast á
Clausen trúboða, en eg vissi frem-
ur lítið um hann, eg vissi, að
margir gerðu gys að honum,
nokkrir aumkuðu hann, en mjög
margir elskuðu hann, af því að
þeir áttu honum svo mikið að
þakka.
Lestin brunaði áfram, en stú-
dentinn, sem nú er prestur í
Kaupmannahöfn, fór að segja
mér ýmislegt úr æfisögu Clau-
sens. Eg læt því stúdentinn segja
frá:
Rasmus Buch Clausen fæddist
á Lálandi 21. janúar 1840. For-
eldrar hans bjuggu við góð efni
og naut sonurinn hins vandaðasta
uppeldis, lærði hann meira en
þá var títt um þá, sem ekki
gengu í latínuskóla, auk hinna
algengu námsgreina lærði hann
mikið í ýmsum tungumálum, t. d.
þýzku, ensku og latinu. En faðir
piltsins kærði sig ekki um að
láta hann komast í tölu hinna
lærðu manna. »Rasmus á að
verða mentaður bóndi«, sagði
faðirinn. A þeim tímum kunnu
menn að hlýða, og Rasmus hlýddi,
hann varð bóndi. Brátt bar
á dugnaði hans og margs
konar framkvæmdum, hann las
alt, sem að búnaði laut, náði í
margar bækur, sem gáfu fræðslu
um það, sem að sarfi hans laut,
las mörg útlend tímarit og skrif-
aði sjálfur í blöðin. Foreldrar
hans hættu búskap, og Clausen
tók við stjórn, hann kvæntist
dóttur sóknarprestsins og bjó
rausnarbúi á »Louisenhöj«. Menn
báru mikið traust til hins unga,
tápmikla bónda, hann var braut-
ryðjandi á svo mörgum svæðum.
Það var ekki nema eðlilegt, þó
að hann væri kosinn í hrepps-
nefnd og væri oddviti þar í sveit-
inni, það var mjög eðlilegt, að
til hans væri leitað, því að hann
var hyggiriH og fróður.
Margar bækur átti hann, og
meðal þeirra var biblían. Aldrei
hafði hann svo mikið að gera.
að hann hefði ekki tíma til að
lesa kafla úr biblíunni á hverjum
degi. Trú hans blómgaðist og
gleðin bjó í hjartanu, hann mátti
til að segja öðrum frá gleðinni,
hinni sælu jólagleði. Hrepps-
nefndaroddvitinn stofnaði sunnu-
dagaskóla handa börnum þar í
sókninni, og margir urðu forviða,
en Clausen var svo glaður, hann
gat ekki annað — hann mátti
til að starfa í þessa átt.
Ljós gleðinnar voru tendruð á
heimili hans, þar voru allir dag-
ar jól, en sorgin barði að dyrum;
hjónin mistu einkabarnið og
nokkru síðar fylgdi móðirin barni
sínu í friðarskaut og Clausen var
einn eftir. Þá var hann 36 ára
og hjarta hans brann af starfs-
þrá, hann langaði til þess að
vekja trúna af svefní hjá öðrum,
vekja jólagleðina hjá þeim, sem
hann sá, að fóru á mis við hana.
Clausen hafði hlýtt föður sínum,
og var það ekki himnafaðirinn,
sem nú var að kalla? Hinn táp-
mikli maður þorði ekki annað
en að hlýða, þegar á hann var
kallað. Hann seldi jörðina og
flutti til Kaupmannahafnar. Rúm
20 ár hefir hann starfað þar,
verið sunnudagaskólakennari,
haldið samkomur á ýmsum stöð-
um, leitt marga æskumenn frá
spillingarstöðum, oft vakað fram
eftir nóttum til þess að forða
öðrum frá andlegu næturmyrkri,
altaf þolinmóður, síbrosandi og
bjartsýnn.
Þetta og margt fleira sagði
stúdentinn, hann sagði mér marg-
ar sögur um Clausen.
Þessi jólaminning rifjast upp
fyrir mér nú fyrir jólin. En um
leið vaknar önnur minning. Það
er bjartur vordagur, blómin ilma,
það er yndislegt veður 18. maí
1904. Hljómurinn berst út yfir
nágrerinið frá kirkjuklukkum
Andrésarkirkjunnar. I dag á að
jarða Clausen. Eg fer í kirkju,
þvi að nú var eg búinn að kynn-
ast gamla manninum. Það er
varla hægt að komast inn, kirkj-
an er troðfull. Inni við altarið
sitja margir prestar hempuklædd-
BF hún Dísa hlakkaði ekki
til jólanna þá hefir ekkert
barn hlakkað til þeirra. En
sá var gallinn á tilhlökkun hennar,
að hún gat ekki sofið fyrir henni.
Og í heila viku var það þannig.
Ef hún blundaði andartak um
hánóttina, þá sóttu að henni úr
öllum áttum bláklæddir jólasveinar
með rauðar skotthúfur og f ult fang-
ið af jólagjöfum. Já, ekki nóg
með það. Þeir komu með það á
stórum sleðum, en sumir komu
svífandi í loftinu og höfðu tekið
allar stjörnur himinsins í vað,
tunglið og norðurljósin, til þess
að færa henni. Og þá varð hún
hrædd og hrökk upp jafnharðan,—
því hún Dísa var hrædd við jóla-
sveinana, ef satt skal segja! Og
svo gat hún ekki sofnað lengi á
eftir, og hún var að hugsa um
það, að jólasveinarnir væru nú
ekki alveg eins slæmir og þeir
voru sagðir, og ómögulegt var að
þeir gætu verið synir hennar
Grýlu, eins og vinnukonan hafði
sí og æ verið að segja henni!
Það var mögulegt! Grýlukyn var
verra en svo að það færði litlum
börnum gjafir!------------
Svo kom seinasta nóttin. Þá
ir. P. Madsen guðfræðisprófessor
og síðar Sjálandsbiskup stígur i
Btólinn og heldur ræðu út frá
þessum texta: »Sæll er sá lýður,
sem þekkir fagnaðarópið«. Hann
lýsti með fögrum orðum hinu
mikilsverða starfi, sem Clausen
hafði framkvæmt þar í bæ. Þvi
næst hélt sóknarprestur kirkj-
unnar ræðu og sagði margar
sögur um starfsemi Clausens og
þá glitruðu tár í augum margra.
Mikill mannfjöldi gekk á eftir
líkvagninum og sálmasöngurinn
hljómaði. Eg man, að þá var
sunginn jólasálmurinn: «Fögur er
földin, heiður er guðs himinn«.
Eg gleymi aldrei morgunstund-
inni rétt fyrir jólin, þegar eg
horfðist í augu við gamla mann-
inn gráskeggjaða, og eg gleymi
aldrei hinum sólbjarta vordegi,
þegar eg stóð í kirkjunni og litlu
síðar úti í kirkjugarðinum, síðustu
orðin, sem eg heyrði sungin,
voru orðin úr jólasálminum :
Friður á foldu,
fagna þú maður,
frelsari heimsins fæddur er.
Það vakna hjá mér margar
Ijúfar jólaminningar, og meðal
þeirra er minningin um Clausen
gamla, sem gaf mér fagra jóla-
sögu í jólagjöf.
var nú ekki mikið sofið! En
mamma gaut hornauga að sæng-
inni við og við---! Já mömmu
var ekki um það gefið að börnin
vektu lengi frameftir. Og svo
kreisti Disa aftur augun meðan
mamma’var að svæfa litla bróður
— og lét sem hún svæfi. En hún
svaf ekki samt — það megið þi^
vera viss um. Hún gægðist smám
saman — ósköp lítið — undan
augnalokunum, til þess að sja
hvort marúma væri ekki farin a&
Jólagestirnir.
Æfintýri fyrir börn.