Morgunblaðið - 24.12.1923, Qupperneq 2
MORGUNBLAÐIÐ
Barn er oss fætt --
sonur er oss gefinn.
Jólaprjedikun eftir dr. Jón Helgason biskup.
„pví að barn er oss fætt, son-
ur er oss gefinn, á hans herðum
skal höfðingjadómurinn hvíla;
nafn hans skal kallast hinn undr-
unárlegi“ (Jes. 9, 6.).
Það mun naumast orka tvímælis,
að forfeður vorir, eins og kristnir
fyrritímamenn yfirleitt, hafi verið
handgengnari gamla testamentinu
en kristnir menn eru alment á vor-
um tímum, enda höfðu þeir það um
hönd og sóttu sjer uppbyggingu í
það engu síður en í nýja testament-
ið. Þeir höfðu yfir höfuð miklu
r.æmari skilning á hinu nána
i:inra sambandi þessara aðalparta
heilagrar ritningar en nú tíðkast
rneð kristnum mönnum. Og eins
og menn álitu að gamla testament-
ið væri opið í hinu nýja, svo
álitu menn og að nýja testament-
ið alt væri falið í hinu gamla.
IVíenn leituðu Krists í gamla
testamentinu ekki síður en hinu
nýja og hugðust finna hann þar
í Messíasar-spádómunum svo
nefndu, sem menn þá líka höfðu
alveg sjerstakar mæti^r á. engu
siður en Gyðingar forðum. En
slíkt er skiljanlegt. .Tesús Kristur
var. eins og hann er enn, í aug-
um trúaðs safnaðar, sá smurði
Drottins, sem spámennirnir höfðu'
gefið fyrirheit um að koma
mundi, og þá var það ekki nema
eðlilegt, að þeir legðu mikið upp
úr þessum spádómum og heim-
færðu upp á Krist hin mörgu og
fögru orð, sem hinir gömlu og
guðlega innblásnu sjáendur gamla
t( stamentisins höfðu talað með
hiiðsjón á eftirvæntum Messíasi
þjóðar sinnar.
Eitt af þessum messíönsku spá-
dómsorðum, sem eldri tíma mönn-
um voru alveg sjerstaklega kær
og mikilsverð, eru þessi í spá-
dómsbók Jesaja: „Því að barn er
css fætt, sonur er oss gefinn, á
hans herðum skal höfðingjadómur-
inn hvíla; nafn hans skal kallað
hinn undrunarlegi“. Þessi orð eru
að yísu töluð og í letur færð ná-
lega 700 árum fyrir fæðing Jesú;
en svo mikill og merkjanlegur
jólahreimur er í orðunum, að mig
farðar síst á því, þótt kristnum
söfnuði hafi um margar aldir ver-
ið þessi orð einkar kær svo sem
spádómsorð, er í sjerstökum skiln-
ingi hafi rætst nóttina helgu í
Betlehem. Þess vegna viljum vjer
nú einnig njóta leiðbeiningar þess-
ara orða í jólahugleiðingum vor-
Tim, sem' vor himneski faðir virð-
ist að blessa oss, svo þær megi
verða oss til sannra sálunota.
„Barn er oss fætt, sonur er oss
gefinn!‘‘ segir spámaðurinn. — Ef
vjer skoðum orðið eitt út af fyrir
sig: „Bam er oss fætt“, þá er í
siálfu sjer ekkert nýstárlegt við
það. Að vísu er það oftast nær
fagnaðarefni þegar bam fæðist,
fagnaðarefni fyrir móðurina, sem
leyst frá þjáningnm sínum getur
lagt barnið að brjósti sjer; og
fyrir föðurinn, sem tekur á móti
því sem lifandi ka-rleikspanti af
hendi eiginkonu sinnar. En þetta
er þó ekki annað en það, sem ger-
ist dagsdaglega í heiminum. Hið
sama er um táknið að segja. Að
vísu gerast tákn og stórmerki við
hverja einustu barnsfa'ðingu, því
að hvort sem barnið hvílist á silki-
bólstrum eða á jötustrái, þá er
táknið þar sýnilegt; því að lífið
er ávalt guðs gjöf, til orðið fyrir
skapandi guðs kraft. Og alt hið
sama má segja um gleði móður-
innar, sem barnið hefir alið, um
það, að hún gleymir þrautum sín-
um, jafnskjótt og barnið er fætt,
af fögnuðinum yfir því, að maður
er í heiminn borinn. Þetta er
hversdagslegur viðburður hjer í
heimi.
En ef vjer virðum fyrir oss
þessa hluti. eins og þeir birtast í
hinni helgu sögu, þá er hið hvers-
dagslega þar horfið: Bæði orðið,
sem boðar fæðingu barnsins, tákn-
ið, sem hirðunum er gefið og
gieði móðurinnar yfir', að maður
er í heiminn borinn, — þetta alt
birtist hjer í alveg einstökum
dýrðarljóma. Hjer er hið hvers-
dagslega ekki lengur hversdags-
legt, heldur er það orðið hið ein-
staklega, sem aðeins einusinni hef-
ir gerst á vorri jörð. Athugum að-
eins hinn einfalda vitnisburð sög-
unnar helgu: „En er þeir dagar
í'nllnuðust, að hún skyldi ala bam-
ið, fæddi hún son sinn frumgetinn,
vafði hann reifum og lagði hann
í jötuna‘‘. Hvað er yfirlætislaust,
ef ekki sá vitnisburður ? Og þó er
vitnisburður þessi orðinn hið
mesta fagnaðarerindi, sem heyrst
hefir á þessari jörð. Lítum á
fcarnið, sem fætt er! Um öll önnur
börn, sem í heiminn fæðast, á það
heima, að þau eru fædd til synd-
ar og dauða. En um barnið í jöt-
unni hljóðar vitnisburður engils-
ins: „Yður er í dag frelsari fædd-
ur“, — það er að segja: hann mun
brjóta á bak aftur vald syndarinn-
ar og dauðans, sundurmerja höf-
uð höggormsins og flytja lausn
þeim, er leysast vilja. Einnig
táknið, sem hirðunum er gefið,
breytir h jer viðhorfi: Þeir finna
að visu reifað barn liggjandi í
jötu, en barnið er ekki aðeins
frumgetinn sonur móður sinnar,
heldur jafnframt Drottinn Krist-
ur í borg Davíðs; og vjer getum
bætt við: hann er sá, er postulinn
vitnar um svo sem frumburð alir-
ar skepnu, því að í honum hafi
alt verið skapað, bæði á himni og
á jörðunni, hið sýnilega og hið
ósýnilega. Hann er ímynd hins
csýnilega guðs, sá, er var í skauti
föðursins áður en veröldin var
grundvölluð, sonurinn eilífi og
föðumum velþóknanlegi, sem
,.þótt hann ríkur væri gerðist fá-
tækur vor vegna, til þess að vjer
auðguðumst af hans fátækt“. Og
svo loks móðurgleðin yfir barninu
fædda, sem leggja varð í jötu í
beitarhúsi, af því að ekki var : úm
i gistihúsinu. Mundi heimurinn
nokkuru sinni hafa augum litið:
móðurgleði, er jafnaðist við gleði
Maríu, er hún vafði son sinn frum-
getinn að hjarta sjer ? Með svo
undursamlegum hætti hafði * alt
þetta skeð, og svo dásamleg voru
atvikin að þessari fæðingu, að
síst er að undra, þótt henni vrði
crfitt um orð til að lýsa með gleði
sinni, encla segir í fæðingar-guð-
spjallinu um hana: ,,En María
geymdi öll þessi orð og hugleiddi
þau með sjálfri sjer“.
En vjer, sem nú erum í anclan-
om samankomin hjá jötunni, vjer
I vitum, að aldrei gafst syndugum
hcimi jafn-dýrlegt fagnaðarefni og
þetta : Barn er oss fætt, sonur er
oss gefinn! — eins og það hljómar
tit vor frá fátæklega beitarhúsinu
hjá Betlehem; því að vjer tignum
barnið sem frelsara vorn, og
hneigjum syninum sem Drottins
smurða, er vill leiða oss til ljóss
og lífs og sælu í samfjelagi við
almáttugan guð sem gæskuríkan
föður vorn. Og sem guðs börn af
náð fyrir triina hljótum vjer að
taka undir með himnesku her-
sveitunum segjandi: „Dýrð sje
guði í upphæðum og friður á jörðu
með þeim mönnum, sem hann hef-
ir velþóknun á“.
En því næst segir spámanns-
orðið: „Á hans herðum skal höfð-
irgjadómurinn hvíla“. í augum
spámannsins átti hlutverk hins
smurða Drottins, sem þjóðin þráði,
að vera það, að endurreisa Davíðs
konungs fallna hásæti og að ríkja
yfir húsi Jakobs æfinlega. Mann-
lega talað hefðu líkurnar til þess
mátt ærið litlar heita, að þessi orð
rættust á hinum nýfædda sveini,
þar sem hann hvíldist reifaður í
fátæklegri f járhúsjÖtu. Táknherra-
dómsins, purpurakápan, hvíldi á
herðum þess, er mátti virðast vold-
ugri en svo, að nokkur hætta væri
á, að annar tæki það frá honum.
Vestur í Rómaborg sat um þessar
rnundir voldugur Ágústus keisari
á veldisstóli sínum, og vald hans
var mikið; því að það náði út
yfir allan hinn siðmentaða heim,
sem þá var, austan frá Svartahafi
vestur að Atlantshafi. En hvað er,
orðið af keisárans dýrð? Tákn.
, veldis hans varð sem ónýtt og
upplitað fat. Ríki hans hefir
splundrast í ótal parta. Nú stend-
ur öllum á sama um víðáttu veld-
is hans, nema einstöku fræðimönn-
um, sem hafa yndi af að grafast
eftir gömlum fróðleik. En barnið
í Betlehein er nú þekt og tign-
að af þúsundum þúsunda um all-
an heim, sem játa, að Jesús sje
Kristur guði föður til dýrðar. Spá-
mannsorðið um höfðingjadóminn á
herðum hans hefir rætst á óum-
ræðilega miklu dýrðlegri hátt en
jafnvel guðlega innblásinn spá-
manninn gat nokkru sinnióraðfyr-
ir. Guð Drottinn hefir gefið bam-
inu — syninum, hásæti Davíðs for-
föður hans í margfalt dýrlegri
merkingu, en noklvurri sálu gat
td hugar komið; og margfjöldi
þúsundanna, sem mikla nafn hans
svo sem nafn þess, sem oss beri
hólpnum í að verða, trúir því stað-
fastlega, að á hans ríki muni eng-
inn endir verða; — en sú var þá
líka hugsun spámannsins.
Það var djarft af spámanuinum
að gera ráð fyrir ævarandi höfð-
ingjadómi Messíasar, því að kunn-
ugt má honmn hafa verið um það,
hve auðvmldlega hásæti hrynja og
konúngsríki kollvarpast. Og það
er líka djarft af kristnum mönn-
um að gera á nálægum tíma jafn
fast og þeir gera ráð fyrir ævar-
andi höfðingjadómi Jesú Krists. —
En sagan sýnir, að höfð-
ingjadómur Krists hefir staðist
allar byltingar. Hví skyldu þeir
þá efast um, að eins muni verða
hjer eftir. Satt er það að vísu, j
aö kristindómsóvildin talar digur-^
barklega um þessar mundir víða;
iim heim. Sú óvild cr ekki óskilj-j
anleg. Hún er sprottin af hræðslu
hugspiltrar kynslóðar um, að nýjar
Sigurvinningar kristnu trúarinnar
sjeu fyrir hendi. Hvenær semlífið
vaknar, færist óvinurinn í aukana;
það er gömul saga, alt frá dögum
Heródesar. Svndumspilt veröld
liræðist höfðingjadóm Jesú Krists.
Heiðni nútímans sjer sjer hættu
búna af honum. Hindurvitnatrú
nútímans sömuleigis. En látnm þá
geisa — látum þá bera ráð sín
saman gegu Drottni og hans
smurða. Hann, sem situr á himni.
hlær. Drottinn gerir gys að þeim.
Höfðingjadómur Jesú stendurfast-
ari fótum en svo, að honum sje af
nokkuru islíku hætta búin. Jesús
Kristnr er í gær og í dag, já, að
eilífu hinn sami. Hans veldi vex
uag frá degi, hans valdsvið færist
sífelt útyfir heiminn, til þjóða,
sem liingað til hafa latið fyrir-
berast í myrkri og villu heiðin-
dómsins. Látum því ekki hugfall-
ast, þótt vjer sjáum mennina æða
gegn höfðingjadómi barnsins frá
Betlehem, en segjum með spá-
manninum með djarfmannlegri á-
h erslu orðanna: Á hans herðum
skal höfðingjadómurinn hvíla. —
Hann skal velli halda, þótt alt.
annað kollsteypist.
En hvernig má þetta ske? Pyrir
manna sjónum er þetta óskiljan-
legt; en ráðning gátunnar er sú,
að „gæska er lögmál lausnarans
og líknin veldissproti lians“.
Höfðingjadómur Jesú Krists er
lcærleikur ha.ns, sem hann gerði
hcimi kunnan frá krossins trje. er
hanú hjekk þar devjandi vegna
synda vor mannanna, og sem
hann á öllum tímum lætur í tje
þeim, er vilja gefast honum til
hlýðni sem konmigi sínum og
herra. í og með kærleika sínum
hefir hann lagt veröldina undir
sig og með kærleika hans mun þá
lika vekli hans standa til enda
veraldar. Og kærleikur hans, eða
kærleikur föðursins í honum, er
þá líka það band, sem bindur þig
og mig, já oss öll, sem honum
viljum tilheyra, við hann, svo að
v;ier, þótt í veikleika sje og hrös-
un, játum höfðingjadóm hans sem
grundvöll alls sannarlegs frelsis.
Já, alt er jietta undrunarlegt
fyrir vorum augum svo dýrlegt
sem það þó er og dásamlegt. En
vjer skulum þá líka minnast
þcss, að þetta er í fylsta sam-
ræmi við hið spámannlega orð,
sem jeg hefi hjer heimfært upp
á fagnaðarefni jólanna: „Nafn
hans skal vera hinn undrunar-
legi“ Og það nafn á vissulega
hjer heima. Eða hvað er undrun-
arlegra en að hann, sem frá
eilífð var í skauti föðursins, hinn
eingetni skuli hvílast sem lítið
bam í kjöltu mannlegrar móður?
Hvað er undrunarlegra, en aðhann
sem er ljómi guðs dýrðar og
ímynd veru hans, orð guðs kraft-
ur, som ber alla hluti, skuli hafa
gcrst fátækari en fátækasta barn
á jörðu og orðið að hvílast reifum
vafinn í jötustrái? En þetta sem
er svo undrunarlegt, hvað er það
aimað en leyndardómurinn mikli,
leyndardómur hinnar heilögu næt-
ur, sem jafnvel er englum guðs
óskiljanlegur. Og lítir þú lengra
fram jTir lífsferil hans, hve er það
alt undrunarlegt,sem auganu mæt-
ir — alt líf hans, og það ekki að-
eins fram í dauðann á kross-
inum heldur og út yfir gröf og
dauða! Hvað er rjett álitið
undnma.rlegra en sigurför lians
um heiminn í 19 aldir? ITvað er
undrunarlegra en höfðingjadóm-
ur hans í heiminum fram á þenn-
an dag, þrátt fyrir alt, sem gert
hefir verið til að kollvarpa veldis-
stóli hans? „Hinn undrunarlegi“
er hans rjetta nafn. Og þó er það
engum augljósara en þjer, sem guð
gaf náð til að höndla hann og gef-
ast honum í trúnni. Hvað er dá-
samlegra en vald hans yfir hjört-
unum? Hvað er undrunarlegra en
þetta lofgjörðarefni jólanna, að
cllum þeim, sem tóku við honum
gaf hann „rjett til að verða guðs
börn‘ ‘ ?
„Rjett, t.il að verSa. guðs börn,“
— já, sá rjettur er oss öllum gef-
inn, öllum án undantekningar,
sc-m viljum veita Jesú viðtöku sem
frelsara vorum. En í liverju er það
fólgið að veita Jesú viðtöku.
Að veita Jesú viðtöku er ekki
þa.ð eitt ,að syngja honum gleði-
og þakkarsöngva í húsi hans, held-
ur einnig að búa honum helgidóm
á heimilum vorum, og umfram alt
í hjörtum vorum, þar sem þú og
jeg getum fallið fram og hlotið
gleði fyrirgefningarinnar og frið-
arins í guði. Að taka við honum
er ekki það eitt að opna hús þitt
cg heimili fyrir fögnúði jólanna,
sem einatt ekki varir lengur en
jólaljósin endast, heldur morkir
það iimfram alt þetta, að þú helgir
honum hjarta þitt, að þú levfir
honum að fæðast(.þaf, svo a.ð
hjarta þitt geti orðið bústaður
guðs í heilögum anda. Að taka við
honum er ekki fólgið í; neinum
dýrlegum 1 jósakvcikingum, sem að
eins vara skamma stund, heldur í
því að hið mikla jólaljós hins
himneska föðurkærleika guðs fái
skinið svo inn í hjarta þitt, að
alt, sem ekki er af guði, heldur af
heiminum, alt óhreint og synd-
samlegt, flýi þaðan fyfir kær-
lciksljósi hans. Um þá, ér ;.þannig
meðtaka hann og leyfa hotium að
fæðast í hjarta sínu, á það heima,
að þeim hefir hann gefið rjett til
að verða. guðs börn. rjett til þess
að veita viðtöku jólagjöf föðursins
á himnum, sem er friður hjartans
öllum skilningi æðri. Nafn hans
skal kallast „hinn iindrunarlegi“.
Hið undrunarlega fær hver sá að
revna í honum, sem þannig sjer
hann fæðast, í hjarta sínu. Og þess
þurfum vjer öll með, því án þess
fánm vjer aldrei öðlast til fulls
gleði jólanna — gleðina yfir þvi.
að bam er oss fætt, og sonur er
oss gefinn, — að oss er í dag frels-
ari fæddur, Drottinn Kristur í
borg Davíðs.
Hjálpa þú oss t.il þessa himn-
e.ski faðir, og gef oss með því öll-
um gleðileg jól.
AMEN.
—------o---—---