Morgunblaðið - 02.02.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐTÐ
Miðvikudagur 2. febrúar 1944
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Fraxnkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðxnundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Síxni 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlaxida,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Fylgjur
ÞEGAR DAGUR LÝÐVELDISINS rís í þessu landi,
munu illar fylgjur ásækja vissa menn.
★
Um nokkurt skeið hafa örfáir menn haldið uppi
óskammfeilnum áróðyi gegn lýðveldisstofnun á vori
komandi. Þessum fáu mönnum fylgdu á tímabili nokkrir
góðir borgarar í góðri trú, meðan þeir hjeldu að tímabært
væri að hafa þau áhrif á gang málanna, er þeir töldu
heppileg. Eftir að endanlega var ákvörðuð og yfir lýst
sú stefna Alþingis og ríkisstjórnar, að leggja það undir
atkvæði alþjóðar til samþyktar eða synjunar, að lýð-
veldisstofnun skyldi fram fara í vor, hafa allir þeir, er
meina vel í skilnaðar- og lýðveldismálinu, fylgt sjer um
stefnu Alþingis, ákveðnir í því að hvika hvergi, er stefn-
an væri mörkuð.
Eftir urðu einir 14, sem síðan hafa kosið sjer fram-
kvæmdanefnd til þess að vinna gegn lýðveldisstofnun-
inni, byrjað blaðaútgáfu og haldið leynifundi í sama til-
gangi.
★
Alþýðublaðið gengur enn í lið með þessum mönnum.
Baráttan ér hafin gegn Alþingi. Þjóðin er ákölluð til lið-
sinnis 14-menningum. Það er stöðugt reynt að skilja
milli þingsins og þjóðarinnar, eins og þetta sjeu tveir
algjörlega óskyldir, — já, jafnvel andstæðir aðiljar. En
hvað er Alþingi annað en fulltrúasamkoma, kosin af þjóð-
inni, umboðsmaður þjóðarinnar?
Hvað getur vakað fyrir þeim, sem nú berjast gegn
lýðveldinu? Boðskapur þeirra og málsástæður eru naum-
ast lengur á huldu. Þeir sögðu: Það á ekkert að gera í
sjálfstæðismálinu fyrr en eftir stríð, ekkert meðan óveðr-
ið geysar. Það á ekkert að gjöra í lýðveldismálinu fyrr
en búið er að ná tali af konungi og spyrja hann, hvort
honum sje sama, þótt við stofnum lýðveldi. Það er ókurt-
eysi að láta sjer til hugar koma sambandsslit án þess
áður að hafa sýnt Dönum svo mikið sem þá sjálfsögðu
kurteysi að tala við þá. Og loks var síðustu spilunum
slegið út, — við íslendingar höfum engan rjett til sam-
barldsslita og lýðveldisstofnunar í vor, ,,það misbýður
drengskapar- og sómatilfinningu þjóðarinnar og rjettar-
vitund þeirri, sem henni hefir verið innrætt af ágæt-
ustu leiðtogum hennar í 100 ára sjálfstæðisbaráttu“, eins
og þeir komast að orði, — það er freklegt ,,rjettarbrot“
og „lögleysa“.
★
Allur þessi annarlegi ,,frelsisboðskapur“ hinna 14 hefir
verið marg hrakinn lið fyrir lið. Þeir eru á flótta. Þóttst
til „málamiðlunar“ vilja kasta fyrir borð kurteysinni í
sambandi við viðræður við Dani og að vísu ganga með
til sambandsslita í vor, ef lýðveldisstofnun biði. Og enn
hafa þeir sagt, að þeir vilji nú samt stofna lýðveldið,
þótt konungur neiti, en aðeins spyrja fyrst. Og loks
grípur nú einn höfuðspekingur þeirra ríkisstjóratillög-
urnar um þjóðfund eins og druknandi maður hálmstrá,
enda þótt þær tillögur, hvað sem annars verður um þær
sagt, sjeu algert rothögg, eins og þær voru fram settar,
á alt blaðrið um bið þar til eftir stríð, ókurteysina í að tala
ekki við Dani, rjettleysið og lögleysurnar við lýðveldis-
stofnun í vor. Það er ekki „nokkur vafi um rjett Alþing-
is“, sagði ríkisstjóri, og jafnframt gerði hann ráð fyrir,
að hvorki sambandsslit nje lýðveldisstofnun þyrftu að
frestast fram yfir það, sem ráðgert er, þ. e. 17. júní. Og
undanhaldsliðið hrópar: Heyr, — heyr- Er það aðeins
von um truflun, sem veldur?
★
Málstaður hinna 14 er þegar dauðadæmdur. Óhróður-
inn og ókvæðisorð þeirra gegn lýðveldisstofnuninni eru
aðeins illar fylgjur þeirra sjálfra. Þær skaða ekki þjóð-
ina. En þegar þjóðin fagnar lýðveldinu, munu hinar
illu fylgjur elta og hrjá þá, sem vöktu þær upp.
Samsöngur.
Kariakór
ifMarmasina
ÞVÍ MUN enn hafa veriS
gefinn tiltölulega lítill gaum-
ur, hversu ágætur kraftur hef-
ir fyrir nokkru bæst tónlist-
arlífi höfuðstaðarins, þar sem
Róbert Abraham er. Hann hef-
ir áður starfað um skeið á Ak-
ureyri og reynst tónlist þeirra
fyrir norðan mjög liðtækur
maður. Má fullyrða, að tónlist-
armaður með hans gáfur og
alhliða mentun mundi hafa átt
góða framtíð fyrir sjer í föð-
urlandi sínu, ef aðstæður væru
þar aðrar en þær eru.
Samsöngurinn á sunnudag-
inn bar ljósan vott um afburða
kórstjórnarhæfileika Róberts
Abrahams, því að honum hefir
tekist á skömmum tíma að gera
ur Karlakór iðnaðarmanna kór,
sem er fær um að leysa hin
erfiðustu verkefni af hendi
með mestu prýði, og.var þetta
þó áður kór, sem virtist ekki
hafa nema miðlungs þróunar-
möguleika. En nú kom áheyr-
endanum raunar hvörttveggja
í senn gleðilega á óvárt, hversu
góð stjórnin. var, og hversu
söngmönnunum sjálfum virðist
hafa vaxið ásmegin síðan kór-
inn ljet heyra til sín síðast.
Tónblærinn hefir állur á sjer
menningarbrag óg heildar-
hljómurinn er mjög samfeld-
ur, og bætir það upp hitt, að
raddirnar eru yfirleitt ekki'eins
góðar nje þróttmiklar og í þeim
bestu karlakórum okkar, sem
eiga lengri sögu að baki sjer.
Var þó sjerstaklega eftirtekt-
arvert, hve veikur söngur tókst
vel og styrkbreytingar allar
hnitmiðaðar.
Þá var það og lofsvert, að
flest lögin á söngskránni voru
ný í eyrum reykvískra hlust-
enda. Fyrri hlutinn voru ýms
smálög, en síðari hlutinn fjög-
ur allmikil kórverk, tvö þeirra
úr óperum. Merkast þessara
verka var óefað „Alt-Rhapso-
dia“ Brahms, og var meðferð
þess kórnum til hins mesta
sóma. Alt-einsöngvarihn var
frú ^Annie Þórðarson, og söng
hún hlutverkið af mjög næm-
um skilningi, en nokkuð bar á
of miklu „vibrato" í fyrri hlut-
anum. En kórónan á frammi-
stöðu kórsins var Fangasöng-
urinn úr „Fidelio“, sem hik-
laust má telja til hins besta,
sem hjer hefir heyrst af karla-
kórssöng. Áttu þar allir hlut
að máli, einnig einsöngvarinn
Maríus Sölvason og undirleik-
arinn, ungfrú Anna Pjeturss,
sem hafði á hendi allan und-
irleik á samsöngnum og gerði
það með prýði.
Það má óska Karlakór iðn-
áðarmanna til hamingju með
þær gleðilegu framfarir, sem
hann hefir tekið undir nýja
söngstjóranum.
E. Th.
London í gærkveldi. — Þýska
frjettastofan segir í k/öld, að
þýskum hraðbátum, sem ráðist
hafi á skipalest við Bretlands-
strendur, hafi tekist að sökkva
tveim af skipum þeim, er í lest-
inni voru.
— Reuter.
Göturnar.
MÖNNUM verður tíðrætt um
göturnar í bænum þessa dag-
ana. Einkum eftir að snjóinn
leysti, því víða hefir komið í ljós,
að sjerstaklega illa h§fir verið
gengið frá, þar sem mokað hefir
verið ofan í hitaveituskurði.
Þar sem skurðir hafa verið
grafnir yfir götur, vegna hita-
veitulagna, hefir víðast hvar
verið svo illa gengið frá, að enn
eru skurðir, sem eru svo að segja
ófærir bifreiðum. Þetta er ekk-
ert undarlegt, þegar farið er að
athuga vinnubrögðin. Það hefir
auðsjáanlega verið hugsað um
það eitt að fylla upp skurðina
einhvernveginn til bráðabirgða.
Við umferð ,og snjóþyngsli hef-
ir svo sigið í skurðunum og eru
þeir sumstaðar nærri jafndjúp-
ir og þeir voru,.eftir að búið var
að grafa þá upp. Víðast hvar
hefir verið látið nægja að moka
tómri mold ofan í skurðina, en
grjóti og öðru efni, sem fastara
er fyrir, hefir verið ekið þurtu.
Á einum stað hjer í bænum sje
jeg, að búið var að ganga frá
skurði, en núna, þegar snjóinn
leysti, mátti sjá stóra hnullunga
og púkk við skurðinn, en mold-
in í skurðinum hafði sigið svp,
að gatan var lokuð, eða alt að
því fyrir bílum.
Nóg samt.
GÖTURNAR í .bænum eru í
nógu siæmu ásigkomulagi, eftir
margra ára uppgröft, þó ekki sje
bætt við, að svona illa sje unnið
að því að fylla upp hitaveitu-
skurðina. Það hefir sýnt sig, að
það er hægt að vinna þetta verk
vel, því á stöku stað, þar sem
einhverrar vandvirkni hefir ver
ið gætt við verkið, má ekki sjá,
að gatan hafi nokkru sinni ver-
ið upp grafin.
Víða í bænum á enn eftir að
fylla upp hitaveituskurði, og er
þess að vænta, að meiri vand-
virkni og verklagni verði við-
höfð í framtíðinni við þetta verk
en hingað til.
Bílstjórar segja mjer, að þeir
sjeu alveg að gefast upp á að
leggja bíla sína í ófærðina. Þeir
eiga á hættu að brjóta vagna
sína 'og gúmmíslitið er gríðar-
legt, en mikil vandræði að fá
gúmmí á bíla, eins og kunnugt
er.—
•
Önnur vitleysa.
VIRÐINGARVERT er-það, að
fengnir hafa verið vegheflar til
að ryðja snjó af götunum und-
anfarna daga. En hitt er verra,
að verkið er unnið þannig, áð
snjónum er ýtt af akbrautinni
upp á gangstjettirnar. Af því
leiðir svo, að gangandi fólk kýs
heldur, þrátt fyrir hættur, sem
því eru samfara, að ganga eftir
akbrautinni, því ofan á snjóinn,
sem fyrir var á gangstjettunum,
hefir nú bæst snjórinn af ak-
brautunum.
Vissulega er þetta ekki til að
auka öryggi í umferðinni.
•
Setuliðsviðskifti.
FYRIR NOKKRU voru nokkr
ir menn hjer í bænum uppvísir
að viðskiftum við setuliðsmenn.
Bæjarblöðin fluttu fregnir af
þessu, samlNæmt upplýsingum
frá rannsóknarlögreglunni. Síð-
an hefir ekkert um málið heyrst
frekar, enda ekki komið neitt
nýtt fram í málinu.
En á hinn bóginn hafa gengið
hinár furðuegustu slúðursögur í
bænum, um að þessi eða hinn
borgarinn hafi verið tekinn fast
I ur og að sannast hafi á hann víð-
tæk viðskifti við setuliðið. Hafa
. margir, kunnir Reykvíkingar
verið tilnefndir.
| Skrifstofa sakadómara hefir
ekki gefið blöðunum neinar
.nýjar upplýsingar um setuliðs-
j viðskifti, en vænta má, að ef þau
hafa átt sjer stað, eða nýjar upp
i lýsingar hafa komið fram í sam-
bandi við málið, þá láti sakadóm
ari ekki hjá líða að skýra frá
því.
Virðing fyrir fánanum
„ÍÞRÓTTAMAÐUR“ skrifar:
Mikið er nú rætt um hið góða
jóg þakkarverða mál, að hefjá
íslenska fánann til meiri vegs
1 og virðingar en hann hefir Ver-
■ ið að njótandi, að nota aldrei
t fánarm, nje myndir af honum,
jnema því aðeins, að hlutföll sjeu
rjett, o. s. frv. íþróttasamband
! íslands lagði mikla áherslu á
þetta atriði á síðasta ársafmæli
sínu, og er það vel.
En eitt vil jeg leyfa mjer að
benda stjórn I.S.I. á í allri vin-
semd, og það er það, að fáni sá,
sem notaður er á forsíðu íþrótta-
blaðsins, sem stendur, er alls
ekki að minni hyggju annað en
skrípamynd af fána, mjög óvirðu
legur að sjá. Það má ekki fara
svo með þetta fánamál, að það
verði aðeins í orði kveðnu aukin
virðing fyrir fánanum, en svó
alt látið slarka í ráun óg veru“.
Jeg vil þakka íþróttamanni
fyrir þetta brjef. Það er einmitt
þetta, sem unnendur fánans eiga
að gera. Þeir eiga að þenda á,
ef þeir sjá, að hann er á einhvern
hátt misnotaður. Ekki að jeg eigi
við, að óviðeigandi sje, að ís-
lenski fáninn sje á kápu Iþrótta-
blaðsins, síður en svo, en hitt
nær ekki neinni átt, ef þar er
einhver skrípamynd af þjóðfán-
anum.
ísland erlendis.
„STUD. JUR.“ sendir mjer í
brjefi úrklippu úr bresku blaði,
sem nýlega er komið út. Eru þar
birtar myndir í litum frá Sund-
laugunum hjer. Á myndunum
sjást íslenskar blómarósir í bað-
fötum, en hermenn í gæruskinns
úlpum og með „eskimóahettur“
horfa á sundmeyjarnar.
Með myndunum fylgir stutt
grein og þar er að finna eftir-
farandi setningar:
„Enn hefir ekki verið hægt að
halda lífinu í einu einasta trje
á íslandi, en blóm kosta alt að
5 shillings stykkið".
„í meira en þúsund ár hefir
Island að miklu leyti verið land
steinaldarinnar. En á rúmum
tveimur árum hafa Ameríku-
menn komið öllu í raunverulega
nýtísku horf. Verkfræðingar
þeirra hafa bygt hundruð mílna
af steinsteyptum vegum í stað
hraunstíganna".
„Fyrir stríð höfðu islenskir
verkamenn í laun frá 15 shill-
ingum upp í eitt sterlingspund
á viku. Nú hafa þeir frá 12 og
up í 16 sterlingspund á viku í
vegavinnu, eða flugvallavinnu“.
.... „Bjórglas verkamannsins
kostar hann sem svarar 3 shffl-
ingum og 6 pence“.
„Þetta eru aðeins nokkur
„gullkorn“, tekin á víð og dreif
úr greininni. Ekki að furða, þó
„stud. jur.“ segi í brjefi sínu, að
þetta sje enn ein sönnun þess,
að íslendinga vanti frjettastofn-
un, sem geti gefið erlendum
blaðamönnum upplýsingar um
land og þjóð.