Morgunblaðið - 18.04.1944, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 18. apríl 1944
MOBGUNBLAÐIÐ
11

Þið eigið sameiginlega að erfa landið
VIÐ TÖLUM oftast um æsku
landsins sem eitt ákveðið hug-
tak, þ. e. hin yngri kynslóð um
gjörvalt landið. Þetta er að
sjálfsögðu rjett í víðtækasta
skilningi.
En fyrir vikið hættir okkur
til að sjást yfir, hversu þetta
hugtak er í rauninni tvíþætt,
þar sem er annars vegar æskan
í kaupstöðum landsins, en hins
vegar æskan í sveitunum.
Unga fólkið til sjávar og
sveita, og þó einkum í kaup-
stöðum og stærri kauptúnum
annars vegar og svo hins vegar
í strjálbýlinu, elst upp við svo
gjörólík lífskjör, að furðu
gegnir.
Það hefir ekki dregið úr þeSs
ari sundurgreiningu í þjóðlíf-
inu, að vissir pólitískir flokkar
— og þar fremstur allra Fram-
sóknarflokkurinn — hafa alið
á róg og tortrygni milli kaup-
staða og sveita, mikláð fjelags-
leg ágreiningsefni, sem upp
hafa risið milli þessara þátta í
þjóðlífinu, en legið á hinu,
hversu hagsmunir fólksins til
sjávar og sveita eru raunveru-
lega samofnir í öJTum aðalatrið
um, og öðrum aðilanum til
styrktar, að hinn blómgist.
Unga kynslóðin, sem nú er
að vaxa upp, verður að marka
þáttaskifti í þessum efnum.
Hún verður að vínna að aukn-
um samskiftum æskunnar í
kaupstöðum og sveitum. Sam-
ræma lífskjörin eftir föngum
og efla gagnkvæman skilning
og þekkingu á hvers annars
högum. Mun þá rýma jarðveg-
urinn fyrir þau óheillavænlegu
pólitísku misklíðarefni, er
mögnuð hafa verið milli sveita-
fólksins og kaupstaðarbúanna,
en eflast samhugur og heilbrigð
þjóoleg eining.
Ungir Sjálfstæðismenn hafa
sjeð nauðsyn þessa máls. í
stefnuskrá Heimdallar, fjelags
ungra Sjálfstæðismanna í
Reykjavík, er m. a. ákveðið, að
fjelagið vilji beita sjer fyrir
því:
« „Að unnið sje »ð því að efla
heilbrigt samband milli kaup-
staða og sveita, er byggist á
gagnkvæmum skilningi á sam-
eiginlegum hagsmunamálum
þessara tveggja aðíla þjóðlífs-
ins, að Iramfaramál þeirra
haldist í hendur, afurðasölu og
öðrum viðskiftum skipað með
fullum skilningi og jöfnu til-
liti til hagsmuna heggja.
Að samskifti æskunnar til
kaupstaða og sveita sjcu örfuð
með það fyrir augum, að unga
fólltið öðlist sem víðtækasta
þekkingu á þjóðíífinu í heild,
með gagnkvæmri kynningu, er
jafnframt styrkí samheldni
þjóðarinnar".
Fer vel á því, að slík stefnu-
skráratriði sjeu mótuð af fje-
lagi ungra Sjálfst.a?ðismanna í
höfuðstað landsins, og ber það
ljósan vott um víðsýni og frjáls
lyndi þessa fjelags.
I þessu sambandi mætti einn
ig minnast á, að á síðasta þingi
Sambands ungra Sjálfstæðis-
manna var samþykt eftirfar-! að nota húsin sem skólahús.
andi ályktun, sem myndi miða ^ Lítur þingiö svo á, að bætt skil
stórum að því að samræma að- j vrði æskunnar í sveitum lands-
stöðu æskunnar, ef röskleg á- ins til þess að halda uppi líf-
tök væru gjörð:
„7. þing Sambands ungra
Sjálfstæðíímanna, haldið að
Þingvöllum og í Reykjavík 18.
til 20. júní 1943, telur nauðsyn
bera til þess, að skapa æsku
sveitanna betri skilyrði til fje-
rænu fjelagsstarfi geti átt sinn
þátt í því að takmarka straum-
inn úr sveitunum til kaupstað-
anna“.
Æskufólk til sjávar og
'sveita! Takið höndum saman í
Atvinnurekstur framtíöarinnar
Eftir Jóhann G. Möller
i.
ÚTI í HINUM stóra heimi er
mikið rætt og ritað um hinn
„nýja heim“, sem byggja verði
upp að ófriðnum loknum. Hjer
á landi heyrist næsta lítið
.. fullum skilnmgi um það, að skrafað um þessa hluti, og veit
lagslífs en nú er. Skorar því þið eigið sameiginlega að erfa varlai hveiju sætii. Et til
þingið á Alþingi og ríkisstjórn! landið. Brjótið á bak aftur|vi11 erum við á Þessum hjara
að styrkja eftir megni þau ! hverja tilraun til þess að stía ,veraldar of uPPtekin af að nota
æskulýðsfjelög, er vinna að því'ykkur í sundur, en gangið ó-!tækifærin’ sem ”gamli heimur'
inn" leggur okkur upp i fang-
að reisa samkomuhús í sveitum ' trauð að verki með það mark ‘
landsins og telur æskilegt, að
athugað sje, hvort eigi sje auð-
ið að haga þeim framkvæmd-
um svo, að jafnframt sje hægthögum.
fyrir augum að samræma lífs
ið, til þess að mega vera að því
kjörin, efla samhug og auka 1 að skenkja því nokkurn þanka
skilninginn á hvers
annars
T. H.
Sumræmd Söggjöf j
Eftir IVSagnús Jónsson frá Hel
hversu málum muni skipast, er
hildarleikurinn er um garð
genginn. Raunar má með nokkr
og sýni, að enduðu ákveðnu
starfstímabili, velgengni. Slík-
ur rekstur hlýtur að leiða til
aukins öryggis fyrir einstakl-
ingana, en jafnframt að verða
til þess að hvetja hvern og
einn, sem á hag sinn að ein-
hverju leyti undir fyrirtækinu,
sem hann vinnur við, til auk-
innar atorku og dugnaðar.
Hvorutveggja er til í þessu
efni, að hinn almenni vinnandi,
sem vinnur við hlutdeildar- eða
arðskiftifyrirtæki, geti eignast
hluti í fyrirtækinu eða fengið
arðshluta af hagnaði þess að
enduðu reikningsári. Mörg af
MEÐ STOFNUN lýðveldisins
■;hljóta að vakna ýmsar hugleið-
iingar um löggjöf og stjórnskip-
| an íslenska ríkisins. Flestir virð
,ast sammála um það, að gagn-
ger endurskoðun þurfi að fara
fram á stjórnarskránni, en
'engu minni ástæða virðist vera
l til þess að taka aðra löggjöf
til nákvæmrar athugunar.
A þjóðveldistímanum voru
lögin mun fábrotnari en þau
eru nú, enda geymdust þau þá
aðeins í hugum fólksins. Síðar
fjekk þjóðin þó lögbækur, sem
höfðu inni að halda fyrirmæli
I um öll helstu samskifti ein-
staklinganna og einstaklinga
^og ríkis. Einnig þá helgaði al-
i menningur sjer lögin, enda mun
lagaþekking þá sennilega hafa
verið mun almennari en nú.
móti sú breyting á orðin, að
lögin sjeu að verða sjereign
stjettar lögfræðinga, en allur
almenningur reyni lítt að
kynna sjer löggjöfina.
Fyrir allmörgum árum ritaði
próf. Ólafur Lárusson athygl-
isverða grein í tímaritið Vöku
um þetta efni. Bendir hann þar
á það, hversu löggjöf síðustu
áratuga hafi verið sundurlaus
! og jafnframt, hversu viðhorf
almennings til löggjafarinnar
hefir breyst. Leggur hann ein-
dregið til, að reynt verði að
'samræma löggjöfina og helst
^gefa þjóðinni heilsteypta lög-
bók, sem orðið geti sameign
jallrar þjóðarinnar og sjálfsögð
handbók á hverju heimili.
Löggjöfin er hornsteinn þjóð
fjelagsins og því brýn nauð-
syn, að til henaar sje vandað.
Fullkömin löggjöf þarf að vera
í samræmi vjð rjettarmeðvit-
^und þjóðarinnar á hverjum
tíma, en því miður virðist lög-
gjafinn ekki sétíð hafa haft
þessi sannindi í huga við laga-
setninguna.
Allir, sem kynna sjer löggjöf
síðustu ára, hljóta að koma
auga á þá hroðvirkni, sem því
miður hefir of oft átt sjer stað.
Lög eru stundum sett án nokk-
urs tillits til samræmisins við
önnur gildandi lagaákvæði.
Þess er að vísu ekki að vænta,
að sömu lögin geti óbreytt gilt
fyrir margar kynslóðir, en það
er óneitanlega eitthvað bogið
við löggjöfina eða starfsaðferð-
ir löggjafans, þegar sömu lög-
unum er breytt svo að segja á
hverju þingi, og tíðar breyting-
artillögur við breytingu á lög-
um eru að minsta kosti ekki
vel til þess fallnar að gera lög-
gjöfina heilsteypta og aðgengi-
lega. A ýmsum svjðum, t. d.
um skattamálin, eru lagabreyt-
ingarnar að verða svo tíðar, að
það nálgast fullkomna rjettar-
Nú á tímum virðist aftur á óvissu fyrir borgarana. Þá eru
sum lagaákvæði svo óskýr og
klaufalega orðuð, að lögfræð-
um sanni segja, að lítið eitt jstærstu - fyrirtækjum heimsins
myndum við geta lagt á vogar- eru rekin með þessum hætti,
skálina í þessu efni, og þó gæti jog það, sem einkennis þau hvað
svo farið, að hin fámennasta mest, er hinn góði aðbúnaður
þjóð mætti hafa þar nokkuð j verkamanna þeirra og það, að
fram að færa. En slíkt mætti við þau verða aldrei veikföll
ingarnir verða að sitja með
sveittan skalla við að reyna að
finna ggtlun löggjafans með
þessum ákvæðum. Einstök laga
ákvæði brjóta einnig beint í
bága við stjórnarskrána. Þessir
starfshættir við lagasetninguna
verða að breytast.
Það er að sjálfsögðu ekki
hægt að gera þá kröfu til þing-
mahna, að þeir sjeu löglærðir,
en þar sem til er lagafyrirmæli
um skipun laganefndar þing-
mönnum til aðstoðar við samn-
ingu lagafrumvarpa, ætti að
mega taka upp þá reglu, að öll
lagafrumvörp yrðu fengip slíkri
sjerfræðinganefnd til athugun-
ar, áður en þau eru lögð fyrir
þingið.
En þetta er ekki nóg. Undir-
stöðulöggjöf þjóðfjelagsins verð
ur að samræma og gera hana
svo heilsteypta og glögga, að
lögin verði öllum þorra almenn
ings aðgengileg, þannig að
þjóðin geti alment nokkurn
veginn vitað hvað sjeu lög.
Framli. á bls. 12
því aðeins verða, að við gæt-
um bent á eitthvað, sem til
verulegrar fyrirmyndar væri.
II.
ÞAÐ, sem einkum einkennir
ræður þeirra manna, er með
stórþjóðunum tala og skrifa af
mestri alvöru um hihn „nýja
og betri heim“, sem skapa verði
eftir lok stríðsins, er krafan
um aukið öryggi. Öryggismál-
in virðast verða aðalviðfangs-
efni þeirra. er byggja vilja betri
heim. Það er sú hugsun. að ein-
staklingnum verði trygt meira
öryggi um sinn eigin hag og
afkomu og öruggara frelsi til
orðs og starfa. En þessu tvennu
var mjög ábótavant á þeim
tíma, sem undan fór ófriðnum.
Er þess vissulega nauðsyn, að
hver þjóð geri sjer ljóst við-
horf sitt til þessara mála. En á
miklu veltur, að hugsanir
manna um þessi mál stjórnist
af góðvifja og öll þau Beveridge
plön, sem fram kynnu að koma,
miði að því tvennu í senn, að
auka öryggi einstaklingsins í
hvívetna, en örva um leið skap
andi kraft hans til athafna og
sjálfsbjargar. Öryggisráðstaf-
anirnar ná því aðeins marki, að
vilja einstaklingsins vaxi ás-
megin við þær, en hann hnepp-
ist ekki í dróma værðar og ó-
mensku.
III.
UNGIR Sjálfstæðismenn hafa
a stefnuskrá sinni mál, sem
vert er að minna á í þessu sam-,
bandi. Er það hlutdeildar- og
arðskiftirekstur atvinnufyrir-
tækjanna. Væri ekki ólíklegt,
að þessu atvinnurekstrarfyrir-
komulagi ykist fiskur um
hrygg að stríðinu loknu. Nokk-
ur ár eru liðin síðan ungir
Sjálfstæðismenn hófu máls á
þessu atvinnufyrirkomulagi, og
í dag er það, sem fyrr, eitt af
aðalstefnumálum þeirra. Sá
rekstur, sem hjer er átt við, er
með þeim hætti, að atvinnu-
fyrirtækin sjeu rekin þannig,
að allir, sem við þau vinna, hafi
beinan hag af því, að þau dafni
eða verkbönn.
Hjer verður ekki að sirmi
skýrt frekar frá þessu atvinnu-
fyrirkomulagi, enda mun það
verða gert betur á öðrum vett-
vangi. En jeg vildi með þegs-
um orðum minna menn á
þetta baráttumál ungra Sjálf-
stæðismanna, sem ef til vill
ætti alveg sjerstaklega aðtaka
upp hugi okkar einmitt nú 4
hinum miltlu umbreytingatíxn-
um. Mjer er það ljóst, að þetta
mál verður ekki sótt til sigurs,
nema með aukinni þekkingu og
skilningi íólksins á því. Allar
þvingandi ráðstafanir í þessum
efnum tel jeg til litilla bóta.
Fyrsta aíriðið er, að þjóðinni
beri að skiljast, að hjer er um
að ræða mál, sem í framkvæmd
myndi orkað miklu til
góðs í atvinnulífi voru og þjóð-
lífi.
Nokkur tregða mun ríkjandi
um þessi efni meðal atvinnu-
rekenda og sumra verkamanna.
Frá atvinnurekendanna hálfu
stafar þetta af misskilningi að
mestu, en frá verkamannanna
hálfu af socialistiskum áhrif-
um. Þeirra tregðu þarf að úpp-
ræta með því að skýra málið
sem best, enda heppilegasta að
slík atvinnufyrirtæki, sem hjer
um ræðir, stofnist af frjálsum
vilja verkamanna og atvinnu-
rekenda.
Ungir Sjálfstæðismenn munu
nú herða róðurinn fyrir þessu
stefnumáli sínu og færi betur,
að atvinnurekendur og vinn-
endur kæmu hjer til fjigis.
Mun þetta mál — hlutdeild'ai-
og arðskiftifyrirkomulag á
rekstri atvinnufyrirtækjanna
— geta orðið drjúgur liðu: í
því að auka öryggi einstpkl-
ingsins og ein leiðin til að
skapa hinn „nýja og betri
heim“ hjer á landi, sem svo
mjög er talað um úti í hinum
stóra heimi, að koma skuli, er
hinum mikla hildarleik' íýkur.
Leikfjelagið og Tónlistarfje-
lagið sýna Pjetur Gaut annað
kvöld. Aðgöngumiðasala heist
il. 4 í dag.