Morgunblaðið - 24.06.1944, Blaðsíða 10

10
MOSOUNBLAÐI0
Laugardagur 24. júní 1944.
LARRY DERFORD .
'IÁJ. JJomeriet YJ/auqli
iam:
í leit að
lífshamingju
26. dagur —

Matti yitgranni
Æfintýri eftir P. Chr. Asbjörnsen.
1.
EINIJ SINNI VAR KONA, sem átti einn son, sem var
kallaður Matti, en hann var svo skelfing vitgrannur, að
hann hafði helst ekki vit á neinu. Ekki hafðist hann held-
ur mikið að, en það litla sem hann gerði, varð vanalega
alveg öfugt hjá honum og aldrei rjett, þessvegna kölluðu
nágrannarnir hann alc^rei annað en Matta vitgranna.
Þetta fannst kerlingunni illt, en verra fannst henni þó,
að sonur hennar hafðist helst aldrei annað að, en að
slangra og slæpast.
Rjett hjá bænum, þar sem þau áttu heima, rann stór á,
og hún var straumhörð og illt að komast yfír hana. Svo
sagði kerling einn dag við Matta son sinn, að fyrst það
væri nú svona mikill skógur umhverfis kotið þeirra, þá
væri ekki mikill vandi að höggva trje og reyna að koma
brú á ána. Hann skyldi nú taka til skógarhöggs, byggja
brú, og svo gæti hann tekið brúartoll af þeim, sem færu
yfir, þá fengi hann þarna bæði vinnu og líka yrði þetta
arðbært fyrirtæki.
Þetta fannst Matta þjóðráð, fyrst mamma hans sagði
það, og sagðist strax skyldi gera það, sem hún bað hann
um, og það skyldi verða gert, eins og hún vildi hafa það,
og öðru vísi ekki. Svo fór hann að höggva trje og ók þeim
niður að ánni og bygði brú. Ekki var nú hægt að segja
að vinnan gengi sjerstaklega hratt, en hann var þá að
ntinsta kosti að einhverju öðru en að slæpast á meðan.
Þegar brúin var búin, átti Matti að vera við brúar-
sporðinn og taka toll af þeim, sem yfir hana fóru, og móð-
ir hans sagði, að hann ætti ekki að leyfa einum einasta
manni yfirferð, nema hann borgaði, það væri sama, þótt
það væru ekki altaf peningar; vörur gætu líka verið góð
borgun, sagði hún.
Fyrsta daginn komu þrír menn, hver með sína heylest
og vildu komast yfir brúna.
,,Nei“, sagði Matti. „Þið fáið ekki að fara yfir, fyrr en
þið eruð búnir að borga mjer toll“.
„Við höfum ekkert að borga með“, sögðu þeir.
„Jæja, þá fáið þið ekki að fara yfir á brúnni, en annars
er mjer nú sama, þótt þið borgið ekki í peningum, vörur
tek jeg líka gildar sem borgun“, sagði piltur.
Þá ljet hver um sig hafa heytuggu, svo hann hefði eitt-
Hann: — Manstu, hvar jeg
Nú komst Gray nær því að
vera gamansamur, en jeg hafði
hafði áður heyrt.
„Auðvitað vildi jeg helst að
þú hentir þjer á bálköst minn í
nýjum sorgarbúningi, en þar
sem það tíðkast ekki lengur,
held jeg að best væri fyrir þig,
að snúa þjer að bridge. Og
mundu mig um það, að opna
ekki í grandi á minna en þrjá
og hálfan til fjóra slagi vissa“.
Hjer var ekki tækifæri fyrir
mig til þess að benda Isabel á,
að þótt ást hennar á Gray og
börnunum væri einlæg, .væú
hun vart ástríðufull. Ef t:l vill
hefir hún lesið hugsanir minar,
því að hún ávarpaði mig nokk-
uð hranalega.
„Hvað er það, sem þú ætlaðir
stS segja?“
„Það er líkt á komið með okk
ur Gray. Jeg kenni í brjósti u:n
stúlkuna“.
,,Það er nú ekki hægt að
kalla hana stúlku. Hún er þrí-
tug“.
„Jeg hygg, að öllu hafi verið
lokið fyrir henni, þegar maður
hennar og barn fórust. Hún
hafði lifað í nær himneskri
gleði, og þegar hún var horfin,
gaf hún ekki sætt sig við hvers
dagslega jörð hversdagslegra
manna, heldur steypti sjer vilj-
andi í glötun. Jeg get gert mjer
í hugarlund, að þegpr hún gat
ekki lengur teigað veigar guð-
anna, hafi hún hugsað með
sjer, að eins gott væri að
drekka ósvikið, jarðneskt
brennivín“.
„Þetta segið þið nú aðeins í
skáldsögunum. Þetta er rugl,
og þú veist vel, að það er rugl.
Ótal konur hafa mist menn
sína og b^rn. Böl hennar kom
ekki af því. Illt getur ekki
sprottið af góðu. Hið illa bjó
altaf í henni. Þegar bílslysið
rauf varnarmátt hennar, leysti
það hana úr viðjum. Þá kom
hið sanna eðli hennar í ljós.
Kennið ekki í brjósti um hana.
Hún er nú það, sem hún hefir
ætíð verið í hjarta sínu“.
Larry hafði setið þögull all-
an tímann. Hann virtist þungt
hugsandi. Jeg held, að hann
hafi ekkert tekið eftir því,- sem
við vorum að segja. Þegar Isa-
bel þagnaði, sátum við öll þög-
ul andartak. Þá byrjaði hann
að tal-a, með undarlegri, tón-
lausri röddu eins og hann væri
að tala við sjálfan sig, en ekki
okkur. Augu hans virtust
horfa langt aftur í óljósa fjar-
lægð fortíðarinnar.
„Jeg man eftir henni, þegar
hún var fjórtán ára. Hár henn-
ar var sítt og greitt aftur frá
enninu og hún hafði svart
hnýti í því. Hún var freknótt
í framan og svipurinn alvar-
legur. Hún var hæversk, göf-
uglynd og hugsjónarík sem
barn. Hún las alt, sem hún náði
í, og við vorum vön að tala
saman um allskonar bækur“.
„Hvenær?“ spurði Isabel og
hleypti lítið eitt brúnum.
„Þegar þú fórst í samkvæmi
með móður þinni. Jeg var van-
ur að fara heim til afa hennar,
og þar sátum við undir stóra
álmviðartrjenu og lásum hvort
fyrir annað. Hún var mjög ljóð
elsk og orti dálítið sjálf“.
„Aldrei vissi jeg það“, sagði
Isabel. '
„Hún hjelt því leyndu. Hún
var hrædd um, að þið munduð
hlæja að sjer. Hún var mjög
feimin“.
„Þegar jeg kom heim úr
stríðinu var hún nær fullvaxta.
Hún hafði lesið mikið um á-
standið meðal verkafólksins,
og sjeð dálítið af því sjálf, í
Chicago. Hún komst að hjá
Carl Sandburg og skrifaði þar
af grimd um eymd hinna fá-
tæku og hagnýting verkafólks-
ins. Það var ef til vill heldur
hversdagslegt, sem hún skrif-
aði, en það var gert af einlægni
og góðum vilja“.
★
Jeg tók eftir, að Isabel hlust-
aði á hann með vaxandi reiði.
„Hvernig stóð á því, að hún
kaus þig fyrir trúnaðarmann
sinn?“
Larry leit á hana.
„Jeg veit það ekki. Hún var
fátæk, innan um ykkur, sem
höfðuð nóga peninga. Jeg átti
1 ekki heima þar heldur. Jeg var
þar aðeins vegna þess, að Bob
frændi var læknir í Marvin.
Henni hefir sennilega fundist
við eiga eitthvað sameiginlegt“.
Larry átti enga ættingja.
Flest eigum við a. m. k. frænd-
ur og frænkur, sem við þó ef
til vill þekkjum ekki neitt, en
gefa okkur þá tilfinningu, að
við sjeum hluti af þeirri miklu
fjölskyldu, er jörðina byggir.
Faðir Larry hafði verið \ein-
birni og móðir hans einnig. Afi
hans í aðra ættina, kvekarinn,
hafði farist í sjóslysi, þegar
hann var enn á besta aldri, og
hinn afi hans átti hvorki bræð-
ur nje systur. Vart var nokkur
eins einmana 1 veröldinni og
Larry.
„Datt þjer aldrei í hug, að
Sophia væri ástfangin af
þjer?“ spurði Isabel.
„Aldrei“, svaraði hann og
brosti.
„Hún var það“.
„Þegar Larry kom heim úr
stríðinu, eins og særð hetja, var
helmingur stúlknanna í Chica-
go eitthvað að hugsa um hann“,
sagði Gray á sinn berorða hátt.
„Hún gerði nú meira en
hugsa um hann. Hún tignaði
þig, Larry minn. Ætlarðu að
halda því fram, að þú hafir
aldrei tekið eftir því?“
„Já, jeg tók vissulega ekki
eftir því, og jeg trúi því ekki“.
„Þú heldur sennilega, að hún
hafi verið of göfuglynd til
þess?“
„Jeg sje enn fyrir mjer litlu
stúlkuna með hnýtið í hárinu
og alvarlega andlitið, og heyri
rödd hennar titra af niðurbæld
um gráti, þegar hún las óðu
Keats, vegna þess, hve fögur
hún var. Hvar skyldi hún vera
núna?“
Kvöldið eftir fór jeg til Ri-
viera-strandarinnar, og einum
eða tveim dögum síðar fór jeg
til Antibes til þess að hitta
Elliott og segja honum frjettir
frá París. Hann leit ekki vel út.
Hann hafði ekki haft eins gott
af veru sinni á Montecatini og
hann bjóst við, og ferðalög
hans, eftir að hann kom það-
an, höfðu þreytt hann.
Hann keypti skírnarfontinn
í Feneyjum og hjelt síðan til
Florence til þess að kaupa alt-
arisbríkina, sem hann hafði
verið að semja um. Þar sem
honum var mjög umhugað um
að þessu væri komið vel fyrir,
settist hann að í óásjálegri krá,
rjett hjá kirkjunni, þar sem að-
búnaður allur var mjög slæm-
ur. Skírnarfonturinn og altar-
isbríkin voru lengi á leiðinni,
en hann var ákveðinn í að fara
ekki fyrr en hann hefði komið
því vel fyrir, og beið því áfram.
Hann var mjög ánægður, þegar
hann hafði loks komið öllu í
lag, og sýndi mjer, með mik-
illi hreykni, myndirnar, sem
hann hafði tekið. Kirkjan var
virðuleg, þótt hún væri lítil,
og hin hæfilega skreyting henn
ar að innan var prýðileg sönn-
un fyrir smekkvísi Elliotts.
„I Róm sá jeg líkkistu frá
fyrstu tímum kristninnar, sem
jeg var lengi að hugsa um að
kaupa. En svo sá jeg mig um
hönd“.
„Hvað í ósköpunum ætlaðir
þú að gera við hana, Elliott?"
spurði jeg.
„Hvíla í henni sjálfur, væni
minn. Jeg var búinn að hugsa
þetta mjög vandlega, og ætlaði
að hafa hana hinum megin í
forkirkjunni, á móti fontinum,
en þessir gömlu Rómverjar hafa
verið. mjög smávaxnir, svo að
kistan var ekki nógu löng
handa mjer. Og jeg hefi ekki
hugsað mjer að liggja þannig
í kút til dómsdags. Þetta var
mjög leiðinlegt".
Jeg fór að hlæja, en Elliott
var alvarlegur.
„En þá datt mjer dálítið ann
að í hug. Og nú hefi jeg gert
allar ráðstafanir til þess að
verða grafinn fyrir framan alt-
arið, neðan við kórþrepin. Líst
þjer ekki vel á það? Þar á að-
eins að vera óbrotin steinhella
með nafninu mínu á og nokkr-
um dagsetningum. Si monu-
mentum requiris, circumspice.
„Leitir þú minnisvarða hans,
lít í kringum þig“ — þú veist“.
„Jeg er nú nógu góður í Lat-
ínu tii þess að skilja marg-
staglaða tilvitnun, Elliott“,
sagði .jeg þurlega.
„Fyrirgefðu, góði. Jeg er orð
inn svo vanur hinni örgu fá-
fræði hefðarfólksins, að jeg
gleymdi því andartak, að jeg
var að tala við rithöfund“.
„En það, sem jeg vildi segja
við þig, er þetta“, hjelt hann
áfram. „Jeg hefi skilið eftir
fyrirskipanir í erfðaskrá
minni, en jeg vil, að þú sjáir
um, að þær verði framkvæmd-
ar. Jeg vil ekki, að jeg verði
grafinn hjerna á Riviere-
ströndinni, innan um gamla
hershöfðingja og franskt mið-
stjettafólk“.
lagði pípuna mína?
Hún: — Onei, því miður veit
jeg það ekki.
Hann: — Andskoti eruð þið
konurnar gleymnar.
★
— Elsku vinur, áður en við
giftumst, færðirðu mjer altaf
blóm og aðrar gjafír, en nú
ertu hættur slíku.
— Hefurðu nokkurn tíma
sjeð, að fiskimaðurinn hafi
beitt fyrir þorskinn, eftir að
hann veiddi hann?
★
Hún (ákveðin): — Svo kem-
urðu heim klukkan níu í kvöld.
Hann: — Mjer haf^i nú dott-
ið í hug að koma heim klukk-
an tíu......
Hún (æst): — Með leyfi,
hvað ætlarðu þjer eiginlega?
Hann (aumur): — Jeg — jeg
átti auðvitað við klukkan tíu
mínútur fyrir níu.
★
I piparsveinaklúbb einum
var heitið verðlaunum þeim,
sem best svaraði spurningunni:
Hvað er líkt með konunni og
hinum fimm heimsálfum?
Einn meðlimanna svaraði á
þessa leið:
— Tvítug er konan leyndar-
dómsfull eins og Asía, þrítug
heit eins og Afríka, fertug hje-
gómagjörn eins og Ameríka,
fimtug niðurdregin eins og Ev-
rópa og sextug utan við alt eins
og Astralía?
Hann fjekk verðlaunin.
★
Bankastjórinn: — Það er
heimanmundur dóttur minnar,
sem freistar yðar mest.
Biðillinn: — Nei, nei, alls
ekki.
Bankastjórinn: — Jæja, þá
getið þjer Jarið, því að jeg vil
alls ekki fá neinn asna inn í
fjölskylduna.
★
Myndasmiðurinn: — Heyrið
þjer, ungfrú góð, hversvegna
hafið þjer bundið kjólinn sam-
an að neðan?
Ungfrúin: — Afsakið, herra
myndasmiður, en jeg hefi heyrt
sagt, að máður stæði á höfði í
myndavjelinni.
*
— Aldrei hefir ósatt orð kom
ið yfir mínar varir.
— Það er líklega vegna jþess,
að þú talar í gegnum nefið.