Morgunblaðið - 30.06.1944, Blaðsíða 2

2
MOEGUN BLAÐIÐ
Föstudagur 30. júuí 1944
— Innrásin
Prestastelnunni slitið í gær
SÍÐASTI DAOUR prfista-
stefuunnar var í gær.
Urn morguninn var fyrst
Biblíufjelagsfundur. Síðan las
bískup ávarp, sem hann hafði
sa.mið til íslensku jijóðarinnar
og var heillaósk til hennar
fró prestastjettinnni í tilefni
J ýð veid isst of nunarinnar.
Síðan var kosin stjórn
J i arnaheimilissjóðs Þjóðkirkj-
annar. Stjórnin var öll endur-
•koshi, en í henni eiga sæti
'Ári Hindui' Guðmundsson, pró-
íessor, sjera Guðmundur Ein-
arsson á Mosfelli og sjera
J! Ifdán líelgason á Mosfelli.
Á síðastliðnu ári safnaðist
meira í sjóðinn en nokkru
sinni fyrr.
Eftir hádegi var biskupi og
prestunum boðið til forsetans,
herra Sveins Björnssonar, að
Jlessastöðum. Yar þar haldinn
fundur í Bessastaðakirkju,
og' var forseti viðstaddur.
Voru þar lagðar fram tvær
tiilögur, önnur frá biskupi, svo
hljóðandi:
„Prestastefnan fagnar af al-
hug endurreiSn hins íslenska
lýðveldis þann 17. júní 1944 og
árnar þjóðinni allra heilla og
blessunar í nútíð og framtíð.
Jafnframt lýsir prestastefnan
yfir því, að hún telur að krist-
in trú, siðgæði og siðmenning
sjeu þeir hornsteinar, er fram-
tíðargæfa þegnanna og hins
unga lýðríkis fyrst og fremst
byggist á.
Að þessum mikilvæga þætti
viii íslenska kirkjan stuðla eft-
ír mætti nú, sem fyrr, og er fús
til "arnvinnu og samstarfs við
skóia landsins, fjelagsstofnanir
og alla þá, er þessum málum
unna og vilja gjöra þjóðina and
lega frjálsa. siðferðilega sterka,
og heila í trú á gæsku vors
bímneska föður og gildi hug-
sjúna Jesú Krists.
Jafnframt væntir prestastefn
an þess, að forráðamenn hins
unga lýðveldis skilji nauðsyn
þé-s og gildi að efla trú og sið-
gæði þjóðarinnar, andlegt víð-
sýni hennar og frelsi og styðji
kirkjuna og bæti starfsskilyrði
hennar, svo hún verði megnug
að Ieysa af hendi þau mikil-
vægu störf í þágu þjóðarinnar
og hins unga lýðveldis, sem hún
af sjálfum drotni er kölluð til
að vinna“.
Hin tillagan var frá sjera
Jóul Þorvarðarsyni, og hljóðar
hún svo:
„Með því að fram hafa kom-
ið á seinustu árum ýmsar til-
lögur um nákvæmari skipulagn
ingu hinnar íslensku þjóð-
kirkju og hins kirkjulega
starfs, en þær tillögur þurfa
nákvæmrar athugunar, telur
pvestastefnan 1944 að nauðsyn
legt sje. að skipuð verði þriggja
manna nefnd til þess að rann-
saka og gera tillögur um þessi
múl. Verði biskup landsins
sjáifkjörinn formaður nefndar
innar, annar verði tilnefndur
af stjórn Prestafjelags íslands,
eu þriðji maður skipaður af
kírkjumálaráðherra, og verði
ko.stnaður greiddur úr ríkis-
jSjÓðÍ“.
Forseti tók síðan til máls.
:J3auð hann gestina velkomna
og fór þess á leit, að presta-
stefnan beitti sjer fyrir því, að
endurbætur færu fram á
Bessastaðakirkju og kirkju-
garði.
Síðan þágu menn veitingar.
Klukkan 17 hjeldu fundir á-
fram í 1. kenslustofu Háskól-
ans. Voru þar lagðar fram ýms-
ar tillögur og ályktanir varð-
andi störf þresta og áhugamál,
m. a. tillaga frá Asmundi Guð-
mundssyni prófessor, svohljóð-
andi: ..Prestastefnan telur það
nauðsynlegt, að skipaður sje
námsstjóri í kristnum fræðum
og skorar á ríkisstjórnina og
Alþingi að vinna að því, að
slíkt embætti verði stofnað“.
Að lokum ávarpaði biskup
svo presta og þakkaði þeim á-
nægjulegt samstarf. Taldi hann
þessa prestastefnu þá fjölmenn
ustu, sem haldin hefir verið
um margra ára skeið. Sóttu
hana um 80 prestar.
Biskup sleit svo prestastefn-
unni með bæn í Háskólakap-
ellunni.
Um kvöldið hafði biskup svo
boð heima hjá sjer fyrir alla þá
presta og prófessora Guðfræði-
deildar, sem prestastefnuna
sátu. •
Aðalfundur
AÐALFUNDUR _ Sambands
ísl. samvinnufjelaga var hald-
inn á Akureyri dagana 22.—
24. júní. Mættir voru 77 full-
trúar, af 83, sem rjett áttu til
fundarsetu.
Heildarvelta S. í. S. á s.l. ári
nam 97.9 milj. kr. og er það
28.4 milj. meira en árið áður.
Sala erlendra vara hafði auk-
ist um rúmar 10 milj. kr„ að-
allega vegna verðhækkunar.
Sala innlendra vara hafði auk-
ist um rúml. 16 milj. kr„ sem
stafaði aðallega af því, að ull-
in frá 1941 og ’42 var seld á
árinu.
Fjelagsmenn í S. í. S. eru nú
samtals 21.457. Samþykt var
að veita 20 þús. kr. til styrktar
landflótta Dönum.
Fundurinn samþykti álykt-
un, þar sem Sósíalistaflokkur-
inn var víttur fyrir áróður og
klofningsstarfsemi innan sam-
vinnufjelaganna. Sósíalistar
láta hinsvegar i veðri vaka, að
þessi ályktun geti dregið þann
dilk á eftir sjer, að sjálft Sam-
bandið klofni og að stofnað
verði nýtt samband fyrir kaup-
fjelög bæjanna.
Úr stjórn S. í. S. skyldu
að, þessu sinni ganga tveir
menn, þeir Björn Kristjánsson
kaupfjelagsstjóri á Kópaskeri
og Jón Ivarsson forstjóri. Var
Björn endurkosinn, en Eysteinn
Jónsson kosinn í stað Jóns
ívarssonar, með miklum at-
kvæðamun. Telja kunnugir, að
hjer hafi átökin verið milli liðs
Jónasar og Hermanns; Her-
mannsiiðið sigraði.
Að loknum aðalfundi S. í. S
var haldin að Hrafnagili minn-
ingarhátíð um 100 ára afmæli
samvinnuhreyfingarinnar. —
Gengust S. í. S. og K. E. A. fyr
ir þessum fagnaði og var þar
fjölmenni mikið.
Framh. af bls. 1.
þarna af miklum móði í myrkr
inu og biðu báðir aðilar allmik-
ið manntjón. — Bretar taka
það fram, að landsvæði það,
sem þeir hafa náð á sitt vald,
sje ekki nema „hertæknilegur
ávinningur".
Enn er barist hjá
Cherbourg.
Þjóðverjar verjast enn í
virkjum á norðvesturhorni
Cherbourgskaga, en mótspyrna
þeirra í virkjunum á norðaust-
anverðum skaganum, mun nú
vera þrotin. Ennfremur var
unninn bugur á virki einu við
hafnarmynnið, þar sem Þjóð-
verjar höfðu varist lengi. Var
beitt gegn því steypiflugvjelum
og mergð af fallbyssum.
Landgöngutilraun um nótt.
Þjóðverjar segja í dag, að
bandamenn hafi gert árangurs
lausa tilraun til þess að setja
lið á land austan ósa Ornefljóts
ins í nótt sem leið. Segjast þeir
hafa eyðilagt þar nokkur inn-
rásarskip. Þá kveða Þjóðverjar
mikinn flota bandamanna
liggja úti á Signuflóa, allt að
90 skip, þar á meðal mörg stór
herskip og kveðast þeir hafa
gerl loftárásir á skipin, en gela
ekki um árangur, utan eitl skip
sást sökkva.
Skriðdrekar eyðilagðir.
Herstjórn bandamanna til-
kynnir, að síðan innrásin var
gerð, hafi alls verið eyðilagður
121 þýskur skriðdreki, en marg
ir skaddaðir.
Um veðrið er sagt, að í morg-
un hafi loft verið mjög skýiað
og gengið á með regnhryðjum.
Skygni var afar slæml.
Herstjórnartilkynning
bandamanna. •.
London í gærkveldi.
Einkaskeyti til Mbl- frá Reuter.
Herstjórnartilkynningin frá
aalstöðvum innrásarhers banda
manna er á þessa leið í kvöld:
„Vjer höfum styrkt aðstöðu
vora þar. sem herinn er kominn
yfir ána Odon, en miklir bar-
dagar eru enn á Tillysvæðinu“.
„Smáflokkar óvinanna, inni-
króaðir á svæðunum við Mon-
drainville og Turville, voru
upprættir, og gagnáhlaupum á
hlið fleygs þess, sem v-jer rák-
um í varnarstöðvar Þjóðverja,
var hrundið. Fyrir norðan Caen
höfum vjer unnið smávegis á,
en mótspyrna hefir verið
hörð“.
„A norðausturhorni Cher-
bourgskaga heldur bardögum
áfram. — Síðan innrásin var
hafin höfum vjer eyðilagt 121
þýskan skriðdreka. — í morg-
un var ioft mjög skýjað og
skygni ilt vegna mikiila reg-
skúra“.
— Jenny
Fi’amh. af bls. 1.
ist ekkert til hennar, fyrr en
þýskur varðbátur fann hana og
hafði hún þá synl j 43 klst., en
var komin nokkuð af rjettri
leið, sökum straumhörku. Var
farið með hana til Gilleje og
leið henni vel.
Jenny synti frá Gedser í Dan
mörku til Warnemunde í Þýska
landi árið 1928 og var þá á
sundi í 40 klst. og 10 mínútur.
Frá danska blaðafulltrúanum.

Oeirðirnar halda áfram
í Kaupmannahöfn
Frá danska blaðafulltrúan-
um 29. júní:
ÓEIRÐIRNAR í Kaupmanna-
höfn hjeldu áfram á þriðjudags
kvöldið, að því er segir í frjett-
um frá Stokkhólmi. Þegar áð-
ur en umferðarbanninu var
skellt á um kvöldið, lenti þýsk-
um herflokki saman við Kaup-
mannahafnarbúa. Þjóðverjarn-
ir voru að leila að liðhlaupa,
en borgarbúarnir hjeldu, að
þeir væru að leita að dönskum
föðurlandsvini. Ráðist var á
herflokkinn, og var einn Kaup-
mannahafnarbúi drepinn í bar-
daganum.
Eftir að umferðarbannið
byrjaði, streymdu menn aftur
út á göturnar í Vesterbro og
Nörrebro, og þýskar eftirlits-
sveitir á mótorhjólum og í bryn
vírðum bílum þeystu fram og
aftur um göturnar. Skothríðin
var mikil, og í Vesterbro var
einn karlmaður drepinn og á
Nörrebro einn kvenmaður. —
í sjúkrahús voru fluttir fjórt-
án særðir Kaupmannahafnar-
búar. Skothríðin glumdi um
allan bæinn allt til klukkan 3
um nóttina og einnig tóku menn
eftir því, að Þjóðverjar skutu
af fallbyssum eflir götunum.
Síðustu frjeltir um óeirðirnar
á mánudagskvöldið herma. að
Kaupmannahafnarbúar hindri
Þjóðverja að aka eftir akbraut-
unum. Bál voru kveikt og alls
kyns hindrur>um komið fyrir
þvert yfir göturnar.Þegar þýsku
eftirlitssveitirnar komu, köst-
uðu borgarbúar í þá öllu, sem
hönd á festi, og ein eflirlits-
sveitin fekk svo slæma útreið,
að foringinn varð að leita hæl-
is í mjólkurbúi einu og síma
þaðan til dönsku lögreglunnar
til þess að biðja um aðstoð.
Verkföll breiðast út.
Varkfallið hjá Burmeister og
Wain breiddist fljótt út, meðal
annars til vatnsveilna bæjar-
ins og vinnustöðvanna við Kast
rup lofthöfnina.
Verkamannasamtökin komu
mótmælum á framfæri við dr.
Werner Best. í mótmælaskjali
sínu lýstu þeir yfir því,, að um-
ferðarbannið svifti þá margra
tíma kaupi. Vegna fæðuskorts,
sem Þjóðverjar ættu sök á,
hefðu danskir verkamenn eng-
in tök á að útvega nauðsynjar
til heimila sinna nema með því
að rækta sjálfir grænmeti í
görðum sínum. En garðana
gætu þeir ekki hirt nema á
kvöldin.
Þjóðverjar í vanda.
Sagt er, að Þjóðverjar hafi
komist í vanda út af því, hvern
ig ætti að vinna bug á óeirð-
unum og verkföllunum. — I
morgun var skýrt frá því í
Kalundborgarútvarpinu, sem er
undir eftirliti Þjóðverja, að í
dag skelli umferðarbannið ekki
á fyr en kl. 23. Þjóðverjar urðu
þannig að láta undan kröfum
verkamannanna. Um leið og
þetta var tilkynt voru lesnar
aðvaranir Þjóðverja um mann-
þyrpingar á götunum. Bannið
frá 29. ágúst í fyrra þess efnis,
að fleiri en fimm menn megi
ekki koma saman á gölum úti,
gildir enn, segja Þjöðverjar. —
Danir drepnir í
götubardöyum
Sje því ekki hlýtt, eiga menn
á hættu, að þýskir hermenn
skerist í leikinn og skjóti ó-
þyrmilega.
Óeirðirnar i Kaupmannahöfn
á mánudags- og þriðjudags-
kvöldið brutust út sjálfkrafa.
Þær voru mótmæli gegn harð-
stjórn Þjóðverja, og um það er
ekki að ræða, að þær hafi get-
að verið skipulagðar af danska
frelsisráðinu. Þær komu því
jafnt á óvart sem öllum öðr-
um.
Frelsishreyfing Dana hefir
skýrt frá því, að daginn, sem
innrásin var gerð í Frakkl. hafi
hún gert ráðstafanir til að 11 af
16 stórum verksm., sem Þjóð-
verjar höfðu tekið til hergagna
framleiðslu sinnar, yrðu eyði-
lagðar. Síðan hafa tvær af þess
um sextán verksmiðjum verið
gerðar óstarfhæfar af völdum
danskra föðurlandsvina.
Frjálsir Danir berjast.
Stórt skarð hefir verið höggv
ið í hóp föðurlandsvina í Dan-
mörku með handtökum og af-
tökum, en baráttuviljinn er ó-
skertur. En manntjón er ekki
einungis heima í Danmörku. —•
Danskir sjálfboðaliðar í her-
sVeitum bandamanna fórna lífi
sínu og limum. Danir hafa fall-
ið í Normandi, Indlandi, og á
hafi og í lofti.
De Valera krefst
rjettlætis
London í gærkveldi.
DE VALERA, forsætisráð-
herra Eire, var í gær á þingi
spurður, hvort nokkuð væri
farið að hugsa um utanríkismál
landsins eftir stríðið. — Svar-
aði De Valera og sagðist harma
það, að svo væri ekki, en Eire
væri reiðubúið til að gera
skyldu sínu í nýjum heimi eft-
ir stríð, þó því aðeins, að rjett.-
lætið rjeði og sjálfstæði ríkjá
væri á borði en ekki aðeins í
orði kveðnu.
Sagði ráðherrann, að hann
sæi enga ástæðu til þess, að
neinu væri breytt í sambúð rík
isins við Bretland og Banda-
ríkin. Hann hefði beðið Banda-
ríkin að viðurkenna Eire sem
lýðveldi, en því hefði ekki ver-
ið sint. — Þetta myndi ein-
hverntíma hafa móðgað Breta,
en Bandaríkin væru nógu öfl-
ug til þess að geta gert hvað
sem þeim fyndist rjett. En nú
nýlega hefðu Bandaríkin vilj —
að koma Eire í aðstöðu, sem
hefði getað orðið þjóðinni að
falli, eða sem hefði valdið því,
að hún hefði orðið að hverfa frá
sinni sjálfsögðu hlutleysis-
stefnu. — Þá gat De Valera
þess, að sendiráðsbygging Eire
í Berlín hefði eyðilagst í loft-
árásum og sendiráðsbyggingin
í Róm skemst. — Kvaðst Val-
era krefjast rjettlætis og sann-
girni af öllum. — Reuter.