Morgunblaðið - 07.09.1944, Blaðsíða 5

Fimtudagiu* 7. sept. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
5

Skyldi það vera bjargráðið?
Hugleiðingar um íþróttamál
Allir tala um betri heim að
Btríðinu loknu, og nú eru menn
ijnnum kafnir að íhuga ýmsar
íeiðir til að skapa þennan nýja
©g betri heim. Margt athyglis-
vert hefir komið þar fram, sem
líklegt er að koma muni að
miklu gagni. En það er einn
flokkur manna, sem tekur lít-
inn þátt i íhugunum þessum.
Sá flokkur þykist þegar hafa
höndlað allan sannleikann og
telur sig þannig hafa fundið ó-
ýggjandi leið út úr öllum ó-
göngum.
Það þarf líklega ekki að
kynna sócialistana fyrir ykkur,
en það skal samt gert.
Sócialistar halda því fram,
að alla þá örðugleika, sem við
er að etja í þjóðfjelagsmálum,
megi rekja til þess, að einstakl
ingar eigi fyrirtæki og reki
þau. Þeir segja m. a.: Einstakl
íngar þeir, sem atvinnutæki
eiga, taka aðra menn í vinnu,
borga þeim sultarkaup, kúga
þá og píná, og segja þeim upp
vinnunni, ef þeir ,,makka“ ekki
rjett. Verkamaðurinn getur
hvergi fengið vinnu. Samtök at
Vinnurekenda sjá fyrir því. Og
ekki tekur betra við, ef verka-
maðurinn dirfist að leita ásjár
löggjafarvaldsins eða dóms-
valdsins. Handhafar hvoru-
tveggja eru í klóm at-
vinnurekandans, sem hef-
ir mútað þeim til að lög-
bjóða og dæma eftir hans höfði.
Það er sterk aðstaða, sem at-
vimurekandinn hefir, og þess-
ari aðstöðu sinni heldur hann
m 'ð því að gæta þess vel, að
nc Tu margir svelti, nógu marg
ir sieu atvinnulausir, því að þá
er s lltaf nóg framboð af vinnu,
þ-: getur hann fengið menn fyr
i" "ultarlaun, þá getur hann
r ’ 15 þá, hætt, smáð og sví-
v>t.
'tta er lexían, og svona hef-
i ’ ún birtst í Rjetti, Verka-
j 'ninurn, Rauðum pennum,
I ^“viljanum og núna síðast al
x- sjerstaklega á Æskulýðs-
í ■ Þjóðviljans.
7'rr Æskulýðssíða Þjóðviljans
x svo sem ráð við öllum ó-
? ' '~num. Það er nójfu einfalt,
^g hin boðuðu orð eru:
1" 1 ’pun-Sócialismi. Enginn
( aklingur má eiga atvinnu-
1 Enginn einstaklingur má
I ' aðra menn í þjónustu
f Ríkið — „samfjelag allra
r’ -’klínganna11 — skal eiga
f - eiðslutækin, þangað eiga
; ■ menn að sækja brauð og
• f Það mun uppfylla all-
; öfur og fullnægja öllum
I m. Þetta er sæluríki sóci
i’ ans.
★
'x bæði mjer og öðrum er
f ,-n: Hvað er unnið með
j u? Segjum svo að allir at-
x nurekendur sjeu böðlar,
S' 'carar og illmenni, og geri
r hið illa, sem sócialistar vilja
é 'ta. Er ráðið þessu til lagfær-
i’ gar að talca atvinnutækin úr
höndum þesara manna og setja
það í hendur einhverra annara?
Hvaða trygging er fyrir því, að
þeir, sem taka við, sjeu betri
en hinir, sem frá eru látnir
fara?
„En það er ríkið — samfje-
lag þegnanna, sem á öll fram-
leiðslutækin“, segir sócialistinn
fullur barnslegu trnúaðar-
trausti. Já, hann getur sagt okk
ur það. Hvað er ríki í sócial-
istisku þjóðfjelagi? Kommún-
istar telja Rússland sócialist-
iskt. Þar er ríkið í raun og veru
ekkert annað en fámenn klíka
kommúnistaforsprakka. Þingið
er kosið þannig, að frambjóð-
endur verða að vera viðurkend
ir af ríkjandi stjórnendum.Það
er ekki mikill vandi fyrir stjórn
endur í Rússlandi að vera fasta
í sessi. Þeir geta sigað einhverj
um leiguþýjum til að vera í
framboði. Þeim, sem eru heið-
arlegir og vilja bjóða sig fram,
þarf hún ekki annað en að
neita um viðurkenningu. Þá
eru þeir komnir út úr spilinu.
Ekki geta þeir látið áhrifa
sinna gæta, t. d. með því að
skrifa í blöðin, því að stjórnin
og kommúnistaflokkurinn eiga
öll blöðin, og stjórnin og kom-
múnistaflokkurinn er eitt og
hið sama. Það sjest best á því,
að til skamms tíma var Stalin
ekki annað en ritari kommún-
istaflokksins. Samt rjeð hann
öllu, sem hann vildi ráða.
Það er elcki nema von, að
menn spyrji aftur. Hver verð-
ur þá útkoman? Hvað vinnst
með því að koma á sócialistisku
ríki? Ef til vill geta hinir nýju
stjórnendur fyrirtækjanna ekki
kúgað verkamennina í sócial-
istisku þjóðfjelagi? Jú, einmitt
miklu fremur.
Verkamaður góður. Þú vinn
ur í sócialistisku þjóðfjelagi.Þú
heimtar ef til vill meira kaup.
Þjer er neitað. Þú lætur orð
falla, að það sje órjettlátt. Það
finnst stjórnendum aftur á
móti ekki. Þeir kæra sig ekk-
ert um, að þú sjert að vekja ó-
ánægju meðal samverkamanna
þinna. Þeir segja þjer upp. —
Hvað geturðu nú gert? Leitað
vinnu annarsstaðar? Nei, alls
staðar er sami vinnuveitand-
inn, stjórnin. Þegar búið er að
segja þjer upp á einum stað, þá
færðu hvergi atvinnu. Þetta
líkar þjer áreiðanlega illa, og ef
til vill hefir þú hugsun, nei við
skulum ekki segja hugsun,ef til
vill hefir þú þor í þjer að leita
til dómstólanna, en það þýðir
ekki mikið. Atvinnuveitend-
urnir skipa alla dómstóla, því
að alt vald er í sömu höndum:
framkvæmdavald, dómsvald,
löggjafarvald og vel að merkja
— auðvaldið líka.
Það þarf nú ekkert gáfnaljós
til þess að ímynda sjer, hvort
auðvaldið er sterkara í kapí-
talisku þjóðfjelagi eða sócialist
isku þjóðfjelagi. Þó gert sje ráð
fyrir því, að auðvaldið í kapi-
talisku þjóðfjelagi múti opin-
berum embættismönnum, þótt
gert sje ráð fyrir því, að ati-
Framhald á bls. 12
Gott að vera
saknað
ÞAÐ eru nú orðin all-mörg.
ár síðan að ungir Sjálfstæðis-
menn byrjuðu á því að gefa,
út við og við síðu í Morgun-i
blaðinu og Isafokl og Verði,,
er Samband ungra Sjálfstæð-
ismanna stóð fyrir.
Það er meira að segja svo
langt síðan, að þessi starfsemi
ungra Sjálfstæðismanna byrj-
aði, að það mun hafa verið áj
þeim tíma þegar ungir komm
únistar vorú á því þjóðlega
þroskastigi sínu að draga
húfurnar niður fyrir augu
þegar íslenski þjóðsöngurinn
var leikiiin og sunginn og ó-
virða íslenska fánann/með því
jafnvel að traðka á honum og.
tæta hann í sundur, eins og
eitt sinn henti þá siðprúðu
æsku í einum skóla iandsins.
Hngur þeirra, — hinna ungu
kommúnista, :— var þá allur
á anstri og roði í öllum vitum.
Nú er öldin að vísu orðin
nokkur önnur, að minsta kosti
á yfirborðinu, hjá hinum ungu
kommúnistum. Isienski fán-
inn fær þó að blakta við hlið-
ina á þeim rauða og það ber
ekki á öðru, en þeir kunni nú
orðið eins og annað fólk, að
lyfta höfuðfatinu til virðingar,
þjóðsöngnum.
En þetta var dálítil 1 útidúr.
Nú eru þeir líka. farnir að
gefa út æskulýðssíðu í Þjóð-
v i 1 j a num, -ung-kom múnista r n -
ir, alveg eins og ungir Sjálf-
stæðismenn hafa af og til. gert
í morg ár í Morgunblaðinu.
Það sem meira er, •—þeir eru.
líka farnir að sakna þess, ef
síða ungra Sjálfstæðismanna
kemur ekki út að staðaldri.
Á æskulýðssíðu kommún-
istanna í Þjóðviljanum, þ. 26.
ágúst, er bir-t grein um síðu
ungra Sjálfstæðismanna ogi
spurt, hvað sje orðið af þeirri
útgéfu. Síða ungra Sjálfstæð-
ismanna byrjaði að birtast á;
ný á þessu ári í byrjun mars;
mánaðar og kom síðan út að
staðaldri fram í júní mánuð.
Þá var hins vegar ráð fyrir*
gert að síðan birtist ekki sum-
armánuðina júlí og ágúst, en,
byr.jaði a.ftur að koma út í
september.
Og nú er september kominn
og hjer er síðan líka komin!
Það hlýtur að sjálfsögu að;
gleðja oss verulega, að henn-
ar skuli hafa verið saknað og’
gert eftirgrenslan um hana
þann tíma, sem hún var í
„sumarfríi“. Ber það að sjálf-
sögðu vott um þá athygli,
sem hún vekur. En oss þykir
ekki jafn einhlítt að æsku-
lýðssíðu kommúnista yrði
saknað, þótt hún hyrfi úr sög-
unni litla hríð eða .yrði jafn-
vel algjörlega liti á „austur-
vegum“. J. H.
I.
MILLIRÍKJAKEPPNI í í-
þróttum eiga sjer ekki langa
sögu. Fjustu Olympíuleikarnir
eftir endurvakningunua voru
háðir í Aþenu 1896 og um það
leyti er eiginlega fyrst hægt
að segja að milliríkjakeppni í
íþróttum milli einstakra þjóða
fari að tíðkast.
Evrópa er orðin lítil. — Ekki
eingöngu vegna hinnar auknu
tækni á sviði samgangna og
flutninga, heldur einnig fvrir
áhrif íþróttanna, sem upp úr
aldamótunum hafa flætt eins
og bylgja betri lífs yfir löndin.
Samtök íþróttanna urðu sífellt
víðtækari. Úr hjeraðssambönd-
um voru stofnuð landssambönd
og svo aftur úr þeim alþjóða-
sambönd. Olympíuleikarnir
voru endurvaktir og æska þjóð
anna sá hugsjónir sínar rætast.
Að visu voru töluð ýms tungu
mál, en í íþróttakepni skildi
hver annan, og það sem mikil-
’vægra var, að leikreglurnar
voru þær sömu.
Áður en íþróttirnar voru
orðnar almenningseign, voru
milliríkjakeppnirnar nánast
keppni milli íþróttasamtaka.
En síðar varð hjer greinileg
breyting. Að baki landsliðs
stendur nú ekki aðeins sjer-
greinarsamband eða landssam-
band, heldur, vegna þess, að í
öllum Evrópu-löndum hafa í-
þróttir borið hærri hlut gegn
heimsku og afturhaldi, öll
þjóðin sameinuð.
Hún hlýtur því að gera mikl
ar kröfur til íþróttamanna
sinna. Þeir verða að hafa, auk
íþróttagetu, góða lyndiseink-
unn (karakter). Framkoma
þeirra verður að vera þjóðinni
til sóma, jafnt í íþróttakepni
sem utan leikvallar.
Milliríkjakeppnir í íþróttum
hafa vafalaust mikla þýðingu
í sambúð þjóðanna. Þær eru
brúin þar sem heiðurselskandi
þjóðir takast í hendur á.
Við íslendingar höfum loks-
ins brotið af okkur siðustu
bönd margra alda ánauðar og
ófrelsis. Við eigum landið á
þessum merku tímamótum í
sögu þess. Við ráðum nú sjálfir
málum okkar og nú mun reyna
verulega á, hvað í okkur býr,
ekki síður á sviði íþrótta- en
stjórn- og fjármála.
Á komandi árum mun lands-
lið frá íslenska lýðveldinu heim
sækja nágrannaþjóðirnar til í-
þróttakeppna. Hvort sú för
verður til frægðar eða ekki, er
undir okkur sjálfum komið. —
Undir því komið, hvernig við
vinnum heimafyrir að undir-
búftingi þessara mála.
Nokkrum sinnum hafa ís-
lenskir íþróttamenn kept á er-
léndum vettvangi. Þar hafa
skifst á skin og skúrir. Nokk-
ur mistök hafa orðið og íþróttá
menn vorir sætt harðri gagn-
rýni frá löndum sínum. — Við
höfum fært okkur til afsökun-
ar að við iðkuðum íþróttir við
erfið skilyrði, hefðum aðeins
malarvelli „værum fámennir,
fátækir o. s. frv“. Það skiptir
þó mestu máli að orsakir mis-
takanna eru ritaðar svo end-
urtekning ætti að vera óþörf.
í sjálfu sjer er það engin af-
sökun fyrir ljelegri frammi-
stöðu okkar, að við iðkum í-
þróttir við erfið skilyrði, höf-
um t. d. aðeins malarknatt-
spyrnuvelli, þegar við getum
sjálfir skapað okkur betri skil-
yrði. Það er engin afsökun fyr-
ir keppanda að hann tekur þáít
í keppni illa æfður.
Áður en við snúum okkur
að því að senda landslið til
keppni erlendis, verður margt
að gera hjer heima.
Hin beinu og óbeinu skilyrði
til iþróttaiðkana verða að lag-
ast til muna. Margt af þessu er
nú á hraðri framfarabraut.
Skipulagning íþróttamálanna
er að komast í fast horf og ekki
verður langt að bíða þar til öfl
ug sjergreinasambönd í stærstu
íþróttagreinunum, verða stofn-
uð. Geysimikið og óeigingjarnt
sjálfboðastarf er unnið á þessu
sviði þjóðmálanna. Það gegnir
því mikilli furðu hve ýmsir op-
inberir aðilar eru ósamvinnu-
þýðir. Stjórn íþróttasambards
Islands sótti t. d. til dómsmála
ráðuneytisins um leyfi til a3
reka veðbanka á íþróttavellin-
um hjer í bæ í sambandi við í-
þróttakeppnir. Skrifað var íil
ráðuneytisins fyrir löngu síð-
an, en ekkert svar hefir ena
borist frá dómsmálaráðherra
og hefir þó nokkrum sinnum
verið gengið eftir því. Það er
þó vitað að sum mál hafa feng
ið þar skjóta afgreiðslu!
Iþróttanefnd ríkisins fjekk
annars, fyrir nokkrum árum,
heimild til að starfrækja veð-
banka 1 sambandi við iþrótta-
keppnir. Því hefir hún ekki
ennþá notað þessa heimild?
I Svíþjóð eru flest stærstu í-
þróttamannvirkin byggð fyrir
ágóða af slíkum veðbönkum
(tipping) og árlega mun hanu
nema 5—10 miljónum sænskra
króna. Þá er hjer annað merki-
legt mál, sem stjórn í. S. I. het
ir haft með höndum. Hún heíir
sótt urr^það til nefnds ráðuneyt
is að skemmtanaskattur af
skemtunum íþróttamanna fjelli
henni sem styrkur.í Reykjavik
nemur skattur þessi um 30 þús.
kr. á ári. Allar skemmtanir
Góðtemplara munu vera skatt-
frjálsar.-Þannig mætti lengi
telja. En þeir menn sem þessi*
stjórna, eru af „gamla skólan-
um“, og þegar þeir fara. lagast
þetta.
Bæjarstjórn Reykjavíkur á
aftur á móti mikið hrós skiiið
fy7rir þann vaxandi stuðning,
sem hún hefir veitt íþróttamál
um höfuðstaðarins og áður en
langt um líður spái jeg því að
hjer verði risin upp nýtísku í-
þróttahús og leikvangur.
Margir halda því fram, að
við munum aldrei geta staðið
Framhald á bls. ]!2J