Morgunblaðið - 10.09.1944, Blaðsíða 2

1
MOEGUNBLAÐIÐ
Sunmidagtir 10. sept. 194^
DAGSBRÚN TAPAÐI MÁLI
FYRIR FJELAGSDÓMI
SÍÐASTLIÐINN föstudag
kvað Fjelagsdórrmr upp dóm í
er Alþýðusamband Is-
lands f. h. Verkamannafjelags-
ins Dagsbrún, höfðaði gegn
Vinnuveitendafjelagi Islands.
Urðu úrslitin þau, að Al-
þýðusambandið tapaði a'lger-
lega málinu, og var dæmt til
að greiða 300 kr. í málskostn-
að.
Birtum vjer hjer dóm Fje-
lagsdóms í heilu lagi:
Mál þetta er höfðað hjer fyr
ir dómi með stefnu, dags. 24.
apríl þ. á., af Alþýðusambandi
íslands f. h. Verkamannafjelags
ins Dagsbrúnar gegn Vinnuveit
endafjelagi Islands.
Málavextir eru þessir:
Hinn 22. febr. þ. á. var und-
irritaður kjarasamningur milli
Verkamannafjelagsins Dags-
brúnar og stefnda. I fyrstu
málsgr. 5. gr. samnings þessa
segir svo:
„Lágmarkskaup í almennri
dagvinnu fyrir fullgilda verka-
menn skal vera kr. 2.45.....
Fyrir slippvinnu (svo sem
hreinsun á skipum, málun,
smurningu og setningu skipa)
kolavinna, uppskipun og út-
skipun á salti, sementsvinnu
(uppskipun, hleðslu þess í pakk
hús og samfellda vinnu við af-
hendingu úr pakkhúsi og mæl-
ing í hrærivjel), gæslu hræri-
vjelar, handlöngun hjá múrur-
um (hræra lögun til húðunar
og færa múraranum), hjálpar-
viíinu í vjelsmiðjum, lýsis-
bræðslu og vjelgæslu á togur-
um í höfn, greiðist kr. 2.90 á
klukkustund“.
Nú deila samningsaðilar um
það, hve víðtæka merkingu
berí að leggja í orðin, „hjálp-
arvinna í vjelsmiðjum“. Held-
ur stefnandi því fram aðallega
að hjer sje átt við alla vinnu
venjulegra verkamanna í vjel-
smiðjunum, en til vara, að átt
sje við alla vinnu, sem talin
verði aðstoð við þá fagmenn
eða aðra, er þar starfa sjálf-
stætt, en stefndi heldur fram
þrengri merkingu.
Eru dómkröfur stefnanda
þessar:
Aðallega:
1. að viðurkennt verði að
með orðunum „hjálparmenn í
vjelsmiðjum“ í 5. gr. samnings
frá 22. febr. 1944 milli Verka-
mannafjel. Dagsbrúnar og
Vinnuveitendafjelags Islands
sje átt við alla verkamenn í
vjeismiðjum, sem ekki eru fag
jtnenn.
Tií vara:
1. að viðurkent verði að með
orðunum „hjálparmenn í vjel-
smiðjum" í 5. -gr. samnings frá
22. febr. 1944 milli Verka-
raannafjel. Dagsbrúnar og
Vinnuveitendafjelags íslands
sje átt við alla verkamenn í
vjelsmiðjum, sem hjálpa járn-
smiðum, nemum og öðrum, sem
vinna sjálfstæð störf í smiðj-
vnum.
2. Að stefndur verði dæmd-
ur til að greiða stefnanda máls-
k.ostnað eftir mati dómsins.
Stefndi krefst sýknu af kröf
um stefnanda og málskostnað-
Verður að greiða 300
kr. í málskostnað
ar úr hendi hans eftir mati
■ dómsins.
Stefndi byggir sýknukröfu
sína á því, að umdeilt samnings
ákvæði, sem sje nýmæli í kjara
samningum Dagsbrúnar og
stefnda, sje þannig tilkomið,
að eftir samningsgjörð sömu
aðilja 22. ágúst 1942 hafi orð-
ið munnlegt samkomulag milli
vjelsmiðjanna og Dagsbrúnar
um kaup verkamanna í vjel-
smiðjum. Hafi kaupflokkar
samkvæmt því orðið þrír: — 1.
Venjulegir verkamenn, sem
þangað til hafi unnið venjulega
verkamannavinnu. 2. Hjálpar-
menn og 3. Verkamenn, sem
vinna sjálfstæða fagvinnu. —
Kveður stefndi framkvæmd
samkomulags þessa hafa orðið
á þá lund að meginþorra þeirra
verkamanna, sem unnu með
járnsmíðaverkfæri í hönd, -svo
og hnoðahiturum, iðhöldurum
og ásláttarmönnum, í eld-
smiðjum hafi verið greitt kaup
sem hjálparmönnum, og kveðst
hann geta fallist á að slík vinna
verði talin hjálparvinna og
greidd samkv. því. Onnur
vinna, eins og t. d. flutningar,
hreinsun á verkstæðum og
vinnuplássum, kynding og ann
að, verði hinsvegar að telja
verkamannavinnu. Kveður
stefndi sig hafa haft rjettmæta
ástæðu til að ætla er Dagsbrún
tók „hjálparvinnu í vjelsmiðj-
um“ upp í samningsuppkast
sitt á síðastl. vetri, að þar væri
aðeins átt við þá vinnu, er í
greidd hærra kaupi sem hjálp-
arvinna. Telur hann að þurft
hefði að geta þess sjerstaklega
í samningnum, ef leggja hefði
átt víðtækari merkingu í þessi
orð, en um þetta hafi ekkert
verið rætt sjerstaklega við
samningsgerðina.
Stefndandi hefir viðurkennt,
að samið hafi verið munnlega
á árinu 1943 um þrískíptingu
þá, er stefndi skýrir frá, en
héldur því hinsvegar fram að
aldrei hafi komist á samkomu-
lag um mörkin milli venjulegr
ar verkamannavinnu og hjálp-
arvinnu. Hafi um það verið stöð
ugt ósamkomulag milli vjel-
smiðjanna og Dagsbrúnar alla
tíð síðan 1942. Telur hann
verkamannavinnu og hjálpar-
vinnu svo samanblandaðar að
erfitt sje að greina þar á milli.
Oll verkamannavinna í vjel-
smiðjum sje í raun og veru
hjálparvinna og falli því undir
umdeild orð nefnds samnings.
Vill hann ekki fallast á fram-
angreinda skilgreiningu
stefnda, og telur að fram-
kvæmd hins munnlega sam-
komulags hafi í raun og veru
verið sú, að kaup fyrir hjálp-
arvinnu hafi meira farið eftir
því, hvaða verkamenn áttu
hlut að máli, heldur en hinu,
hvaða verk voru unnin. Telur
hann handlögun og þessháttar
vinnu engu síður heyra undir
hjálparvinnu en þá vinnu, er
vjelsmiðjurnar færa I þann
flokk. Hefir stefndandi við
munnlegan flutning málsins
borið fram varakröfu sína, ef
ekki yrði talið unnt að fallast
á aðalkröfu hans.
Stefndi hefir mótmælt því,
að deilur hafi verið milli vjel-
smiðjanna og Dagsbrúnar um
mörk hjálparvinnu sviðsins
meðan munnlega samkomulag
ið gilti. Bendir hann á, að ef
svo hefði verið, þá hefði Dags-
brún einmitt haft ríka ástæðu
til þess, að skilgreina hjálpar-
vinnuna nánar í áðurgreindu
samningsuppkasti.
Svo sem að framan greinir,
er það upplýst í málinu, að á
árinu 1942 hafi komist á sam-
komulag um þríflokkun kaups
í verkamannavinnu í vjelsmiðj
um, er hafi verið framkvæmd
þannig alt til þessa dags, að
nokkur hluti verkamanna hafi
fengið venjulegt verkamanna-
kaup, sem var nokkru lægra en
kaup fyrir svo nefnda hjálpar-
vinnu. Var þannig fyrir hendi,
er kj arasamningurinn var gerð
ur 22. febr. s. 1., flokkun verka
mannavinnu í hjálparvinnu og
venjulega verkamannavinnu.
Verður ekki talið að stefndi
hafi þurft að gera ráð fyrir því,
að orðin „hjálparvinna í vjel-
smiðjumý fælu í sjer breytingu
frá þeirri flokkaskipun er áð-
ur hafði tíðkast, án þess að það
væri tekið sjerstaklega fram,
þannig, að öll verkamanna-
vinna í vjelsmiðjum skyldi frá
gildistöku samningsins teljast
til hjálparvinnu. Er því ekki
hægt að taka aðalkröfu stefn-
ánda til greina.
Varakrafa stefnanda er svo
óákveðin, að hún sker eigi úr
um það, hvaða vinna ætlast er
til að teljist hjálparvinna í vjel
smiðjum samkvæmt framan-
greindum samningi, þykir því
eigi fært að leggja dóm á hana
og ber að vísa henni'frá dómi.
Samkvæmt þessum úrslitum
þykir rjett, að stefnandi greiði
stefnda kr. 300,00 í málskostn-
að.
Því dæmist rjett vera:
Varakröfu stefnanda í máli
þessu vísast frá dómi.
Stefndi, Vinnuveitendafjelag
íslands, á að vera sýkn af aðal-
kröfu stefnanda, Alþýðusam-
bands Islands f. h. Verkamanna
fjelagsins Dagsbrúnar, í máli
þessu.
Stefnandi greiði stefnda kr.
300.00 í málskostnað innan 15
daga frá birtingu dóms þessa
að viðlagðri aðför að lögum.
Árás á Shanghai
London: Japanska írjetta-
stofan herniir, að flugvjelar
bandamanna hafi fyrir
skömmu vnrpað sprengjum á
Shnjighaisvæðið og borgina
sjálfa.
,T rúnaðarmannaráð4
Dagsbrúnar ijekk
verkf allsvaldið!
Dómur Fjeiagsdóms í gær
FJELAGSDÓMUR kvað í gær upp dóm í máli Vinnuveit-
endafjelags íslands f h. Shell á íslandi h.f. gegn Alþýðusam-
bandi Islands f.h. Verkamannafjelagsins Dagsbrúnar. j.
Mál þetta er höfðað vegna
olíuverkfallsins svonefnda, sem
nú stendur yfir. Svo sem kunn-
ugt er, var verkfall þetta fyr-
irskipað af ,trúnaðarmannaráði‘
Dagsbrúnar, sem skipað er níu
mönnum og af þeim eru fimm
stjórnendur fjelagsins. Verka-
menn sjálfir voru ekki spurðir,
engin atkvæðagreiðsla fór fram
meðal þeirra áður en verkfall-
ið hófst.
Shell h.f. leit svo á, að slíkt
verkfall gæti ekki verið í sam
ræmi við hin ströngu ákvæði
vinnulöggjafarinnar og var
mál því höfðað fyrir Fjelags-
dómi til þess að fá úr þessu
skorið.
Fjelagsdómur leit hinsvegar
svo á, að verkfallið yrði að
teljast löglegt samkvæmt c-
lið 15. gr. vinnulöggjafarinnar,
er heimilar trúnaðarmannaráði
að fyrirskipa verkfall, ef lög
viðkomandi fjelags fela því
slíkt vald.
Segir í forsendum dóms Fje-
lagsdóms, að með nefdri laga-
grein sjeu engin bein fyrirmæli
sett um það, hversu fjölmenn
trúnaðarmannaráðin skuli vera.
„Nú verður því að vísu ekki
neitað“, segir í forsendum dóms
ins, „að það leiðir til verulegs
ósamræmis milli a- og b-liðs
15. gr. annarsvegar og c-liðs
hinsvegar, ef 9 manna túnaðar-
mannaráð í nálega 3 þúsund
manna fjelagi getur tekið á-
kvörðun um að gera verkfall.
En eigi að síður verður að telja,
að með því að löggjafinn hefir
algerlega látið hjá líða að selja
í lögin fyrirmæli um hve fjöl-
skipuð ráðin skuli vera, enda
þótt umræður um þau á Al-
þingi hafi gefið fullkomið til-
efni til þess, þá sje það ekki á
valdi dómsins að meta það“.
Á þessum forsendum var Al-
þýðusambandið f. h. Dagsbrún
ar sýknað, en málskostnaður
var látinn falla niður.
★
Sjeratkvæði Jóns
Asbjörnssonar.
Einn dómendanna, Jón Ás-
björnsson hrm. hafði sjerstöðu.
Hann taldi óheimilt að fela
stjórnum fjelaga almenna
heimild til þess að taka ákvörð
un um verkfall. Slík almenn
heimild verði aðeins falin trún
aðarmannaráði. Bert væri af
meðferð málsins á Alþingi, að
ætlast var til að verkfallsvald-
ið væri tekið úr höndum fje-
lagsstjórnanna. Þvínæst segir
Jón Ásbjörnsson: „Þegar lögin
gengu í gildi mun aðeins hafa
verið trúnaðarmannaráð í einu
verklýðsfjelagi hjer á landi,
Vérkamannafjelaginu Dags-
brún í Reykjavík. Var trúnað-
armannaráð þetta skipað 100
mönnum. En skömmu eftir að
lögin öðluðust gildi breytti
Dagsbrún nafninu á ráði þessu
í ,,trúnaðarráð“, en jafnframt
skyldi starfa í fjelaginu svo-
kallað trúnaðarmannaráð, er
hefði heimild til að taka ákvörð
un um verkfall. I „trúnaðar-
mannaráði“ þessu skyldu
stjórnendur fjelagsins 5 að tölu
eiga sæti og auk þeirra 4 fje-
lagsmenn, kosnir sjerstaklega
til að taka sæti í því ásamfc
stjórninni“.
J. Á. taldi slíkt „trúnaðar-
mannaráð“ engan veginn svo
sjálfstætt gagnvart stjórn fje-
lagsins, að það fullnægði á-
kvæðum vinnulaganna. Hann
vildi því dæma verkfallið ó-
lögmætt og fjelagið skaðabóta-
skylt.
Reykjavíkurmót í golfi:
Herdís Guðmunds-
dóttir vann meist-
arabikar kvenna
IJRSLITAKEPPNI Reykja-i
víkurmótsins í golfi um meisti
arabikar kvenna fór fram íl
gær milli Ölafíu Sigurbjörnsn
dóttur og Herdísar Guðmundg!
dóttur. Leikar fóru þannig,
að Herdís átti 6 holur unnar,
þegar eftir var að leika urn,
4 holur. Leiknar voru 36 hoL
ur. Leikurinn var skemtileguq
og góður.
Ilandhafi meistarabikargj
kvenna var Ölafía Sigurbjörngi
dóttir.
Úrslitakeppni í hinum
flokkunum. j
Verði sæmilegt veður í dag^
mun keppt til úrslitaj
í meistaraflokki og fyrstaj
flokki. Leikirnir munu hefjastj
kl. 14. Má búast við, að á*
horfendur verði margir, þvj
að öllum er heimilt að horfai
á. ■— Eins og blaðið hefir áðuq
skýrt frá, keppa Gísli Ólafs-i
son og Þorvaldur Ásgeirssoni
til úrslita í meistarafiokki, en
Daníel Fjeldsted og Árni Egi
son í fyrsta flokki. I hvorrl
keppninni um sig verða leikui
ar 36 holur. (4 hringir).
Konur skutu að de
Gaulle.
London: — Það hefir nú
komið í ljós, að meðal þeirra,
sem skutu á de Gaulle í París
og hjeldu þar uppi skæruhern-
aði um langan tíma, var all-
mikið af ofstækisfullum frönsk
um konum. Þá voru og nokkr-
ir Japanar með í þessum bar-
dögum.