Morgunblaðið - 04.11.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 4. nóv. 1944
Tvö höfuðmarkmið ríkisstjórnarinnar:
Tryggja sjdlfstæði og öryggi landsins
Hefja stórvirka nýsköpun í atvinnulífinu
HIN NÝJA ríkisstjórn
var tilkynt í sameinuðu A1
þingi laugardaginn 21. októ
ber. Er forsætisráðherra
Ólafur Thors hafði lesið for
setaúrskurð um skipun ríkis
stjórnarinnar og skifting
starfa ráðherranna, flutti
hann eftirfarandi ræðu:
Ríkisstjórnin hefir komið
sjer saman um málefnagrund-
völl, er felst í þeirri stefnuskrá,
' er jeg nú skal leyfa mjer að
lesa upp.
Málefnagrundvöil-
urinn.
i.
A.
STJÓRNIN vill vinna að því
að tryggja sjálfstæði og öryggi
í'slands, með því m. a.:
1. Að athuga hvernig sjálf-
stæði þess vei'ði best trygt með
alþjóðlegum samningum.
2. Að hlutast til um að ís-
léndingar taki þátt í því alþjóða
samstarfi, sem hinar samein-
uðu þjóðir beita sjer nú fyrir.
3. Að undirbúa og tryggja
svc vel sem unt er þátttöku ís-
' lands í ráðstefnum, sem haldn
ar kunna að verða í sambandi
við friðarfundinn, og sem ís-
lendingar eiga kost á að taka
þátt í.
4. Að hafa náið samstarf í
menningar- og fjelagsmálum
við hin Norðurlandaríkin.
B.
AÐ TAKA nú þegar upp
samningatilraunir við önnur
ríki í því skyni að tryggja ís-
lendingum þátllöku í ráðstefn-
um, er fjalla um framleiðslu
verslun og viðskipti í fi'amlíð-
inni, til þess þannig að leit-
■ast við:
1. Að ná sem bestum samn-
ingum um sölu á framleiðslu-
vörum þjóðarinnar og sem hag
kvæmustum innkaupum.
2. Að fá viðurkendan rjett
ísiands til sölu á öllum útflutn
ingsafurðum landsins, með til
liti til alþjóðlegrar verkaskift-
ingar á sviði framleiðslu.
3. Að vinna að rýmkun fiski
veiðalandhelginnar og friðun á
þýðingarmiklum uppeldisstöðv-
um fisks, svo sem Faxaflóa.
Samninganefndir verði svo
skipaðar, að.stjettum þeim, sem
mest eiga í húfi verði tryggt*
að hagsmuna þeirra sje vel
gætt.
Ræða Óiafs Thors forsætisráð-
herra á Alþingi 21. okt.
og eingöngu til kaupa á eftir-
töldum framleiðslutækjum:
1. Skip, vjelar og efni til
skipí(bygginga o. fl„ samtals
a. m. k. 200 miljónir kr.
2. Vjelar og þessháttar til
aukningar og endui'bóta á síld
arverksmiðjum, hraðfrystihús-
um, niðursuðu, svo og til tunnu
gerðar, skipasmíða o. fl. — um
50 milj. kr.
3. Vjelar og þessháttar til á-
burðarverksmiðju, vinnslu og
hagnýtingu landbúnaðaraf-
urða og jarðyrkjuvjelar og efni
til rafvirkjana o. fl. — um 50
miíjónir króna.
Fært skal milli flokka, ef
ríkisstjórnin telur ráðlegt, að
fengnum tillögum nefndar
þeirrar, sem um getur í 4. lið
hjer á eftir. Nefnd sú gei’i sem
fyrst tillögur um frekari hag-
nýtingu erlendra innistæðna,
svo sem um efniskaup til bygg
inga. Alment byggingai'efni,
svo sem cement og þessháttar,
telst með venjulegum innflutn
ingi. Efni til skipa, vjela og
þessháttar, sem smíðað er inn
anlands, telst með innflutningi
framleiðslutækja.
2. Ríkisvaldið hlutast til um
að slík tæki verði keypt utan-
lands, eða gerð innanlands,
svo fljótt sem auðið er.
3. Tæki þessi skulu seld ein
staklingnm eða fjelögum, og
slík fjelög m. a. stofnuð af op-
inberri tilhlutan, ef þörf gerist.
Framleiðslutæki, sem keypt
kunna að verða fyrir framlag
hins opinbera, að nokru eða
öllu leyti, skulu ekki seld með
tapi, nema öll ríkisstjórnin
samþykki, eða Alþingi ákveði.
4. Ríkisstjórnin skipar
•nefnd, er geri áætlanir um,
hver atvinnutæki þurfi að út-
vega landsmönnum til sjávar
og sveita, til að forðast að at-
vinnuleysi skapist í landiu.
5. Ríkisstjórnin setur nánari
reglur um starfsvið nefndarinn
ar og vald hennar. Skal það
m. a. ákveðið, að nefndin skuli
leita fyrir sjer um kaup fram-
angreindra framleiðslutækja er
lendis og smíði þeirra innan-
lands og hafa milligöngu fyrir
þá aðila, sem þau vilja kaupa
tryggja íslandi í heimsviðskift' innar, án tillits til stjetta eða
unum. j efnahags, að ísland verði á
Framkvæmdum innanlands ^ þessu sviði í fremstu röð ná-
í sambandi við öflun þessara grannaþjóðanna. Mun frum-
framleiðslutækja, skal haga
með hliðsjón af atvinnuástandi
í landinu, í því skyni, að kom-
ið vei’ði í veg fyrir atvinnu-
leysi, meðan verið er að út-
vega hin nýju framleiðslu-
tæki.
Ríkisstjórnin mun taka til
athugunar hverjum öðrum fram
•kvæmdum ríkisvaldið skuli
varp um slíkar almannatrygg-
ingar lagt fyrir næsta reglulegt
Alþingi, enda hafi sjerfræðing
ar þeir, er um undirbúning
málsins munu fjalla, lagt fram
tillögur sínar í tæka tíð.
E.
1. RÍKISSTJÓRNIN hefir á-
kveðið og tryggt, að samþykkt
beita sjer fyrir í því skyni, að, vei’ði á Alþingi, að ísland ger-
forðast atvinnuleysi. j ist nú þegar þátttakandi í I. L.
I Fjár til þeessara þarfa skal O., eða i þeiri’i stofnun, er við
að svo miklu leyti, sem það hennar störfum kann að taka.
fæst eigi með sköttum, aflað | 2. Ríkisstjói’nin vill gera það
með lántökum, e. t. v. skyldu-'sem í hennar valdi stendur til
lánum. Athugað skal, hvort lil þess að hindra, að tekjur hluta
greina komi skyldu-hluttaka í sjómanna rýrni, enda verði leit
alvinnutækjum, eftir fjáreign. j ast við að bæta lífskjör þeirra
og skapa þeim meira öryggi.
II.
A.
ÞAÐ ER megin stefna stjórn
arinnar að tryggja það, að all
ir landsmenn geti haft atvinnu
við sem arðbærastan atvinnu-
rekstur.
Þessu markmiði leitast stjórn
in við að ná m. a. með þessu:
1. Af erlendum gjaldeyri
bankanna í Brellandi og Banda
ríkjunum sje jafnvirði eigi
minng en 300 miilj. ísl. kr. sett
á sjerstakan reíkning. Má pigi
ráðstafa þeim gjaldeyri án
sámfiylíkis ’' Ýíkís'áíjöfnáfinhar
tog þess óska.
Komi í Ijós, að vegna við-
skiftareglna annara þjóða
verði talið hagkvæmt eðá nauð
synlegt, að einungis einn að-
ili fjalli um kaup ofangreindra
tækja, svipað og nú er um sölu
á flestri útflutningsvöru lands
manna, skal ríkisvaldið hafa
alla milligöngu í þessum efn-
um.
6. Við nýsköpun þá á at-
vmnulífi, þjóðarinnar, er hjer
hefir verið getið, skal hafa
sjerstaka hliðsjón af þeim sölu
möguleikum', ' !sem ' íe'kst áÓ
B.
RÍKISSTJÓRNIN leggur á-
herslu á að tryggja vinnufrið-
inn í landinu, og hefir í því
skyni aflað sjer yfirlýsinga
frá stjórn Alþýðusambands ís-
lands og framkvæmdanefnd
Vinnuveitendafjelags íslands
um þetta.
C.
RÍKISSTJÓRNIN hefir, með
samþykki nægilegs meirihluta
Alþingis, ákveðið:
1. Að sett verði á þessu
þingi launalög, í meginatrið-
um í samræmi við frurfivai-p
það, er 4 alþingismenn, einn úr
hverjum þingflokki, nú hafa
lagt fyrir Efri deild Alþingis,
með breytingum til móts við
óskir B. S. R. B.
2. Að samþykkt verði frum
varp það, er nú liggur fyrir A1
þingi, um breytingu á dýrtíð-
arlögunum.
3. Með því að fjárlagafrum-
varp það, er nú liggur fyrir A1
þingi, er raunverulega með
stórkostlegum tekjuhalla, og er
auk þeess þannig úr garði gert,
að ekki verði með nokkru
móti hjá því komist að hækka
útgjöld til verklegra fram-
kvæmda verulega frá því, sem
þar er áætlað, ipun stjórnin iil-
neydd að leggja á allháa nýja
skatta, þar eð hún telur sjer
skylt að gera það sem unt er,
til að afgreiða hallalaus fjár-
lög. Verður leitast við að
leggja skattana á þá, er helst
fá undir þeim risið, og þá
fyrst og fremst á sti-íðsgróðann.
Skattar á lágtekjumenn verða
ekki hækkaðir.
Eftirlit með framtölum verð-
ur skerpt.
D.
RÍKISSTJÓRNIN hefir með
samþykki þeirra þingmanna, er
að henni slanda, ákveðið að
komið verði á, á næsta ári, svo
fullkomnu kerfi almannati-ygg
iri^a', sehri 'nÓi til allrar þjÓðar-
3. Ríkisstjórnin mun leggja
kapp á að hafa sem öruggast
an hemil á verðlagi og mun
vinna að því, að sem minstur
kostnaður falli á vörurnar við
sölu þeirra og dreifingu. Verð-
ur tekið til ýtarlegrar alhugun
ar á hvern hátt þessu marki
best verði náð.
4. Loks hefir ríkisstjórnin á-
kveðið, að hafin verði nú þeg-
ar endurskoðun Stjórnarskrár-
innar, með það m. a. fyrir
augum, að sett verði ótvíræð á-
kvæði um rjettindi allra þegna
þjóðfjelagsins til atvinnu, eða
þess framfæris, sem trygging-
arlöggjöfin ákveður, fjelags-
legs öryggis, almennrar ment-
unar og jafns kosningarjettar.
Auk þess verði sett þar skýr
fyrirmæli um verndun og efl-
ingu lýðræðisins og um varn-
ir gegn þeim öflum, sem vilja
vinna gegn því. Endurskoðun
þessari verði lokið svo fljótt,
að frumvarpið verði lagt fyrir
Alþingi áður en kosningar
fara fram og eigi síðar en síð-
ari hluta næsta vetrar og legg
ur stjórnin og flokkar þeir, er
að henni standa, kapp á að
frumvarp þetta verði endur-
samþykkt á Alþingi að aflokn
um kosningum.
Stjórnin beiti sjer fyrir að
sett verði nefnd, skipuð full-
trúum frá ýmsum almennum
samtökum, stjórnarskrárnefnd
til ráðgjafar.
Skýrlngar
forsælisráðherra
Er försætisráðherra hafði
lesið fyrir þingheimi stefnuskrá
stjóx-narinnar, mælti hann á
þessa leið:
EINS OG menn sjá, hefir
sljórnjn sett sjer þau tvö höf-
uðmarkmið að tryggja sjálf-
stæði 'og éfýg^iTsláxids ut á við
og að hefja stórvirka nýsköp-
un í atvinnulífi þjóðarinnar.
Stefna stjórnarinnar út á
við er ljós og þarfnast engra
skýringa. Vona jeg að hún
fagni óskiptu fylgi þjóðarinnar.
Um stefnumarkið inn á við
( skal jeg leyfa mjer að fara ör-
I fáum orðum til skýringar.
j Svo sem kunnugt er, hafa
i allir þingflokkarnir staðið í
| nær óslitnum samninga um-
leitunum um málefnagrundvöll
og myndun fjögurra flokka
stjórnar allt frá því í byrjun
júní s. 1. og þar til mánudag-
inn 2. þ. m., að Framsóknar-
flokkurinn lýsti yfir, að hann
myndi eigi lengur, að óbreytt-
um kringumstæðum, taka þátt
í þeim viðræðum. í öllum þess
um umræðum hefir frá önd-
verðu ríkt fullkomið samkomu
lag um, að kappkosta bæri að
tryggja, að þeim fjármunum,
er íslendingum hefir áskotnast,
yrði varið til þess að byggja
upp atvinnulíf þjóðarinnar til
sjávar og sveita og koma því í
nýtísku horf, en yrðu ekki að
eyðslueyri.
Þetta meginatriði hefir nú
stjórnin tekið upp í stefnuskrá
sína. Ákveðið er, að fvrst um
sinn skuli bundnar 300 milj.
kr. af erlendum innstæðum
þjóðarinnar, er eigi megi gex-a
að eyðslueyri og eigi verja til
annars en nýsköpunar atvinnu
lífsins. Þessi gjaldeyrir er til
sölu hverjum þeim, sem hann
vill kaupa tii einhverra þeirra
framkvæmda, er falla inn í
nýsköpunina, og mun stjórnin
eftir megni greiða götu þeirra,
er hefjast vilja handa í því
skyni, jafnt til sjávar sem
sveita. Því til tryggingar, að
ekki lendi við orðin ein, mun
ríkisstjórnin láta leita fyrir
sjer um kaup slíkra tækja er-
lendis og smíði þeirra hjer-
lendis. Er það ætlað, að ein-
staklingar og fjelög, þar með
talin bæjar- og sveitarfjelög,
kaupi þessi tæki, og gert ráð
fyrir, að ef þess gerist þörf,
muni ríkisstjórnin hlutast til
um stofnun fjelaga í því skyni.
Jafnframt verður að gera ráð
fyrir, að ríkið sjálft geti orð-
ið eigandi einhverra tækja.
Fari svo, er ákveðið, að þau
tæki megi ekki selja með tapi,
nema öll stjórnin sje sammála,
eða Alþingi ákveði. Er slíkt til
öryggis.
Um öflun þessara tækja er
öllum gert jafnhátt undir
höfði, og er ætlað, að í þessum
efnum ríki fullt frelsi. Fari
hinsvegar svo, að viðskiptaregl
ur annara þjóða verði með
þeim hætti, að íslendingum sje
farsælast eða jafnvel að eigi
verði hjá því komist, að einn
aðili fjalli um málið af íslend
inga hálfu, mun ríkisstjórnin
að sjálfsögðu hníga að þvi
ráði. Þarf mönnum ekki að
bregða við slíkt hjer á landi.
Hjer hefir í nær áratug inn-
flutningur flestrar vöru verið
bannaður, án sjerstaks leyfis
Framhald á bls. 12