Morgunblaðið - 06.12.1944, Blaðsíða 11

Miðvikuclagur 6. des. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
11
Þjer viftið!
Að Síld & Fiskur er
fullkomnasta fiskverslun
landsins, en vitið þjer, að
Síld & Fiskur er einnig
fullkomnasta kjötversí-
unin?
Höfum ávalt á boðstól-
um:
Dilkakjöt:
Súpukjöt
Læri
Læri, niðursneydd
Hryggir, heilir
Kótelettur
Ljettsaltað kjöt
Ljettsaltað, hakkað
kjöt
Hambor garhry ggi r
Hamborgarlæri
Lifur og hjörtu
Svínakjöt:
Steik
Kótelettur
Síður (fyltar með epl-
um og sveskjum
H amborgarhryggir
Hamborgarfile
Nautakjöt:
Steik
Smásteik
Hakkað kjöt
» Buff, sem er barið
fyrir yður í þar til
gerðri vjel.
Fjölbreyttustu salötin og
áskurðurinn er hjá okkur.
Nýr fiskur og Iifur dag-
lega.
Besta fiskfarsið, sem á
markaðinn hefir komið.
ALT Á EINUM STAÐ.
__HREINLÆTI ER
HEILSUVERND.
Síld & Fiskur,
Bergstaðastræti 37.
Sími 4240.

Ritsafn Einars
í sex bindum
HIÐ NYJfi
handarkrika
CEEÁM DEODORÁNT
stöðvar svitann örugglega
1. Skaðar ekki föt eða karl
mannaskyrtur. Meiðir ekkí
hörundið. *
2. Þornar samstundis. Notasi
undir eins eftir rakstur.
3. Stöðvar beffar svita. næstu
1—3 daga. Eyðir svitalvkt
heldur handarkrikunum
þurrum.
4. Hreint. hvílt, fitulaust. ó-
mengað snvrti-krera.
5. Arrid hefir fenaið vottorð
albióðlegrar bvottarann-
sóknarstofu fyrir bvi. að
vera skaðlaust fatnaði.
A r r i d er svita
stöðvunarmeðal'
io. sem selst mes
- reynið dóa í da
HRRID
f*
Faost í öllum betri búðunif
í DAG eru áttatíu og fimm ár
síðan að Einar H. Kvaran rit-
höfundur fæddist. Enda þótt
hann sjé horfinn hjeðan af
heimi fyrir fullum sex árum,
jer full ástæða til, að blöðin
minnist hans í dag svo sem títt
er um mæta menn i lifanda lífi,
þá er þeir eiga merkisdaga. Svo
stórt rúm og veglegt skipar
hann í nútíðarbókmentum okk
ar íslendinga.
Rithöfundarferil sinn byrjaði
E. H. K. á unga aldri. Hann
hafði ekki lokið námi hjer í
mentaskóla, þegar fyrsta saga
hans birtist. Stúdentsprófi
lauk hann árið 1881. Á Hafn-
arárum sínum lagði hann stund
á hagfræðinám, en hvarf frá
því. Að bókmentum hefir hug-
ur hans hneigðst á þeim árum,
framar öllu öðru. Svo sem kunn
ugt er, var hann einn af Verð-
jandimönnum ásamt þeim Hann
esi Háfstein, Gesti Pálssyni og
Bertel Þorleifssyni. Tímaritið
| Verðandi var boðberi raunsæis-
jstefnunnar hjer á landi. Ekki er
þess kostur í stuttri blaðagrein
|að rekja áhrif þeirrar stefnu
æða kenninga Brandesar í
skáldskap Einars. Hitt er víst,
(að víðar verður að leita til þess
að skilja lífsskoðun hans eins
og hún birtist síðar í skáldrit-
ium hans.
| Árið 1885 hvarf E. H. K. til
jVesturheims og dvaldi þar í tíu
ár. Fjekkst hann þar við rit-
störf og blaðamensku, var við
ritstjórn beggja blaðanna, —
Heimslcringlu og Lögbergs. Eft
ir heimkomuna fjekkst hann
enn við ritstjórn og blaða-
mensku. En auk ritstjórnar ým
issa blaða og tímarita reit hann
fjölda ritgerða, ritdóma og
greina um margvísleg efni, sem
birtust í ýmsum bjöðum og rit
Áim. Sá þáttur ritstarfa E. H. K.
er mikill að vöxtum og merki-
legur. Bæði var maðurinn vit-
ur og fjölfróður og ljet sjer
fátt mannlegt óviðkomandi.
Ennfremur var hann manna
slyngastur skylmingamaður á
ritvelli og deildi skoðanir við
ýmsa menn eins og nærri má
geta og hopaði hvergi, þótt
stundum ættu stórir í hlut. —
Sennilega er þess langt að bíða,
að greinurn og ritgerðum E. H.
K. verði safnað í eina heild,
svo að yfirlit fáist um þann
þátt í ævistarfi hans. En ekki
er um það að villast, að sá þátt
ur sýnir ekki síður en skáldrit
in, þroskaferil hans og lífsskoð
un.
Skáldrit E. H. K. eru um-
fangsmikil og fjölhliða. Allar
tegundir orðsins listar voru hon
um tiltækar.
Kveðskapur hans er ekki
mikill að vöxtum. Ljóðmæli eft
ir hann komu út 1893, lítið
kver, önnur útgáfa fullum
fjörutíu árum síðar, ekki mikið
aukin. Sýnir það, að hann hefir
ekki lagt mikla rækt við þann
þátt skáldskaparins. Þó er það
sanni næst, að margur sá, sem
meira hefir ort, mætti telja sig
sælan af mörgu því, sem þar
er að finna.
Annað form skáldskapar,
i smásagnaformið, var E. H. K.
85 ára fæðingardagur
skáldsins er í dag
miklu liðtækara, og hefir hann 1 nútímans kynntist E. H. K.
ef til vill hvergi komist hærra J fyrst nokkru eftir aldamót og
í list sinni en í sumum smásög- urðu þær rannsóknir eitt aðal-
| Til sölu
j| Kjartansgötu 7 (miðhæð):
§i Silfurrefacape .... 500 kr. I|
s Swagger m. skinni- 300 — ||
g Kápa með skinni ... 300 —
= Watteruð svefn-
= treyja ........ 100 —
Skírnarkjóll ...
Borðstofuborð ..
Skíðaskór nr. 39
. 75 —
. 500 —
. 30 —
unum, t. d. sögunni um Marjas,
Vistaskipti o. fl.
Margir rithöfundar hafa not
viðfangsefni hans alla ævi síð-
an. Hann var stofnandi Sálar-
rannsóknarfjelags Islands á-
að smásagnaformið sem byrj- samt Haraldi Níelssyni prófes-
unar- eða tilraunastig að hinu'sor og forseti þess og ritstjóri
stærra formi. skáldsögunni. Það Morguns svo lengi, sem aldur
má til sanns vegar færa um entist. Liggur eftir hann geypi
E. H. K., enda þótt hann notaði legt starf á þessu sviði.
smásagnaformið samhliða síð-
ar.
Skáldsagan Ofurefli kom út
1908 og framhald af henni,
Nú á þessu hausti kom út
Ritsafn Einars H. Kvarans hjá
bókaforlaginu h. f. Leiftur,
vönduð útgáfa í sex bindum.
Gull, þremur árum síðar. Þótti Als ,er ritsafn Þetta yfir 2400
það merkur bókmentaviðburð- jbls- 1 bví eru sö§ur Einars bæði
ur. Aðrar stærri sögur E. H. K. smásögur (þó ekki allar) og
eru Sálin vaknar, Sambýlið, stærri söSur> ÍJóðmæli og leik-
Sögur Rannveigar og Gæfumað rit- Er að útSáfu bessi hinn
ur, síðasta skáldsagan. kom út mesti fengur. Sennilega er þó
árið 1933. Þegar E. H. K. ljest !1 ritsafni Þessn ekki helmingur
árið 1938, hafði hann stóra bess> sem K H- K; ritaði um
skáldsögu i smíðum, sem hon- jdagana, greinir, ritgerðir og
um entist ekki aldur til að Þýðingar vantar alveg. Ráðgert
ljúka við jmun vera af útgefanda að bæta
m . ._ . við ritsafn þetta síðar úrvali
I Talið er, að leikritsformið sie ,
, , yr gremum og ritgerðum, a-
eitt hið fullkomnasta form 1
Allt sem nýtt.
mnmnnmimiminnnnmimmiiiiimnimnminmih
Kauphöllin
er miðstöð verðbrjefa
1 viðskrftaima. Sínú 1710.
skáldskapar og um leið eitt hið
vandasamasta. Það form skáld-
[.skaparins notaði E. H. K. af
snilld, svo sem kunnugt er öll-
um þeim, er leikhús hafa sótt
hjer á undanförnum árum. -—-
Kunnast af leikritum hans er
Ljenharður fógeti. Önnur leik-
rit eru Sýndir annara, Hall-
steinn og Dóra og Jósafat. Síð-
asta leikritið hafði . hann í
samt ítarlegri ritgerð um skáld
ið, og er gott að eiga þess von,
þó að síðar verði.
Jeg minnist þess ve4. þegar
jeg sá og heyrði Einar H. Kvar
an í fyrsta sinn og eru þó full
þrjátíu ár síðan. Það var á sam
komu hjer í Reykjavík. Salur
inn var þjettskipaður. Jeg man
ekki, hvert tilefnið var og ekki
annað sem þar gerðist en það,
að Einar H. Kvaran las söguna
smíðum, er hann fjell frá. ,_T. , , . . , , .
Vistaskipti. Jeg þottist sæmi-
I Þeir, sem til þess kunna að lega læs sjálfur og haf3i oft
verða að rita um skáldskap E. heyrt lesið_ en slikan Iestur
H. K. og þann boðskap, sem sem þennan hafði jeg aldrei
hann flytur í ritum sínum, heyrt Hann var mjer opinber_
þurfa ekki að fara í neinar graf
un. Aldrei hafði mjer áður skil
götur um það, hver megm- ist list hins hfandi orðs. Jeg
straumurinn er í skáldskap hefi oft siðan heyrt góða les_
hans. Sjálfur hefir hann lýst endur lesa. en engan þeirra tek
stefnu sinni í þeim efnum og jeg fram yfir Einar H Kvaran
lífsskoðun: ..Jeg lít svo á, sem j þeirri hst Rómurinn var
hstin eigi að vera í þjónustu hvorki sterkur nje mikill- en
sannleikans, eins og höfundarn með unaðlegu seiðmagni læstist
ir sjá hann, og styðja mennina hvert orð inn £ hugskot hiust_
í baráttu þeirra". (Iðunn IX. enda Qg sögumennirnir urðu
árg.) Það er listin í þjónustu ljóslifandi. Svo opnar voru
hfsins og þroskans, ekki listin hlustir áheyrenda. að ekkert
í þjónustu sjálfrar sín. Boðskap orð glataðist. jafnvel þótt hvisl
ur E. H. K. til mannfólksins er að væri f hálfum hljóðum.
samúð með smælingjum, öllum | Mjer hefir oft j hug
sem bágt eiga og afskiptir eru,
kærleikur, sem launar illt með
síðan, hvort þetta sjeu ekki
sömu töfrarnir. ‘sem í bókum
góðu, fyrirgefur misgerðir, trú hans birtast sömu tökunum
in á almættið, sem er alsstaðar 'þeitt þar m þesg að ná tökum
í öllu, þroskamöguleiki manns Já lesandanum. Það er enginn
ins í framhaldandi tilveru. - 'gjallandi hávaði £ skáldskap E.
"Það er mesta ævmtýri mann- |H. K ) en með undarlegum seið
lífsins, að eftir alla eigingirni- >andi krafti dregur hann hug_
streituna, sem mennirnir hafa ílesandans að sjer Það er rddd
verið settir í, koma þeir auga 'skáldsins £ -þjónustu lífsinSj
á það, að fegursta hugsjón lífs
ins sje sjálfsfórnin, baráttan
fyri.r aðra, kærleikurinn, og að
eigingirnin sje grundvallarsvnd
in (Iðunn, IX. árg.). Með þess-
um orðum lýsir hann sjálfur
lífshugsjón sinni.
Það væri ekki alskostar rjett
að segja, að E. H. K. hafi trúað
á líf eftir dauðann. Honum var
það meira en trú. Að hans dómi
er framhald lífsins fulísannað
vísindalega. Sálarrannsóknum
rödd spekingsins og mannvin-
arins, sem talar.
Freysteinn Gunnarsson.
111
illlll!
Eggert Clacssen
Einar Ásmundsson
Oddfellowbúsið. — Sími 1171.
hæstarjettarmálnfh’itnintísmenn,
Allsknnar löofræðistörf
ÍAÉCE ME HOKæ
FOR TERED. TENDERf
BURNING FEET . ^
--------
Dregur ur fotahita.
Inniheldur Amyloxin
Mýkir og læknar sára /
fætur. En sá munur!
Augun jeg bví'll
með GLERAUGUM frá TÝLl
c
/ I

fl
SxL^CcT
CxAJUCf £ LjtLiyiXC^Cdi.
+<rCjjfs
%
.cUcn^mxbvÆv
o-Cy íxcuÁ.pcrxdjjJicruh, ;
hxrrrxa. -dcurruu. cíac,. ,
r
-4