Morgunblaðið - 12.09.1945, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur. 12. sept. 1945
U

f—■■—“—~—»——w Jef er JÓNATAN SCRIVENER
* a M—irf (dlaitcle ^JdoucjLtoix M— M— „ M
22. dagur
Þótt íeg vissi enn lítið um
það, er mestu máli skifti, var
jeg engu að síður talsvert fróð-
aii um Scrivener en áður. Og
heíði jeg vitað, hvernig skilja
bæri orðið „einkennilegur“ í
munni Winkworth, myndi jeg
el til vill hafa verið einhverju
rær um það, hvernig sálarlífi
Lúsbónda míns væri háttað.
Þegar jeg talaði fyrst við
Winkworth, hafði hann sagt,
að Scrivener væri einkennileg-
ur. Síðar hafði hann notað
þetta sama orð um föður hans
og föðurbróður. Það gat verið,
að Winkworth liti svo á, að
allir menn væru einkennileg-
ir, sem væru á einhvern hátt
öðruvísi en hann. Orð, sem við
notum til þess að lýsa Öðru.m
með, gefa oítast betri hugmynd
um okkur sjálf en þá, sem við
erum að lýsa.
Um jólin hjelt jeg mig heima
við og notaði tímann til þess
að reyna að komast til botns í
því, sem Winkworth hafði sagt
mjer. Jeg var á því, að.sú stað-
hæfing hans, að Scrivener hyrfi
oft af landi brott, þegar hann
væri orðinn leiður á umhverfi
sínu, væri það mikilvægasta,
sem hann hefði sagt — hvort
sem jeg hafði rjett íyrir mjer
í því eða ekki. Þetta var auð-
vitað ekki annað en staðhæfing
Winkworths, en það var áreið-
anlegt, að Pálína, Francesca og
Middleton höfðu öll átt von á
því að hitta Scrivener heima.
Á hipn bóginn var aðeins skamt
síðan hann hafði kynst þeim, og
ekkert þeirra hafði orðið mjög
undrandi yfir því. að hann
skyldi vera farinn frá Eng-
landi. En þar eð jeg var eng-
an veginn viss um, að Fran-
cesca og Middleton væru öll,
þar sem þau væru sjeð, gat jeg
ekki treyst orðum þeirra.
Þegar eftir jólin hjelt þokan
innreið sína í Lundúni. Köld og
grá læsti hún sig utan uih hús-
in og smaug inn í hvern krók
og kima. Borgin tók á sig ann-
arlegar myndir — mennirnir
sýndust eins og risavaxnar
vofur, er liðu eftir götunum
með fáránlegum limaburði. Á
kvöldin varð þokuveggurinn
húmsvartur og ógagnsær — og
faldi alt. Jeg fór lítið út og
enginn heimsotti mig, þar til
Middleton skaut alt í einu upp.
Þá var þokan búin að vera í
þrjá eða fjóra daga.
Það var auðsjeð, að hann
hafði fengið sjer dálítið neðan
í því, og hann bað mörgum
sinnum afsökunar á því, að
hann skyldi gera mjer ónæði.
Hann gekk fram og aítur í
bókaher bergin u.
,,Guð minn góður! Þvílík
borg! Hún er eins og borg þeirra
fordæmdu. Jeg hefi verið að
ráhglast um þetta víti í allan
dag“.
Hann nam staðar og tók að
líta á bækurnar. ..Scrivener
hofir undartegan bókasmekk“,
míildraði hann, :
gíðan tók hann aftur að
skálma.. um. hei bergið.. Þaó var
augljóst, að hann hafði aðeins
komið vegna þess, að hann var
einmana, og hann blygðaðist
sín hálft í hvoru fyrir, að hann
skyldi ckkert hafa að segja.
Jeg kendi í brjósti um hann,
en jeg vissi, að það myndi
gagnslaust að spyrja hann eða
reyna að fá hann til þess að
leysa frá skjóðunni. Eftir langa
þögn spurði hann snögt:
,Hafið þjer enga hugmynd
um það ennþá, hvenær Scriv-
ener muni koma?“
„Nei“, svaraði jeg.
„Mig langar til þess að hitta
hann — og þó langar mig ekki
til þess“. sagði hann hægt.
„Þá geðjast yður að honum
— og geðjast þó ekki að hon-
um“, svaraði jeg.
„Já! Hvernig í skollanum
vissuð þjer það? Hann kom
mjer á óvart, svo að jeg
gleymdi mjer. Jeg mun ef til
vill skýra það betur síðar. Jeg
hefi hugsað mikið um samtal
okkar á knæpunni í Soho“.
„Hafið þjer dvalið í Lundún-
um um jólin?“
„Nei“, svaraði hann og
hleypti brúnum. „Jeg dvaldi
hjá þessum eina ættingja, sem
jeg á hjer í Englandi, mjer til
mikils ama. Jeg ætla að segja
yður frá því, ef yður leiðist það
ekki“.
„Nei —- mjer leiðist það
ekki“.
Hann kveikti sjer í vindlingi
og settist við arininn. „Jeg var
hjá bróður mínum. Hann á stórt
sveitasetur. Hann var í hernum
áður en stríðið skall á, og eft-
ir að friðurvar saminn, kvænt-
ist hann konu, sem átti pen-
inga. Hún er metorðagjörn, vill
eiga heima í hópi ,,fína“ fólks-
ins, og þau hegða sjer rjett eins
og þau væru nákomnir ættingj-
ar konungsins. Jeg get borið
um það vegna þess, að jeg hefi
haft nægan tíma til þess að
virða þau fyrir mjer undanfar-
ið“. Hann hló stuttaralega og
hjelt síðan áfram: „Bróðir minn
var fyrirtaks náungi áður en
hann giftist. En það skiftir
engu máli. Jeg dvaldi hjá þeim,
þegar jeg var heima fyrir þrem
árum. Þau hafa ekkert breyst
síðan — en þá sá jeg ekkert
athugavert við hegðun þeirra“.
„Og nú?“ spurði jeg.
„Nú verð jeg óður og upp-
vægur, sje jeg einhvers staðar
nálægt þeim. Jeg dvaldi fjóra
daga á heimili þeirra. Þar var
margt gesta. Mjer fanst það að-
eins fánýtur hópur heimskra
manna og kvenna, sem ljek
skrípaleik vísvitandi — hjelt
dauðahaldi í lífsskoðanir og
tilveruform, sem löngu síðan er
úrelt. Jeg sat og horfði á þau
og beið þess, að eitthvert þeirra
ræki upp hlátur, æpti eða yrði
brjálað. En því var ekki að
heilsa. Þau hjeldu áfram sjálfs-
blekkingunni og hræsninni.
Þau hjeldu áfram að leika
skrípaleikinn, eins og ljelegir
viðvaningar í leiklistinni. Og
þá lann sannleikurinn upp fyr-
ir mjer í allri sinni nekt: það
var jeg, sem hafði. breyst. Ug
að jeg öfundi þetta fólk“.
það sem verra var, jeg held,
„Hvers vegna?“
„Vegna þess, að í þessum
skrípaleik var ekkert hlutverk
við mitt hæfi“. Hann fleygði
vindlingnum í eldinn. „Jeg skal
segja yður“, sagði hann hægt,
„að jeg kom hingað í kvöld
vegna þess, að mjer var hreint
og beint orðið það ofviða að
reika einn um í þessari dæma-
lausu borg. Þjer voruð eina
mannlega veran í allri Lund-
únaborg, sem jeg gat heimsótt.
Þess vegna kom jeg. Og þjer
megið í guðs bænum ekki ætla,
að jeg sje að reyna að sýna
fram á, að jeg eigi sjerstæðan
persónuleika eða sje yfirleitt
öðruvísi en fólks er flest. Jeg
er ósköp venjulegur maður —
það er ógæfa mín“.
„Jeg er litlu nær“, svaraði
jeg, „nema þjer skýrið, hvern-
ig „venjulegur maður“ er að
yðar hyggju“.
„Jeg get ekki skýrt neitt“,
ansaði hann önuglega. „Jeg
hefi lát.ið vaða á súðum eins
og versta kjaftatífa í hvert sinn,
sem jeg hefi hitt yður, svo að
þjer crúið því sennilega ekki,
að jeg sje að eðlisfari hlje-
drægur maður. — Þegar jeg
segist vera venjulegur maður,
á jeg ekki við annað en það,
sem felst í orðunum. Jeg var
vanur að trúa á alt það, sem
nokkurn veginn heiðvirður og
vel upp alinn maður trúir á.
Síðar komst jeg að því, að það
var alt blekking og þeir, sem
á það trúðu, heimskingjar.
Venjulega eru það aðeins þeir,
sem eru eitthvað frábrugðnir
öðrum mönnum, sem komast að
þessu, og það særir þá ekki
vegna þess, að þeir eiga sjer
undankomu auðið. Jeg hefi
verið skógarhöggsmaður og
vatnsberi og sjeð, hve hvort-
tveggja er fánýtt starf. Hjerna
— getið þjer gefið mjer eitt-
hvað að drekka?“ sagði hann
alt í einu.
„Já, auðvitað. Þjer verðið að
afsaka, að jeg skyldi gleyma
að bjóða yður það“.
„Jeg hefi að vísu drukkið
nóg í kvöld. Jeg hefði aldrei
komið hingað að öðrum kosti“.
Jeg rjetti honum whiský-
sjúss.
„Þökk fyrir. Svo að jeg snúi
mjer aftur að því, sem jeg var
að tala um áðan, þá er Scriv-
ener ágætt dæmi“.
„Þjer eigið við, að þar eð
hann sje frábrugðinn öðrum
mönnum, þá geti hann komist
af án þess að trúa á það,
sem alment er ætlað sannleik-
ur?“
„Já. Jeg vildi, að jeg hefði
sagt honum það. Hann er und-
arlegur — skolli undarlegur“.
Eftir stutta þögn hjelt hann á-
fram: „Samt er jeg ekki á því
hreina méð, hvernig hann fer
að því að lifa í þessum heimi.
Það er dálítið, sem mig langar
„til þess, að spyrja yður um“.
; „Hvað.er .það?“ . , ,
i „Hefir konan komið hingað
n'ftur? Páiína’ Mandeville.
Stríðsherrann á Mars
3,
e n g j a s a cj a
Eftir Edgar Rice Burroughs.
22.
Um leið og hann talaði, komst jeg ekki hjá að sjá slægð-
arglampa í augum hans, og þótt mjer fyndist orð hans rök-
ræn, fannst mjer einhvern veginn, að þau dyldu einhverja
illa fyrirætlun Hinn Þerninn sneri sjer að honum með
augljósri undrun, en þegar Lakor hafði hvíslað nokkrum
orðum í eyra hans, dró hann sig einnig í hlje og hneigði
höfUðið til samþykkis við spurningu yfirboðara síns.
„Haltu áfram ferð þinni, John Carter”, sagði Lakor, „en
vita skaltu það. að ef Thurid yfirvinnur þig ekki, þá munu
hjer bíða þeir, sem sjá svo um, að þú komir aldrei upp á
yfirborð jarðar aftur”.
Meðan við ræddumst við, hafði Woola altaf verið að
urra og reisti bursta, þar sem hann stóð við hlið mjer.
Stundum leit, hann á mig og ýlfraði, eins og hann væri að
biðja mig að skipa sjer að ráðast á hina tvo Þerna. Hann
virtist líka skilja þorparaskapinn, sem faldist að baki
hinna kurteislegu orða.
Fyrir aftan Þernina voru nokkrar dyr út úr varðher-
berginu; og Lakor benti mjer á þær, sem voru lengst til
hægri.
„Ef þú ferð hjer, þá finnurðu Thurid”, sagði hann við
mig.
En þegar jeg ætlaði að kalla á Wolla og segja honum
.að fylgja mjer, urraði hann og vildi ekki hieyfa sig, en
hljóp að lokum að dyrum þeim, sem voru lengst til vinstri.
Þar staðnæmdist hann og hvatti mig með gelti, til þess
að fylgja sjer eftir.
Jeg leit spyrjandi á Lakor.
„Hundurinn er nokkuð naskur“ sagði jeg, „og þótt jeg
efist ekki um að þú vitir betur en jeg, Þern, þá held jeg
að jeg geri rjett, ef jeg hlusta á þá rödd kærleika og trygð-
ar, sem nú talar”.
Um leið og jeg talaði, glotti jeg harðneskjulega, svo
hann gæti sjeð, að jeg vantreysti honum.
„Eins og þú vilt, svaraði náunginn og yppti öxlum. „Að
lokum kemur þetta þó allt í sama stað niður”.
— Og hvað ætlar þú að gera
góða min, þegar þú ert orðin
eins stór og hún mamma þín?
— Taka mjer matarkúr.
★
— Mamma, jeg er svo ner-
vcs, sagði litla telpan.
— Hvaða vitleysa er í þjer,
þú veist ekki einu sinni hvað
það er að vera nervös.
— Jú. víst, það er eins og
maði.r sje að flýta sjer um all-
an skrokkinn.
★
Bóndinn: — Jeg fer altaf á
fætur, þegar fyrstu geislar sól-
arinnar koma inn um glugg-
ann minn
Borgarbúinn: — Það geri jeg
lika.
Bóncfinn: Lika á sumrin.
Borgarbúinn: — Já. glugg-
inn minn snýr í vestur.
★
Konan í stólnum hjá tann-
lækninum var í meira lagi
málhreif. Satt að segja var
læknirinn orðinn hundleiður á
rausinu í henni.
— Rekið þjer út úr yður
tunguna, sagði læknirinn.
Konah hlýddi shipuninhi, en
þá greip læknirinn í tungaþa
þjehingsfast ög sagði:Jæja,
kelli mín, kannske jeg geti nú
komist að.
★
Móðirin: — Ó, Villi, nú hef-
urðu aftur fengið blátt auga
og fötin þín eru öll rifin og
tætt. Hvað oft á jeg að segja
þjer, að þú átt ekki að vera að
leika þjer við óþektarormana
hans Jónsa?
Sonurinn: — Lít jeg út fyr-
ir að hafa verið leika mjer við
einhvern.
★
— Þekkirðu hana svo vel, að
þú getir talað við hana?
— Nei, bara svo að jeg get
talað um hana.
a^lliiiiiiiimiiiinwiiinaamcwfmiinminiuKmai
| Afgreiðslusfúlka (
i áhugasöm og góð í reikn- 3
I ingi, óskast í vefnaðarvöru 1
i verslun frá 1. október. — =
r ■ ra
§ Tilboð með meðmælum eða 2
| upplýsingum um fyrra 3
| starf, sendist blaðinu, — 3
§ merkt „Októberdagur — J
306“.
F-f Loftur erelur bað ekkl
— bá hver?