Morgunblaðið - 03.10.1945, Page 9

JMiðvikudagur 3. okfcóer 1945
MORGUNBLAÐIÐ
§
BIRTING dagbókar Ciano
greifa hefir á ný vakið athygll
% þessum unga laglega manni,
(Sem gekk teinrjettur á eftir
11 Duce og bar höfuðið hátt.
Og skaut hökunni fram, þandi
bringuna og var útblásinn af
gtolti yfir sinni eigin óvenju-
legu gæfu. Ef hvarf Adolfs
Ilitlers minnir á síðasta þátt
Í þríleik Wagners, Valhallar-
þruna og ,,Qötterdammerung“
er ekkert sviplíkara Shake-
speare til en atburði'rnir sem
gerðust á lokadegi fasismans,
hinn síðasti fundur stórráðs-
ins, þár sem Mussolini sá sig
svikihn af öllum sínum fylgis-
Diönnum og eys yfir þá skömm
ium, úthúðar þeim fyrir níð-
ingsverkin og nofcar svæsn-
ustu orðin á tengdason sinn.
Ciano flýði á náðír nasista,
til Munchen, Ilann hjelt sig
njóta verndar gistivináttunn- j
ar. En þeir framseldir hann|
hefnd Mussolinis, eftir að
þýskir fallhlífarhermenn ^
höfðu náð honum úr vörslum ;
bandamanna. líann var dæmd ,
ur til dauða og tekinn af lífi,
svo að börn hans verða framv. I
að telja föður sinn landráða-
inann, svo framarlega sem
þau vilja ekki telja afa sinn
morðingja.
Það verður að játast, að blöð-
in hafa aldrei farið vel með
Ciano. Yfirleitt var hann tal-
inn hjegómagjamt fífl, er
væri gersneyddur allri per-
sónulegri atgcrfi, óhollur
ávöxtur af því að vera „son-
ur föður síns", aðeins verk-
færi í hendi húsbónda sins,
maðúr sem alls ekki væri
stöðu sinni vaxinn og að öðru
leyti misnotaði hana til þess
að auðga sjálfan sig og lifa
sóðalegasta svalli. Sá dómur
er að mínu áliti allt of yfir
borðskendur og alt of strang-
ur.
ÞVí verður ekki neitað, nð
Ciano var illa siðaðnr, var
í skaðlegum fjelagsskap og
lifði hneykslanlegu einkalífi,
og að hann notaði stöðu sína
til að auka auðæfi þau, sein
faðir hans hafði dregið sjam-
an. En það sat hvorki á konu
hans nje tengdaföður að
liggja honnm á hálsi fyrir
framferði hans, og hann var
hvot'ki óduglegur, heimskur
nje latur. ITann var ekki illa
valinn til þess að vera utan-
ríkisráðherra Hann gat tekiði
þátt í diplomatiskum viðræð-
um með mestu prýði, hann
kunni líka að semja og hann
var alltaf til ta.ks á skrifstof-
unni, stundvís og kunni að
haga vinntl sinni. Auk þess
hafði hann á fyrirskipaðan
hátt lokið þeim prófum, sem
umboðsmenn Pa.lazzo Chigi
(ítalska utanríkisráðuneytis-
ins) verða að ganga undir.
Þegar við áf-tum fyrst satn-
an að sadda hafði jeg samt
enga ástæðu tii að hrósa hon-
Eftir Francois -Poncet
Franska blaðið Figaro birti fyrir nokkru grein
þá, sem hjer birtist í ágripi. Höfundur hennar er
Francois-Poncet, sem var sendiherra Frakka í
Róm síðasta árið fyrir stríð.
I.
uin. Jeg hafði sttmdum verið
spttrður um hversvegna jeg
hafi haft skifti á sendiherra-
stöðúnni í Berlín og Róm ttnd
ir eins eftir Miinchen-samn-
ingána. Ástæðau var sú, að
.jeg sá. að þessi samningur
mundi ekki endast lengi. Við
samniiigana í Múnchen sló
það mig hve rnikil áhrif Mttsso
liiú virtist hafa á Ilitler. —
Þessvegna hjelt jeg að lyk-
ilinn að friðmmi vera að finna
í Róm en ekki í Iíerlín, og að
Mttssolini væri sá eini, «em
gæti sefað skálmáldaþrá llitl-
ers, alveg' á sama hátt og'
hann hat’ði haldið hendinni á,
honum aftur þegar haitn ætl-
aði að hrifsa Tjekkóslóvakítt.
Mussolini hataði Frakka el't
<r Etiópíustríðið. Tilfinjtingar
hans í gat'ð Erakka höfðu
lengi verið á reiki, en loks
hafnað sig í 'andúð og
beiskju til okkar. Hanri hjelt
að Laval hefði svikið loforð
sín og leikið á hann, hann vildi
aldrei sjá hatm framar. Hann
var viss tun — og í því studdi
þýska stjórnin hann auðvitað
— að mjer ltefði verið falið
að hrjóta i.,öxulinn“, hvað
sent það kostaði. Þesvegna
hafði hamt afráðið ttð rama
mig hverjtt hugsanlegu færi
á að láta, eitthvað til stn taka
Þetta var ástæðan til þess, að
ítölsku blöðin tóku von bráð-
ar upp árásirttar á Frakkland.
og að hrópin á Korsika, Sar-
dinia, Nizza og Túnis hej-rð-
ust í fasistaþinginu.
CIANÖ var verkfæri þessar-
ar stefnu og samsekur um
hana. En síðar — f'annst mjer
draga úr honttm. Ilann hafði
aldrei verið sjerlega hrifinn
af 'Þjóðverjum, hann dró dár
að þeim. Þegar llitler hertók
Prag, fyrirvaralaust og hrotta-
lega, 15. mars 1939, fórtt tvæf
gfímur að rentia á Ciano. —
llantt skildi þýðingu þessa
ojtinskáa hrots á Múnchen-
sámningnum og var hræddur
vi ð aflei ð i n ga rnar.
ITann reyndi að nálgast tnig
Yið vorttin vanir u<5 hittast
einu sinni eða oftar á viku
hverri, en það var eftirtektar-
vert að harttt setti það skilyrði
að blöðin mættu ekki minnast
á þessa samfundi. Ilann Ijet
ntig skilja það á sjer að hann
vauá ekki alltaf átiægður með
stjórnmálastefnu tengdaföðnr
síns. llann gagnrýndi firrur
fasismans og var gramur yfir
iTónskutiltektimi Staraee og
Ft'aninaceis, hinna voldttgu
ritara flokksins. Ekki var
hann ht'ifinn af Ribbentrop
og hafði gatnan af að setja
út á hann og gabbast að hon-
ttm. Eftir gt'iðasatmiing Þjóð-
verja og Rússa í ágúst 1939.
drap hann á óánægju Japana
við mig. „Flýtið ykkur að
nota ykkttr hana“, sagði hann
,,Því að þýska utanríkisstjórn
in starfar af kappi í Tokio“.
Hann virtist vera einlægur
í því að vilja hindra heims-
styrjöld. Þeg'ar frekar skarst í
odda með Þjóðverjttm og Pól
verjum var það hann sem rak
á eftir Mussolini að miðla mál-
ttnt. Og þegar fyrsta til’ráun-
in mistókst fjekk hann hann,
til að reyna aftur. Ciano var
óefað forvígismaður þeirrar
„aiid-styrjaldarstefnú ‘, sem
Italir tóku upp jtegar stríðið
skall á. Þetta var í rauninni
óvætit — aðeitts þremttr ntán-
uðunt eftir að hann hafði
undirskrifað .stál-sáttmálanú
við Þjóðverja, en jtað banda-
]ag til sóknar og varnar var
meir bindandi en nokknr slík-
ut' sámningur,
hefir verið: En
tir bæði ttteð sjálfan sig og
aðra, IJann dró sig í hlje <*n
i'jekk Ciano taumana. Þá dt'ó
út' ofsanum gegn Frakklandi.
Italir unnu fyrir okkttr, fyr-
ir hervæðingU okkar — seldu
okkur puðtu' og önnnr sprengi
efni, sprengjttr og jáfnvel flug
vjelar. Hinsvegar reyndi
Ciano ekki að leyna mig hin-
um raunverulega tilgangi hús-
bónda síns. Með ógeðslegustu
rtiddamennsku en hreinskilni
nm leið, sagði hatm við mig:
„Yerið þjer ekki að hafa fýr-
ir neinum áróðri. Að sigra -r-
]>að er eini áróðurinn. Ef þjer
getið boðið sigur þá verðuru
við með ykkur. Annars för-
ttnt við á móti ykkur.“
Éftir febrúar 1940 þóttist
Mussolini viss ttnt að banda-
tnenn gættt ekki staðist vor-
setn gerður | sóknina, sem Þjóðverjar voru
tð vtsu höfðu að undirbúa ]tá. Og nú tók,
Þjóðverjar ekki haldið þann, hann
taumana og sjálf
samnmg eftir orðanna hljóð-1 hlekunginn aftur og fór að
an; þeir höfðu ekki haft sant-
ráð við hinn aðilann.
skrifa nafnþiusar en auð-
þekktar greinar um ofbeldi
A fundinum í Brennerskarði! ^>, e^a °£ '' rakka gagnvart
höfðu þeit' Mussolini og Ilitl-1 kaupskipmn Itala. Ciano að-
er kotnið sjer santan um að. A ílt-aði mig. Ilann sagði:
í'ara ekki í strtðið fVrr en'"ÞÍer í?etið verið rólegttr ti!
1942. Mussolini þurfti að fá, tnaíloka. Ekkert gerist, þang-
,• , ,:i v i-- < •-- }jer að til. En frá júníbyrjun get-
Ul j uni við orðið þátttakendur i
stríðintr hvenær sem er.“
Þegár Ciano kvaddi mig á
sinn fund 10. júní var hann í
frest til að endurskipa
siirn eftir herferðirnar
Efiupítt og Spánar. En auk
orðalags samningsins var einn
ig andi hans auðsær, og sá,
andi mælti svo fyrir að stolið flugforingjabúningi. Jeg vissi
skyldi frá bandamönnum, sem
lentu í stríði. Þannig túlkuðu
Þjóðverjar þetta og Mussolini
vildi það sama. En hann mætti
sterkari mótspymu — frá
konungi og hirðinni, frá Iter-
foringjaráðinu og almennings-
álitinu, frá klerkastjettinni og
ýmstim klíkunt síns eingin,
flokkg, eins og t. d, Balbo -—
og Ciano studdi þessa mót-
spyrnu ýmist levnt eða ljóst.
FYRSTF máiiuði stríðsins
varaðist Mussolini að skrit'a.
og tala, hann — var óánægð-
undir cins hvað hann ætlaði
að segja, og varð ekkert hissa.
TTann lagði útaf samningura
Ítalíu og Þýskalands, samn-
iiigttnunt. sem höfðu vet'ið
látnir sofa í tíu.mánuði, „Já“,
svaraði jeg, „þið hafið beðið
]tangað til við vorum barðir
^ niður. og svo rekið ]>ið kut-
atm í bakið á okkttr. Jeg
nttmdi alls ekki vera hreyk-
inn ef jeg væri í vðar spor-
ttm.“ Ifann roðnaði og flýtti
sjer að bæta við: „Þetta verð
iir ekki nema, nokkrar vikur,
Við hittumst við græna borð-
ið bráðlega.“
Jeg sá hann aldrei et'tii
þetta. Hann hafði altaf rent
grun í að sambandið við Þjóð
verja ittyndi verða (irlagaríkt
tyrir fasismann. Jeg sagði
hvað eftir annað við hann:
„Sá sem jetur af llitler, deyr
af því.“ Hann át — ef til
vill tneira en hatttt eiginlega
vildi. ()g hann dó af því.-
Ráðherra lætor af
embæffi

LONDON: Frá Madrid her
ast þær fregnir. að Ruiz .Tara-
<lo. verkantálaráðherra Spán-
ar hafi verið veitt lausn frá
embaTti sínti með samMjóða
i samþykki spönsku stjórnar-
4 innar. Ekki hefir verið látin
|ttppi nein ástæða fyrir þess-
* um atburð.
Ciano greifi á mektarárum sínum
1
Reuter.