Morgunblaðið - 18.01.1946, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 18. jan. 1946
Anna María Jónsdóttir
Baldurshaga á Seyðisfirði
Minningarorð um:
Engilbert L Guðmundsson
HÚN ljest þriðjudaginn 8. þ.
m., á sjúkrahúsinu á Seyðis-
firði, og í dag verður hún borin
þar til grafar.
Anna María var fædd 6. apríl
1877 að Gilsárteigi í Eiðaþing-
há. Hún var dóttir hjónanna
Jóns Þorsteinssonar bónda þar
og síðast á Seljamýri í Loð-
mundarfirði og fyrri konu
hans Vilborgar Arnadóttur. —
, Jón, faðir Önnu, var sonur Þor
steins Þorsteinssonar, Pálsson-
ar í Klúku í Fljótsdal. — Er
þessi ætt kölluð Melaætt og er
rakin til Þorsteins Jökuls bónda
á Brú á Jökuldal um 1500. Þor-
steinn Jökull var talinn sonur
Magnúsar bónda á Skriðu í
Reykjadal, Þorkelssonar,
prests í Laufási og er ættin rak
in til Helgu Þorsteinsdóttur á
Borg, Egilssonar, Skallagríms-
sonar.
Vilborg, móðir Önnu, var
dóttir Arna Magnússonar bónda
á Brennistöðum, en móðir Arna
var Vilborg Árnadóttir, Jóns-
sonar, Jónssonar panfíls, Sig-
urðssonar bónda á Ketilsstöð-
um, Hjálmarssonar sterka, Sig
urðssonar lærða, Einarssonar,
Arnasonar prests í Vallanesi,
en hann fór með mikil völd á
Austurlandi um langan tíma og
var mikilhæfur maður. Hann
dó 1585, 87 ára gamall.
Anna naut meiri mentunar
í æsku en títt var um bænda-
dætur' á Fljótsdalshjeraði á
þeim árum, enda var hún greind
kona. Anna giftist Þórarni
Benediktssyni, Rafnssonar frá
Höfða á Völlum, 19. júní 1897,
og reistu þau bú í Gilsárteigi
það vor og bjuggu þar í 22 ár.
Gilsárteigur var þá mjög í
þjóðbraut, en flestir Hjeraðs-
menn höfðu skipti við Seyðis-
fjörð og leið Úthjeraðsmanna lá
um Vestdalsheiði til Seyðis-
fjarðar. Þar var því oft gest-
kvæmt á heimili hinna ungu
hjóna, og svo var það að vísu
altaf síðan, hvar sem þau voru.
Það er ekki gott að gera grein
fyrir því, Hvað sú kona þarf
að hafa til brunns að bera, sem
er húsfreyja á slíku heimili, og
ferst það vel úr hendi. Ef til
vill skiljum við það betur, ef
við lítum til baka um 40—50 ár.
Þá var enginn akvegur til á
Fljótsdalshjeraði og ekkert öku
tæki nema viðarsleðar. Allur
íarangur var bundinn í klyfjar
og fluttur á klökkum. Flutning
ur úr kaupstað fór þá fram
tvisvar á ári, haust og vor. Við
skulum hugsa okkur, að það
hafi verið eitt haustið, þegar
spilti snemma, rak niður snjó
um fyrstu eða aðrar göngur,
fjöldi Hjeraðsmanna var á Seyð
isfirði veðurteptir, báðar heið
ar voru ófærar. Um síðir var
lagt upp Vestdalsheiði, og bregð
um við okkur nú að Gilsárteigi.
Það er komið fram undir
háttatíma, margir heimamenn
þru háttaðir, en Anna hús-
freyja er á fótum. Það er snjó-
þraglandi og mikill snjór á jörð.
Það er kvatt dyra, fyrsti gest-
urinn er kominn, hann biðst
gistingar og hefir þá sögu að
segja, að á eftir sje fjöldi manaa
með ótal hesta. Allir eru orðnir
matarlausir og heylausir fyrir
hestana. Þórarinn bóndi er ekki
heima. Hann er á fundi, eða eítt
hvað að sinna fjelagsmálum
bænda. Þorsteinn bróðir henn-
ar, er ekki heldur heima. Hús-
freyjan verður að sjá um það,
hvar á að láta hestana, burðinn
og reiðfærin, og það verður að
taka til óspiltra málanna, — að
matbúa.
Það er komið langt fram á
nótt. Rúmlega 30 næturgestir
hafa lagst til hvíldar eftir erf-
iðan dag, og góða máltíð. —
Heimamenn hafa flestir gengið
úr rúmi og komið sjer fyrir til
hvíldar á nýjum stað, en hús-
freyja er enn á fótum, því gest
irnir ætla snemma á stað næsta
morgun. Ennþá er eftir að
þurka mikið af fötum og plögg
um gestanna, og kaffi
verða þeir þó að fá og eitt-
hvað með því, áður en þeir fara.
Hjer er engin brauðbúð, það er
ekki um dhnað að gera en búa
eitthvað til með kaffinu. Stuttu
eftir dagmál eru allir nætur-
gestirnir farnir, en það er von
á nýjum gestum. Þeir, sem
þurfa að fara .á milli Seyðis-
fjarðar og Hjeraðs, vilja nota
slóðina. Hvort það er nótt eða
dagur. Það skiptir ekki veru-
legu máli. Margir af þessum
mönnum, koma í Gilsárteig og
þyggja þar góðgerðir, mat og
kaffi, kaffi og mat, en nætur-
gestirnir eru misjafnlega marg
ir, en oftast einhverjir um lang
an tíma. En er hún Anna ekki
voðalega þreytt? — Jú, auðvit
að er hún þreytt, en það sjer
enginn maður, hún er alltaf jafn
glöð og kát og skemmtileg, rjett
eins og hún hefði ekkert annað
að gera en að sjá um gestina.
Um þetta leyti var sumstað-
ar farið að selja greiða, þar sem
umferð var mikil, og það rekur
að því, að þau Anna og Þórar-
inn sjá sjer ekki annað fært, en
að hverfa að þessu sama ráði,
og er það nú gert, með óljúfu
geði þó. — Það eru 3 menn sem
biðja um kaffi, 2 borga en einn
segist ekki hafa neina peninga.
En hann segist hafa keypt svo
lítið af harðfiski, hvort hann
megi ekki borga með harðfiski.
Þetta var hjónunum ógeðfelt —
auðvitað hafði bóndinn, sem
var fátækur, keypt harðfiskinn
sem sælgætisbita handa börn-
unum heima, og nú minntist
Anna enn einu sinni þess, er
Anna föðuramma hennar hafði
sagt við hana: „ef þú átt tvær
skyrtur, en náungi þinn enga,
þá átt þú að gefa honum aðra
þína skyrtu“. Eftir þessu hafði
hún oft farið, og það var oft
farið eftir þessu í Gilsárteigi
síðan, en greiði var ekki seldur
þar eftir þetta, þó munu nokkr-
ir menn hafa borgað fyrir sig,
en þeir gerðu það ótilkvaddir.
Árið 1919 hættu þau Anna og
Þórarinn að búa og fluttu til
Eskifjarðar, en þar hafði Þór-
arinn verið ráðinn sýsluskrif-*
ari. Árið 1920 rjeðst Þórarinn
gjaldkeri við Útibú íslands-
banka á Seyðisfirði, og fluttust
þau þangað urh haustið og hafa
búið þar síðan, nú síðustu árin
hjá Benedikt bankaritara, syni
sínum og konu hans Ragnhildi
Guðmundsdóttur.
Þau Anna og Þórarinn eign-
uðust 5 börn. Fyrsta barnið,
Vilborg, dó ung, en hin eru: —
Málfríður, býr á Seyðisfirði, gift
ist Hallgrími Helgasyni frá
Skógargerði og er hann dáinn
fyrir nokkrum árum, Anna Sig
urbjörg, gift Jóni Sigurðssyni
frá Hrafnsgerði, bankaritara í
Reykjavík, Benedikt, sem áður
er getið og Jón, sem er við
hljómlistarnám í Ameríku, gift
ur Eddu Kvaran.
Anna var fríð kona, öll fram
koma hennar var aðlaðandi og
þó einahðleg, viðmótið var móð
urlegt og vakti hlýju og gleði.
Hún var atgerviskona, sem tók
erfiðleikunum með þeim ásetn-
ingi -að vinna sigur á þeim og
jeg held, að hún hafi sjaldan
beðið ósigur. Hún vann mörg-
um málum mikið gagn og hafði
lag á því, að ekki yrði hávaði af.
Hún lagði sig mjög fram um það
að hjálpa og gera gott mönnum
og málleysingjum.
Marga ferðamenn mun reka
minni til ljóssins í glugganum í
Gilsárteigi, þegar veður var
villugjarnt, og af fundi Önnu
fór margur maður með ljós í
huga, þó að þar væri áður
myrkur eitt. Nú hefir Anna lok
ið sínu dagsverki, jeg held að
það hafi verið mikið dagsverk,
sem margir muni minnast með
hljóðri þakklátssemi. Jeg held,
að á vegum hennar vaki víða
hlýjar og ljúfár minningar um
óeigingjarnan og göfugan veg-
faranda, sem nú er kominn á
leiðarenda hjer á okkar slóð-
um.
Sár harmur er kveðinn að
börnum hennar, barnabörnum,
systkinum og öllum vinum, en
þó öllu mest að manni hennar,
sem hefir notið ástríkis henn-
ar og manndóms í hart nær 50
ár, oft í erfiðu og stundum van-
þakklátu, en alltaf samvisku-
sömu starfi fyrir samferða-
mennina.
Magnús Stefánsson.
Spáðu ekki vel.
NEW YORK: — Veðurfræð-
ingar í Kansas fóru í skemti-
ferð og voru búnir að lofa gest-
um sínum að veðrið skyldi
verða reglulega blítt. En það
fór heldur á annan veg, dynj-
andi rigning gjöreyðilagði ferða
lagið fyrir þessum óhepnu spá-
mönnum.
HANN var borinn til sinnar
hinstu hvíldar frá dómkirkj-
unni hjer í Reykjaví^, mánud.
10. desember síðastliðinn. —
Engilbert var fæddur að Desj-
um í Garðahreppi 4. desember
1899. Til fósturs var hann tek-
inn 11 vikna gamall af heiðurs
hjónunum á Gamla-Hliði á
Álftanesi, Jörundi Jóhannessyni
og Jóhönnu Jónsdóttur, er
reyndust honum sem sannir og
einlægir foreldrar eins og þau
reyndust þeim börnum, er þau
tóku í fóstur. Hjá þeim átti Eng
elbert heimili sitt fram að tví-
tugs aldri, er hann flutti út í
Vestmannaeyja til að stunda
þar sjómensku, en hann mun
hafa verið um 14 ára, er hann
lagði það fyrir sig (sjóinn). —
Engelbert var hæglátur maður,
seintekinn og dulur vina vand-
ur, en vinafastur. Hann var
hagleiksmaður á trje og hverju,
sem hann snerti á. Um eitt skeið
mun hann hafa ætlað að nema
trjesmíði, en þurfti til hliðar að
leggja það, eins og svo margir
hafa þurft að gera vegna fjár-
skorts.
Árið 1923, 30. júní giftist
hann eftirlifandi konu sinni,
Kristínu Ástgeirsdóttur (báta-
smiðs). Þau eignuðust 6 börn,
tvö dóu þegar í æsku. Það lifa
3 dætur og 1 drengur.
Dæturnar eru uppkomnar, —
en litli drengurinn, sem nú hef
ir mist pabba sinn, er aðeins
fimm ára. — Það er mikið á-
fall fyrir lítið barn að missá
föður sinn. Það er sárt að horfa
á og geta ekki neitt hjálpað
litlu barni. — Þessi bjartleiti
drengur sýndi sjerstakt gáfna-
far, er hann fyrst leit föður
sinn dáinn og síðar er hann
fylgdi honum til sinnar hinstu
hvíldar, enda mun hann hafa
alist upp við það, að vita að
hverju dró, — aldrei leit hann
sinn elskulega föður öðruvísi
en sjúkling, því í 18 ár barðist
Engelbert heitinn við skæðasta
óvin mannanna (Hvíta dauð-
ann) og í þessi 18 ár hefir kon
an hans hjúkrað honum með
ást og umbhrðarlyndi, með sjer
stakri lægni, lipurð og ástríki,
sem aðeins sú kona getur, sem
elskar manninn sinn og stofn-
inn þeirra. En nú er stríðinu
lokið hjer — hann er farinn —
farinn heim til sín, faðirinn, af-
inn, eiginmaðurinn.
Engelbert* sem var svo mik-
ið búinn að þjáðst, í blóma æsk
unnar, þegar alt virtist blasa
bjart við, tók hann veikina er
nú hefir svift hann umbúðun-
um, sem okkur mönnunum eru
lánaðar hjer á jörðu. En engu
að síður er bikarinn beiskur,
sem sopinn er, er ástvinir
hverfa. Hverfa frá börnum og
konu, er yfir honum hafa vak-
að og h'júkrað í mörg ár.
Vertu kvaddur af öllum þín-
um nánustu, Engelbert, af kon-
unni þinni er kveður eiginmann
sinn og þakkar honum alt, allar
samverustundirnar, en seinna
munum við finnast, vinur
minn, þar sem ekki neitt fær
okkur að skilið. Af dætrunum
þínum, sem minningin lifir eft
ir hjá um góðan vin og föður,
af litla drengnum þínum, er
var ljósið þitt hvíta, er lýsti
þjer fram á veginn. Af drengn-
um litla, er hefir' mist það, sem
öll börn þrá að eiga (pabba).
Af fóstru þinni elskulegu, sem
nú hefir fylgt syninum sínum
til sinnar hinstu hvíldar. — Af
Margrjeti fósturstystur þinni,
er reyndist þjer sem besti vin-
ur í örðugleikum þínum. — Af
systur þinni Maríú, er sleit
barnsskónum með þjer hjá hinu
góðu hjónum á Gamla-Hliði.
Hún kveður þig nú einnig, sinn
elsku bróðir og bernsku vin og
þakkar honum alt. Oft hefir
skiptist á skin og skúrir í lífs-
baráttunni, bróðir minn, en æ-
tíð var eitthvað, sem tengdi okk
ur saman, saman sem systir og
bróðir frá æskuárnum. — Vertu
kvaddur af öllum þeim, er til
þín þekktu, því ljúfur varstu
og elskulegur til þeirra, er
kynntusf þjer.
Höndin er stirðnuð,
er hvíldarlaust vann
hjartað er kólnað, sem elskaði
og brann,
en alstaðar veit jeg þitt auga
mig sjer,
því ástin var sterkari
en dauðinn hjá þjer.
Við grafirnar veit jeg að
sálirnar sjást
sorgin þar breytist í lifandi ást.
Þar binda vonir um saknaðar
sár
söknuður breytist í unaðar-tár.
Alfarinn kem jeg, en enginn
veit nær,
eitt sinn að gröf þinni, vinur
minn kær;
mig gleður í anda, hvað gott
verður mjer
í gröfinni að hvíla við hliðina
á þjer.
Drottinn minn, gefðu dánum ró
og hinum líkn, sem lifa.
„Prinz Eugen" til
rannsóknar
vesfur um haf
London í gærkveldi:
ÞÝSKA stórbeitiskipið Prinz
Eugen, sem var í fylgd með or-
ustuskipinu Bismark á ferðalagi
þess um Atlantshafið sumarið
1942, er Bismarck var sökkt, er
nú komið til hafnar í Ports-
mouth á Bretlandi. Þýska á-
höfnin og skípherrann sígldi
þangað* en amerísk herskip
voru í fylgd með því. — Frá
Portsmouth fer skipið vestur
um haf til herskipalægisins í
Boston í Bandaríkjunum, þar
sem amerískir flotasjerfræðing-
ar aefta að rannsaka allt bygg-
ingarlag þess og tæki.
— Reuter.
Fljót afgreiðsla
LONDON: Byrne, skilnaðar-
dómari í London, fullgilti ný-
lega 798 hjónaskilnaði á einni
mínútu.