Morgunblaðið - 18.04.1946, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAwíÐ
Fimtudagur 18. apríl 1946

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Rltstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanland*.
kr. 12.00 utanlands.
1 lausasölu 50 auira eintakið, 60 aura með Lesbðk.
PÁSKALEYFIÐ
PÁSKALEYFIÐ er hafið og stendur það í fimm daga
hjá fjölda mörgum. Er þetta því lengsta frí ársins, að
sumarleyfinu undanskildu. En hvernig verja menn frí-
dögunum?
Stór hópur æskumanna hjer í höfuðborg landsins, not-
ar páskaleyfið til skíðaferða á fjöllum. Sumir fara langt
inn í óbygðir, til jöklanna og dvelja þar frídagana. Aðrir
leita til skíðaskálanna í nágrenninu, enda munu þeir jafn-
an fullskipaðir þessa daga. Enn aðrir láta sjer næga að
fara að morgni og koma heim aftur að kvöldi, endur-
nærðir eftir hressandi útiveru. í þessum hóp er fólk á
öllum aldri.
Þessi sókn til fjallanna í páskafríinu er orðinn fastur
siður fjölda fólks, og er hann vissulega góður og lofs-
verður. Fólkið, sem temur sjer fjallgöngur í frístundum
sínum, sækir í sig aukinn kraft og þrótt með útiverunni
og hreyfingunni. Ekki aðeins líkaminn endurnærist, held-
ur einnig sálin. Því ekkert er meira göfgandi en dvöl úti
í náttúrunni í tignarlegu umhverfi.
Þessvegna ber að fagna því, að æskan leitar til fjall-
anna í frístundum sínum. Það hefir áreiðanlega betrandi
áhrif á hana.
★
En hvernig er með stjórnmálamennina, sem nú póila
á Alþingi dag og nótt — fá þeir ekkert frí?
Það stóð til, að reyna að ljúka þingstörfum fvrir páska.
Voru góðar horfur á, að þetta myndi takast. Ríkisstjórnin
og stuðningsflokkar hennar höfðu unnið kappsamlega að
því, að jafna ágreining í ýmsum málum, sem fyrir lágu,
svo að afgreiðslan gæti gengið greiðlega. Gekk þetta mjög
að óskum og komst brátt mikill skriður á þau mál, sem
óafgreidd voru.
Stjórnarandstaðan hafði mjög ámælt þinginu fyrir
seinvirk og ljeleg vinnubrögð og kent ríkisstjórninni
um. En þegar stjórnarandstaðan varð þess vís, að nú
skyldi setja fullan hraða á og reyna að ljúka þingi fyrir
páska, rýkur hún til og ber fram vantraust á ríkisstjórn-
ina. Þar með var útilokað, að hægt yrði að ljúka þingi
fyrir páska, því að samkvæmt þingsköpum tekur það 13
tíma, að ræða vantraust. Umræður um vantraustið bíða
því þar til eftir páska. Nokkur mál bíða einnig fullnaðar-
afgreiðslu.
★
Síðustu dagana hafa komið fram sægur nýrra mála á
þingi. Þetta bendir ekki til að þingmenn telji að starfinu
skuli vera lokið. Því að varla er sæmandi að vera með
þær getsakir í garð þingmanna, að þeir meini ekkert með
þessu. Málin sjeu ekki borin fram á Alþingi til þess að
fá þar framgang, heldur til þess að sýnast fyrir ,,hátt-
virtum kjósendum“, sem nú á að heilsa upp á.
En óneitanlega vekja þessi vinnubrögð þingmanna
grunsemdir. Vikum og mánuðum saman hafði þingið set-
ið, og ekki sjáanlegt að þingmenn væru svo önnum kafnir,
að þeir hefðu ekki tíma til að ganga frá málum, sem þeir
höfðu hug á að koma fram. En það er ekki fyr en komið
er fast að þinglausnum, að þingmenn vakna. Þá rignir
málunum yfir þingið — og mörg eru stórpólitísk!
Þessi vinnubrögð benda vissulega til þess, að kosninga-
skjálfinn sje kominn í þingmennina. Sjálfir hafi þing-
mennirnir enga trú á, að málin gangi fram í þinginu. En
þegar kemur út í kosningabaráttuna má benda „háttvirt-
um kjósendum“ á áhugamálin, sem því miður tókst ekki
að koma fram. En skyldu kjósendur ekki sjá gegn um
slæðuna?
★
En nú fá þingmenn páskafrí; þeir eru* vissulega þess
þurfandi, ekki síður en margir aðrir. Starf þeirra er
þreytandi og lýjandi. Við skulum vona, að þeir komi
hressir og endurnærðir eftir fríið, og afgreiði þá málin
i sátt og Samlyndi. Vantraustið geta þeir svo notað til
að ávarpa „háttvirta kjósendur".
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Úreltir siðir.
FÁIR ÍSLENDINGAR vilja
kannast við að þeir sjeu íhalds
samir. Mönnum finst það eins
og hvert annað skammaryrði,
ef það er sagt um þá að
þeir sjeu íhaldssamir. P. Z.
myndi sennilega segja „að orð-
ið væri orðið að óorði“. En
það getur verið hin besta dygð
að vera íhaldssamur, eða fast-
heldinn, t. d. á gamla og góða
siði, sem tíðkast hafa með þjóð-
inni öldum saman. Og Islend-
ingar eru sjerstaklega íhalds-
samir um margt. Hvernig er
það ekki t. d. um jarðarfarar-
siðina hjá okkur. Þeir eru orðn-
ir furðu gamlir. Halarófurnar
á eftir líkkistunni, fyrst frá
heimahúsum í kirkjuna og síð-
an frá kirkjunni í kirkjugarð,
eru sennilega frá þeim tíma er
fólk fór milli bæja í sveitinni
til þess að fylgja ættingjum til
grafar. Það var ekki hægt að
hafa það öðruvísi í dreifbýlinu
og eðlilegt að ferðafólkið hjeldi
hópinn. En hjer í höfuðstaðn-
um er þessi samfylgd alveg
óþörf.
Ætti þessi halarófuósiður á
eftir líkvögnum að leggjast nið-
ur hið fyrsta. Hann er óþarfi,
hefir truflandi áhrif á umferð-
ina í bænum og kemur engum
að gagni, hvorki dauðum eða
lifandi.
•
Hinsta virðingin.
ÞAÐ ER EKKI nema eðli-
legt, að þeir, sem eftir lifa,
vilji sýna látnum ættingja eða
vini hinstu virðingu sína með
því að vera viðstaddur jarðar-
förina. En það er enginn virð-
ing samfara því að labba í
„prosessíu“ um aðalgötur bæj-
arins á eftir líkvagni, hvernig
sem viðrar. Getur auk þess haft
og hefir oft heilsuspillandi á-
áhrif. Það er ekki neitt gaman
að sjá aldrað fólk, sem ekki
kemst milli húsa nema með
erfiðismunum, haltra óraleiðir
á eftir líkvagni um aðalgötur
bæjarins.
Væri ekki nóg að sygjendur
kæmu í kirkjuna til þess að
sýna hinum látna virðingu
sína?
Óþarfa íhaldssemi.
HJER HEFIR ÁÐUR verið
minst á úrelta útfararsiði og
gerðar tillögur um að þeim yrði
breytt. En vaninn er sterkur
og það er eins og enginn kunni
við að breyta til af ótta við að
það verði tekið illa upp — ekki
af hinum látna, því hann hefir
ekki lengur neinn atkvæðis-
rjett á þessari jörð, heldur af
einhverjum óviðkomandi.
Þetta er ábyggilega óþarfa
íhaldssemi. En verður senni-
lega ekki breytt, nema að menn
segi fyrir áður en þeir deyja,
hvernig jarðarför þeirra skuli
hagað.
Yfirleitt þyrfti að taka út-
fararsiðina okkar til rækilegr^
ar endurskoðunar. Gera jarðar-
farir óbreyttari og einfaldari en
þær eru nú — og kostnaðar-
minni. Því það er ekkert hóf
hvað það er orðið dýrt að hola
manni í gröfina. Það er eins og
einhver orðhagur maður komst
áð orði: „Dýrt er að lifa, en
dýrara er að deyja og það dýrt,
að fáir hafa orðið efni á því að
hrökkva upp af“.
•
„Við hæfi íslcndinga“.
Á 15. BLAÐSÍÐU Morgun-
blaðsins í gærmorgun birtist
örsmá auglýsing frá dönskum
málverkasala. Þar sem hann
tilkynnir, að hann hafi til sölu
dýr og ódýr málverk „mjög
hentug fyrir Islendinga“.
Hvaðan hinum danska mál-
verkasala hefir komið vitneskja
um, að málverk þurfi að vera
eitthvað sjerstök til að vera
„við hæfi íslendinga“ er ekki
gott að segja. En hann virðist
hafa komist að raun um, að
smekkur Islendinga sje sjer-
stæður. Gæti hugsast að mál-
verkasalinn hafi fengið um
þetta einhverja vitneskju frá
starfsbræðrum sínum, sem lagt
hafa leið sína til íslands.
Kanski við eigum nú eftir að
verða fræg fyrir sjerstæðan og
frumlegan listsmekk, sem þá
væntanlega yrði kallaður
„Gullasch-ismi“ eða bara
hreint og beint „Bör-ismi“.
•
Hátíðin.
STÓRHÁTÍÐ fer í hönd einu
sinni enn. Islendingar hafa
fleiri hátíðisdaga árlega en
nokkur önnur þjóð, sem vitað
er um. Hjer er hraði lífsins
ekki meiri en það, að við get-
um tekið okkur nokkra daga
frá frá lífsbaráttunni, ef okkur
dettur það í hug.
Þetta er vafalaust gott, úr
því við teljum okkur hafa ráð
á því.
Mörgum eru hátíðisdagarnir
nauðsynleg og kærkomin hvíld
frá stritinu. Sumir leggja á sig
meira líkamlegt erfiði um helg-
ar, en hvíla þá væntanlega sína
andlegu krafta í staðinn. Og
flestir munu fegnir fríinu,
hvernig svo sem þeir eyða því.
•
Eingin blöð í
fimm daga.
DAGBLÖÐIN í Reykjavík
koma ekki út næstu fimm daga.
Páskafríið er lengsta frí, sem
starfsfólk blaðanna hjer fær
— að sjálfu sumarfríinu und-
anteknu.
Mörgum þykir súrt í brotið
að fá ekki blöðin sín, en blaða-
menn, prentarar og aðrir
starfsmenn við blöðin eru
menn eins og aðrir og þurfa að
fá sína hvíld.
•
Glegilega páska.
PÁSKAHÁTÍÐIN er mönn-
um í senn sorgar og gleðihátíð.
í hugum margra sannkristinna
manna er páskahátíðin mesta
hátíð ársins. Sú hátíð, sem hef-
ir djúptækust áhrif á hugi
þeirra.
Pína og dauði Jesú Krists og
upprisa hans er vafalaust sú
saga, sem mest áhrif hefir haft
á mannkynið í nærri 2000 ár.
Við bjóðum hver öðrum
Gleðilegra páska.
••*■■■■■■■«■»■■»«■■■■•■■■■■■■•••- -••■■■■■■■•■«■«■■■!
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI !
■ ■
Þjóðarjetturinn er tvenskonar í dag, segir Overland
NORSKA skáldið Arnulf
Överland hefir nýlega ritað
grein í vikurit norsku verka-
lýðsfjelaganna er vakið hefir
athygli. Ekki síst vegna þess
að hann er höfundurinn.
Hann yar kommúnisti fyrir
stríð, og leit fyrst og fremst
á Rússa í styrjöldinni sem
bandamenn lýðræðisþjóðanna,
nema þegar þeir rjeðust á
Finna. Þá var honum nóg boð-
ið.
Eftir grein hans að dæma,
virðist sem vaknað hafi hjá
honum gagnrýni á hinu „aust-
ræna lýðræði“, sem hjer er
kallað svo.
Överland segir m. a.:
Þjóðarjetturinn er í tvennu
lagi nú á tímum. Annar þáttur-
inn fjallar um rjett stórþjóð-
anna , hinn um hinar einskis-
virtu smáþjóðir. Stórþjóðirn-
ar hafa nýlendur, umsjónar-
lönd og áhrifasvæði. Þetta eru
lönd okkar, smáþjóðanna. Þeg-
I ar stórþjóðirnar ætla sjer „oln-
bogarún“, þá fer að grána gam-
i anið fyrir þjóðirnar í kögur-
ríkjunum. Þeir, sem þar eiga
heima hafa lítinn rjett. Ef þeir
gera uppsteit, þá er þeim sýnt
í tvo heimana.
Þar sem Överland ræðir um
Finnland, segir hann m. a.:
Rjettlætishugsjónin, eða öllu
heldur draumurinn um rjett-
læti jafnt fyrir lítilmagnann
sem stórveldin, er fjarstæða í
dag. Samt getum við ekki yf-
irgefið þessa hugsjón, eða lagt
hana á hilluna. Það er eðli-
legt, segir hann að telja það
glæp, þegar friður er rofinn, og
hernaðarárásir gerðar, og því
ekkert við það að athuga, að
leiðtogar smáþjóða, sem leiddu
þjóð sína út í fávíslega hefnd-
arstyrjöld fái sinn dóm. En það
myndi vera ennþá betra, ef
miklir og dáðir árásarmenn
yrðu einnig stimplaðir sem
glæpamenn. Á Överland þar við
Stalin og árás hans á Finna
1939. Og segir, að einmitt með
því, að bera saman dómana yf-
ir stjórnendum Finnlands og
friðhelgi árásarmanna þeirra er
rjeðust á Finnland 1939 geti
menn glöggvað sig á, hvernig
umhorfs ér í veröldinni í dag
Það væri eftir kokkabókum
kommúnista eða hitt þó held-
ur, að stjórnin í Moskva þyrfti
að hlýta sömu lögum og regl-
um og aðrir dauðlegir menn.
Sannleikurinn um sanntrú-
aða kommúnista er sá, að
hugsunarháttur þeirra er alger-
lega fjarskyldur öllu lýðræði.
Þeir vilja einræði, að nokkrir
menn ráði gersamlega yfir öll-
um fjöldanum. Að fjöldinn
hlýði valdhöfunum í blindni.
Og að valdhafarnir megi gera
alt sem þeim sýnist. Það er trú-
aratriði komma, að alt sem
stjórnendurnir geri sje gott og
blessað.
Þegar þeim háu herrum
dettur í hug að efna til kosn-
inga, þá ákveða valdhafarnir
hverja skuli kjósa. Og síðan
er öllum „kjósbndum“ gerður
sá einn kostur að kjósa einsog
valdhafarnir vilja. En þeir, sem
.vilja ekki grejða atkvæði í
þessum allsherjarkór mann-
anna, sem fá ekki lengur að
^nmhald & 8. «í8u.