Morgunblaðið - 24.11.1946, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 24. nóv. 1946

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar. Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðs-ia,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10.00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eiiítakið, 60 aura með Lesbók.
Húsnæðismálin
HÚSNÆÐISMÁLIN hafa um langt skeið vérið ein
mestu vandamál okkar íslendinga. íbúðarhús lands-
manna hafa lengstum verið bygð úr efni, sem ekki er
varanlegt. Fram undir síðustu aldamót voru nær öll okk-
ar hús bygð úr torfi og grjóti. Ennþá býr fjöldi fólks til
sjávar og sveita í slíkum húsum.
En nútíminn gerir meiri kröfur í þessum efnum en for-
tíðin. Þjóðinni hefir vaxið sá fiskur um hrygg, að hún,
sem betur fer, sættir sig ekki við annað en ný og betri
húsakynni. Með batnandi húsakynnum hefir heilbrigðis-
ástandið breyst til stórbatnaðar. En ennþá er þó mikið
verk óunnið í þessum efnum. Mikill fjöldi manna býr í
vistarverum, sem hættulegar eru heilsu þeirra.
Á síðasta Alþingi voru sett lög um mjög aukinn stuðn-
ing við þau fjelagssamtök landsmanna, sem vinna að úr-
bótum í byggingarmálunum. Síðan hafa ýmsar starf-
stjettir myndað ný fjelög til þess að geta notið fríðinda
þessara laga. Þó er hjer ekki nægilega að verið. En í þessu
sambandi ber að athuga eitt atriði, sem áreiðanlega hefur
ekki verið tekið nægilega með í reikninginn í umræðum
cg ráðagerðum um þessi mál. Það er hagnýting þéss bygg-
ingarefnis sem til landsins flytst. Til þess ber brýna nauð-
syn að menn geri sjer það ljóst, hvaða byggingar eigi
að ganga fyrir því. Ennfremur hvernig því fjármagni, sem
fyrir hendi er til byggingarframkvæmda, verði skyn-
samlegast varið.
Það er áreiðanlega skynsamlegt, að íbúðarhúsabygg-
ingar sitji fyrir um bæði þessi atriði. Þar er þörfin brýnust.
Framleiðslan má að vísu ekki verða á hakanum, hún verð-
ur að fá byggingarefni til nauðsynlegustu framkvæmda
sinna. En margskon^r aðrar byggingar, þótt nauðsynleg-
ar kunni að vera í framtíðinni, verða að bíða betri tíma.
ísland er ekki eina landið, sem um þessar mundir þarf
að glíma við þessi mál, þrátt fyrir þá sjerstöðu íslend-
inga, að hafa nær allan aldur sinn búið í torfbæjum. Hvar-
vetna í heiminum eru húsnæðisvandræði, mest þar sem
styrjaldareyðileggingin er víðtækust.
En flestar þær þjóðir, sem standa í miklum byggingar-
framkvæmdum, hafa orðið að skipleggja hagnýtingu bæði
byggingarefnis, vinnu og fjármagns.Þetta verðum við
íslendingar einnig að gera. Við höfum dregið allt of lengi
að gera það. Þessvegna hefur margskonar brask getað átt
sjer stað í byggingarmálum okkar. Það hefur svo leitt til
stórhækkaðrar húsaleigu og dýrtíðar.
Að lokum þetta: Raunhæfar aðgerðir í þessum efnum
eru óumflýjanlegar og þær þola ekki mikla bið.
Skemtanaskatturinn
FYRIR NOKKRU hefur verið flutt á Alþingi frumvarp
um að % hlutar þess skemmtanaskatts, sem til fellur ár-
lega, skuli renna í nýjan sjóð, er varið verði til þess að
styrkja sveitir, kaupstaði og þörf til þess að eignast sam-
komu- og íþróttahús. ^4 hluti skattsins á áfram að renna
til Þjóðleikhússins, sem rekstrarstyrkur. Eiga þessi lög
að taka giidi 1. júní 1948. Flutningsmenn þessa frumvarps
eru þeir Sigurður Bjarnason og Ingólfur Jónsson.
Hjer er áreiðanlega um þarft mál að ræða. Þegar Þjóð-
leikhúsið er komið upp, er ekki nema eðlilegt, að fólkið
utan Reykjavíkur fái skemmtanaskattinn til uppbygg-
ingar fjelagslífi sínu, sem mjög er víða í molum.
En heilbirgt fjelagslíf er æskunni nauðsynlegt. Hún
helst ekki við á þeim stöðum, þar sem hún á þess ekki
kost. Það er staðreynd, sem við íslendingar þekkjum vel
og verðum að átta okkur á. Það verður þess vegna að
vænta þess að þessum málum verði nánari gaumur gefinn.
Leið þeirra Sigurðar frá Vigur og Ingólfs Jónssonar, er
áreiðanlega skynsamleg. Þar er ekki gert ráð fyrir að
leggja þungar byrðar á ríkissjóð til eflingar fjelagslífinu.
Skemmtanaskatturinn er eðlilegur tekjustofn í þessum til-
gangi. Hann greiddur af meginþorra landsmanna.
\Jilueiji iírijar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Frægðarför karlakórsins.
STÖÐUGT berast fregnir —
gleðifregnir — af Karlakór
Reykjavíkur vestur í Ameríku.
Nú hefir kórinn nýlega verið
á ferðinni í Islendingabygðum
vestra, bæði í Kanada og
Bandaríkjunum og má geta
nærri að þar hafa verið fagn-
aðarfundir.
Jafnvel verslunarfyrirtæki
hjer í bænum fá brjef frá við-
skiftasamböndum sínum í
Vesturheimi, þar sem þess er
getið, að „íslensku söngvar-
arnir“ eins og þeir nefna sig,
hafi verið á ferö' og vakið á
athygli fyrir góða frammi-
stöðu.
Þannig hefir t. d. firmað
Gísli Jónsson & Co. nýlega
fengið brjef frá Winconsin frá
viðskiftamönnum sínum þar.
Byrjar forstjórinn brjef sitt á
að segja frá því, að hann hafi
hlustað á karlakórinn í Eau
Cláire, sem er um 16 km. frá
heimili forstjórans.
•
Mikilsverð kynning.
GETA nú jafnvel þeir, sem
mest fussuðu, þegar talað var
um vesturför karlakórsins,
halað aftur i heila stöng og
tekið gleði sína. Því sem bet-
ur fer hafa allar hrakspár
reynst falsspár, eða falsvonir.
Ennþá eimir þó eftir af ill-
girni hjer heima í garð kórs-
ins, en hún hlýtur að hverfa.
Sennilegt að aldrei hafi ís-
land verið kynt jafnvel fyrir
jafn stórum hóp erlendra
manna eins og Karlakór
Reykjavíkur hefir gert í Ame-
ríkuferð sinni, því tugþúsundir
Bandaríkjamanna hafa kynst
Islendingum í fyrsta sinn á
hinn ákjósanlegast.a hátt.
Sje það sagt einu sinni enn.
Hafi kórinn og forystumenn
þessarar ferðar hinar bestu
þakkir fyrir.
Verðlaun fyrir gæt-
inn akstur.
ÞESS ER JAFNAN getið
þegar ökumenn bifreiða aka ó-
gætilega og verða sjer og öðr-
um að tjóni. Það er líka sjálf-
sagt og rjett og ætti að gera
meira að þvi að birta nöfn
ökuníðinga og segja ítarlega
frá því hvernig á því stóð að
þeir fóru sjer og samborgur-
um sínum að voða. Það gæti
orðið öðrum til varnaðar.
Það ættu blöðin að gera sjer
að reglu, því eins og sagt er
frá öðrum slysum til þess að
menn megi forðast slíkt ólán,
eins ætti að skýra ítarlega frá
bifreiðaslysum, jafnvel þótt
ekki sje nema um smávægi-
lega árekstra að ræða,
En það ætti líka að geta
hinna, sem aka ár eftir ár
bæði hjer í bænum og úti um
landsbygðina svo gætilega, ao
aldrei verður að slys. Það ætti
meira að segja að verðlauna
slíka menn, sem gefa gott for-
dæmi með gætnum akstri.
•
Verðlaunamerki.
ÞAÐ MÆTTI útbúa sjer-
stakt verðlaunamerki, sem
veitt yrðu þeim bifreiðastjór-
um, sem ekki valda neinu slysi
á ákveðnu tímabili. T. d. í eitt
ár. Slíkum merkjum ætti að
úthluta einu sinni á ári, ef til
vill væri skoðunartími bifreiða
hentugugt tækifæri.
Þetta merki mætti annað-
hvort hafa þannig, að hægt
væri að setja það upp í bílun-
um sjálfum, eða bifreiðastjór-
ar gætu borið það í jakkaboð-
ungnum. Einnig mætti hafa
merkin mismunandi, þannig
að þau gæfu til kynna hve lang
an tíma viðkomandi hefði ekið
án þess að valda slysi, eða á-
rekstri.
Það mætti búast við að slík
merki yrðu eftirsótt og að öku-
menn gættu sín betur og með-
borgara sinna í von um að
verða sæmdur merkinu, eða fá
leyfi til að hafa það í bíl sín-
um. Ennfremur er líklegt að
mönnum myndi sárt um að
missa slík merki, ef þeir hefðu
einu sinni fengið þau.
Er ekki þetta hugmynd, sem
hið nýstofnaða umferðaráð
gæti tekið til athugunar, eða
stjettarfjelagsskapur bifreiða-
stjóra?
Onnur hugmynd fyrir
umferðarráðið.
ÖNNUR hugmynd er það,
sem koma ætti á framfæri við
umferðarráð, en það er að
sannreyna hvort bifreiðastjór-
ar vinna verulegan’ tíma við
það að aka um bæinn eins og
byssubrendir.
Hvað vinst t. d. mikill tími
við það að aka eins og vitlaus
maður og móti öllum reglum
innan frá Elliðaám og vestur
i Selsvör, — svo einhver vega-
lengd sje tekin — á mótf því
að aka á löglegum hraða og
fara eftir settum umferðaregl-
um og öryggi.
Jeg gæti trúað, að munurinn
væri ekki eins mikill og menn
gætu haldið. Ætli bifreiða-
stjórar myndu ekki halda sig
við hægari ferð og meira ör-
yggi, ef þeir sæju svart á
hvitu, að það er ekki svo ýkja
mikill tími sem vinst?
Væri þetta ekki athugandi
verkefni fyrir umferðarráðið?
•
Nátttröll Kristmanns
á dönsku.
NÝJASTA saga Kristmanns
Guðmundssonar „Nátttröllið
glottir“ er komið út á dönsku,
og hefir fengið hina prýðileg-
ustu dóma 1 dönskum blöðum.
Á dönsku heitir sagan „Under
Trollfjeldet11 og Hafnarblaðið
Börsen telur hana með allra
bestu, ef ekki bestu verkum
Kristmanns. „Það er skáld,
sem hefir skrifað þessa bók“,
segir blaðið enn fremur. „Hver
einasta mynd er heilsteypt og
skýr. Það er kraftur og flug
í frásögninni ,sem gerir „Nátt-
tröllið glottir", að skáldsögu í
,meistaraflokknum“.
Okkur Iselndingum hlýnar
altaf um hjartaræturnar þegar
við heyrum eða sjáum löndum
okkar hrósað að verðleikum á
erlendum vettvangi. Og það er
gaman að sjá þessa dönsku við-
urkenningu á snilld skáldsins í
Hveragerði.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . ..
WatllllllllfMllllllfffM
ÞYKIR þjer ekki Molotov
vera heldur illa að sjer í ut-,
anríkismálunum, sagði Þórar-
inn við vin sinn, Hallgrím, í
gær, er þeir sátu hver með sitt
Morgunblað.
Finst þjer það? segir þá Hall-
grímur. Hann var einu sinni á
þeirri skoðun, að þeir allra
hæstu þarna austur frá, væru
sama sem óskeikulir. Eða finnst
þjer Þjóðviljinn ekki vera
nógu kjaftfor, til þess að Móli
geti haldið því fram að um
deilu sje að ræða?
Finst þjer að hægt sje að
tala um deilu milli Islendinga
og Bandaríkjanna um dvöl
hersins hjer, þegar samningur
hefir verið gerður um það milli
þjóðanna að allur herinn verði
farinn burt í vor?
En það er ekki þar með sagt
að Molotov sje ánægður með
þann samning, sagði þá Hall- \
grímur. Og það getur þú skilið,!
að ef Molotov er ekki ánægður,!
þá getur Þjóðviljinn ekki ver- j
ið ánægður heldur.
Þjóðviljinn, segir þá Þórar-
inn. Sjer er nú hver þjóðvilj
inn í þess orðs rjettu merk-
ingu. Eða finst þjer ekki dá-
lítið óviðkunnanlegt, að kalla
það blað Þjóðvilja, sem er al-
gerlega á valdi erlenúra manna,
að því er snertir skoðanir og
stefnu í öllum málum?
Mjer finst það ekki skifta
mildu máli hvað blaðið heit-
ir, segir þá Hallgrímur. Aðal-
atriðið er hvað í því stendur.
Seildust ekki útgefendur
blaðsins eftir því að láta blaðið
heita þessu nafni til þess að
breiða yfir það, að stefna
þeirra sem í blaðið skrifa er
sú að taka ráðin af þjóðinni,
láta fótum troða vilja þjóðar-
innar þegar þeim býður svo
við að horfa eða öllu heldur
þegar erlendum húsbændum
þeirra býður svo við að horfa.
Hvernig heldur þú, að hægt sje
að þjóna tveim herrum á þann
hátt, að fylgja í einu og öllu
vísbendingum og fyrirskipun-
um frá erlendu einræðisríki en
samtímis fylgja vilja íslensku
þjóðarinnar?
Eins og vilji íslendinga og
rússneskra manna geti ekki
farið saman, sagði þá Hall-
grímur.
Jú, það hefir sýnt sig að fá-
einir íslenskir menn geta vel
lagst svo lágt, að ráða sig í
þjónustu hins austræna kom-
múnisma, verða hluti af þeirri
miklu hópsál, sem vill útþurka
þjóðerni og þjóðrækni og gera
t. d. íslendinga að hverfandi
smáögn í þjóðahafi, sem ein-
valdur af austrænum uppruna
að öllu leyti ræður yfir.
Heldur þú að það sje nokk-
ur leið til þess að svæfa svo
dómgreind, þjóðerniskend og
frelsisþrá íslensku þjóðarinnar
að hún beygi sig fríviljug und-
ir það allsherjarok? Heldurðu
að þetta geti orðið þjóðarvilji?
Forfeður okkár leituðu út
hingað, til þess að geta notið
hjer þess frelsis er þeir leit-
uðu árangurslaust að á meg-
inlandinu. Það er mikið ótrú-
legra að hægt verði nokkurn-
tíma að fá íslendinga til þess
Framhald af bls. 8