Morgunblaðið - 09.04.1947, Blaðsíða 8

8

MORGUNBLAÖIO
Miðvikudagur 9. apríl 1947
.nttbliiUti
Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utan-lands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Góð tíðindi
FULLYRÐA má, að fátt hafi snert almenning eins illa
og fregnin sem barst út rjett fyrir páskahátíðina, að í ráði
væri að slátra öllu sauðfje (nær 2000 fjár) í Inn-Fljóts-
hlíð, þar sem vikur- og öskufallið frá Heklu hafði leikið
jarðirnar verst fyrsta gosdaginn.
Svo furðuleg þótti þessi fregn, að almenningur trúði
henni ekki — fjekkst ekki til að trúa. En eftir að landbún-
aðarráðherra hafði setið fund með bændum á öskusvæð-
inu og blöð höfðu eftir honum þau ummæli, að bændur
hafi verið „á eitt sáttir um það, að þeir ættu alls ekki
annars úrkosta en að skera niður fje sitt“, gat almenning-
ur ekki lengur verið í vafa um, hvað til stóð.
Hjer í blaðinu hefir nokkrum sinnum verið vikið að
þessu máli og jafnan á einn veg, að blaðið tryði því ekki,
að ekki fyndust önnur úrræði til bjargar nauðstöddum
búendum á öskusvæðinu en niðurskurður á sauðfje. Slíkt
væri ekkert bjargráð, heldur uppgjöf. Því öllum mætti
Ijóst vera, að með því að skera niður ær sem ættu skamt
eftir til burðar, væri beinlínis verið að gera sjer leik að
því að gera að engu mikið verðmæti. Nær væri að flytja
fjeð brott af öskusvæðinu og fóðra það fram á sumar og
sjá hvað þá tæki við. Nóg fóður væri til í landinu og ekk-
ert til fyrirstöðu, að gefa fjenu inni þar til gróður kæmi.
Ein ástæðan, sem borin var fram fyrir niðurskurði var
sú, að garnaveiki hafi orðið vart í fje í Fljótshlíð, og
þessvegna væri bannað að flytja fjeð brott. Þessi ástæða
var vitanlega einskisverð, því að ekkert var auðveldara
en að breyta löggjöfinni, þar sem svona stóð sjerstaklega
á. Því er heldur ekki til að dreifa, að Fljótshlíðin sje
eina sveitin austan fj:alls, sem garnaveiki hefir orðið vart.
Skýrslur sýna, að veikin er í þrem hreppum öðrum í
Rangárþingi, vestan Markarfljóts og Þverá. Auk þess var
ekkert auðveldara en að hafa fjeð á gjöf innan girðingar,
svo að ekki þyrfti að óttast nýja smitun-
Það er haft eftir Klemensi bónda á Sámstöðum, að hann
teldi „hundrað ráð“ fyrir hendi betri en niðurskurð, og
er það hverju orði sannara-
Mint var einnig á það hjer í blaðinu, að í fyrri eldgos-
um hjer á landi hafi náttúran sjálf oft ótrúlega fljótt
grætt sárin eftir eyðilegginguna. Svo myndi enn verða.
Þetta rættist fyrr en varði. Á laugardaginn fyrir páska
gerði rok af austri, með þeim afleiðingum, að vikrinum
og öskunni skóf burtu af stórum svæðum, en hlóðst ann-
arsstaðar í skafla og dyngjur. Telja kunnugir að þessi eini
stormdagur hafi minkað öskuna svo stórkostlega, að Inn-
Hlíðin væri óþekkjanleg frá því er hún var eftir fyrsta
gosdaginn.
Þannig getur batinn haldið áfram. Vindar halda áfram
að blása brott vikri og ösku. Og einhverntíma kemur
regnið og hjálpar til að eyða öskunni og græða. Er því
ekki að vita hvað gróandi náttúrunnar fær áorkað.
★
Og nú berast þau góðu tíðindi, að horfið sje frá niður-
skurði. í þess stað verði hafist handa um víðtækt björg-
unarstarf. Sauðfjenaður verður fluttur brott, ekki til
slátrunar eins og til stóð, heldur til fóðrunar og lífs. Þessi
tíðindi munu áreiðanlega vekja fögnuð almennings.
Á öðrum stað í blaðinu er skýrt nánar frá þeim ráð-
stöfunum, sem ráðgerðar eru til bjargar sauðfjenaðinum
í Fljótshlíð. Þar segir m. a., að Fljótshlíðingar fái skóg-
r æktargirðinguna á Þórsmörk til afnota sem afrjettarland
r.æsta sumar-
Nú er fullyrt, að garnaveiki sje í fje í Fljótshlíð. Ekki
er vitað, að þessarar illkynjuðu fjárpestar hafi orðið vart
í fje austan stórvatnanna, Markarfljóts og Þverár. Verði
nú horfið að því ráði, að nota Þórsmörk sem afrjett fyrir
hið sýkta fje Fljótshlíðinga, er þá ekki fje þeirra Eyfell-
inga undirlagt? Þetta þarf vissulega að athuga, því að
ekki væri hyggilegt að stuðla beinlínis að útbreiðslu þess-
arar fjárpestar. Nóg er samt.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Við Heklurætur.
HUNDRUÐUM saman haía
menn lagt leið sína til Heklu,
eða nágrennis hennar til að sjá
undrin, sem þar eru að ger-
ast. — Og það hefir líka verið
veðrið til þess. — Flestir munu
hafa farið í Þjórsárdalinn, eða
austur á Land, enda er það fyr-
irhafnarminst og tiUölúlega
fljótfarið. en í björtu veðri
sjest vel til Heklu. — Aði.'ir
hafa lagt á sig erfitt ferðalag
til að sjá rer.nandi hraunið
koma niður fjallshlíðarnar. —
Og hvorn kostinn, sem menn
hafa valið má teija víst, að eng
inn hafi orðið fyrir vonbrjgð-
um, eða talið eftir sjer sporin.
•
Fantasía.
ÞAÐ ERU undarlegar hugs-
anir,. sem grípa menn er þeir
standa við glóandi hraunjaðar-
inn og horfa á það velta fram,
skoða hinar furðulegu mynd-
anir, sem í því verða, anda að
sjer reykjarsvælunni, sem er
einna líkust reykjarlykt í jái'n
smiðju. horfa á stóreflis björg
velta fram af hrauninu og leka
niður, eins og brauðdeig. —
Eða horfa upp eftir Hekluhlíð-
um eftir að skyggja er að
kvöldlagi og sjá glóandi htaun
elfuna og eldfossinn steypast
fram af hamrasyllu. —
Þeir, sem hafa sjeð kvik-
mynd Disneys, Fantasía, dett-
ur hún 1 hug.
Sköpun jarðarinnar.
OG ÞEIR, sem hafa ríkt í-
myndunarafl láta sjer vafa-
laust koma í hug, að þeir sjeu
horfnir þúsundir alda aftur í
tímann og þeir sjeu raunveru-
lega að horfa á sköpun jarð-
arinnar. ■— Þeir geta búist við
að sjá ísaldardýr á næstu grös
um, -— ránfugla með stálklær,
dinosaurusa. bromtosaurusa
eða hvað þau nú hjetu þessar
risaskepnur, með langan háls
og hala, en pínulítinn haus.
En svo vakna menn af slík-
um draumum við hlátrasköll
blómlegra ungmeyja með lit-
aðar varir og permanent í háii,
reykjandi Camel á 25 aura stk..
eða sötrandi Cóladrykk, í síð-
buxum og úlpu frá Saks á Fifth-
Avenue í New York.
Þar með er draumurinn bú-
inn og ferðalangurinn gerir
sjer Ijóst, að hann er staddur
við Heklu gömlu á miðri tutt-
ugusju öldinni, aðeins 5 tíma
ferð í jeppa og hálfs annars
tíma gang — frá hinni svoköll-
uðu siðmenningu.
•
Þetta þurfa allir
að sjá.
HAMFARIRNAR í Heklu
þurfa allir að sjá og eiga ahir
að sjá, sem með nokkru móti
geta komist. — Skólarnir eiga
að efna til hópferða með nem-
endum sínum, fjelög að gang-
ast fyrir Henluferðum og yfir-
leitt gefa sem flestum tæki-
færi til að komast í samband
við Heklugosið. — Vonandi
kemur slíkt tækifæri ekki fyr-
ir þá kynslóð, sem nú byggir
þetta land, að sjá aftur Heklu i
hamförum eða nokkuð annað
eldfjall.
En þeir sem fara til að sjá
Keklu verða að gæta sín, sjer-
síaklega fyrir því, að koma
ekki fram eins og ruddamenni,
sem ekki taka tillr; til neins
nema sjálfs síns. — En það hef-
ir því mjður komið fvrir. —
•
Áníðsla.
HVAÐ ætli reykvísk hús-
móðir eða húsbóndi myndi
segja. ef í íbúð þeirra væri
stöðugur straumur af bráðó -
kunnugu fólki, sem berði að
dyrum á hvaða tíma sólar-
hringsins sem er og bæði um
að selja sjer mólkurglas, kaffi
eða mat og sumir færu meira
að segja fram á, að liggja á
stofugólfinu í svefnpok.?..
Ætli menn yrðu lengi að kai.'a
á lögregluna og láta hirða frið-
arspillana.
En það er nú einmitt þetta,
sem kemur fyrir á 1j verj um
degi á bæjunum umhverfis
Heklu. — Það er stöðugur
straumur af fólki. sem níðist
á gestrisni sveitafólksins.
„Ekkert að hafa
fyrir því“.
,,ÞAÐ þarf ekkert að hafa
fyrir okkur“, segja pessir
skemtiferðalangar er þeir korr.a
á bæina. — „Bara ef við fáum.
kaffisopa, eða mjólkurglas og
svo þætti okkur vænt um, að
fá að liggja einhversstaðar und
ir þaki í nótt“.
Það eru fáir bændur upp til
afdala þanníg staddir, að þeir
geti tekið á móti gestum. Á fá-
um bæjum er fleira fólk, en
nauðsynlegt er til að halda bú-
inu við, og varla það. Aðdrætt-
ir allir eru erfiðir hvað mat-
föng snertir. — Sykur er enn-
þá skamtaður hjer í landi.
Og svo þarf ekkert að hafa
fyrir þessu fólki. að það held-
ur. —
Það er það minsta, sem hægt
er að ætlast til af íerðufólki,
að það búi sig þannig út með
mat og annað, sem það þarfn-
ast, að það leggist ekki upp á
bæi. Það ætti að vera vanda-
laust.
Fólkið á gossvæðinu heíir
hefir nógar áhyggjur, þótt því
sje ekki gert erfiðara fyrir með
þarflausum gestagangi.
•
SafnaS kröftum.
EINKENNILEGT er hvernig
við höldum páskahátíðina
hátíðlega hjer á landi. — Það
má ekki heyrast stuna nje hóst.i
og helst ekki vinna handtak frá
því á skírdag þar til á þriðju-
dag eftir páska. — í útvarp eru
ekki leikin nema hallelúja-
verk og skemtistaðir allir eru
harðlæstir þangað til á annan
í páskum. — Þá er öllu slept
lausu. — Það er eins og mern
hafi verið að safna kröftum til
að. geta slegið sjer út á
annan í páskum. — Þá byrja
böllin og jazzinn í útvarpinu.
-— Það er meira að segja gef-
in góð uppbót á hallelúja-lög-
unum með því að leika dans-
lög til kl. 2 e. m.
Afleiðingin verður svo sú, að
eftir fimm daga frí mæta marg
ir alls ekki til vinnu, eða þeir
eru ekki hálfir menn til starfa
vegna ,,timburmanna“, eða
fótabreytu eftir allan dansinn
síðasta frídaginn. —
Ætli það væri ekki betra
minna og jafnara, eins og
gamla fólkið sagði.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . j
-- — —.—---+
Leiðangur Byrds fil Suður heimskaufsins
LEIÐANGUR Byrds flotafor
ingja til Suður-heimsskautsins
varð að snúa aftur til Banda-
ríkjanna nokkru fyr en gert var
ráð fyrir, þar sem nokkur hætta
var á því, að sk;p leiðangurs •
manna frysu inni. Leiðangur-
inn, en í honum voru 197 menn,
lagði af stað til Bandaivkjanna
23. febrúar, eftir árangursrika
og mjög athyglisverða för.
Útbúnaður skilinn eftir.
Mikið af farangri leiðangurs
manna var skilinn eftir. Eftir
urðu meðal annars sex flug-
vjelar, mikið af matvælabirgð
um og snævi þakin tjöld. Á að-
albækistöð Byrds sjálfá, sem
var stór skúr, sem komið hafði
verið fyrir á skíðum, var skil-
inn eftir miði, sem á var ritað:
„Þetta hefur verið friðsamur
staður. Hann á betra skilið en
að verða fyrir eyðileggingu. Að
öðru leyti er yður velkomið að
hagnýta yður það, sem hjer er“.
Nokkuð háði það leiðangrin-
um, að ísinn var verri viður-
eignar en hann hafði nokkru
sinni verið í skráðri sögu Suð-
ur-pólsins. Flotadeild leiðang-
ursins hafði því ekki getað lok-
ið nær öllum störfum sínum.
Ein fjugvjel leiðangursins haiði
hrapað til jarðar og þrír menn
látið lífið, tvær aðrar höfðu fall
ið í sjóinn.
Kafbátur, sem var með ieið-
angrinum, reyndist ónothæfur
í ísnum og var sendur heim.
En þrátt fyrir óhöpp sem þessi,
sögðu leiðtogar leiðangurs-
manna, að leiðangurinn hefði
kent mönnum, hvaða erfiðleika
þyrfti að yfirstíga á heims-
skautasvæðunum.
Góðuv árangur.
Leiðangursmenn höfðu meðal
annars kortlagt úr lofti 300,000
fermílur, þar á meðal 3,000
mílna strandlengju. Fundist
höfðu níu fjallgarðar alt að því
15,000 feta háir, nýir flóar, eyj-
ar, jöklar, hásljettur, cldfjöll
og stórt, snjólaust landsvæði
með heitum stöðuvötnum. — Á
þessum stað er búist við að
finnist kol í jörðu.
Enda þótt lítið hafi enn verið
látið uppi um heildarárangur
Byrd leiðangursins, bendir þó
alt til þess, að Suður heims-
skautið, þar sem níu þjóðir hafa
gert kröfur til landa, sje vel
þess virði, að það sje kannað.
Fimm giiHjén kindur
kunna al hafa farisf
LONDON: Nokkrir sjerfræð-
ingar í sauðfjárrækt halda því
nú fram, að 5,000,000 kindur
kunni að hafa farist í ofviðrum
þeim, sem gengu yfir Bretland
fyrir skömmu síðan. í Norð-
vestur Skotlandi er gert ráð
fyrir að 15% af sauðfj hafi
farist.