Morgunblaðið - 22.07.1947, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 22j júlí 1947
M'ORGVNBLABIÐ
7
Skoruð ú ríkisstjórnina að haldo
fast fram handritakröfum
íslendinga
Mikill einhugur r'rkjandi
á landsmóti stúdenta
eru þeir prófessorarnir ÓlafurlTil Reykholts.
Lárusson, Sigurður Nordal og
Einar Ól. Sveinsson.
Sigurður Nordai flutti snjallt
ávarp um handritamálið og
beindi þar jöfnum höndum
orðum sínum og brýningu til
stúdenta sem þjóðarinnar allr
ar.
100
til
MIKIL þátttaka var í lands
móti stúdenta, sem Stúdenta-
samband Islands gekkst fyrir
hjer í bænum um helgina. Eins
og áður hefur verið skýrt frá,
yar endurheimt handrita og
annarra þjóðminja úr dönsk-
um söfnum, aðalmál mótsins.
IVoru um það efni samþykktar
ályktanir, þar sem skorað var
á ríkisstjórnina að halda fast
fram kröfum íslendinga um
endurheimt þessara gripa. Enn
fremur var skorað á íslensk
stjórnvöld að efna nú þegar til
sem umfangsmestrar útgáfu ís
lenskra handrita, sem nú eru
geymd í dönskum söfnum. Hjer
á eftir verður nánar skýrt frá
því, sem gerðist á mótinu.
Hátíðíeg setning.
Það var drungalegt veður
ög regn er stúdentar tóku að
safnast að Gamla Garði á laug
ardag til þátttöku í setningu
landsmóts stúdenta, sem fram
atti að fara í hátíðasal háskól-
ans. Laust fyrir ld. 2 hjelt
fylkingin af stað og voru fán
ar menntaslcólanna bornir fyr
ir. Lúðrasveit Reykjavíkur Ijek
hátíða- óg göngulög við and-
dyri háskólans.
Setning mótsins hófst með
því að karlakórinn „Fóstbræð
ur“ söng af svölum salarins
þrjú lög, stiidentalagið Integer
vitæ, Ár vas alda og ísland
ögrum skorið. Þá setti Gísli
Sveinsson sendiherra mótið
með stuttu ávarpi. Bauð hann
heiðursgesti mótsins velkom-
in, Sigúrð skólameistara Guð-
mundsson og frú hans. Gerði
hann grein fyrir tilgangi Stú-
entasambands íslands, sem , . ,
ætlað er að ná til allra akadem sem stúdentar neiðra með þess voru að umræðum loknum
iskra fjelaga í landinu og vinna |um l1£t'tti. jbomar upp tvær till. til fund
að sameiginlegum málefnum Þegar þau hjónin höfðu veitt arályktana, er samþvkktar
þeirra, gagnkvæmum kynning v‘ðtöku þessum virðingarmerkj voru með samhljóða atkvæð-
um risu allir fundarmenn úr um allra fundarmanna.
sa tum sinum og hylltu þau J Á fundinum voru nálega
með ierföldu húrrahrópi. i 100 manns, eldri og yngri stúd
Á sunnudag fóru um
þátttakendur í mótinu
Snorrhátíðarinnar í Reykholti.
Farið var með skipi milli Akra
ness og Reykjavíkur, en að
öðru leyti ferðast í bifreiðum.
Margir stúdentar fóru einnig
til hátíðarinnar með bifreiðum
frá Reykjavík.
Umræðu- og ályktanafundur
Á fundi mótsins í gær, sem
hófst skömmu eftir kl. 2 síðd.
var till. til fundarályktunar
Heiðursgestir.
Steingr. Þorsteinsson dócent
sem er gamall nemandi Sig.
Guðmundssonar skólameistara
ávarpaði heiðursgéstina í nafni
isl. slúdenta og færði þeim um endurheimt íslenskra hand
þakkiv þeirra fvrir hið merka' rita og þjóðminjagripa úr
og mikla starf, er þaU hafa dönskum söfnum tekin fyrir
unnið i þágu ísl. mennta. Vara til umræðu. Urðu allmiklar
formaður Stúdentasambands- j umræður um málið cg tóku
ins Lúðvík Guðmundsson skóla m.a. þessir til máls: Próf. Ein
stjóri mælti þá nokkur orð til ar Ól. Sveinsson, Jakob Bene-
þeirra hjónanna og afhenti frú diktsson form. íitvarpsráð, Dr.
Halldóru Ólafsdóttur gull- Björn Þórðarson, síra Magnús
stjörnn stúdenta og bað hana^BI. Jónsson frá Vallanesi, Sig-
bera hana sem vott um virð- urður Guðmundsson skólameist
ingu og vináttu stúdenta. En ari, Sig. Ólason stjórnarráðs-
skólameistaranum afhenti fulltrúi, Dr. Jón Dúason, Dr.
hann að gjöf írá stúdentum Björn Sigfússon bókavörður,
stúdentshúfu, en í stað silfur Þorvaldur G. Kristjánsson 'stud
stjörnu., sem aðrir stúdentar. jur. og Lúðvig Guðmundsson
bera á húfu sinni er stjarna
þessarar hiuu úr gulli. Þau
hjónin eru fyrstu íslendingar,
skólastjóri.
Ríkti mikill einhugur með
ræðumönnum um málefnið og
um fjelagsmanna, auk þess
sem sambandið sjerstaklega
hefur kjörið sjer það hlutverk
að vaka yfir sjálfstæðis- og
menningarmálum þjóðarinnar.
tamrnar.
Skóiameistari þakkaði með entar.
ræðu þann heiður, er þeim:
Að setningarræðu formanns hjónum hafði verið sýndur
ins lokinni las Lárus Pálsson 1 me^ 11V' bjóða þcim til móts Ályktanirnar eru svohljóð-
hið snjalla kvæði Einars Bene- þ°ssa- andi:
diktssonar um Snorra Sturlu- j í lok setningarathafnarinnár ( „Landsmót islenskra stúdenta
son. Þá söng Einar Kristjáns- flutti Lúðvíg Guðmundsson; 1947 skorar á rikisstjórnina að
son óperusöngvar^ þrjú lög eft stutt ávarp til stúdenta og bað halda öfluglega fram kröfum
ir Sigtris Einarsson með undir. þá vaka vel á verðínum og sinum um afhendingu íslenskra
leik Carl Billieb. Vakti söngur standa saman um handritamál handrita úr dönskum söfnum
Einars mikla hriíningu og varð ið. Flntti hann einnig þakkir hingao til lands og skorar á
hann að syngja aukalög.
Ilandritamállð reifað
Rektor háskólans, prófessor
stúdenta til norsku þjóðarinn- alla íslendinga að fylkja sjer
ar fyrir hina höfðinglegu vin
argjöf, sem ríkisarfi Noregs
og hið fríða föruneyti hans nú
Ólafur Lárusson flutti því næst; færir íslensku þjóðirini. Benti
erindi um handritamálið og I hann og á hina miklu þýðingu
gang þess frá því er Islending ^ sem háskóli íslands og fræða
ar fyrst hreyfðu ósk sinni um
endurlieimt ísl. handrita úr
dönskum söfnum til þessa dags.
Taldi ræðumaður að mikið
hafi áunnist í þeim efnrun,
einkum síðustu árin. Þeim
Dönum fjölgaði með hverju
ári, er skildu og viðurkenndu
rök Islendinga um endurheimt
þessara merku og miklu menn
ingarverðmæta íslensku þjóðar
innar. I lok erindis síns lagði
prófessorinn fram till. til álylct
unar um málið, sem borin var
undir atkvæði á fundi sem efnt
var til í Tjarnarbíó í gær.
Flutningsmenn tillögunnarleg og virðuleg.
starf það, sem þar er unnið á
sviðum bókmennta og sagn-
fræði, hefði fjæir menningu
þjóðarinnar í nútíð og framtíð
Það væru fræðimenn vorir,
sem með starfi sínu hefðu brú
að aldirnar sjö, sem liggja á
milli Snorra Sturhisonar og
vor og þannig hefðu þeir ogjleridinga til endurheimtar is
undirbúið þá hina miklu j lenskra þjóðminjagripa úi
Snorrahátið, sem nú er í þann, dönskum söfnum“.
veginn að hefjast. I, Ályktunin samþ. með sam
Lauk athöfninni í hátíðasaln hljóða atkvæðum allra fundár
um með því að tríó ljek ísl.
þjóðsönginn.
Öll var þessi athöfn hátíð-
sem einn maður um þær kröf
ur.
Jafníramt skorar landsmótið
á íslensk stjórnarvöld að efna
nú þegar til sem umfangsmestr
ar útgáfu islenskra handrita,
sem nú eru geymd í dönskum
söfnum“.
Ályktunin ;amþ. með sam
hljóða atkvæðum allra fundar
manna.
„Landsmót ísienskra stúdenta
1947 skorar á íslensk stjórnar
völd að halda fast á rjetti Is
manna.
Fi'rii tillagan er efnislega
samhljóða till. þeirri, sem próf,
Framh. á bls. 12
Veisla ríkisstjórnarinnar
fyrir Norðmenn
UM 300 manns munu hafa ver
ið í veislu þeirri á Hótel Borg,
er ríkisstjórnin hjelt fyrir hina
norsku gesti á laugardagskvöld-
ið.
Forseti Islands sat veislu
úessa og frú hans, og Olav krón-
prins. Þar voru hinir norsku
gestir sem komnir eru á veg-
um Snorranefndarinnar.
Stefán Jóh. Stefánsson bauð
gestina velkomna. Nokkru síð-
ar bað forseti veislugesti að
drekka heilla skál Hákonar
Noregskonungs, en Olav krón-
prins flutti skálarkveðju til
forseta, ríkisstjórnar og íslensku
rjóðarinnar.
Þá flutti utanríkisráðherra
Bjarni Benediktsson ræðu, er
var svohljóðandi:
RæSa Bjarna
Benediktssonar.
✓
Herra forseti Islands. Herra
Olafur konungsefni Norðmanna
Aðrir góðir gestir.
Ríkisstjórn íslands hefir efnt
til þessa hófs í því skyni að
fagna þegar áiyrsta kvöldi, öll-
unT*þeim ágætu gestum, er nú
hafa sótt oss heim austan um
haf.
Ur svo glæstum gestahópi
hlýðir eigi að lýsa gleði yfir
komu eins fremur en annars, og
þó verður eigi dul dregin á fögn
uð íslensku þjóðaiúnnar yfir, að
einmitt hans konunglega tign
Olafur konungsefni, skuli vera
meðal þessara ágætu gesta. Veld
ur því ekki einungis, að hann
er öllum öðrum mönnum frem
ur, að föður sínum einum und-
anskildum, tákn allrar norsku
þjóðarinnar, en Norðmenn
teljum vjer oss nátengdasta
allra þjóða. Hitt varðar eigi
minnu, að vjer vitum enga
konungsmenn, er á síðari öld-
um hafi fremur en þeir Hákon
konungur og Olafur konungs-
efni, sonur hans, sýnt með
dæmi sjálfs síns, að þeir hefðu
í hávegum einkunnarorð Magn-
úsar konungs berfætts þau, að
til frægðar skal konung hafa
en ekki langlifis, án þess þeir
þó færi með hernað á aðra að
fyrra bragði eða leituðu nokkru
sinni á aðra að ósekju. Á hættu
stund kusu þeir feðgar fremur
að stofna h'fi sjálfra sín og
flestum sýnilegum táknum
veldis síns í hættu en setja blett
á sóma sinn. Sem betur fór varð
þeim lengra lífs auðið en um
hríð mátti ætla og af öðrum til
stofnað. En með þvi að sýna,
að þeir kunnu ekki að skelfast,
þegar heil þjóðlönd lágu mátt-
vana af ótta, hafa þeir feðgar
getið sjer þá frægð, sem lifa
mun á meðan karlmannskjark-
ur og skyldurækni þykja nokk-
urs um verð.
En í hverjum tilgangi eru all-
ir þessir göfugu sendiboðar
Norðmanna komnir hingað til
lands?
Er ætlun þeirra sú, að semja
um stjórnmálaskipti Noregs og
íslands? Eða á að koma sjer
saman um menningarlega sam-
virinu í framtíðinni? Um úr-
lausn á fjárhagsörðugleikum,
sem yfir vofa? Eða verður rætt
um löndun á síld og hið erfið-
asta af öllum viðfangsefnum,
hvað eigi að gera við saltfisk
í heimi, þar sem á engu ber
meira en matarskorti?
Nei. Þótt einkennilegt sje, þá
á nú ekki að ræða um neitt af
þessu, sem þeim af oss, er telja
sig sæmilega hagsýna, verður
tíðræddast um, þegar samvinnu
Norðmanna og íslendinga ber
á góma.
Heimsóknin er alls ekki gerð
í hagnýtum tilgangi. Tilætlun-
in er sú ein að heimsækja oss
Islendinga og færa oss vinar-
gjof.
Vjer Islendingar höfum eigi
áður fengið slíka heimsókn,
enda er hingað um langan veg
að sækja. En því betur kunn-
um vjer að meta þá vinsemd,
sem í þessu kemur fram. Vjer
sjáum, að þar lýsir sjer hinn
forni hugur Hávamála, er segja:
Veist ef vin átt,
þanns vel trúir,
far þú að finna oft
því at hrísi vex
ok háu grasi
vegr, es vætki tröðr.
Á meðan Islendingar meta
uppruna sinn og telja það hafa
nokkra þýðingu að eiga til góðra
að telja, er að vísu öruggt, að
vegurinn milli íslands og Nor-
egs mun ekki týnast. En svo
i fjölmenn för og veigamikil sem
þessi gerir veginn óneitanlega
troðnari og þar með greiðfær-
1 ari en áður var hann, enda sjá-
um vjer nú, að umferðin þar
, er ekki öll í sömu átt, heldur
sækir vinarþelið ekki síður vest
ur til íslands en austur til Nor-
egs.
Vjer íslendingar mælum þess
vegna einum munni, er vjer
lýsum fögnuði vorum yfir hing-
aðkomu yðar, góðu gestir, og
getum ekki óskað yður meiri
ánægju af komunni en jafnmik
illar og vjer höfum af að taka
á móti yður og veita yður allan
þann besta beina er vjer kunn-
um.
Var ræðu ráðherrans vel
fagnað af veislugestum.
Fostervold ráðherra
talar.
Síðan tók. Fostervold ráð-
herra til máls. Sagði hann m. a.
að þegar hann hefði heyrt ís-
lenskuna á hafnarbakkanum þá
um morguninn, hefði hann ósk-
að sjer að hann gæti talað þá
tungu. Og svo myndi um fleiri
samferðamenn hans. Þakkaði
hann síðan hin fögru orð sem
sögð hefðu verið í garð Norð-
manna bæði þarna og eins fyrr
um daginn. En Norðmenn og ís-
lendingar væru ekki að spara
fögur orð og vinarhót er þeir
hittust.
Síðan vjek hann orðum sín-
um að Snorra Sturlusyni, og
Heimskringlu hans, hvers virði
hún hefir verið Norðmönnum
gegnum aldirndr. Svo mikið
dálæti hefðu Norðmenn haft á
Snorra, að þeir hefðu leiðst til
þess að skoða hann sem einn
af þeirra eigin mönnum. En nú
hefði þeim verið bent á að slíkt
mætti ekki eiga sjer stað.
Framh. á bls. 11