Morgunblaðið - 06.03.1948, Page 5

Laugardagur 6. mars 1948
MORGtiNBLAÐIÐ
5
Mikilsverð kynning iðnaðarfyrirtækja í gær
FJELAG íslenskra iðnrekenda
og Landssamb. iðnaðarmanna
efndu til kynningar á ýmissri
iðnframleiðslu í gær og iðn-
rekstri hjer í bænum.
Stjórnir þessara fjelagssam-
taka buðu til kynningar þess-
arar ráðherrum, bankastjórum,
Fjárhagsráði, Viðskiptaráði,
skömmtunarstjóra, - verðlags-
Stjóra, ýmsum fulltrúum kven-
fjeiaga, blaðamönnum o. fl.
Að meðtöldum forstöðumönn
ym iðnfyrirtækjanna voru þarna
alls um 100 manns.
Allur söfnuðurinn kom fyrst
saman í tveim skrifstofu-
herbergjum h.f. Loftleiða, í
húsi Nýja Bíó við Lækjargötu.
Þar hafði verið komið fyrir J
þessum rúmgóðu og björtu
herbergjum, sýningu á fatnaðar-
yörum frá ýmsum verksmiðjum
hjer í bænum, sem vinna úr inn-
lendu og erlendu efni.
i
Fatnaðarsýning
Segir syo í greinargerð fyrir
sýningu þessari, að vörurnar, er
þar voru sýndar, hafi verið vald
ar af handahófi, aðeins tekin
sem dæmi, um nokkurn hluta
þessa iðnaðar eins og hann er
rekinn hjer í bænum nú.
En þarna voru sýnd sýnishorn
af ýmsum erlendum vörum af
sama tagi, til þess að menn gætu
áttað sig á mismuninum á gæð-
unum. Tilgreint var hve mikið
það er af erlendu efni, eða hve
mikinn gjaldeyri þarf, til þess
að framleiða vöruna hjer, sam-
anborið við notagildi varanna
eða útsöluverð þeirra. M. ö. o.
leitast er við, að gera mönnum
sem Ijósast, hve mikill gjaldeyr-
issparnaður það er, að þessi
fyrirtæki fái efni til vinnu sinn-
ar, í stað þess að vörurnar yrðu
keyptar tilbúnar frá útlöndum.
Þarna var sýndur nærfatnað-
ur, prjónles, kjólar og kápur,
karlmannaföt, frakkar, skyrtur
og íþróttafatnaður, vinnuföt,
sjóklæði og lóðabelgir o. fl.
Nærfatnaður og fleira var
þarna frá h.f. Lillu, frá nærfata
verksmiðjunni Hörpu, frá nær-
fatagerðinni í Hafnarstræti 11,
hlutaf jelaginu Lady, er framleið
ir kraga og lífst.ykki, hlutafje-
laginu Artimes, verksmiðjunni
Max, Herkúles og h.f. Amaro á
Akureyri.
Prjónles var þarna frá ullar-
verksm. Framtíðinni, prjóna-
stofu Önnu Þórðardóttur og
prjðnastofunni Iðúnni. Kjólar
og kápur voru frá h.f. Gullfoss,
Kápubúðinni og h.f. Kápan,
klæðaverslun Andrjesar Andrjes
sonar og verksmiðjunni Dúkur.
Karlmannaföt, frakkar og
skyrtur vorú frá h.f. Föt, h.f.
Últíma, frá klæðaversl. And-
rjesar Andrjessonar, Sjóklæða-
gerðinni. Skyrtugerðinni og
verksmiðjunni Dúkur.
íþróttafatnaður var frá
Magna, frá h.f. Skírni, frá
Belgjagerðinni, sem framleiðir
frakka, kápur, blússur, skinn-
jakka o. fl. og frá Toledo, er
fram'eiðir drengjajakka m.m.
VinnufÖt voru þar frá Vinnu-
fatagerð íslands, Sjóklæðagerð
Islands.
í yíirliti, sem gestirnir fengu,
segir m, a. að ullarverksmiðj-
urnar hafi árið 1946 notað er-
lenda efnivöru fyrir kr. 150.000,
en innlenda efnivöru fyrir kr.
2.Í50.000 og framleiðsluverð-
mæti þeirra hafi samtals verið
rúmlega 7 milj. kr. En verk-
smiðjur, sem nota erlendar efni
vörur sem aðalefni notuðu á ár-
inu erlendar vörur fyrir rúml.
12 milj., en framleiðsluverð-
mæti þeirra allra var 32,3 milj.
Vinnan þarf að flytjast inn í landið
svona mistök eiga sjer stao,
kemur það af skipulagsgöiium,
sem þarf að laga, sagði hann.
LJDSM. MBL: QL. K. MAGNUSSDN.
Frá hádegisverði iðnaðarmanna \ Tjarnarcafé í gær.
Miðað við full afköst vjela og
húsnæðis, sem þessar verksmiðj
ur hafa yfir að ráða, geta þær
frandeitt vörur, sem að verð-
mæli nema upp undir 70 milj.
króna.
Kynningarnefnd
H. J. Hólmjárn, forstjóri,
skýrði frá því, að fjelagsskap-
ur iðnrekenda hefur nýlega kos
ið 4'manna nefnd, er á að ann-
ast kynningu á íslenskum iðn-
aðarvörum, svo að almenningur
í lar.dinu fái betri vitneskju um
hann, en hann áður hefur feng-,
ið.
í nefndinni eru, auk Hólm-
járns: frú Halldóra Björnsdótt-
ir, Sveinn Valfells, Kristján
Friðriksson, forstj. Últíma. Er
það fyrir frumkvæði þessarar
nefndar, að sýning þessi og kynn
ing fór fram.
Páll S. Pálsson, fulltrúi Fje-
lags ísl. iðnrekenda, gerði með
fáum orðum grein fyrir þeim
vörum, sem þarna voru sýndar.
Hann gat þess m. a. að Álafoss-
verksmiðjan ynni nú úr 50 tonn-
um af ull á ári. En eítir að hún
hefur fengið aukið vjelakost
sinn, eins og búist er við, að
hún fái á þessu ári, þá ætti hún
að geta unnið úr 200 tonnum af
ull árlega.
Skoðunarferðir
Er gestirnir höfðu skoðað sýn
ingarmuni þessa, var skift liði,
og .fóru menn í ýmsar verk-
smiðjur bæjarins, til að sjá þar
vinnubrögð og framleiðslu.
Sá, sem þessar línur ritar, var
í þeim flokki, sem fyrst fór inn
í Kassagerð Reykjavíkur. Allir,
sem þangað komu, luku lofs-
orði á þann myndarskap, sem
þar er á öllum hlutum. Er sjer-
staklega ánægjulegt að sjá hinar
stórvirku, vönduðu vjelar, sem
þar eru að verki. Þar var og
skoðuð silfursmíðastofa Guðl.
Magnúséonar er vakti mikla at-
hygli.
Sami flokkur skoðaði einnig
hin myndarlegu verkstæði
Gamla Kompanísins, við Hring-
braut, og horfðu um stund á
smiði, sem þar voru að vinna
við húsgagnagerð.
Siðan var haldið niður í nið-
ursuöuverksmiðju SÍF, en þar
starfa nú 25—30 stúlkur. Fram
leiðsla niðursuðuverksmiðjunn-
ar heíur nurpið 1 y2—2 milj. á
ári. Fer mikið af því á innlenda
markaðinn. Nokkuð af síld er
sent til Ameríku, en, eftir því,
sem forstjórinn skýrði frá, virð-
ist markaður þar enn vera tak-
erfiðieika á, að selja afurðir
verksmiðjunnar vegna þess hve
verðið hefur prðið-að vera hátt,
samanborið við verðlag í öðrum
löndum á samskonar vörum.
SíÖan voru skoðaðir vinnusal-
ir í Sanitas við Lindargötu. Þar
eru tvaér vjelasamstæður, sem
geta aígreitt 8—9 þús. flöskur
á dag, en ekki nema önnur
þeirra var nú í gangi.
Á síðasta ári afgreiddi Sáiú-
tas 10.000 flöskur að meðaltali
á dag, eða rúmlega 3 milj. og
var góour markaður fyrir þessa
vöru.
í Iðnskólanum
Er hóparnir höfðu lokið við
skoðunarferðir sínar um bæinn,
söfnuðust allir saman í Iðnskól-
anum, til þess, eins og einhver
komst að orði.,að sjá „hvernig
skóli ætti ekki að vera.“
Eins og öllum bæjarbúum er
kunnugt eru húsakynni Iðnskól-
ans með öllu óviðunandi. Þar
eru nú 900 nemendur, og 30
kennarar. Skólinn var stofnaður
1904 og hafði í fyrstu 82 nem-
endur og 5 kennará. Kennslustof
urnar eru 7, svo að um 130 nem-
endur eru á hverja stofu. Eru
þar I einu orði sagt ömurleg
skólahúsakynni. Enda er nú haf-
ist handa við byggingu á mynd-
arlegum Iðnskóla hjer í Reykja-
víkurbæ og ekki vanþörf á, þótt
fyrr heíði verið.
í greinargerð fyrir kynningu
þessari er m. a. skýrt frá því,
að mikil sje eftirspurn eftir
framhaldsnámi og allskonar
fraiTihaldsnámskeiðum.á vegum
skólans, en engu hægt að sinna
vegna húsnæðisleysis. Má það
ekki lengur svo til ganga, þar
sem áhugi manna íyrir auknum
iðnaöi er mjög mikill hjer í bæn
um, sem betur fer.
Hádegisveisla
Frá Iðnskólanum var haldið
í Tjarnarkaffi og sest þar að
hádegisverði.
Páll S. Pálsson, frkvstj^ bauð
gestina velkomna. Vjek hann- að
því um leið nokkrum orðum, að
við kynning þessa hefðu menn
kynst ýmsu því, sem framleitt
er hjer í bænum, kynnst að
nokkru áhuga manna á auknum
iðnaði og hve bágborin húsa-
kynni Iðnskólinn á við að búa,
sú stofnun, sem á að undirbúa
æskuna undir störfin í þág.ú iðn
aðarms.
rekenda, Kristján Jóhann Krist-
jánsson. til máls. Vjek m. a. að
því i ræðu sinni, að skilningur
almennings á framþróun og hlut
verki iðnaðarins væri nú meiri,
en áður hefði veriö. Menn væru
farnir að skilja, að iðnaðurinn
væri, og hlyti að verða, þriðja
aðalatvinnugrein landsmanna.
Hann þakkaði iðnaðarmálaráð-
herra fyrir forgöngu að því, að
safnaá skyldi skýrslum um iðn-
aðinn á öllu landinu, hve marg-
ir hefðu þar atvinnu o. s. frv. Og
Fjárhagsráði fyrir að hafa unn-
ið að þessari skýrslugerð.
Sú tíð er liðin, sagði hann, er
menn álitu iðnaðinn einskonar
flökkukind meðal atvinnuvega
landsmanna. Menn sjá nú, hve
nauðsynlegt það er, að iðnaður
blómgist með íslendingum, sem
öðrum menningarþjóðum. Jeg
efast ekki um, sagði hann, að
ménn þeir, sem fara með völd-
in hjer í Jandi, hafa besta vilja
á því, að leysa úr erfiðleikum
iðnaðarins. Við iðnrekendurnir
álítum það skyldu okkar að
benda á, hve mikil nauðsyn það
er, að kaupa efnivöruna til lands
ins, en láta vinnuna fara fram
hjer. Það er gjaldeyrissparnað-
ur, sem þjóðin getur ekki án
verið.
Hingað til hefur oft borið á
því, sagði hann ennfremur, að
menn telja að þeir fórni pen-
ingum að óþörfu, með því að
kaupa íslenskar iðnaðarvörur.
En með aukinni kynningu munu
menn komast að raun um, að
þetta á sjer ekki stað, því íslensk
iðnaðarvara er hvorki dýrari
nje lakari en hin erlenda.
Að endingu vjek ræðumaður
að því, hve nauðsynlegt það er,
að allar atvinnustjettir þjóðfje-
lagsins hafi sem mest og best
samtök sín á milli.
Islensk iðnaðarvara
jafngóð erlendri
Síöar tóku forstjóri
Iðnaður er nauðsynlegur
fyrir útgerðina
Þá tók skólastjóri Iðnskólans
Helgi H. Eiríksson, til máls. —
Hann minntist í upphafi á þá
tillögu, sem fram kom fyrir
nokkru, að hið opinbera gerði
ráðstafanir til þess, að fólk færi
úr iðnaðinum til fiskiveiðanna.
Erfiðara væri það, sagði hann;
en tillögumenn hefðu gert ráð
fyrir að taka fólk úr einni at-
vinnugrein í aðra. Þeir sem við
iðnaðinn vinna, kunna fáir til
fiskiveiða. Að sjálfsögðu þarf
að beina fólkinu sem mest til
sjávarútvegsins, því með hon-
um er gjaldeyrisins aðallega afl
að. Er. ekki er hægt að halda
útveginum í horfi, nema iðnað-
armerin sjeu til í landinu, vjel-
stjóraf og aðrir, og fólk, sem
vinnur að því, að aflinn notist til
hlýtar.
SíÖan vjek hann að Iðnskólan-
um, hve bágborin húsakynni
hans væru, og hve mfltil nauð-
syn væri á því, að fá úr þessu
bætt. Þakkaði hann gestunum
komuna, en sagði það skyldu ráð
andi manna í landinu, að afla
sjer sem víðtækastrar og ná-
kvæmastrar þekkingar á at-
vinnuliáttum og atvinnuvegum
í hinum ýmsu starfsgreinum
þjóðarínnar.
Að endingu vjek hann að því,
að á fatnaðarsýningunni, sem
skoðuð var um morguninn, hafði
m. a. borist í tal, nð eitt fyrir-
tæki hefði orðið að hætta fram-
leiðsiu á nauðsynlegum fatnaði
Fyrirtækið með jafnmargt
starfsfólk og 10 togarar
Þá tók til máls Emil Jónsson,
ráðherra, og þakkaði fyrir boð-
ið. Lýsti því, hve mikla þýð-
ingu það hefði, að almenningur
fengi meiri kunnleika á hinum
starfandi iðnfyrirtækjum í land
inu og framleiðslu þeirra og af-
köstum. Benti á, að margt það
fólk, sem t. d. bekti flest af .
þeim skipum, sem færu út og
inn í höfnina, hefði litla eða
pnga hugmynd um mikilsháttar
iðnfyrirtæki, sem hjer væru
rekia. Þjóðin þarf að kynnast
því betur, en hingað til, hvað
er að gerast á þessu sviði.
Hann kvaðst að þessu sinni í
fyrsta skifti hafa sjeð með eig-
in augum starfandi iðnaðarfyr-
irtæki hjer í Reykjavík, sem
hefði eins margt fólk í vinnu
og væri á 10 togurum. En alt
þetta fólk vinnur nauðsynleg,
þjóðnýt störf, sem við ekki-get-
um án verið.
Hann mintist á nauðsyn þess,
að hafa nákvæmt ýfirlit yfir iðn
aðinn í landinu, hvað hann þarf
af erlendum efnivörum, til þess
að hanri geti dregið úr þörf-
inni fyrir erlendan gjaldeyri.
Talað er um bæði gjaldeyris-
og eínisskort, sagði ræðumað-
ur, en að sumu leyti stafar efn-
isskorturinn af því, að erfitt er
að fá efnivörurnar í framleiðslu
löndunum, eins og nú standa
sakir.
En við verðum að stefna að
því, að sem mest af þeim vör-
um, serii þjóðin þarf á að halda,
sjeu unnar af íslenskum hönd-
um.
Hann mintist með nokkrum
orðum á Iðnskólann og þörfina
fyrir bætt húsakyrini fyr-
ir þessa nauðsýnlegu stofnun,
og sagði merkilegt að svo mikil
og starfhæf iðnaðarstjett skyldi
hafa getað notast við svo ljeleg-
an húsakost við uppfræðslu sína.
Að endingu óskaði hann ís-
lenskum iðnrekendum og ísl.
iðnaðarmönnum til hamingju
með margskonar framkvæmdir,
í þessari atvinnugrein þjóðar-
innar.
Áður en staðið var upp frá
borðum, mælti Sigurjón Pjeturs-
son á Álafossi fyrir minni rík-
isstjórnarinriar. Eri Páll S. Páls
son • þakkaði gesíunum fj-rir
komuna.
Þáð var allra manna mál, er
þarni komu saman, að slík kynn
ing, sem hjer fór fram, væri
hin ánægjulegasta og hin gagn-
legasta. Á hin fjögurra manna
kynr.ingarnefnd, sem talað var
um í upphafi, áreiðanlega mik-
ið og þarft verk fyrir höndum.
markaður. Yfirleitt taldi hann%erðarinnar, form. fjelags Iðn
vegna þess, að ekki hefði feng- að öllum
Kassa-' ist innflutningur á krókum, sem 1 göngu.
til fatnaðarins þurfti. Þegar'
Kommúuistum
bannaðuraðgang-
ur
Ottawa í gær.
SKÝRT var frá því hjer í
Ottawa í kvöld, að stjórnar-
völdin hafi ákveðið að banna
kommúnistum að koma til Kan
ada. Akvörðun þessi mun með
al annars tekin vegna þess, að
ýmsir kommúnistar frá Banda
ríkjunum hafa að undanförnu
lagt leið sína til landsins.
Bandnríkin hafa þegar bann
kommúnistum inn-
Reuter.