Morgunblaðið - 27.07.1948, Blaðsíða 6

6
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgöarm.).
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson.
Auglýsingar: Ami Garðar Krist.inaaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, tnniinlandn,
f lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
kr. 12,00 utanlands.
Afkoma ríkissjóðs
1 SAMTALI því, sem blaðið átti fyrir skömmu við fjármála-
xáðherra skýrði ráðherrann frá því, hvemig afkoma ríkis-
sjóðs hefði verið fyrstu 6 mánuði þessa árs. Samkvæmt upp-
lýsingum hans urðu tekjurnar 78,2 milljónir króna á þessu
tímabili, en voru á sama tíma í fyrra 83,3 miljónir króna.
Rekstrarútgjöld ríkissjóðs urðu fyrstu 6 mánuði þessa árs
73 miljónir króna, en 70,3 miljónir króna á sama tíma í fyrra.
Heildarsvipurinn á afkomu ríkissjóðs það sem af er þessu
ári er þannig sá, að tekjurnar hafa orðið nokkru lægri en í
íyrra en gjöldin hærri.
Fjármálaráðherra gaf þær upplýsingar um einstaka tekju-
liði að tollatekjurnar hefðu á þessu ári orðið lægri en í fyrra,
en skattatekjurnar hærri.
Orsök hinna lækkandi tollatekna ríkissjóðs er að sjálf-
sögðu, hversu mjög hefur verið dregið úr innflutningnum til
landsins vegna gjaldeyriserfiðleika þeirra, sem þjóðin á nú
við að búa. Samkvæmt fjárlögum var gert ráð fyrir að
tekjur ríkissjóðs af vörumagnstolli yrðu 18 milj. króna,.verí5-
tolli 60 miljónir króna, innflutningsgjald af bensíni 4 milj.
og gjald af innlendum tollvörutegundum 3 milj. kr., samtals
tollatekjur 85 miljónir króna.
Af þessari tekjuáætlun fjárlaganna er auðsætt, hversu
minkandi innflutningur getur haft mikil áhrif á fjárhags-
afkomu ríkissjóðs. Heildartekjur ríkissjóðs eru á reksturs-
yfirliti fjárlaga yfirstandandi árs áætlaðar 221,4 milj. kr.
Nema tollatekjurnar þannig nálega 37 af hundraði allra
ríkisteknanna.
Tekjur ríkissjóðs af tekju- og eignarskatti ásamt stríðs-
gróðaskatti og tekjuskattsviðauka eru í fjárlögum áætlaðar
43 milj. króna. Telur fjármálaráðherra líklegt að sá tekju-
liður fari verulega fram úr áætlun, jafnvel svo mikið að
nægilegt sje til þess að vega upp á móti hallanum á tolla-
tekjunum.
En þrátt fyrir þessar niðurstöður í afkomu ríkissjóðs fyrri
helming þessa árs verður þó ekki annað sagt en að nokkur
óvissa ríki um heildarhag hans á árinu. Innflutningurinn og
þar með tollatekjurnar fara eftir því, hvernig gjaldeyris-
afkoman verður, hversu mikinn erlendan gjaldeyri síldveið-
amar t. d. gefa í aðra hönd. Það er því ekki með rökum
hægt að áfellast ríkisstjórnina fyrir að nota heimild þá, sem
Alþingi veitti henni til þess að draga úr framlögum til verk-
legra framkvæmda, sem ekki eru bundin í öðrum lögum
en fjárlögum, um allt að 35%, eftir jöfnum hlutföllum eftir
því sem við verður komið, ef ríkisstjórnin telur, að vinnuafl
dragist um of frá framleiðslustö’Tum, eða fyrirsjáanlegt er
að tekjur ríkissjóðs á árinu hrökkva ekki fyrir gjöldum.
En jafnhliða því að ríkisstjómin hefur ákveðið að nota
þessa heimild hefur hún ákveðið að láta hana ekki ná til
íjárveitinga til nýrra akvega. Fjárveitingar til þeirra fram-
kvæmda verða því ekki skertar um 35 af hundraði. Mun
það áreiðanlega mælast vel fyrir ekki aðeins í sveitum lands-
ins, sem mestra hagsmuna eiga að gæta í sambandi við
yegagerðina heldur og meðal annara atvinnustjetta. Bættar
samgöngur um landið er hagsmunamál allrar þjóðarinnar.
Það mun vafalaust verða sagt að það sje ekki að byrja á
rjettum enda í sparnaðinum að draga úr framlögum til
yerklegra framkvæmda og víst á sú skoðun við gild rök að
styðjast. Það verður í framtíðinni að finna aðrar leiðir til
spamaðar en að draga úr framlögum til hafnar- og lend-
jngarbóta og slíkra framkvæmda. En það er ekki hægt að
rífast um það óendanlega, hvaða útgjöld eigi að lækka,
einhversstaðar verður að byrja. Alþingi gaf ríkisstjóminni
heimild til þess að draga úr framlögum til verklegra fram-
kvæmda. Hún hafði enga aðra spamaðarheimild í fjárlög-
um. Þessvegna varð hún að nota hana. Má og segja að það
komi síður að sök nú en oft áður, þar sem þau framlög eru
á fjárlögum þessa árs, hærri en nokkru sinni fyrr.
En það er rjett að minna það Alþingi, sem kemur saman
á komandi hausti, á það, að það verður að finna einhverja
aðra leið til sparnaðar en að draga úr verklegum fram-
kvæmdum. Það er nauðsyn, sem ekki verður gengið á snið
yið ' " '
*t Oft G U NBLAÐIt*
Þriðjudagui 27. júlí 1948.
WíLverií ibrifar:
ÚR DAGLEGA
Óheppileg bíla-
skreyting.
VÍÐA Á þjóðvegum Iandsins má
sjá bifreiðar, sem hafa verið
skreyttar á hinn óviðkunnanleg-
asta eða öllu heldur ósæmilegasta
hátt, með skógarhríslum. Hrísl-
unum er fest framan á bifreið-
arnar, eða á hliðarnar og þeir,
sem þetta hafa gert þykjast víst
vera ákaflega frumlegir.
En í rauninni sýna þeir menn,
sem þetta gera ekkert annað en
að þeir eru semdarvargar, sem
gera sitt til að tefja fyrir og
eyðileggja þann litla skógargróð-
ur, sem til er í landinu. Auk þess
sýna þeir með þessum hríslum
á bifreiðum sínum, að þeir eru
óráðvandir, því enginn landeig-
andi mun samþykkja, að hríslur
sjeu rifnar upp úr landi þeirra
til þess að skreyta með þeim far-
artæki.
Leggjum ósiðinn
niður.
BIFREIÐAEIGENDUR ættu að
taka sig saman, að leggja þenna
ósið niður þegar í stað. Leigubíl-
stjórar, sem aka skemtiferðafólki
ættu að neita með öllu, að bílar
þeirra sjeu notaðir til að auglýsa
vandalisman og einkabílaeigend-
ur að gera slíkt hið sama.
Mönnum væri nær að hlúa að
hinum unga gróðri í landinu og
styðja þá menn, sem vinna að
því að klæða landið skógi, en að
torvelda þeim starf þeirra með
því að rífa niður jafnóðum og
bygt er upp.
Sundurskotnu vega-
skiltin.
ÖNNUR ÓMENNING, sem alls
staðar mætir vegfarendum á ís-
lenskum vegum eru hin sundur-
skotnu umferðaskilti. Það er nú
svo komið, að þessi merki, sem
eiga að vera til að vara vegfar-
endur við hættum, hafa flest
verið eyðilögð á einhvern hátt.
Mörg eru skotin sundur með
riffilkúlum, þannig að ekki er
lengur hægt að lesa hvað á þeim
stóð, en önnur hafa verið feld og
beygluð.
Þurfa að koma
fleiri.
NÚ ER SANNLEIKURINN sá,
að viðvörunarmerki eru síst of
mörg við þjóðvegina og væri nær
að reyna að fjölga þeim en fækka
— eins og raunverulega hefur átt
sjer stað með eyðileggingunni.
Það er nú kominn sá fjörkipp-
ur í Fjelag íslenskra bifreiða-
eigenda, að vænta mætti, að sá
þarfi fjelagsskapur ljeti málið til
sín taka.
Það er ekki nokkur efi á, að
stjórn vegamálanna myndi taka
vel í tillögur í þessu efni, sem
öðrum frá FIB.
•
Sandkassi á rjettum
stað.
Á BLETTI einum, sem veit að
Furumel, er sandkassi til leiks
fyrir börn og það er nú kassi,
sem er á rjettum stað. Hann
stendur á einkalóð og er garður-
L ÍFINU
inn vel hirtur. Blóm eru í hon-
um og trje, eins og í öðrum skraut
görðum í bænum og sandkassinn
hefir ekkert skemt.
En það er einmitt þetta, sem
fleiri ættu að gera. Hafa börnin
sín sem mest á eigin lóðum og
koma upp leiktækjum fyrir þau.
Barnaleikvellir hins opinbera
eru nauðsynlegir og altaf verður
nóg af börnum, sem ekki eiga
þess kost, að leika sjer á eigin
lóðum.
En sandkassinn á blettinum við
Furumel, er til fyrirmyndar öðr-
um lóðareigendum, sem vilja
halda börnum sínum frá hætt-
unum á götunum.
•
Brauðskortur í bæn-
um.
HÚSMÆÐUR KVARTA sáran
yfir því, að þeim gangi illa að
fá keypt algengustu brauð í
brauðaverslunum bæjarins. Hins
vegar sje nóg til af sætum kök-
um.
Því miður eru nú þessar kvart-
anir á rökum reistar. Brauðin
seljast furðu fljótt upp í flestum
bakaríum og virðist það benda
til þess, að bakararnir framleiði
ekki nóg fyrir eftirspurnina.
Bakarar hafa nú nýlega mynd-
að með sjer samtök til brauða-
framleiðslu að hafa" farið myndar
leg af stað. Þeim ætti því að vera
auðveldara en áður að gera sjer
grein fyrir brauðþörf bæjarbúa.
Kökur geta verið góðar, en brauð
eru nauðsyn og ætti því að leggja
meiri áherslu á framleiðslu
þeirra en nú virðist gert.
MEÐAL
\
ANNARA ORÐA
Á ÞRIÐJUDAGINN í síðustu
viku skýrði þýska frjettastofan
á hernámssvæði Rússa í Berlin
frá því, að Rússar hefðu í
hyggju að sjá allri borginni fyr-
ir matvælum og myndu þeir
hefja frjálsa sölu þeirra um
næstu mánaðamót. Matvælin
gætu íbúar af hernámssvæðum
Vesturveldanna keypt ef þeir
hefðu rjettan gjaldmiðil, það er
að segja rússneska gjaldmiðilinn
í Þýskalandi.
í sambandi við þetta er vert
að rifja upp, að þegar ákveða
átti gjaldmiðil fyrir Berlínar-
borg fyrir mánuði síðan og her-
námsyfirvöldin áttu viðræður
saman um það mál, kröfðust
Rússar þess, að þeirra gjaldmið
ill yrði látinn gilda fyrir alla
Berlín. Þetta gátu Vesturveldin
alls ekki fallist á, sem vonlegt
var. Útkoman varð því sú, að
vesturþýskur gjaldmiðill gilti á
hernámssvæðum Vesturveld-
anna, en austurþýskur gjaldmið
ill á hernámssvæði Rússa. — í
byrjun var gjaldmiðill Vestur-
veldanna í miklu meira verði,
því að atvinnulíf á hernáms-
svæðum Vesturveldanna er blóm
legra en f Austur-Þýskalandi,
og hægt að fá nægar vörur fyrir
peningana;
• •
HVORT ÞYKIR ÞEIM
VÆNNA UM DAGINN
EÐA NÓTTINA?
EN NÚ hafa Rússar leikið leik
gömlu uglunnar að spyrja Þjóð-
verja hvort þeim þyki vænna
um nóttina eða daginn. Fyrsta
tilraun þeirra hefur algjörlega
mistekist. Þeir settu á sam-
göngubann við Berlín, en þá
tóku Vesturveldin upp loftflutn-
inga til borgarinnar og hafa
þannig getað sjeð vesturhluta
borgarinnar fyrir nægum vist-
um. Hitt er svo tilvonandi frjáls
sala Rússa á matvælum í borg-
inni. Allt er þetta gert í þeim
tilgangi að gera gjaldmiðil Vest-
urveldanna í borginni verðlaus-
an og neyða borgarbúa til að
nota rússneska gjaldmiðilinn,
en þegar svo er komið er stutt
fram að lokatakmarki Rússa,
að neyða Vesturveldin til að yf-
irgefa borgina.
• •
BARA MEIRI
LOFTFLUTNINGA
HELSTA svar Vesturveldanna
við þessum ákvörðunum Rússa
var, að þeir ætla að taka í notk-
un mikinn fjölda Skymaster
flugvjela, í flutningana til Ber-
lín, en þær geta flutt 10 smá-
lestir flutnings. Flugvjelarnar,
sem áður voru notaðar voru
Dakota vjelar, sem ekki gátu
borið nema 2y2 smálest. Robert-
son foringi breska hernámsliðs-
ins sagði líka: Við getum sjeð
hernámssvæðum okkar fyrir
matvælum, og þurfum ekki
hjálpar Rússa til þess.
• •
HÆTTAN Á STYRJÖLD?
ANNARS hafa menn undrast
undanlátssemi Vesturveldanna
og sjerstaklega Bandar'ikjanna,
þegar þeir hafa ekki gripið enn
til neinna róttækra ráðstafana
gegn samgöngubanni Rússa á
Berlín. En þar eru Vesturveld-
in sem oftar stöðvuð af stríðs-
óttanum. Er ekki hægt að sjá
annað, en að Rússar geti leikið
Vesturveldin hjer um bil eins og
þeim sýnist með því aðeins að
ógna með stríði. — Bandaríkin
sjálf þurfa ekki svo mjög að
óttast Rússa og ef til styrjaldar
drægi má telja Bandaríkin ör-
ugg um sigur í þeim hildarleik.
En þar verður að taka tillit til
fleiri atriða. Sjerstaklega mega
Bandaríkjamenn ekki gleyma
stöðu vinalanda sinna í Vestur-
Evrópu, en ef til styrjaldar
drægi yrðu þau fyrsti vígvöllur
inn. Þjóðirnar sem þessi lönd
byggja hafa kynnst rústum og
eyðileggingu nútíma styrjalda,
sumar meira að segja tvisvar.
Ótti smáríkjanna við að þetta
sama endurtaki sig enn einu
sinni, kom fram á fundi utan-
r’ikisráðherranna fimm, sem
var haldinn í Haag mánudaginn
19. júlí, þar sem þeir hvöttu til
að farið skyldi varlega í Berlín-
armálunum. Og til óska þess-
ara smáríkja verða Bandaríkja-
menn að taka fullt tillit.
Nobelsverðlaunin
160 þúsund sænskar
krónur í ár
NOBELSVERÐLAUNIN verða
í ár Sv. kr. 159,772, en verð-
launin eru eins og kunnugt er
fimm og er Nobelsverðlauna-
upphæðin að þessu sinni því alls
1065,156 sænskar krónur.
Samkvæmt ákvörðun sjóðs-
stofnanda er % hluti upphæð-
arinnar kostnaður við stjórn
sjóðsins, eða 266,288 kr. að
þessu sinni og eru þá eftir kr.
798.864, sem skiftist í fimm
h'.uti.