Morgunblaðið - 09.10.1948, Blaðsíða 11

Laugardagur 9. ott. 1948.
M 0R GV NRLÁÐ1Ð
11
Lánskjðr og húsaleiga
Sje
Framh. af bls. 10.
voru sameignarfyrirtæki, byggð
upp á mismunandi kerfum, sem
reynslan sýndi að voru mjög
misjöfn, en þau skulu ekki rædd
hjer. Nokkrir þessara bygging-
arsparisjóða urðu gjaldþrota
vegna ljelegrar stjórnar og mis-
notkunar á sparif jenu, en reynsl
an var þó yfirleitt sú, að bygg-
ingarsparisjóðir, sem byggðir
eru upp á hyggilegu kerfi, geta
áorkað ótrúlega miklu til þess
að bæta lánskjör til íbúðarhúsa
bygginga, sem aðrar lánsstofn-
anir vanrækja að leysa á nægi-
lega hagkvæman hátt, fyrir hin
ar efnaminni stjettir.
í Englandi hafa byg'ýngar-
sparisjóðir verið reknir i nær
hálfa aðra öld og gefist vel.
Hugmyndin með byggingar-
sparisjóði er sú, að þeir, er hafa
í huga að eignast hús eða íbúð,
ieggja sparif je sitt, eða nokkurn
hlu.ta þess, í sameiginlegan sjóð,
gegn því að fá hagkvæmt lán
úr þessum sjóði, þ. e. a. s. fá
allan byggingarkostnaðinn eða
húsverðið greitt úr sjóðnum, er
þeir hafa greitt eigið framlag
og röðin er komin að þeim, eða
hvernig sem þeim málum kann yn
Til hægðarauka, vegna eftir- hve mörgum húsverðum hinar
farandi útreikninga, reikna jeg árlegu greiðslur nema, að með-
með því, að hinar árlegu greiðsl altali á hverjum 5 árum, sbr.
ur í 60 ár, verði jafnar, en þá 4. töflu og fyrri skýringar.
verður hlutfallið á milli eigin-
sje reiknað með, að hver íbúð rangan samanburð, en eins og
kosti 130000,00 krónur.
Fyrir þessa upphæð mætti
lána allt að 70% af byggingar-
framlaga og lánsf jár að vera um
30% og 70%, og árleg greiðsla
nemur um 1/37 hluta af hús-
verðinu, eða mánaðarl. greiðsla
1/444 hluta.
1,
6,-
11.
16.
Fjöldi stofnenda '2]
sparisjóðsins
: p = Fjölgun viðskipta-
manna sparisjóðsins
á ári í %
: n = Árafjöldi, sem spari-
sjóðurinn hefur ver-
ið rekinn.
: Hn = Fjöldi húsa, sem
1000 stofnendur
5. árið 28 húsv. á ári
fyrr er tekið fram, þá verður nú
almennt að reikna með 10—20
ára lánum í staðinn fyrir 25
ára, fyrir nokkrum hluta bygg-
' ingarkostnaðarins, og er þetta
3000 stofnendur 5000 stofnendur jþví síst of hátt áætlað.
84 húsv. á ári 140 húsv á ári! Af yfirliti þessu má ráða,
4. TAFLA
10. —
15. —
20. —
25. —
26.—30. —
31.—35. —
36,—40. —
4L—45. —
46,—50. —
32
36
41
47
53
60
67
76
86
96
108
123
141
159
180
201
228
258
160 —---------
180 —---------
205 —---------
235 —---------
265 —--------
300 —-------
335 —---------
380 —--------
430 —---------
Hjer skal ekki farið nánar út kostnaði út á 41 hús, með fyr-
hægt er að byggja á í einstök atriði varðandi fyr-
n-árum, eða rjettara'irkomulag og rekstur bygging-
sagt f jöldi húsverða, * arsparisjóða, en jeg vænti þess,
sem greiðslurnar ‘ að þessar hugleiðingar mínar
nema á n-árum. | geti orðið til þess að vekja at-
: Vn = Fjöldi viðskipta- hygli á þessu mikilsverða máli
manna sparisjóðsins og að margir íhugi bað vand-
n-árið. lega.
Þá fæst: Með nokkuð almennri þátt-
töku landsmanna getur slík
Hn=
y ( )
• ( (l-)-p)u-f-t) og stofnun áorkað ótrúlega miklu
3? ' P ( ) til þess að hinar efnaminni
stjettir eignist hús eða ibúðir
. y • (1 + p) (n-M) og er með viðráðanlegum kjörum,
að vera skipað.JJje^t. d. ákveðið ^ þá gert ráð fyrir, að árleg 1 miðað við fjárhag þeirra, sbr. 5.
greiðsla hvers viðskiptamanns töflu, sem sýnir mánaðargreiðsl
að lána 70—90% af húsverðinu, j
gegn 1. veðrjetti í húseigninni, I sje 1/3? hluti af húsverðinu.
tiL-50 ára, með 3% vöxtum og
jöfnum árlegum afborgunum,
þá nemur eigið framlagið 30—-
10%, er greiða ber í sparisjóð-
inn, t. d. mánaðar- eða árslega,
gegn lægri vöxtum en útláns-
vextir eru t. d. 2% í þessu til-
felli, ef á þann hátt fæst nægi-
legt rekstrarfje fyrir sparisjóð-
inn.
Einnig er hægt að veita vaxt-
arlaus. lán, ef það þætti hent-
ugra, gegn því að vextir sjeu
ekki greiddir af eigin-framlagi
ög viðskiptamenn sparisjóðsins
greiði rekstur hans á annan
hátt t. d. með ákveðinni % af
eigin framlagi og lánsupphæð.
Við skulum gera ráð fyrir að
innlánsvextir sjeu t.d. 2% og
útlánsvextir 3%, og að eigin-
framlag skuli greiða á 10 árum
en lánsfje á 50 árum, hvort-
tveggja með jöfnum greiðslum
árlega, er þá húsverðið greitt
að fullu á 60 árum.
sem er hið sama fyrir þá alla.
Sje reiknað með p — 2,5%,
er hægt að reisa 2,63 • y hús á
50 árum, en fjölda þeirra við-
skiptamanna, er hús eiga að fá
á þessu tímabili, ber að miða
við 40 ar og hann er 2,62 • y, þ.
e. a. s. álíka og húsafjöldinn.
Jeg læt þennan útreikning
nægja til þess að gefa hugmynd
um þetta atriði, sem annars er
nokkuð margbrotið, ef kryfja
á það til mergjar, en þessa nið-
urstöðu er rjett að athuga nokk
uð nánar.
Hverjir 1000 stofnendur geta
því reist 2,63 • y = 2,63 • 1000’
= 2630 hús á 50 árum eða 52,6
hús að meðaltali á ári.
Sjeu stofnendur 5000, þá er
hægt að reisa 5 • 52,6 = 263
hús að meðaltali á ári, eða alls
13150 hús á 50 árum.
Til þess að gefa gleggri hug-
mynd um þróun slíks byggingar
sparisjóðs, hef jeg reiknað út
ur samkvæmt útreikningi mín-
um hjer að framan, en hann
byggist ekki á þeim lánskjörum
sem hæfir fjárhag hinna efna-
minstu stjetta, eins og áður er
getið um.
Eins og kunnugt er, þá verða
flest bæjarfjelög að sjá ýmsum
þegnum sínum fyrir húsnæði,
og því er ekki óeðlilegt, að þau
yrðu aðilar að stofnun bygg-
ingarsparisjóðs, til þess að leysa
þetta vandamál sitt og jafn-
framt greiða götu annarra
þegna sinna, bæði beinlínis og
óbeinlínis, með þátttöku sinni,
sem mætti haga á ýmsa vegu,
sem hjer skal ekki nánar rætt.
Ef t. d. Reykjavíkurbær gerð
ist aðili að stofnun byggingar-
sparisjóðs, með þátttöku er sam
svaraði 1000 stofnendum, þá
yrði árleg greiðsla bæjarsjóðs
1000
130000,00
37
-— ca. 3,5
millj. kr.,
nefndum skilmálum, og er tek-
ið tillit til vaxtataps á eigin-
framlagi lánþiggjanda fyrstu 10
árin, sbr. fyrri útreikninga.
Ef flest bæjarfjelög tækju
þátt í stofnun slíks byggingar-
sparisjóðs, með all-ríflegu fram
lagi, og þau myndu láta þegna
sína njóta hinna hagkvæmu
lána sparisjóðsins fyrstu árin
til þess að bið þeirra að eignast
íbúð yrði ekki mjög löng,
en bæjarfjelögin myndu reisa
sínar íbúðir, er sjóðurinn hefur
verið rekinn í nokkur ár, myndu
þau stuðla að þvi að leysa hús-
næðismál sín á hagkvæman
hátt framvegis, og jafnframt
vekja traust flestra á þessari
stofnun, sem myndi í framtíð-
inni inna ómetanlegt starf af
hendi, í þágu alþýðu þessa
lands.
Með þetta sjónarmið í huga,
hefi jeg gert þessa mjög laus-
legu útreikninga, en sje ekki
um ríflega þátttöku bæjarfje-
laganna að ræða, þarf að breyta
beim að nokkru, til þess að fá
hliðstæða mynd um þróun
byggingarsparisjóðsins.
Til yfiirlits um áætlaða mán-
aðargreiðslu, vegna mismun-
andi lánskjara, er 5. tafla, (sbr,
einnig 1. og 2. töflu).
Af yfirliti þessu sjest greini-
lega hversu lánskjör eru af-
drifarík . varðandi mánaðar-
greiðslurnar. * Að reikna með
sömu vöxtum af eigin fje sem
lánsfje t. d. 6% á 25 árum í
hlutfalli við 50 ár og lægri
vexti, kunna ýmsir að álíta
5. TAFLA
KostnaSarverð íhúðar í krónum
80000.00 100000.00 120000.00 140000.00 160000.00 I8OOOO.00 200000 00
Lánskjör a. s. m. a. s. m. a. s. m. a. s. m. a. s. m. a. s. m. a. s. m.
25 ár 6% 521; 133 654 651 167 818 782 200 982 912 233 1145 1042 267 1309 1171 300 1471 1302 334 1636
50 ár 6% 423 133 556 528 167 695 635 200 835 740 233 973 846 267 1113 952 300 1252 1058 334 1392
50 ár 5% 365 133 498 457 167 624 548 200 748 638 233 871 730 267 997 822 300 1122 913 334 1247
50 ár 4% 311 133 444 388 167 555 466 200 666 543 233 776 622 267 889 698 300 998 777 334 1111
50 ár 3% 260:133 393 324 167 491 389 200 589 454 233 687 518 267 785 _ 584 300 884 648 334 982
Samkvæmt lög-
um um útrým-
ingu á heisluspill
andi húsnæði
A fskrift ríkissj.
og bæjarsj. 10%
+ 15% = 25%
208 133 341 260 167 427 313 200 513 365 233 598 414 267 684 470 300 770 521 334 855
Byggingar-spari-
sjóður, sbr. fyrri
ú.treikninga og
skýringar
180 133 313 225 167 392 270 200 470 315 233 548 360 267 627 405 300 705 450 334 784
a = Afborganir og vextir í krónum á hverjum mánuði.
s = Skattar og viðhaldskostnaður í krónum. (Áætlað 2% af verði íbúðar).
m = Mánaðargreiðsla í krónum.
eins og fyrr er sagt, að án op-
inberrar aðstoðar varðandi láns
kjör, er flestum launþegum og
öaglaunamönnum fjárhagslega
ofviða að eignast eða taka íbúð
á Jeigu í nýbyggingum, vegna
nins gifurlega byggingarkostn-
að'ar og óhagstæðra lána til í-
búðarhúsabygginga. Það er því
skiljanlegt, að á slíkum timum
heyrast raddir í þá átt, að við
byggjum óþarflega traust og
vönduð íbúðarhús, of tilbreyt-
ingarlaus og þunglamaleg, með
það sjónarmið fyrir augum, að
þau eigi að standa öldum sam-
an o.s.frv., og þetta sje óhyggil.
og of dýr byggingarmáti, þar
sem húsin tiltölulega fljótt
munu úreldast og ekki uppfylla
kröfur komandi kynslóða, I
stað þessa byggingarmáta ætt-
um við að byggja ódýr, einíöld--
og sjálfsagt falleg ibúðarhús,
sem gætu enst einn mannsaldur
eða svo. Fljótt á litið getur
margt mælt með þessum hugs-
unarhætti, en þess er þá ekki
gætt sem skyldi, að íbúðarhús,
sem byggð eru á einfaldastan
hatt, úr Ijelegum byggingarefn-
um, allskonar pappa eða trjá-
kvoðuplötum, á ljelegri grind,
en sem geta uppfylit iágmar.ks-
kröfur til mannabústað'a, kosta
Lim. C0 til 70% af byggingnr-
kostnaði varanlegra íbúðarhíisa
úr steinsteypu.
Jeg hygg, að þessi sparnaður
sje vafasamur, og fæstir myndu
kjósa að byggja heil hverfi upp.
á þenna hátt, þótt slík lausn
gæti komið til greina, sem
bráðabirgðalausn á neyðart.írn-
um. Þótt jeg telji ekki sænsku
timbúrhúsin til þessara húsa,
því að mörg þeirra eru. sjátf-
sagt nokkuð vönduð hús, þá
áttu þau að verða mun ódýrari
en álíka hús úr steinsteypu. —-
Byggingarfróðir menn vissu að
þetta var ekki rjett, og jeg
hygg að sú hafi líko raunin
orðið, og margur er keypti þessi
hús, því orðið fyrir nokkrum
vonbrigðum.
V jelrituna?'
námskeii
! yerður haldið í Hafnár-
; firði. Væntanlegir nem-
; endur þurfa að hafa með
i sjer ritvjelar. — Náim-
: skeiðin hefjast 16. okt.—
I Uppl. um námskeiðin veit-
; ir Páll Sveinsson, kennari,
! Brekkugötu 22, Hafnar-
i firði. Sími 9137 eftir kL' 4.
Cecilia Helgason,
Viðtaistími frá k). 1—7. 1.
Sími 2978. .
J-'t'
BEST AÐ AVGLfSA )
I MORGVNBLAÐUW I